ARBEIDSVEILIGHEIDSRAPPORT; P172-1 LEIDRAAD AANWIJZING AVR-PLICHTIGE INSTALLATIES 1988 blz.1

Transcriptie

1 blz.1 Der Arbeitssicherheitsbericht (ASB) Leitfaden fur die Anweisung ASB-pflichtige Einrichtungen Report on occupational safety (ROS) Guide for the designation of installations with a ROS obligation Rapport sur la securité du travail (RST) Guide pour la désignation des installations avec une obligation RST BEKNOPTE SAMENVATTING De opgetreden schaalvergroting en toenemende complexiteit van installatie's waarin zich chemische stoffen bevinden en processen worden uitgevoerd waaraan gevaren verbonden kunnen zijn maken een actief preventief overheidsbeleid nodig. Een aspect van dit beleid is de wetgeving "Verplichtstelling arbeidsveiligheidsrapport." Voor potentieel gevaarlijke installatie's dient zo'n rapport aanwezig te zijn met als doel: - de bedrijfsleiding bewust maken van de gevaren; - de Arbeidsinspectie inzicht geven in die gevaren zodat zij haar toezichthoudende taak beter kan vervullen. Het aanwijzen van dergelijke installatie's geschiedt volgens een systematiek. Deze systematiek, opgebouwd uit de elementen "grenswaarden", "omstandigheidsfactoren" en "faseringsfactoren", wordt in dit blad beschreven. SUMMARY The scaling-up and increasing complexity of chemical process installations which may give rise to major hazards have rendered an active preventive policy by the government indispensable. One aspect of this policy is the legislation concerning the occupational safety report. For potentially hazardous installations such a report must be existing in order to: - make the management aware of the potential hazards; - inform the labour inspectorate about these hazards so that it can do its supervisory task more effectively. The designation of the installations to which the regulation applies is done by means of a potential hazard indexing system. This publication describes the system which is based on such elements as "threshold quantities", "correction factors" and "phasing factors".

2 blz.2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2. Algemeen 3. Begripsomschrijvingen 4. Afbakening van de installaties 4.1 Algemeen 4.2 Afbakening van installaties voor bewerking 4.3 Uitwerking afbakening 4.4 Speciale gevallen 5. Grenswaarden 5.1 Brandbare stoffen 5.2 Extreem toxische stoffen 5.3 Toxische stoffen 5.4 Ontplofbare stoffen 6. Omstandigheidsfactoren 6.1 Referentie omstandigheden 6.2 Bijzondere situaties 7. Faseringsfactoren 7.1 Algemeen 7.2 Bestaande of nieuwe installaties 8. Aanwijzing 9. Inlevertermijn AVR 10. Voorbeelden 11. Wettelijke bepalingen 11.1 Veiligheidswet 11.2 Arbeidsomstandighedenwet 11.3 Besluit verplichtstelling arbeidsveiligheidsrapport 11.4 Besluit risico's zware ongevallen Bijlage 1: Schema grenswaardebepaling voor toxische stoffen Bijlage 2: Niet limitatieve lijst van toxische en extreem toxische stoffen Bijlage 3: Niet limitatieve lijst van explosieve stoffen

3 blz.3 1. INLEIDING Dit blad is bedoeld als leidraad voor degenen die moeten vaststellen of voor een installatie al dan niet een arbeidsveiligheidsrapport moet worden opgesteld. Als zodanig is het een verbijzondering van de betreffende wetsartikelen (artikel 20v, 1e lid van de Veiligheidswet 1934 en artikel 5, 1e lid van de Arbo-wet) en de bijbehorende algemene maatregel van bestuur. De doelstelling van het arbeidsveiligheidsrapport (AVR) is het bevorderen van de arbeidsveiligheid in inrichtingen (of delen daarvan), waarin zich bijzondere gevaren kunnen voordoen voor de veiligheid en gezondheid van de werknemers tijdens de procesvoering. Het selecteren van zo'n inrichting of deel daarvan, hierna te noemen installatie, waarvooreen AVR opgesteld dient te worden geschiedt met behulp van een aanwijzingssystematiek die in dit blad uitvoerig wordt beschreven. De systematiek is een nadere uitwerking van de algemene maatregel van bestuur (a.m.v.b) "Besluit verplichtstelling (arbeids)veiligheidsrapport" en wijst die installaties aan welke een gevaarsdreiging op afstand kunnen veroorzaken. Met behulp van de AVR-regeling wordt er tevens voor gezorgd dat aan de in het "Besluitrisico's zware ongevallen" (zie hoofdstuk 11 "Wettelijke bepalingen" punt 11.4) genoemde verplichtingen qua arbeidsveiligheid wordt voldaan. In het kader van de AVR-regeling zijn verder de volgende publikaties bij het Directoraat-Generaal van de Arbeid verkrijgbaar: V4 Arbeidsveiligheidsrapport Inhoud, wettelijke bepalingen en achtergronden CP 3 Leidraad samenstellen Arbeidsveiligheidsrapport (deze conceptpublikatie wordt binnenkort herzien en uitgebracht als publikatieblad). Deze leidraad is eerder uitgegeven als concept-publikatie (CP 2). Ten opzichte van CP 2 is dit blad op de volgende punten belangrijk gewijzigd: - De afleidingsmethodiek voor de grenswaarde van acuut toxische stoffen; - De inlevertermijn van het AVR. Verder is aan de afbakening van installaties en aan de consequenties van het "Besluit risico's zware ongevallen" nader aandacht besteed.

4 blz.4 Bij het opstellen van dit blad is rekening gehouden met het commentaar van werkgevers en werknemersorganisaties. Het spreekt vanzelf dat de Arbeidsinspectie zich bij het hanteren van de in algemene termen vervatte bepalingen -behoudens wanneer zich bijzondere omstandigheden voordoen- zal richten naar de inhoud van dit blad. Bij het verschijnen van deze leidraad vervalt CP ALGEMEEN De aanwijzing van installaties waarvoor de verplichting zal gelden tot de aanwezigheid van een AVR is vastgelegd in een algemene maatregel van bestuur. (zie punt 11.3 "Besluitverplichtstelling (arbeids)veiligheidsrapport"). Dit besluit is nader uitgewerkt in een systematiek welke in grote lijnen de volgende stappen omvat: - Afbakening van de installatie. Op basis van enkele criteria wordt de installatie afgebakend en vervolgens wordt bepaald hoeveel gevaarlijke stof zich in die installatie bevindt. - Berekening aanwijzingsgetal van de installatie. De hoeveelheid gevaarlijke stof binnen de installatie wordt op basis van de (specifieke) procesomstandigheden (omstandigheidsfactoren genoemd) gecorrigeerd en gedeeld door de grenswaarde van de desbetreffende stof. Deze bewerking leidt tot een aanwijzingsgetal. - Vergelijking aanwijzingsgetal met faseringsfactor. Ten einde de werkbelasting voor overheid en bedrijf te spreiden wordt een faseringsfactor gehanteerd. Deze wordt in de loop der jaren telkens verlaagd. Er behoeven slechts AVR's te worden opgesteld voor die installaties waarvan het aanwijzingsgetal groter is dan de op dat moment geldende faseringsfactor. De bovenstaande stappen en de gebruikte begrippen worden hierna behandeld. Tenslotte zijn enkele voorbeelden omtrent het werken met de aanwijzingssystematiek in dit blad opgenomen.

5 blz.5 3. BEGRIPSOMSCHRIJVINGEN De begrippen waarvan een eenduidige interpretatie in het kader van het aanwijzingssysteem van belang is, worden hieronder nader omschreven. (Zie ook artikel 1 van het Besluit verplichtstelling (arbeids)veiligheidsrapport, hoofdstuk 11.3). a. "brandbare stof" Een stof die een procestemperatuur heeft gelijk aan of hoger dan het vlampunt, bepaald met het toestel van Abel-Pensky voor vlampunten tot en met 65 C of bepaald met het toestel van Pensky-Martens voor vlampunten boven 65 C. b."extreem toxische stof" 1. Een stof die acuut giftige eigenschappen bezit en daardoor gevaar voor de gezondheid kan opleveren bij een eenmalige betrekkelijk korte blootstelling, al dan niet met uitgestelde werking, en die als kenmerk heeft, dat: - de lethale concentratie 50 (LC50) (rat, 4 uur) kleiner is dan of gelijk is aan 20 mg/m3 of - de lethale dosis 50 (LD50) oraal (rat) kleiner is dan of gelijk is aan 1,0 mg/kg of - de LD50 percutaan (rat) kleiner is dan of gelijk is aan 2,0 mg/kg. 2. De voor de mens carcinogene stoffen met een hoge potentie. (Zie de stoffen genoemd in artikel 1 b, lid 2 van hoofdstuk 11.3). c. "toxische stof" Een stof, niet zijnde een extreem toxische stof, die acuut giftige eigenschappen bezit en daardoor gevaar voor de gezondheid kan opleveren bij een eenmalige betrekkelijk korte blootstelling, al dan niet met uitgestelde werkingen die als kenmerk heeft, dat de LC50 (rat, 1 uur) kleiner is dan of gelijk is aan mg/m3. d. "ontplofbare stof" Een stof, daaronder mede begrepen een mengsel van stoffen, die de inherente eigenschap bezit zonder toetreding van zuurstof te kunnen exploderen bij blootstelling aan licht, schok, wrijving of warmte dan wel door zelfopwarming. e. "installatie" Een installatie voor bewerking of een installatie voor opslag. f. "installatie voor bewerking" Het in een bedrijf of inrichting aanwezige stelsel van vaten, apparaten en leidingen, dat ten aanzien van de omsloten stof één geheel vormt of kan vormen en dient voor de vervaardiging, bewerking, verwerking, verlading of vernietiging van deze stof.

6 blz.6 g. "installatie voor opslag" De in een bedrijf of inrichting aanwezige tanks, silo's, bunkers en verpakkingseenheden die dienen voor opslag met dien verstande, dat deze eenheden buiten de ruimtelijke begrenzing van een installatie voor bewerking moeten zijn gelegen en waarbij voor wat betreft tanks, silo's en bunkers elke eenheid als een op zichzelf staande installatie voor opslag moet worden beschouwd. h. "procestemperatuur" De temperatuur die bij opslag dan wel bij bewerking onder normale bedrijfscondities maximaal kan worden bereikt. i. "omhulling" Een constructie die een installatie voor bewerking of opslag omsluit, die de natuurlijke ventilatie van de omsloten installatie bemoeilijkt of verhindert en waarbinnen door werknemers regelmatig arbeid wordt verricht. j. "grenswaarde" De hoeveelheid van een stof, uitgedrukt in kilogrammen, die bij plotseling vrijkomen het leven of de gezondheid van een op globaal 100 m afstand van het emissiepunt verblijvende werknemer nog kan bedreigen. k. "tankenpark" Een groep van installaties voor opslag die vanuit organisatorisch en/of geografisch oogpunt een samenhangend geheel vormen. l. "omstandigheidsfactor" Een vermenigvuldigingsfactor waarin de omstandigheden waaronder de stof in de installatie voorkomt verrekend zijn. m. "fysische omstandigheid" De fysische eigenschappen van een stof bij 25 C en atmosferische druk, aangegeven door de aggregatietoestand bij die temperatuur.

7 blz.7 4. AFBAKENING VAN DE INSTALLATIE 4.1 Algemeen Veelal kan een inrichting onderverdeeld worden in installaties voor opslag en installaties voor bewerking. Bij de bepaling of een tank of vat als installatie voor opslag is te beschouwen is artikel 1g van het "Besluit verplichtstelling (arbeids) veiligheidsrapport" van belang. (zie ook onder punt g, hoofdstuk 3 "Begripsomschrijvingen"). Dit geeft aan dat een vat of tank pas als een installatie voor opslag bezien wordt als deze buiten de ruimtelijke begrenzing van een installatie voor bewerking is gelegen. Bij de bepaling van een installatie voor bewerking is artikel 1f van belang (zie ook onder punt f, hoofdstuk 3 "Begripsomschrijvingen"). Dit geeft in beginsel aan hoe de installatie voor bewerking dient te worden afgebakend. Bij grote, complexe c.q. aan elkaar geknoopte installaties kan een strikte toepassing van dit artikel leiden tot een, uit organisatorisch standpunt bekeken, niet zinvol geachte doorsnijding van het geheel. In dit hoofdstuk wordt nader aangegeven hoe men in dergelijke gevallen kan handelen. Indien twee of meer afgebakende en tegelijkertijd aangewezen installaties behoren tot eenzelfde bedrijfsorganisatorische eenheid kan het zinvol zijn om de arbeidsveiligheidsrapporten hiervoor te combineren. Met name geldt dit voor tankenparken; indien meerdere opslagtanks binnen een tankenpark AVR-plichtig zijn is het raadzaam eén AVR van het gehele park te maken. De verschillende tanks dienen in dit rapport wel afzonderlijk te worden beschreven. 4.2 Afbakening van installaties voor bewerking Bij de uitwerking van de begripsomschrijvingvan een installatie voor bewerking, namelijk apparaten en leidingen dat ten aanzien van de omsloten gevaarlijke stof als één geheel is te beschouwen, wordt het volgende drietal elementen betrokken. De afgebakende installatie zou bij voorkeur zowel procesmatig als organisatorisch en ruimtelijk als een geheel moeten functioneren. In volgorde van belangrijkheid wordt eerst de procesmatige afbakening en vervolgens de organisatorische afbakening en de ruimtelijke afbakening beschouwd.

8 blz Uitwerking afbakening Procesmatige afbakening Bij de procesmatige afbakening, passend in de begripsomschrijving "installatie voor bewerking", dient zoveel mogelijk aangesloten te worden bij de definitie van proces, zijnde een samenhangend geheel van een of meer werkwijzen en/of reacties, waaraan stof(fen) word(t) (en) onderworpen. Gezien het uitgangspunt van het "Besluit verplichtstelling veiligheidsrapport" dient bij de aanwijzing de totale hoeveelheid gevaarlijke stof welke zich in de afgebakende installatie bevindt, te worden berekend Organisatorische afbakening Om te bewerkstelligen dat het arbeidsveiligheidsrapport een heldere en bruikbare beschrijving zal bevatten van de technische en organisatorische voorzieningen die getroffen zijn om storingen en foutieve handelingen zoveel mogelijk te voorkomen en de ernst van de gevolgen daarvan zoveel mogelijkte beperken, dient de afgebakende installatie te vallen binnen een organisatorische eenheid van het bedrijf welke zorg draagt voor de aldaar heersende regels, instructies, procedures, geboden en verboden ten aanzien van de operationele, technische en persoonlijke veiligheid. Getracht moet worden dat de afgebakende installatie alleen proces-apparatuur bevat die door uitvoerend personeel bediend wordt behorende tot één organisatorische eenheid Ruimtelijke afbakening Bij de afbakening van installaties voor bewerking dient rekening gehouden te worden met de ruimtelijke ligging van de processtappen ten opzichte van elkaar. De processtappen dienen zich bij voorkeur te bevinden binnen een herkenbare ruimtelijke begrenzing van de installatie voor bewerking, dat wil zeggen in de onmiddellijke nabijheid van elkaar.

9 blz Speciale gevallen Opslag van verpakkingseenheden Voor de opslag van gevaarlijke stoffen in verpakkingseenheden (zakken, drums, flessen enz.) moet voor wat betreft de aanwijzing de totale hoeveelheid gevaarlijke stof van de zich op één plaats bevindende eenheden van verpakking beschouwd te worden. (Bijv. alle zakken binnen een compartiment van een opslaggebouw) Verladingsinstallaties Verladingsinstallaties zijn installaties voor bewerking welke tot doel hebben stoffen vanuit een installatievan opslag overte laden in een transporteenheid (of in omgekeerde richting). De aangekoppelde transporteenheid (binnenvaartschip, ketelwagen, tankauto enz.) en de aangekoppelde opslagtank is geen onderdeel van deze installatie; de hoeveelheid gevaarlijke stof in de transporteenheid wordt niet meegerekend. Indien de transporteenheid rechtstreeks is gekoppeld (dat wil zeggen niet via een tussenopslag) aan een installatie voor bewerking dan vormt hij een onderdeel van die installatie; de hoeveelheid gevaarlijke stof wordt dan wel meegerekend. Hierbij moet gedacht worden aan het continu doseren van een stof uit een transporteenheid in een proces, het continu verladen van een product in een opslageenheid enz. Bovenstaande geldt ook voor vaste stoffen. Bij verlading van stukgoed wordt de hoeveelheid in de kraan, op de vorkheftruck enz. als bewerking beschouwd. 5. GRENSWAARDEN De grenswaarde van een gevaarlijke stof is de hoeveelheid die bij plotseling vrijkomen -onder referentie-omstandigheden (zie hoofdstuk 6 "Omstandigheidsfactoren)- tot op een afstand van 100 m van het emissiepunt kan leiden tot een acuut gevaar voor een werknemer daar aanwezig. Als gevaarlijke stoffen worden die stoffen aangemerkt die brandbaar, toxisch en/of explosief zijn. Hieronder wordt aangegeven wat voor deze categorieën van stoffen de grenswaarden zijn of hoe ze kunnen worden bepaald.

10 blz Brandbare stoffen ( kg) Voor alle brandbare stoffen is een grenswaarde vastgesteld van kg. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen reactieve en nietreactieve stoffen. 5.2 Extreem toxische stoffen (1 kg) Extreem toxische stoffen worden in het kader van de aanwijzingssytematiek als een aparte categorie beschouwd. Het betreft stoffen die zodanige toxische eigenschappen bezitten, dat elk kontakt vermeden moet worden. Voor deze groep van stoffen is vooral om praktische redenen een uniforme grenswaarde vastgesteld van 1 kg. In bijlage 2 (In hoofdstuk 8 "aanwijzing", wordt nader ingegaan op de status van bijlage 2 en 3) " Lijst van toxische en extreem toxische stoffen" worden een aantal van deze stoffen vermeld. 5.3 Toxische stoffen (referentie: 300 kg chloor) Voor toxische stoffen, niet zijnde extreem toxische stoffen, worden van de stof afhankelijke grenswaarden gehanteerd. Als uitgangspunt is hierbij voor chloor een grenswaarde van 300 kg vastgesteld. De grenswaarden van andere toxische stoffen worden op basis van toxicologische en fysische gegevens afgeleid van de grenswaarde voor chloor. Bij deze afleiding wordt uitgegaan van de lethale concentratie van de zuivere stof, zoals die bepaald wordt bij de inhalatoire dierproef voor een rat waarbij 50% van de proefdieren sterft ten gevolge van een blootstellingsduur van 1 uur aan die stof. (LC50 IHL-RAT 1-uursmeting). Naast het toxiciteitsgegeven van de stof is ook het vermogen van de stof om zich te verspreiden van belang. Daarom is, op basis van het atmosferisch kookpunt van de stof, een nadere klasse- indeling gehanteerd naar de fysische omstandigheid waaronder de stof voorkomt. Onderscheid wordt gemaakt tussen de gas- vloeistof- en vaste fase bij omgevingstemperatuur (25 C), waarbij voor de vloeistoffase nog een onderverdeling gemaakt is naar de hoogte van het atmosferisch kookpunt. In het schema op bijlage 1 is dit nader uitgewerkt. In bijlage 2 (In hoofdstuk 8 "Aanwijzing" wordt nader ingegaan op de status van bijlage 2 en 3) 'Lijst van toxische en extreem toxische stoffen" wordt een aantal van deze stoffen vermeld.

11 blz.11 Opmerking a. Vaste toxische en extreem toxische stoffen worden alleen in beschouwing genomen voorzover ze in poedervorm voorkomen. (Respirabel) b. Bij het verkrijgen van aanvullende LC50 gegevens volgt de Arbeidsinspectie de procedure als vermeld in de "OECD guideline 403: Acute Inhalation Toxicity", zij het dat hierbij als blootstellingsduur 1 uur in plaats van 4 uur wordt aangehouden. (Organisation for Economical Coörperation and Development; Guidelines for testing of chemicals, section 4, Health Effects). 5.4 Ontplofbare stoffen (referentie: 1000 kg TNT) Bij ontplofbare stoffen (onder deze categorie zijn ook mengsels begrepen) schuilt, anders dan bij de hiervoor vermelde categorieën van gevaarlijke stoffen, het gevaar in de stof zelf in die zin, dat de stof niet eerst vrij hoeft te komen alvorens het gevaar voor de werknemer manifest kan worden. Voor deze groep van stoffen zijn de heersende omstandigheden dan ook niet relevant en worden geen omstandigheidsfactoren in rekening gebracht. Op basis van de hoeveelheid energie die bij de explosie van een ontplofbare stof vrijkomt is voor deze groep van stoffen een grenswaardevastgesteld die equivalent is met 1000 kg trinitrotolueen (TNT), waarbij de explosie-energie van TNT wordt gesteld op 4600 KJ/kg. In bijlage 3 (In hoofdstuk 8 "Aanwijzing" wordt nader ingegaan op de status van bijlage 2 en 3) "Lijst van explosieve stoffen" wordt een aantal van deze stoffen vermeld. 6. OMSTANDIGHEIDSFACTOREN 6.1 Referentie omstandigheden De grootte van het potentieel gevaar, veroorzaakt door de aanwezigheid van brandbare, extreem toxische en toxische stoffen is afhankelijk van de omstandigheden waarin deze stoffen in de installatie voorkomen. Deze omstandigheden worden door middel van omstandigheidsfactoren in rekening gebracht. De totaal in de installatie aanwezige hoeveelheid gevaarlijke stof wordt daartoe met de relevante omstandigheidsfactoren vermenigvuldigd, alvorens door deling door de betreffende grenswaarde(n) het aanwijzingsgetal wordt bepaald.

12 blz.12 Als uitgangspunt met een omstandigheidsfactor één (de referentie omstandigheden) geldt: a. het betreft een installatie voor bewerking; b. de installatie staat buiten; c. de gevaarlijke stof bevindt zich op het kookpunt; d. de procestemperatuur is boven 25 C. Afwijkingen van die referentie-omstandigheden geven de in tabel t genoemde factoren. Tabel 1 Afwijking van referentie-omstandigheden en de daaruit afgeleide omstandigheidsfactoren Omstandigheid Factor a. Installatie voor opslag 0,01 b. Installatie binnen een omhulling 10 c. Stof in vloeibare fase: X procestemperatuur boven atm. kookpunt 4 #) 11 tot 10 procestemperatuur beneden atm. kookpunt #) 0,1 tot 1 Stof in gasfase: X = 10 Stof in vaste fase: X = 0,1 (respirabel poeder) d. Procestemperatuur beneden de 25 C X te verhogen met 0 tot 3 ##) #) Hierbij wordt uitgegaan van de atmosferisch kookpunt van de zuivere stof. ##) In de wetttekst (artikel 4f) wordt x verhoogd met een factor 1 tot 4 en daarna wordt er 1 (artikel 4g) van het totaal afgetrokken. De totale omstandigheidsfactor O is gelijk aan het product van de factor voor opslag/bewerking, de factor voor binnen/buiten en de factor X.

13 blz.13 Toelichting bij tabel 1: ad a. De kans op een ernstig ongeval tengevolge van de aanwezigheid van een gevaarlijke stof ligt voor installaties voor opslag en voor bewerking in dezelfde orde van grootte. Echter in installaties voor opslag is de hoeveelheid gevaarlijke stof globaal genomen honderd maal groter dan die in installaties voor bewerking. Daarom worden de hoeveelheden gevaarlijke stoffen in installaties voor opslag met een factor honderd verkleind ten opzichte van die in installaties voor bewerking. ad b. Het grotere gevaar voor werknemers bij installaties die zich binnen een omhulling bevinden maakt dat die installaties een factor tien zwaarder gewaardeerd worden. Dit grotere gevaar wordt onder andere veroorzaakt door hogere concentraties gedurende langere tijdsduur bij emissies, hogere drukken en instortingsgevaar bij ontploffingen en beperkte vluchtmogelijkheden. ad c. Bij vrijkomen van gevaarlijke stof zal de mate van gevaar voor een werknemer voor een belangrijk deel bepaald worden door de mate waarin de stof als gas of damp vrijkomt. De grenzen voor deze omstandigheidsfactoren zijn een maximale factor van tien voor de gasvormige toestand en een minimale factor van ééntiende voor de (poedervormige) vaste toestand. Voor vloeistoffen ligt de factor tussen die beide grenzen. ad d. Behalve met de procestemperatuur ten opzichte van het atmosferisch kookpunt wordt ook rekening gehouden met de procestemperatuur ten opzichte van de buitentemperatuur (omgevingstemperatuur), waarvoor 25 C wordt aangehouden. Dit wegens de van het temperatuursverschil afhankelijke warmtestroom naar een vrij gekomen hoeveelheid vloeistof, welke invloed heeft op het dampgenererend vermogen. Dit effect wordt alleen in rekening gebracht als het kookpunt van de stof lager dan 25 C is.

14 blz.14 In tabel 2 wordt beschreven op welke wijze de factor X voor vloeistoffen berekend wordt. Tabel 2 Berekeningswijze factor X voor vloeistoffen Procestemperatuur ten opzichte van het atmosferisch kookpunt: X meer dan 90 C lager 0,1 80 C tot 90 C lager 0,2 70 C tot 80 C lager 0,3 60 C tot 70 C lager 0,4 50 C tot 60 C lager 0,5 40 C tot 50 C lager 0,6 30 C tot 40 C lager 0,7 20 C tot 30 C lager 0,8 10 C tot 20 C lager 0,9 minder dan 10 C lager of hoger dan wel gelijk aan atm. kpt C tot 20 C hoger 2 20 C tot 30 C hoger 3 30 C tot 40 C hoger 4 40 C tot 50 C hoger 5 50 C tot 60 C hoger 6 60 C tot 70 C hoger 7 70 C tot 80 C hoger 8 80 C tot 9O C hoger 9 meer dan 90 C hoger Toelichting bij tabel 2: Indien de procestemperatuur beneden de omgevingstemperatuur (25 C) is, dan moet aan de bovenstaande factor X worden toegevoegd: O indien - 25 C kookpunt < 25 C 1 indien - 75 C kookpunt < - 25 C 2 indien -125 C kookpunt < - 75 C 3 indien kookpunt < -125 C De resulterende factor X bedraagt maximaal 10.

15 blz Bijzondere situaties Bepaling van de X-factor Indien sprake is van een mengsel van een groot aantal stoffen met verschillende kookpunten, is het vaak niet doenlijk de berekening voor elke stof afzonderlijk uit te voeren (te denken valt aan aardolie produkten). In die gevallen kan voor het kookpunt van het mengsel het zogenaamde 10 % punt aangehouden worden (de temperatuur waarbij tien procent van het mengsel bij een standaard testmethode #) overgedestilleerd is). Voor gevaarlijke stoffen die zijn verdund met een ongevaarlijk oplosmiddel, bijvoorbeeld ammoniak in water, zoutzuur in water of alcohol in water, moet uitsluitend de in de installatie aanwezige hoeveelheid gevaarlijke stof, los van het oplosmiddel, beschouwd worden. De factor X mag in een dergelijk geval tussen de grenzen 0,1 en 10 worden afgestemd op het onder de proces-condities te verwachten dampgenererend vermogen bij de ontsnapping van de oplossing. De factor wordt berekend door de partiële dampspanning van de gevaarlijke stof boven de oplossing bij de procestemperatuur, te delen door de atmosferische druk. Bij de berekening van de factor moet deze op een geheel getal afgerond worden indien het resultaat tussen één en tien ligt en op één decimaal indien het resultaat kleiner dan één is, met dien verstande dat de ondergrens 0,1 is. In hoofdstuk 10 "Voorbeelden" is een dergelijk geval uitgewerkt. #) Zie bijv. A.S.T.M. D Omstandigheidsfactor voor opslag In of aan installaties voor opslag kunnen voorzieningen zijn getroffen die tot doel hebben de opgeslagen stof onder opslagcondities te houden. (Bijv. een wartewisselaar, roerwerk, circulatiesysteem, doseersysteem). Het ingebruik hebben van een dergelijke voorziening heeft niet tot gevolg dat de installatie voor opslag als een installatie voor bewerking bezien moet worden. De toe te kennen omstandigheidsfactor blijft 0,01.

16 blz FASERINGSFACTOREN 7.1 Algemeen De AVR-regeling heeft betrekking op allerlei inrichtingen waarin gevaarlijke stoffen in bepaalde hoeveelheden aanwezig zijn en waar de Arbo-wet c.q de Veiligheidswet van toepassing is. Gezien het aantal installaties en de benodigde mankracht voor het opstellen, begeleiden en beoordelen van arbeidsveiligheidsrapporten zowel bij overheid als bij bedrijfsleven is gekozen voor een in de tijd gefaseerde verplichting. Om deze fasering te realiseren wordt in de aanwijzingssystematiek een faseringsfactor toegepast. Afhankelijk van de situatie of een inrichting al dan niet onder de werkingssfeer valt van het "Besluit risico's zware ongevallen" wordt voor het AVR een verschillende faseringsfactor toegepast. In hoofdstuk 11 "Wettelijke bepalingen" is het "Besluit risico's zware ongevallen" opgenomen. Samenvattend komt dit besluit er voor wat betreft de arbeidsveiligheid op neer dat indien binnen een inrichting gewerkt wordt met een hoeveelheid gevaarlijke stof welke groter is dan de hoeveelheid die is vermeld in bijlage 1#) van het besluit of een hoeveelheid gevaarlijke stof wordt opgeslagen welke groter is dan de hoeveelheid vermeld in bijlage 2# voor die inrichting een faseringsfactor van 1 geldt voor zowel bestaande als nieuwe installaties. # De genoemde bijlagen worden veelvuldig gewijzigd teneinde veranderingen in de EG-richtlijn inzake risico 's van zware ongevallen bij bepaalde industriële avtiviteiten (de zogenaamde Seveso-richtlijn) op de voet te kunnen blijven volgen. Om die reden zijn de bijlagen niet in dit blad opgenomen. Raadpleeg voor de laatste gegevens de algemene maatregel van bestuur "Besluit risico 's zware ongevallen". Voor inrichtingen die niet onder bovenstaand besluit vallen is de faseringsfactor voor bestaande installaties 400 en voor nieuwe installaties 25. In bijlage 4 is van het bovenstaande een schematische weergave gegeven. In de loop van de tijd zullen de faseringsfactoren voor inrichtingen die niet onder het Besluit risico's zware ongevallen vallen omlaag worden gebracht naar uiteindelijk 1. De hoogte van de faseringsfactoren voor nieuwe en bestaande installaties in een volgende fase is afhankelijk van het te verwachten aantal AVR's en de daarmee samenhangende belasting.

17 blz Bestaande of nieuwe installatie De afweging of een installatie als "nieuw" of als "bestaand" bezien moet worden is, vooral bij een vervanging, uitbreiding of wijziging van de installatie van invloed op de te hanteren faseringsfactor en op de inleveringstermijn van het AVR. Er is sprake van een nieuwe installatie indien de desbetreffende installatie nog nooit in relatie met de omsloten stof in werking is geweest. Dit kan komen doordat: - de vaten/leidingen enz. zijn nieuw vervaardigd. - De omsloten stof is nieuw voor de desbetreffende installatie Vaten/leidingen nieuw Als er nieuw vervaardigde vaten, leidingen, enz. geplaatst (gaan) worden dan dient voor deze onderdelen de faseringsfactor voor nieuwe installaties te worden toegepast. Voor een identieke vervanging echter geldt de faseringsfactor voor bestaande installaties. Bijplaatsen van of het vervangen van oude delen door nieuwe delen betekent niet dat de gehele installatie als nieuw moet worden beschouwd. Indien het bijplaatsen/vervangen/wijzigen van onderdelen een substantiële wijziging van de (bestaande) installatie tot gevolg heeft en de faseringsfactor van nieuwe installaties overschreden wordt dan dient het op te stellen AVR aanwezig te zijn voordat de desbetreffende installatie (weer) in werking treedt De omsloten stof nieuw Installaties voor bewerking. Wisselingen in de procesgang komen vaak voor (vooral bij batch- installaties) zoals het wijzigen van concentraties, oplosmiddelen, procesdruk of -temperatuur, enz. Deze, vaak kleine, niet substantiële wijzigingen, geven geen aanleiding het proces tesamen met de apparatuur als een nieuwe installatie te beschouwen. Indien echter in een bestaande installatie een andere bewerking (Bijv. een veresteringsreactie in plaats van een polycondensatiereactie) wordt uitgevoerd die afwijkt van het oorspronkelijk ontwerp #) van die installatie dan is er sprake van een nieuw proces, dus ook van een nieuwe installatie. # Zie hiertoe bijv. de opgave voor een hinderwetvergunning van de desbetreffende installatie.

18 blz Installaties voor opslag Ook een wijziging in de samenstelling van de opgeslagen stof, resp. een wijziging in de soort opgeslagen stof c.q de opslagomstandigheden leidt niet zonder meer tot een klassering "nieuwe installatie". Slechts indien in een bestaande installatieproducten zullen worden opgeslagen niet overeenkomstig met het oorspronkelijk ontwerp deze installatie als nieuw beschouwd. 8. AANWIJZING Met behulp van de in de vorige hoofdstukken beschreven elementen -te weten de grenswaarde, de omstandigheidsfactoren en de faseringsfactor- kan worden vastgesteld of een installatie AVR-plichtig is. Het uitgangspunt van de aanwijzing is de vergelijking van de gecorrigeerde hoeveelheid gevaarlijke stof in de installatie met de grenswaarde van die stof, vermenigvuldigd met een eventuele faseringsfactor. De installatie is aangewezen als met betrekking tot enig gevaren soort geldt: Q x O G x F of anders geschreven: Q x O A F, waarbij A = G Q = de hoeveelheid in de installatie aanwezige stof (of groep van stoffen) (kg); O = de totale omstandigheidsfactor (-); G = de grenswaarde van de stof (of groep van stoffen) [kg]; A = aanwijzingsgetal [-]; en F = de in de onderhavige fase van kracht zijnde faseringsfactor (-).

19 blz.19 Voor installaties waarin verschillende omstandigheden voorkomen en waarin zich gevaarlijke stoffen met verschillende grenswaarden bevinden moet per omstandigheid en per stof een (sub)- aanwijzingsgetal berekend worden. De (sub)-aanwijzingsgetallen worden vervolgens gesommeerd. Het sommeren vindt plaats per gevarensoort (brand, extreem toxiciteit, toxiciteit en explosie). Indien een van de sommeringen leidt tot een aanwijzingsgetal groter dan de van toepassing zijnde faseringsfactor is de installatie aangewezen. In de meeste gevallen zal de berekening eenduidig zijn en geen moeilijkheden opleveren. Er zijn echter een aantal situaties die nadere toelichting behoeven. Met name geldt dit voor het gebruik van de lijst van toxische en extreem toxische stoffen (bijlage 2) en de lijst van explosieve stoffen (bijlage 3). In het kader van het bepalen van de AVR-plicht richt de Arbeidsinspectie zich naar de stoffen en grenswaarden die op deze lijsten staan. Beide lijsten zijn niet limitatief; ze kunnen worden aangevuld c.q. gewijzigd indien meer of betere gegevens bekend worden. Het kan daardoor voorkomen dat tijdens een fase een installatie op dat moment AVR-plichtig wordt. De verplichting tot het opstellen van een AVR wordt dan gekoppeld aan het tijdstip waarop de desbetreffende stof met de bijbehorende grenswaarde voor het eerst op de lijst verschijnt. 9. INLEVERTERMIJN AVR Het AVR van nieuwe installaties dient aanwezig en verstuurd te zijn voordat de installatie in werking treedt. Het AVR van een bestaande installatie dient aanwezig te zijn binnen 2 jaar nadat een nieuwe faseringsfactor van toepassing is geworden. Indien binnen een inrichting meerdere AVR's van bestaande installaties opgesteld moeten worden zal er rekening worden gehouden met de werkbelasting van het bedrijf. Het eerste AVR dient na 2 jaar aanwezig te zijn, het tweede AVR 3 maanden daarna, het derde AVR weer 3 maanden later, enz. Elk aanwezig AVR moet in 7-voud aan het districtshoofd van de Arbeidsinspectie worden toegezonden.

20 blz.20 Opmerking Mocht een installatie tijdens een fase wegens een nieuwe of gewijzigde grenswaarde AVR-plichtig zijn geworden en er zijn nog een aantal AVR's van bestaande installaties te maken dan kan het inleveren van het AVR van de eerst genoemde installatie ingepast worden in het schema van de drie-maandelijkse inlevering. 10. VOORBEELDEN Bij deze voorbeelden wordt uitgegaan van een faseringsfactor van 25. Voorbeeld 1 Produktie-installatie binnen, bevattende de toxische stof chloor in vloeibare vorm in een hoeveelheid van 2100 kg, bij een procestemperatuur van 35 C. Het atmosferisch kookpunt van chloor is -34 C en de grenswaarde is 300 kg. De totale omstandigheidsfactor O is: 1 (bewerking) x 10 (binnen) x 7 (69 C boven atm. kpt.) = 70 De aanwijzingsfactor is:(2100 kg x 70)/300 kg = 490 De installatie is aangewezen. (In de volgende voorbeelden wordt de standaardomstandigheidfactor "1" niet meer uitgeschreven.) Voorbeeld 2 Produktie-installatie buiten, bevattende verschillende brandbare stoffen (vloeibaar) bij verschillende procestemperaturen: etheen, kg bij -30 C ethaan, kg bij 80 C propeen, kg bij 30 C propeen, kg bij -35 C propaan, kg bij 80 C butaan, kg bij 90 C

21 blz.21 De grenswaarde voor brandbare stoffen is kg en de atmosferische kookpunten van de stoffen zijn: etheen -104 C, ethaan -88 C, propeen -47 C, propaan -42 C en butaan -1 C. De factor X is dan: etheen -30 C : = 10 ethaan 80 C : 10 propeen 30 C : 8 propeen -35 C : 2 + 1= 3 propaan 80 C : 10 butaan 90 C : 10 De totale omstandigheidsfactor per stof is hier gelijk aan X. De totale aanwijzingsfactor wordt: [( kg x 10) + ( kg x 10) + ( kg x 8) + ( kg x 3) + ( kg x 10) + (5.000 kg x 10)]/ kg = 375. De installatie is aangewezen. Voorbeeld 3 Installatie voor opslag van 30% zoutzuur in water. De installatie staat buiten. In de installatie is kg opgeslagen bij een temperatuur van 25 C en staat in verbinding met een installatie binnen een gebouw waar met kg zoutzuur gewerkt wordt bij een temperatuur van 100 C. De grenswaarde voor zoutzuur(gas) is kg. De installatie-afbakening geeft aan dat er 2 installaties zijn: 1. Een installatie voor opslag buiten met een hoeveelheid HCL van 0,3 x = kg. 2. Een installatie voor bewerking binnen met een hoeveelheid HCL binnen van 900 kg. De partiële dampspanning van HCL boven een 30% -ige waterige oplossing is bij een temperatuur van 25 C 0,02 bar en bij 100 C 1,1 bar. De factor X wordt dan: HCI oplossing 25 C: 0,02/1 = 0,02; ondergrens = 0,1 HCL oplossing 100 C: 1,1/1 = 1,1; afgerond 1.

22 blz.22 De aanwijzingsfactoren zijn: - voor de opslag: ( kg x 0,01 x 0.1)/ = 0,15 - voor de bewerking: (900 kg x 10 x 1)/3.000 = 3. Beide installaties zijn niet aangewezen. Voorbeeld 4 Installatie voor bewerking, binnen, bevattende de toxische stof ammoniak en de brandbare stof benzine. De ammoniak bevindt zich zowel in zuivere vorm als in de vorm van een 60% -ige oplossing in water in de installatie. De gegevens zijn: ammoniak, zuiver, kg, grenswaarde = kg, gasvormige toestand; ammoniak oplossing, kg, procestemperatuur is 43 C, partiële dampspanning bij die omstandigheden 9,4 bar; benzine, kg, procestemperatuur 150 C, 10% punt = 85 C. Omstandigheidsfactoren: ammoniak, zuiver: 10 (binnen) x 10 (gas) = 100 ammoniak, oplossing: 10 (binnen) x 9(9,4/1; afgerond) = 90 benzine: 10 (binnen) x 7 (65 C boven het 'kookpunt'~ = 70. Aanwijzingsfactor: op basis van toxiciteit: (1.500 kg x 100)/3.000 kg + (0.6 x kg x 90)/3.000 kg = 212 op basis van brandbaarheid: ammoniak: x 100/ = 1,5 benzine : x 70/ = 7 totaal : 8,5. De installatie is op giftigheid aangewezen.

23 blz WETTELIJKE BEPALINGEN In dit hoofdstuk wordt een opsomming gegeven van de wetgeving op het gebied van aanwijzing AVR-plichtige installaties. De meeste artikelen zijn geheel, sommige gedeeltelijk opgenomen. Voor de volledige tekst raadplege men de genoemde wetten of besluiten; de aandacht wordt erop gevestigd dat alleen die tekst rechtskracht bezit Veiligheidswet 1934 Artikel 20 v, eerste lid Het hoofd of de bestuurder van een onderneming waartoe een inrichting behoort, vallende onder een bij algemene maatregel van bestuur hiertoe aangewezen categorie, is verplicht ervoor te zorgen dat met betrekking tot die inrichting een rapport aanwezig is, bevattende: a. een beschrijving van de inrichting, de daarin voorkomende stoffen en de eigenschappen van deze stoffen; b. een beschrijving van het proces dat plaatsvindt in de inrichting, alsmede de werking daarvan; c. een beschrijving van de redelijkerwijs voorzienbare gevaren die door storingen in het onder b. bedoelde proces of door foutieve handelingen kunnen optreden tijdens alle fasen van het proces met inbegrip van het in werking stellen en het tot stilstand brengen daarvan; d. een beschrijving van hetgeen verder nodig is voor de beoordeling van de redelijkerwijs voorzienbare gevaren voor de veiligheid en de gezondheid van de in de inrichting werkzame arbeiders; e. een beschrijving van de technische en organisatorische voorzieningen die getroffen zijn om storingen en foutieve handelingen zoveel mogelijk te voorkomen en de ernst van de gevolgen daarvan zoveel mogelijk te beperken Arbeidsomstandighedenwet Artikel 1, vijfde lid Waar in deze wet de bevoegdheid wordt verleend tot aanwijzing van bedrijven of inrichtingen dan wel delen daarvan, hetzij per categorie, hetzij individueel, omvat zulks mede de bevoegdheid tot aanwijzing van werkverbanden die niet aan een bedrijf of een inrichting gebonden zijn. Waar in deze wet de woorden "bedrijf" en "inrichting" worden gebruikt om een plaats aan te duiden, omvat dit mede een andere plaats waar werknemers arbeid verrichten.

24 blz.24 Artikel 5, eerste lid De werkgever moet ervoor zorgen dat in een bedrijf, een inrichting of een deel daarvan, behorende tot een bij algemene maatregel van bestuur aangewezen categorie, met betrekking tot dat bedrijf die inrichting of dat deel daarvan een arbeidsveiligheidsrapport aanwezig is, bevattende: a. een beschrijving van het bedrijf, de inrichting of het deel daarvan, van de daarin voorkomende stoffen en de eigenschappen van deze stoffen; b. een beschrijving van het proces dat in hetbedrijf, de inrichting of het deel daarvan plaatsvindt, alsmede van de werking daarvan; c. een beschrijving van de redelijkerwijs voorzienbare gevaren die door storingen in het onder b. bedoelde proces of door foutieve handelingen kunnen optreden tijdens alle fasen van het proces met inbegrip van het inwerking stellen en het tot stilstand brengen daarvan; d. een beschrijving van hetgeen verder nodig is voor de beoordeling van de redelijkerwijs voorzienbare gevaren voor de veiligheid en de gezondheid van de in de inrichting werkzame werknemers; e. een beschrijving van de technische en organisatorische voorzieningen die getroffen zijn om storingen en foutieve handelingen zoveel mogelijk te voorkomen en de ernst van de gevolgen daarvan zoveel mogelijk te beperken Besluit verplichtstelling arbeidsveiligheidsrapport Het Besluit verplichtstelling (arbeids)veiligheidsrapport heeft in de loop der tijd enkele wijzigingen ondergaan. Hieronder volgen de artikelen van dit Besluit weergegeven na lezing van de volgende Besluiten: - Besluit van 12 augustus 1981 tot vaststelling van een algemene maatregel van bestuur, als bedoeld in artikel 20v, eerste lid, van de Veiligheidswet 1934 ("Besluit verplichtstelling veiligheidsrapport"). (Staatsblad 556) - Besluit van 18 mei 1982 tot wijziging van een aantal koninklijke besluiten in verband met de inwerkingtreding van de Arbeidsomstandighedenwet. (Staatsblad 408) - Besluit van 30 juni 1988 tot wijziging van het Besluit verplichtstelling veiligheidsrapport, vastgesteld krachtens de Veiligheidswet 1934 en het Besluit verplichtstelling arbeidsveiligheidsrapport, vastgesteld krachtens de Arbeidsomstandighedenwet. (Staatsblad 345). - Besluit van 15 septennber 1988 houdende regels inzake kennisgeving omtrent risico's van zware ongevallen. (Besluit risico's zware ongevallen, Staatsblad 432).

25 blz.25 Artikel 1 In dit besluit wordt verstaan onder: a. "brandbare stof": een stof die een procestemperatuur heeft gelijk aan of hoger dan het vlampunt, bepaald met het toestel van Abel-Pensky voor vlampunten tot en met 65 C of bepaald met het toestel van Pensky-Martens voor vlampunten boven 65 C; b. "extreem toxische stof": 1. een stof die acuut giftige eigenschappen bezit en daardoor gevaar voor de gezondheid kan opleveren bij een eenmalige betrekkelijk korte blootstelling, al dan niet met uitgestelde werking, en die als kenmerk heeft, dat de lethale concentratie 50 (LC50) (rat, 4 uur) kleiner is dan of gelijk is aan 20 mg/m3 of - dat de lethale dosis 50 (LD5) oraal (rat) kleiner is dan of gelijk is aan 1,0 mg/kg of - dat de LD50 percutaan (rat) kleiner is dan of gelijk is aan 2,0 mg/kg. 2. De volgende voor de mens carcinogene stoffen met een hoge potentie: 2-acetylaminofluoreen, 4-aminobifenyl, benzidine, bis-chloormethylether, dialkylnitrosaminen, 4-di-methylaminoazobenzeen, methylnitrosoureum, 2-naftylamine, 4-nitrobifenyl en 3-nitronaftylamine; c. "toxische stof": een stof, niet zijnde een extreem toxische stof, die acuut giftige eigenschappen bezit en daardoor gevaar voor de gezondheid kan opleveren bij een eenmalige betrekkelijk korte blootstelling, al dan niet met uitgestelde werking en die als kenmerk heeft, dat de LC50 (rat, 1 uur) kleiner is dan of geliik is aan mg/m3; d. "ontplofbare stof": een stof, daaronder mede begrepen een mengsel van stoffen, die de inherente eigenschap bezit zonder toetreding van zuurstof te kunnen exploderen bij blootstelling aan licht, schok, wrijving of warmte dan wel door zelfopwarming; e. "installatie": een installatievoorbewerking of een installatie voor opslag; f. "installatie voor bewerking" het in een bedrijf of een inrichting aanwezige stelsel van vaten, apparaten en leidingen, dat ten aanzienvan de omsloten stof één geheel vormt of kan vormen en dient voor de vervaardiging, bewerking, verwerking, verlading of vernietiging van deze stof;

26 blz.26 g. "installatie voor opslag": de in een bedrijf of een inrichting aanwezige tanks, silo's, bunkers en verpakkingseenheden die dienen voor opslag met dien verstande, dat deze eenheden buiten de ruimtelijke begrenzing van een installatie voor bewerking moeten zijn gelegen en waarbij voor wat betreft tanks, silo's en bunkers elke eenheid als een op zichzelf staande installatie voor opslag moet worden beschouwd; h. "procestemperatuur": de temperatuur die bij opslag dan wel bij bewerking onder normale bedrijfscondities maximaal kan worden bereikt; i. "omhulling": een constructie die een installatie voor bewerking of opslag omsluit, die de natuurlijke ventilatie van de omsloten installatie bemoeilijkt of verhindert en waarbinnen door werknemers regelmatig arbeid wordt verricht; j. "grenswaarde": de hoeveelheid van een stof, uitgedrukt in kilogrammen, die bij plotseling vrijkomen het leven of de gezondheid van een op globaal 100 m afstand van het emissiepunt verblijvende werknemer nog kan bedreigen. Artikel 2, eerste lid Voor de toepassing van artikel 5, eerste lid van de Arbeidsomstandighedenwet worden installaties aangewezen, waarin zich een hoeveelheid van brandbare, extreem toxische, toxische of ontplofbare stoffen, uitgedrukt in kilogrammen, bevindt, welke, vermenigvuldigd met de van toepassing zijnde omstandigheidsfactor of -factoren, gelijk is aan of groter is dan de grenswaarde, vermenigvuldigd met de faseringsfactor. Artikel 2, tweede lid Voor een installatie waarin zich een stof of een groep van stoffen met identieke grenswaarde onder verschillende omstandigheden bevindt wordt elke onder dezelfde omstandigheden verkerende deelhoeveelheid van de stof of groep van stoffen vermenigvuldigd met de van toepassing zijnde omstandigheidsfactoren. Een in het eerste lid bedoelde installatie is dan aangewezen indien de som van de al dan niet gecorrigeerde deelhoeveelheden gelijk is aan of groter is dan de grenswaarde van de betreffende stof of groep van stoffen, vermenigvuldigd met de faseringsfactor.

27 blz.27 Artikel 2, derde lid Voor een installatie waarin zich stoffen met verschillende grenswaarden bevinden wordt elke hoeveelheid van een stof of groep van stoffen met identieke grenswaarde vermenigvuldigd met de van toepassing zijnde omstandigheidsfactoren. Een in het eerste lid bedoelde installatie is dan aangewezen indien voor één der onder a, b of c van artikel 3, eerste lid, genoemde categorieën van stoffen de som van de quotiënten van de betreffende al dan niet gecorrigeerde hoeveelheden en grenswaarde van de tot die categorie behorende stoffen, die in de installatie aanwezig zijn, vermenigvuldigd met de faseringsfactor, gelijk is aan of groter is dan 1. Artikel 2, vierde lid De in dit artikel bedoelde vermenigvuldiging met een omstandigheidsfactor of -factoren vindt geen toepassing ten aanzien van ontplofbare stoffen. Artikel 3, eerste lid De in artikel 2, eerste lid, bedoelde grenswaarde bedraagt: a. voor brandbare stoffen: kg; b. voor extreem toxische stoffen: 1 kg; c. voor toxische stoffen: als hierna in het tweede lid is aangegeven; d. voor ontplofbare stoffen: de hoeveelheid waarvan de explosie-energie equivalent is aan de explosie-energie van 1000 kg trinitrotolueen (TNT) waarbij de explosie-energie van TNT wordt gesteld op kj/kg. Artikel 3, tweede lid Voor toxische stoffen worden de grenswaarden op basis van de toxicologische gegevens en de fysische omstandigheid bij 25 C afgeleid van de grenswaarde voor chloor, waarbij de grenswaarde van chloor op 300 kg wordt gesteld. Bij deze afleiding wordt uitgegaan van een lethale concentratie (LC50 rat, 1 uur) van de stof.

28 blz.28 Artikel 4 De in artikel 2, eerste lid, bedoelde omstandigheidsfactoren zijn: a. voor een stof, die zich bevindt in een installatie voor bewerking: 1; b. voor een stof, die zich bevindt in een installatie voor opslag: 0,01; c. voor een installatie, die is opgesteld in de open lucht: 1; d. voor een installatie, opgesteld in een omhulling: 10; e. voor een stof, die in de vloeibare fase verkeert en waarvan de procestemperatuur gelijk is aan het atmosferisch kookpunt van die stof:1; voor elke 10 C dat deze procestemperatuur boven het atmosferisch kookpunt ligt, wordt deze factor verhoogd met 1 tot een maximumvan 10 afgerond op een geheel getal en voor elke 10 C dat de procestemperatuur onder het atmosferisch kookpunt ligt wordt deze factor verminderd met 0,1 tot een minimum van 0,1 afgerond op één decimaal; f. voor een stof, die in de vloeibare fase verkeert en waarvan de procestemperatuur lager is dan de omgevingstemperatuur zijnde 25 C:1; voor elke 50 C dat het atmosferisch kookpunt van de betreffende stof onder de 25 C ligt wordt de factor verhoogd met 1 tot een maximum van 4, afgerond op hele getallen; g. voor procesomstandigheden waar zowel de onder e als onder f genoemde factor van toepassing is geldt een vermenigvuldigingsfactor die gelijk is aan de som van de vermenigvuldigingsfactoren e en f, verminderd met 1 en met een maximum van 10. h. voor een stof die in de gasfase verkeert: 10; i. voor een stof die in de vaste fase verkeert: 0,1. Artikel 5, eerste lid De in artikel 2, eerste lid, bedoelde faseringsfactor bedraagt: a. met ingang van het tijdstip waarop dit besluit in werking treedt, voor de op dat tijdstip nog niet in werking gebrachte installaties: 25; b. met ingang van door ons te bepalen tijdstippen voor de op die tijdstippen nog niet in werking gebrachte installaties achtereenvolgens: 10, 5 en 1. Artikel 5, tweede lid De in artikel 2, eerste lid, bedoelde faseringsfactor bedraagt: a. met ingang van het tijdstip waarop dit besluit in werking treedt, voor de op dat tijdstip reeds in werking gebrachte installaties: 400; b. met ingang door ons te bepalen tijdstippen voor de op die tijdstippen reeds in werking gebrachte installaties achtereenvolgens: 300, 200, 150, 100, 50, 25, 10, 5 en 1.

29 blz.29 Artikel 6 Met betrekking tot installaties ten aanzien waarop de verplichting vervat in artikel 5, eerste lid van de Arbeidsomstandighedenwet gaat gelden voor het van kracht worden van een faseringsfactor als bedoeld in artikel 5, tweede lid, moet het veiligheidsrapport aanwezig zijn uiterlijk twee jaren na het tijdstip waarop die faseringsfactor van kracht wordt. Indien de in de vorige zin bedoelde verplichting voor een zelfde werkgever met betrekking tot meer dan één installatie gaat gelden, wordt de daar genoemde termijn met betrekking tot een tweede en elke volgende installatie telkens met drie maanden verlengd. Artikel 6a, eerste lid In afwijking van artikel 5 bedraagt de faseringsfactor 1 voor installaties, behorende tot een inrichting waarin een gevaarlijke stof aanwezig is, als bedoeld in artikel 1 van het Besluit risico's zware ongevallen (Staatsblad 1988, 432), Artikel 6a, tweede lid Met betrekking tot installaties die reeds in werking zijn gebracht op het tijdstip waarop voor hen de faseringsfactor genoemd in het eerste lid van kracht wordt, is artikel 6 overeenkomstig van toepassing. Artikel 7 Dit besluit kan worden aangehaald als Besluit verplichtstelling arbeidsveiligheidsrapport. Het treedt in werking op een door Ons te bepalen tijdstip.