Jeugdstrafrecht. Academie voor de Rechtspraktijk. Webinar 13 oktober 2015 Rob Heemskerk - advocaat

Transcriptie

1 Jeugdstrafrecht Academie voor de Rechtspraktijk Webinar 13 oktober 2015 Rob Heemskerk - advocaat

2 Programma: 1. Schets ASR (adolescentenstrafrecht) 2. Belangrijkste onderwerpen Sr en Sv 3. DNA 4. Overig 5. Vragen 2

3 1. Schets ASR Hoofdregel ASR: Geldt voor feiten gepleegd na 1 april 2014; Minderjarigen (MIJ) berecht vlg minderjarigenstrafrecht (12-17); Meerderjarigen berecht vlg meerderjarigenstrafrecht (18 >); 3

4 Wettelijk kader : Artt. 77a t/m 77 hh Wetboek van Strafrecht Artt. 486 t/m 499 Wetboek van Strafvordering Beginselenwet justitiele jeugdinrichtingen (BJJ) Besluit tenuitvoerlegging jeugdstrafrecht

5 Bijzondere bepalingen voor jeugdigen en jongvolwassenen (artt. 77a t/m 77 hh Sr) Art. 77a: Gedeeltelijke uitsluiting sanctierecht volwassenen bij Criterium: leeftijd ten tijde van het begaan van het feit Jonger dan 12: doorsturen naar Jeugdbescherming (voormalige Jeugdzorg) 5

6 Art. 77 b Sr: categorie jaar: meerderjarigen strafrecht mogelijk indien: Ernst van het begane feit Persoonlijkheid van de dader Omstandigheden waaronder feit begaan 6

7 Ernst van het begane feit: Grond, vaak in combinatie met omstandigheden of persoonlijkheid: Bijv. Rb Den Haag 24 december 2014 ECLI:NL:RBDHA: 2014: jaar. medeplegen gewelddadige overval op 73 jarige alleenstaande man: ernstig en volwassen misdrijf Gevangenisstraf van 4 jaar. Zelfde casus, verschillende uitleg: Rb A dam (RBAMS:2014:990) en vervolgens Hof A dam (GHAMS:2014:3641) Rb A dam: zeer ernstige feiten, maar vanwege omstandigheden en persoon van de verdachte NIET meerderjarigenstrafrecht: geen professionele en/of georganiseerde aanpak, eerder impulsief: dit past bij leeftijd verdachte (17); Hof A dam: reeds o.g.v. ernst van het feit en omstandigheden waaronder: gevangenisstraf. (vanwege dwarslaesie: geheel voorwaardelijk ) 7

8 Persoonlijkheid van de dader: Persoonlijkheid: HR: niet alleen ttv begaan van feit maar ook ttv onderzoek ter terechtzitting (HR 8 maart 1994, NJ 1994/413) Moord Terra College: Hof: Persoonlijkheid verdachte tegen achtergrond van mogelijkheden binnen strafrechtelijke sanctiestelsel: strafrecht voor meerderjarigen. HR: niet onbegrijpelijk (HR:22 november 2005, NJ 2006/138). Hulp en begeleiding op basis van vrijwillige medewerking en Jeugdbeschermingstafel (zgn. drang-kader). Vaak in combinatie met ernst van het feit bij toepassing meerderjarigen strafrecht (zie Hof A dam in vorige sheet) Vaak in combinatie met omstandigheden van het geval bij toepassing minderjarigenstrafrecht (zie Rb A dam in vorige sheet) 8

9 Omstandigheden van het geval: Zullen niet snel als zelfstandige grond leiden tot oplegging meerderjarigen strafrecht: hoewel wetgever de gronden als een alternatieve lezing heeft opgenomen geeft de literatuur de voorkeur aan een cumulatieve lezing. Vb.: Rb A dam, LJN: BH1795; 16-jarige verdachte, meerdere overvallen, dodelijk slachtoffer, vastgebonden aan motorblok, 16 messteken: gevangenisstraf 20 jaar. Niet alleen ernst van het feit, ook berekende houding verdachte en de voor die van zijn meerderjarige medeverdachte niet onderdoende rol. 9

10 Meerderjarigenstrafrecht jaar: Art. 77b lid 2 Sr: Levenslange gevangenisstraf niet mogelijk; Jeugdstrafprocesrecht WEL van toepassing 10

11 Leeftijdscategorie jaar (77c Sr) Minderjarigenstrafrecht is mogelijk, indien: Persoonlijkheid dader OF Omstandigheden waaronder feit begaan (Ernst van het feit GEEN criterium) 11

12 HALT: art. 77e Sr: HALT: Het ALTernatief: met instemming van verdachte en OM deelname aan een traject, waardoor p-v niet aan OM wordt opgestuurd Formeel: sepot onder voorwaarden Duur traject ten hoogste twintig uren Richtlijn en kader voor strafvordering jeugd en adolescenten, inclusief strafmaten Halt Een Halt-afdoening bestaat uit één of meerdere gesprekken met de jeugdige en zijn ouder(s), het tenminste oefenen van excuus aanbieden aan het slachtoffer en het daadwerkelijk excuus aanbieden aan het slachtoffer of in voorkomende gevallen een herstelgesprek, het vergoeden van de door de jeugdige aangerichte schade en het uitvoeren van een leeropdracht en/of een werkopdracht. 12

13 Strafbeschikking OM: 77f Sr Het OM kan zowel een aanwijzing geven als ook een taakstraf opleggen: Lid 1 spreekt van een aanwijzing van een stichting (inmiddels: een gecertificeerde instelling) voor de duur van ten hoogste 6 maanden, dan wel de reclassering bij het bereiken van de leeftijd van 16 jaar Lid 2 rept van het opleggen van een taakstraf voor ten hoogste zestig uren. Als het een werkstraf betreft, te verrichten binnen vier maanden (was drie); igv een leerstraf te verrichten binnen zes maanden (was ook drie). 13

14 Sancties voor jeugdigen: 77h Sr Het sanctiearsenaal voor jeugdigen omvat de volgende straffen en maatregelen: Hoofdstraffen: jeugddetentie, taakstraf of geldboete Taakstraf: werkstraf, leerstraf of combinatie Bijkomende straffen: verbeurdverklaring en ontzegging van de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen Maatregelen: - plaatsing in een inrichting voor jeugdigen - maatregel betreffende gedrag van de jeugdige - onttrekking aan het verkeer - ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel - schadevergoeding - vrijheidsbeperkende maatregel 14

15 Hoofdstraf: jeugddetentie: 77i Sr Leeftijd 12 tot16 jaar: ten minste 1 dag, ten hoogste 12 maanden Leeftijd vanaf 16 jaar: ten hoogste 24 maanden Leeftijd 18 tot 23 jaar: ten hoogste 24 maanden indien ASR (zie criteria 77c Sr) 15

16 Hoofdstraf: taakstraf: 77m Sr Vonnis of strafbeschikking vermeldt altijd waaruit deze bestaat als ook het aantal uren: Duur taakstraf ten hoogste 200 uren Termijn werkstraf en leerproject 6 maanden indien 100 uren, overigens ten hoogste een jaar Indien meer dan 1 taakstraf: totaal aantal uren niet meer dan

17 Taakstrafverbod: 77ma Sr Taakstraf NIET mogelijk: Bij misdrijf waarop 6 jaar of meer staat EN Dat ernstige inbreuk op lichamelijke integriteit heeft gehad OF Bij een zedenmisdrijf TENZIJ: In combinatie met jeugddetentie, de maatregel betreffende het gedrag of maatregel PIJ (lid 2) 17

18 Verschil taakstrafverbod 77ma met 22b Sr: Recidive bij minderjarigen geen belemmering voor oplegging taakstraf Geen vereiste van een combinatie met een ONvoorwaardelijke jeugddetentie, GBM of PIJ 18

19 Bij NIET verrichten taakstraf 77p Sr: Vervangende jeugddetentie of hechtenis wordt toegepast TENZIJ dit wegens UITZONDERLIJKE omstandigheden die zich na het opleggen van de taakstraf hebben voorgedaan, zou leiden tot een ONBILLIJKHEID van ZWAARWEGEND belang. Indiening van een bezwaarschrift binnen 2 weken na betekening, geen opschortende werking. 19

20 Geldboete, 77l Sr Maximaal geldboete van de tweede categorie, derhalve 3.900,= (lid 1) Vervangende hechtenis niet verplicht (lid 2), maximaal 3 manden (lid 6) 20

21 Maatregelen: PIJ: 77s, t, ta t/m tc Sr Aan de verdachte aan wie ten tijde van het begaan van het misdrijf een gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van de geestvermogens bestond, kan de maatregel PIJ worden opgelegd. Voorwaarden: - misdrijf 4 jaar of meer (zie art. 37a lid 1 sub 1 Sr) EN - veiligheid van anderen dan wel algemene veiligheid van personen of goederen in het geding EN - in het belang van zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling van verdachte 21

22 Zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling Rb Den Haag , RBDHA:2014:15778: hoewel overige criteria nog van toepassing, toch afwijzing o.g.v. gebeurtenissen afgelopen maanden, leeftijd veroordeelde (22 jaar) en zijn enorme weerstand tegen een verder verblijf (!) Rb Noord-Holland , RBNHO:2013:BZ6251: weliswaar eist veiligheid van anderen verlenging, maar sinds vorige zitting nauwelijks iets veranderd: van enige behandeling geen sprake meer, evenmin begeleid verlof. Kans zeer groot dat verdere verlenging opnieuw resulteert in louter vrijheidsbeneming. Verlenging lijkt een zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling zelfs in de weg te staan. Rb Den Haag , RBDHA:2015:3203: veroordeelde heeft alles uit behandeling gehaald, recidiverisico is laag, buiten de instelling nodige ondersteuning: niet meer in belang van zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling. 22

23 Advies ten minste 2 gedragsdeskundigen, 77s Een van gedragsdeskundigen dient een psychiater te zijn (ander in de praktijk veelal een psycholoog) Indien advies ouder dan 1 jaar, toestemming nodig verdediging Indien geen advies over toerekenbaarheid en recidivegevaar kan worden gegeven (bijv. vanwege niet meewerken verdachte) dan kan de rechter daarover zelf een oordeel vormen en de maatregel opleggen (Rb Zwolle , RBZLY:2010:BO0861, Rb Roermond , BROE:2010:BL7231) Indien de verdachte medewerking weigert maken de gedragsdeskundigen rapport op over de reden van weigering: rechter doet zich zoveel mogelijk ander advies of rapport overleggen dat hem over wenselijkheid van opleggen maatregel kan voorlichten en wordt ernaar gestreefd medewerking te verkrijgen bij de totstandkoming van dat rapport (lid 5) 23

24 PIJ-maatregel nieuwe vorm: De rechter neemt de ernst van het begane feit OF de veelvuldigheid van voorafgegane veroordelingen wegens misdrijf in aanmerking PIJ nu alleen voor verminderd- of geheel ontoerekeningsvatbare verdachten (voorheen ook toerekeningsvatbaren: die zullen nu eerder onder GBM vallen). Reden: gelijkstelling met regeling TBS, zodat omzetting naar TBS mogelijk is (77tc Sr) Maatregel geldt voor 3 jaar en eindigt na 2 jaar, waarvan het 3 e jaar voorwaardelijk. Verlenging met 2 jaar is mogelijk, voor zover deze de duur van 7 jaar niet te boven gaat (77t Sr). Bij verlenging wordt een advies overgelegd, tenzij de veroordeelde niet meewerkt: dan kan maatregel zonder advies worden verlengd (77t lid 6) 24

25 PIJ-maatregel nieuwe vorm: De rechtbank kan de voorwaardelijke maatregel een maal verlengen met 1 jaar en daaraan bijzondere voorwaarden koppelen Ook kan de rechtbank op vordering van het OM bevelen dat de veroordeelde, die zich niet aan de voorwaarden heeft gehouden, wordt teruggeplaatst in de jeugdinrichting of, als hij al 18 jaar is, in een penitentiaire inrichting voor ten hoogste 1 jaar Het OM kan bij de rechter-commissaris de voorlopige tenuitvoerlegging vorderen indien ernstige redenen bestaan voor het vermoeden dat een voorwaarde niet wordt nageleefd (zie 77cca Sr) Ook is een time-out mogelijk: een tijdelijke crisisopname van 7 weken, 1 x te verlengen (77x lid 3 Sr j 509 jbis Sv). Dadelijk uitvoerbaar. Doel: aansporen nakomen voorwaarden en voorkomen TUL van PIJ 25

26 Gedragsbeïnvloedende maatregel (GBM) GBM kan slechts worden opgelegd indien de ernst van het begane misdrijf of de veelvuldigheid van de begane misdrijven of voorafgegane veroordelingen wegens misdrijf hiertoe aanleiding geven Daarnaast moet de maatregel in het belang zijn van een zo gunstig mogelijke verdere ontwikkeling van de verdachte (77w) Advies van RvdKb, ondersteund door ten minste 1 gedragsdeskundige, behalve bij 18+: dan geen advies RvdKb vereist Deelname aan programma in instelling of deelname aan ambulant programma Nachtdetentie of elektronisch toezicht mogelijk Dadelijk uitvoerbaar (voorheen niet) NIET voorwaardelijk op te leggen In combinatie met onvoorw. jeugddetentie en voorw. PIJ op te leggen, zie bijv. Hof Den Haag , GHDHA:2013:BZ

27 GBM nieuwe stijl Duur van maatregel is ten minste 6 maanden en ten hoogste 1 jaar Beroep tegen verlenging: binnen 14 dagen. Behandeling door Hof in ressort gerecht waar beslissing is genomen (77u Sr j 502 lid 2 Sv) Indien niet wordt meegewerkt aan het programma is een time-out mogelijk (77wc lid 6 en 7): maximale duur van opneming in jeugdinrichting is 4 weken, ten hoogste 2 x bevelen Betrokkene wordt gehoord in raadkamer (77u) Uiteindelijk vervangende jeugddetentie mogelijk, op bevel van OM; betekening aan betrokkene, binnen 14 dagen bezwaarschrift indienen (77wc lid 4 j 77p lid 3 Sr). Geen opschortende werking. Indien ernstige redenen zijn te vermoeden dat bijzondere voorwaarde niet wordt nageleefd, kan OM over gaan tot aanhouding. Vervolgens onverwijld een vordering bij RC. 27

28 Vrijheidsbeperkende maatregel I De vrijheidsbeperkende maatregel is opgenomen in art. 38v Sr en wordt als specifieke maatregel voor jeugdigen genoemd in art. 77h Sr Het dient ter voorkoming van strafbare feiten of belastend gedrag jegens personen en kan voor ten hoogste 2 jaar worden opgelegd, waarbij moet worden gedacht aan: - gebiedsverbod - contactverbod - meldplicht Iedere keer dat de maatregel niet wordt nageleefd kan vervangende hechtenis worden opgelegd van ten minste 3 dagen en ten hoogste 6 maanden 28

29 Vrijheidsbeperkende maatregel II Maatregel is onmiddellijk uitvoerbaar bij voorraad te verklaren Vervangende hechtenis heft de verplichtingen ingevolge de maatregel niet op De maatregel kan voortbouwen op een gedragsaanwijzing die door het OM kan worden opgelegd (509hh lid 2 Sv) Onlangs is die gedragsaanwijzing nog veel toegepast bij de verdachten van de rellen in de Schilderswijk, die veelal een gebiedsverbod opgelegd kregen voor de duur van 1 maand De maatregel kan tezamen met straffen en andere maatregelen worden opgelegd (38v lid 6 Sr) 29

30 Voorwaardelijke invrijheidstelling (15 Sr) Automatische voorwaardelijke invrijheidstelling uitgesloten o.g.v. Art. 77a Sr Minister van V&J kan tijdelijk in vrijheid stellen door te onderbreken voor ten hoogste 3 maanden in bijzondere gevallen, zie art. 4 lid 2 Regeling strafonderbreking jeugdigen. Bij afwijzing: beroep bij de beroepscommissie uit de RSJ (art. 77 en 78 BJJ) Rechter die straf heeft opgelegd kan, op verzoek van veroordeelde, voorwaardelijk in vrijheid stellen: art. 77j lid 4 Sr. Bijv. indien plaats in door de rechter gewenste instelling beschikbaar komt. Proeftijd ten hoogste 2 jaar 30

31 Strafvordering in zaken betreffende jeugdige personen (486 t/m 499 Sv) Bij voorgeleiding: Per 1 april 2014 zijn de leden 5 en 6 toegevoegd aan art 63 Sv: OM kan in vordering bij jarigen aangeven of hij voornemens is te vorderen dat recht zal worden gedaan overeenkomstig art. 77c Sr Specifieke verwijzing in lid 5 naar art 493 Sv: onderzoeken mogelijkheden schorsing indien VH wordt bevolen Reclassering brengt hierover advies uit, evt. na inwinnen informatie RvdKb RC kan niet ambtshalve 77c Sr van toepassing verklaren, kan evenmin ambtshalve jeugdige jaar in JJI plaatsen Alleen OM kan in JJI plaatsen (art 8 lid 1 sub a BJJ) 31

32 Dagvaarding met toepassing 77c Sr OM maakt bij dagvaarding kenbaar aan jeugdige jaar dat hij zal vorderen recht te doen conform 77c Sr Daardoor verschijningsplicht voor jeugdige (zoals gebruikelijk bij jarigen), bij niet verschijnen evt. medebrenging, art 260 lid 6 Sv (in afwijking van art 495a lid 4) Verstek wordt pas verleend indien de jeugdige ook op de volgende zitting NIET is verschenen (495a lid 3 Sv) Ouders zijn NIET verplicht te verschijnen, in tegenstelling tot zaken van jarigen 32

33 Probleem zaken, gepleegd vlak voor en vlak na bereiken 18 jaar opgelost De kinderrechter is nu ook bevoegd feiten te behandelen die zowel voor als na het bereiken van de 18-jarige leeftijd zijn gepleegd, waarbij hij kan kiezen voor toepassing van het ASR indien de persoonlijkheid van de dader of de omstandigheden waaronder het feit is begaan hem daartoe aanleiding geven. Met name handig bij feiten die deel uitmaken van een feitencomplex die deels voor en deels na het bereiken van het 18 e jaar zijn begaan: zij kunnen dan gezamenlijk worden behandeld. 33

34 Voorlopige hechtenis Art 493: VH: schorsing, tenzij: ambtshalve beoordeling. Ervaring kabinet RC Den Haag niet even positief: niet iedere RC lijkt hiervan op de hoogte te zijn Iedere geschikte plek kan worden aangewezen voor het ondergaan van (ivs of) VH Nachtdetentie (lid 3): vereist wel overleg met verschillende instanties Voorwaarden bij schorsing: art 27 Besluit tenuitvoerlegging jeugdstrafrecht Instemming vereist vanwege onschuldpresumptie (lid 6) Eventueel elektronisch toezicht, zie art 27 lid 3 Besluit 34

35 Actualiteiten jurisprudentie Redelijke termijn waarbinnen zaak moet worden afgedaan: Redelijke termijn in jeugdzaken is 16 maanden, aldus HR (HR:2008:BD2578) en HR (HR:2010:BL3228) Geen ruimte voor niet-ontvankelijkheid, hooguit strafkorting Lagere rechtspraak / feitenrechter: soms wel N-O, met beroep op art. 40, lid 2 IVRK. Zo ook RBAMS:2012:BY3871. Dat vonnis werd gedeeltelijk vernietigd bij het arrest van het Hof te Amsterdam (GHAMS:2012:3861) Cassatie in belang der wet ingesteld. PG Taru Spronken was de mening toegedaan dat in uitzonderlijke gevallen het OM N-O moet worden verklaard. Echter HR 8 september 2015, HR:2015:2465: geen aanleiding tot aanpassing eerdere arresten: derhalve geen plaats voor N-O: zelfs niet passend en geboden indien sprake is van een aanzienlijke overschrijding van de redelijke termijn voor berechting. Wordt ook niet dwingend voorgeschreven door de verdragsbepalingen. 35

36 Uitweg bij overschrijding redelijke termijn? Bij stapelen van verzuimen kan wellicht bij (ook) overschrijding van redelijke termijn nog steeds de N-O van het OM worden bepleit, onder verwijzing naar vonnis Rb Zwolle Lelystad van (RBZLY:2012:BZ3522) Hoewel die uitspraak wordt genoemd in de conclusie van PG Spronken is dat alleen vanwege het feit de rechtbank zich afvroeg of de HR wel rekening had gehouden met het bijzondere karakter van het jeugdstrafrecht en het IVRK Maar in de uitspraak worden meerdere overwegingen opgevoerd waarom het OM N-O moet worden verklaard: een getuige was na 4 jaar nog steeds niet gehoord, de verdediging had een deskundige geen onderzoek laten doen omdat de verdachte (15 jaar oud) nu eindelijk wel eens wilde weten waar zij aan toe was. Zo werd de verdediging ook in haar verdedigingsmogelijkheden beknot. Dat alles tezamen was reden om het OM N-O te verklaren 36

37 Toepassing strafrecht minderjarigen Rb Overijssel RBOVE:2015:2844 Moord op een straatmuzikant, verdachte 17 jaar, advies RvdKb: jeugdstrafrecht. Rb: vanwege leeftijd: uitgangspunt jeugdstrafrecht. Adviezen deskundigen: jeugdstrafrecht. Redenen: qua gedrag en emotionele ontwikkeling, door zijn leven, onvoldoende tot groei gekomen. Identiteitsontwikkeling nauwelijks op gang gekomen. Het netwerk en de adoptiefouders kunnen het beste betrokken worden bij een behandeling in het kader van het jeugdrecht. Oplegging PIJ en maximale jeugddetentie van 24 maanden 37

38 Toepassing strafrecht minderjarigen II Rechtbank Overijssel RBOVE:2014:4105 Gewapende overval op snackbar, verdachten 20 en 21 jaar oud Toepassing ASR: jeugddetentie van 16 maanden, waarvan 8 voorwaardelijk Psycholoog: gehele ontwikkeling van verdachte, vergeleken met leeftijdgenoten, loopt enigszins achter. Dit wordt ondersteund door een Wegingslijst Adolescentenstrafrecht ( %20ASR%20NIFP.pdf). Voorts functioneert verdachte op diverse leefgebieden op een verstandelijk beperkt niveau. Naast de beperkte handelingsvaardigheden is er een pedagogische component, namelijk het feit dat verdachte actief deelneemt aan het gezin van herkomst en er sprake is van een duidelijke afhankelijkheidsrelatie ten opzicht van de ouders. Rb: voor toepassing ASR kijken naar de persoonlijkheid van de dader en de omstandigheden waaronder het feit is gepleegd. Gezien de persoonlijkheidsontwikkeling van verdachte ten tijde van het delict en wat ter zitting over verdachte naar voren is gekomen, acht de rechtbank toepassing van het jeugdstrafrecht aangewezen. 38

39 Toepassing strafrecht minderjarigen III Rb Midden-Nederland RBMNE:2015:3314 Verdachte is 19 jaar, grote hoeveelheid 500,= bankbiljetten vervalst Rb: rol eigenlijk groter dan door verdachte verklaard, maar o.g.v. persoonlijkheid verdachte (destijds niet voldoende vaardigheden om weerstand te bieden aan medeverdachten, beïnvloedbare indruk) het feit dat hij inmiddels onder behandeling is van psycholoog, het feit dat hij erkent dat hij ondersteuning nodig heeft, het feit dat hij bereid is hulp en begeleiding te accepteren: toepassing jeugdstrafrecht op zijn plaats. 39

40 Toepassing strafrecht minderjarigen IV Rb Noord-Holland RBNHO:2015:3211 Verdachte: licht verstandelijke beperking (lichte zwakzinnigheid, intelligentieniveau van rond de 52). Tevens beperkingen in de emotie- en gedragssturende functies. Gevolg: kan gevoelens niet goed reguleren en heeft gedragsimpulsen niet goed onder controle. Psycholoog: verminderde toerekenbaarheid. Verdachte is afhankelijk van zijn omgeving, wordt niet geacht zelfstandig te kunnen wonen, advies daarom begeleid woon/werktraject. Reclasseringsadvies: gebrek aan huisvesting, dagbesteding, de problematische gezinssituatie, het alcoholgebruik alsook het emotioneel welzijn en het gedrag van verdachte zijn risicofactoren. Mede ten gevolge van zijn verstandelijke beperking heeft betrokkene structurele tekorten in zijn gevoels- en gedragsregulatie. Zijn probleemoplossende vermogens zijn beperkt en hij is geneigd fysiek agressief te reageren. Geadviseerd wordt, gelet op de persoon van de verdachte, gebruikmakend van het wegingskader ASR en de verkregen dossierinformatie, het jeugdstrafrecht toe te passen en de meldplicht te laten uitvoeren door reclassering. De rechtbank: voor de toepassing van het jeugdstrafrecht op een adolescent wordt onder meer gekeken naar de persoonlijkheid van de dader en de omstandigheden waaronder het feit is gepleegd. De rechtbank is van oordeel dat gelet op alle hiervoor genoemde omstandigheden zoals verwoord in de rapportages en wat ter zitting over verdachte naar voren is gekomen aanleiding bestaat bij de straftoemeting met toepassing van het adolescentenstrafrecht af te wijken van hetgeen de officier van justitie heeft gevorderd. Op grond hiervan en mede gelet op de voor verdachte op te leggen strafsoort en de diversiteit aan maatregelen die ingezet kan worden, is de rechtbank van oordeel dat het in het belang van verdachte is toepassing te geven aan het adolescentenstrafrecht. 40

41 Toepassing strafrecht minderjarigen V Enkele opvallende, maar reeds gedateerde uitspraken: Rb Haarlem , BR3274: gewapende overval juwelier, verdachte 17 jaar, ernstige antisociale gedragsstoornis en intellectuele capaciteiten op zwakbegaafd niveau. Volledig toerekeningsvatbaar, echter gelet op leeftijd en persoonlijkheid verdachte: jeugdstrafrecht Rb Arnhem , BY2852 (Facebook-moord): verdachte 15/16 jaar, uitzonderlijk ernstig strafbaar feit, echter toepassing volwassenenstrafrecht zou betekenen dat de ingezette behandeling wordt gestopt en pas na het voltooien van gevangenisstraf kan worden voortgezet. Binnen kader sanctierecht voor jeugdigen wel middelen en mogelijkheden verdachte te behandelen Rb Breda , BY3881: ernstige beroving, deskundigen: volwassenstrafrecht. Rb: ernst van het feit dan wel omstandigheden waaronder gepleegd nopen niet tot toepassing daarvan: feit als dit wordt (helaas) regelmatig door jongeren van dezelfde leeftijd als verdachte gepleegd. PO: ernstige gedragsstoornis, loopt achter bij leeftijdsgenoten. Geopperde vw reclassering kunnen ook ihkv voorwaardelijke jeugdsanctie. Rb Gelderland , CA0033: overval, bedreiging vuurwapen, vastbinden. Verdachte net 18 jaar. Rb: qua persoonlijkheid dient hij nog de adolescente ontwikkeling door te maken: gebruik maken van een leerstraf gericht op adolescentie. Jeugddetentie. (NB: ASR toen nog niet ingevoerd) 41

42 Toepassing strafrecht minderjarigen VI Rb Overijssel RBOVE:2015:3631: 18 jarige verdachte, poging doodslag op 2 agenten Deskundigen: aanbevolen verdachte klinisch te laten behandelen voor zijn verslavingsproblematiek in een instelling waar deskundigheid is op het gebied van verslaving, gedragsproblematiek en psychiatrische problematiek. Juridisch kader: een voorwaardelijke PIJ-maatregel. Voor betrokkene wordt de toepassing van het minderjarigenstrafrecht aanbevolen, ondanks zijn 18-jarige leeftijd ten tijde van het ten laste gelegde. Dit omdat hij vanwege zijn problematiek grote achterstanden heeft in zijn sociaal-emotionele ontwikkeling. Hiermee sluit niet alleen een pedagogische bejegening beter aan bij zijn ontwikkelingsniveau, tevens is er binnen het jeugdveld meer expertise op het gebied van ontwikkelingspsychologie. De rapporten van de deskundigen zijn naar het oordeel van de rechtbank grondig onderbouwd, terwijl de conclusies logisch volgen uit de bevindingen van de deskundigen. De rechtbank sluit zich aan bij de conclusie dat verdachte als verminderd toerekeningsvatbaar dient te worden beschouwd. Zij maakt die conclusie tot de hare, evenals de conclusie wat betreft het toepassen van het minderjarigenstrafrecht, mede gelet op wat de rechtbank uit het onderzoek ter terechtzitting omtrent de persoon van verdachte is gebleken. 42

43 DNA I Uitgangspunt: art. 2 van de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden: het OM beveelt dat een veroordeelde wegens een misdrijf als omschreven in art. 67 eerste lid Sv celmateriaal wordt afgenomen tbv het bepalen en verweren van zijn DNA profiel De HR heeft in zijn arresten van (LJN BC8231 en BC8234) overwogen dat de Wet geen generieke uitzondering voor minderjarigen bevat. Zodanige generieke uitzondering kan ook niet aan het IVRK worden ontleend Op de regel genoemd in art 2, eerste lid van de Wet bestaan 2 uitzonderingen, waarbij met name de uitzondering van sub b van belang is: DNA profiel wordt opgemaakt en verwerkt, tenzij redelijkerwijs aannemelijk is dat het bepalen en het verwerken van zijn DNA-profiel gelet op de aard van het misdrijf of de bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd niet van betekeneis zal kunnen zijn voor de voorkoming, opspring, vervolging en berechting van strafbare feiten van de 43 veroordeelde.

44 DNA II Volgens de Memorie van Toelichting heeft de uitzondering slechts beperkte reikwijdte. Het DNA onderzoek dient achterwege te blijven ingeval komt vast te staan dat geen opsporingsbelang ter zake van reeds gepleegde strafbare feiten of enig relevant recidivegevaar aanwezig is. Een concreet recidivegevaar is daarbij niet vereist. De maatstaf bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd hangt volgens de HR samen met de persoon van de veroordeelde. Het gaat dan om de situatie dat een DNA-onderzoek, ondanks de veroordeling voor een misdrijf, in de gegeven omstandigheden niet kan worden gerechtvaardigd. Andere dan bovengenoemde maatstaven doen volgens de HR afbreuk aan het door de wetgever beoogde systeem van ruime afname van DNA-materiaal, waarin slechts plaats is voor de twee bovengenoemde beperkt uit te leggen uitzonderingen. Voor een verdere belangenafweging is in het systeem van de wet dus geen plaats. Voorts bestaat geen ruimte voor een generieke uitzondering voor minderjarigen. 44

45 DNA III Rb Limburg RBLIM:2013:BZ0432 Bezwaar wordt gegrond verklaard, nu de veroordeelde (destijds 15 jaar) het misdrijf heeft gepleegd als gevolg van onvermogen van haar kant om met bepaalde emoties om te gaan, alsmede het feit dat de door de veroordeelde uitgevoerde leerstraf hierop gericht was en dat in de rapportage over die ondergane leerstraf wordt geconstateerd dat er nu slechts in zeer geringe mate sprake is van een recidiverisico Rb Rotterdam RBROT:2013:9103 Veroordeelde op 15-jarige leeftijd veroordeeld en daarna niet meer met justitie in aanraking gekomen (1 jaar later). Delict eenmalig incident, bezien tegen de achtergrond van de levensfase waarin de veroordeelde verkeerde en met name de moeilijke periode vanwege het overlijden van zijn opa en ziekte van stiefvader. Recidiverisico wordt zeer klein geacht. In het licht van de waarborgen van art 8 EVRM moet een langdurige inbreuk op de lichamelijke integriteit van de veroordeelde die het bepalen en (vooral) het verwerken van het DNA-profiel met zich brengt in dit geval als disproportioneel worden aangemerkt (verwezen wordt naar Rb Amsterdam LJN BD6519). 45

46 DNA IV Rb Zeeland-West-Brabant RBZWB:2013:8901 De Rb gaat in op de bijzondere omstandigheden, die een uitzondering kunnen rechtvaardigen. Het kan immers bijvoorbeeld gaan om een kwajongensstreek of sterk met de leeftijd samenhangend gedrag dat als een op zichzelf staand incident is te beschouwen. Of dat het geval is, kan onder meer blijken uit de daadwerkelijk opgelegde straf. Ook het strafblad en hetgeen over de persoon van de veroordeelde bekend is geworden ttv het feit en ttv de behandeling van het bezwaarschrift zijn factoren die hierbij een rol kunnen spelen. Was 17-jarige die tijdens het uitgaan onder invloed van alcohol betrokken was geweest bij een vechtpartij. Uit het rapport van de RvdKb wordt de bezwaarde omschreven als een positieve en hardwerkende jongen die geen problemen heeft en op alle leefgebieden goed functioneert. De kans op herhaling is laag ingeschat. De Rb: geen aanwijzingen dat sprake is van een reële verwachting dat hij in de toekomst andere misdrijven zal begaan. In het licht van de waarborgen van art 8 EVRM moet een langdurige inbreuk op de lichamelijke integriteit van bezwaarde die het bepalen en verwerken van het DNA-profiel met zich brengt in dit geval dan ook als disproportioneel worden aangemerkt. Derhalve de uitzondersituatie als bedoeld in art 246 lid 1 sub b.

47 DNA V Rb Amsterdam RBAMS: 2014:2535 De Rb overweegt tav de uitzonderingsgrond bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd dat de leeftijd van de veroordeelde mogelijk een rol kan spelen. Of en in welke mate dat het geval is, hangt af van de omstandigheden van het concrete geval. De Rb overweegt vervolgens dat hoewel het gaat om een ernstig feit, de omstandigheden dat het kennelijk gaat om een uit de hand gelopen vechtpartij tussen vriendinnen, op het station en op weg naar school, gepleegd door een destijds veertienjarige veroordeelde, maken dat de rechtbank aan de ernst van het feit in de belangenafweging minder gewicht toekent dan het OM. In samenhang bezien met de omstandigheid dat veroordeelde niet eerder (en ook niet nadien) voor soortgelijke feiten met politie en justitie in aanraking is geweest maakt dat in dat geval de belangenafweging in het voordeel van de veroordeelde dient uit te vallen. 47

48 VOG I Art 35 Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens: Minister weigert afgifte VOG indien strafbaar feit dat, indien herhaald, gelet op risico voor samenleving en overige omstandigheden, aan het doel waarvoor VOG wordt gevraagd in de weg zal staan (objectieve criterium). Verdere uitwerking: Besluit justitiële en strafvorderlijke gegevens Nog verdere uitwerking: Beleidsregels VOG-NP-RP 2013, , 3.2 Concreet: er is sprake van een terugkijktermijn die in duur wordt beperkt. De beoordeling van de aanvraag in beginsel adhv justitiële gegevens die tav aanvrager gedurende 4 jaar voorafgaand aan moment van beoordeling voorkomen in JDS. 48

49 VOG II Van deze terugkijktermijn van 4 jaar wordt slechts afgeweken wanneer sprake is van een van de in de beleidsregels genoemde uitzonderingen: indien betrokkene ttv de aanvraag nog geen 23 jaar, dan terugkijktermijn 2 jaar, tenzij misdrijven tegen zeden of geweldsmisdrijven 6 jaar of meer Indien ooit veroordeling, strafbeschikking, transactie of sepot, dan DIE datum relevant bij aanvang terugkijktermijn, tenzij meer dan 2 jaar tussen die datum en pleegdatum: dan pleegdatum uitgangspunt Indien in DIE periode relevante justitie gegevens: dan worden ook alle overige gegevens buiten de terugkijktermijn meegenomen VOG wordt geweigerd indien voldaan aan objectieve criterium, TENZIJ Subjectieve criterium: belang aanvrager weegt zwaarder dan belang samenleving: omstandigheden van het geval, WAARONDER aanvrager ttv plegen strafbare feit minderjarig 49

50 Haagse Hof: protocol doorlooptijden Vatsleggen zittingsdatum in 11 e of 13 e week na instellen beroep Poortraadsheer beslist over evt regiezitting voor einde 3 e week na instellen beroep Indien OM en verdediging eens: RC of RHC voert wensen uit Indien OM en verdediging oneens: regiezitting Zaak met 1 of 2 getuigen: op inhoudelijke zitting GBM en PIJ: eigen traject ivm aanvullende rapportage ed Ingangsdatum: 1 oktober

51 Vragen? Rob Heemskerk Hof-Recht Advocaten / heemskerk@hofrechtadvocaten.nl 51