Afmetingen : ± 720 h x 520 br mm en ± 720 h x 950 br mm

Transcriptie

1 Spaarne 35 hoek Hoogstraat wijk: Burgwal Soort : Gevelstenen Naam : Jonas en de Walvis Datering : 1630 Perceel : Rijksmonument / RM Oorspronkelijke gevel : Ja Herschilderd : Ja Gevel Gevelsteen Plaats : Voorgevel ter hoogte van de 1e verdieping Omschrijving : Drie gevelstenen van het type medaillon, twee ronde medaillons en een ovale, deze zijn gevat in een lijstwerk met versieringen in de vorm van (koolbladfragmenten) en met bizarre maskers als sluitsteen. Materiaal : Zandsteen Afmetingen : ± 720 h x 520 br mm en ± 720 h x 950 br mm Kwaliteit : Goed. Kenmerken : Stenen zijn gepolychromeerd Opgeknapt in : Na 1995 Geschiedenis : De stenen verbeelden het verhaal van de profeet Jonas uit de bijbel. Jonas was door God opgeroepen om in het Assyrische Niniveh te gaan prediken, omdat de inwoners van deze stad zich niet aan Gods geboden hielden. Daar voelde Jonas niet veel voor en hij vluchtte per schip, waarna God een enorme storm liet losbarsten. Jonas, die besefte, dat door zijn toedoen de zeelieden in groot gevaar verkeerden, besloot zich op te offeren en liet zich over boord zetten. Daarop werd de zee weer kalm en God zond een grote vis om Jonas op te slokken. Drie dagen verbleef de vluchteling in de maag van de vis. Nadat hij berouw over zijn ongehoorzaamheid had betoond, gaf God de vis opdracht Jonas op het strand uit te spuwen en Jonas ging alsnog op weg naar Niniveh. Daar predikte hij het woord van God. En met succes, want de inwoners van de stad toonden berouw en onderwierpen zich weer aan Gods geboden. God schonk hen vergiffenis, maar Jonas was van mening dat zij flink gestraft moesten worden en toen hij zijn zin niet kreeg trok hij zich teleurgesteld terug in de woestijn. Hier liet God een boom groeien om Jonas van enig schaduw te voorzien. (De Gevelstenen van Haarlem Theo Bottelier/ Peter van Graafeiland). Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem - dd GJvdW & MJB - Spaarne

2 Aanvlling PeterGraafeiland ; Hier heb ik nog wat nog wat schaarse gegevens van het pandje opgeduikeld. De kinderen en erfgenamen van Pieter Maertsz. van Rijck, verkopen in 1657 een huis met erf daar Jonas uithangt. In 1659 de vermelding: daar Jonas uithangt (in de Hoogstraat) In 1664 genoemd als Jonas en de Walvis op 't Sparen op de hoeck van de Hooghstraat. In 1670 verkoopt Jacq van der Meer het pand aan Willem Romeijn, met Jonas als uithangbord. In 1674 is Dirck Pietersz. de chirurgijn, eigenaar van het huis, daar Jonas uithangt. Het is vreemd, dat het pand alleen wordt genoemd, hebbende een uithangbord. Het zou best kunnen zijn, dat de drie stenen pas veel later geplaatst zijn en wellicht 18de, of misschien zelfs wel 19de eeuws zijn. De "modernisering" van het pand lijkt mij 19de eeuws. Zo vind ik ze er persoonlijk ook uitzien. Kun jij daar iets over zeggen? Wellicht qua stijl? (ZEVEN EEUWEN HAARLEM - door Jan Hoeben) Op de linkersteen ziet u dat Jonas, nu het lot op hem is gevallen, in zee is geworpen. (Jonas 1 : 15) De ontwerper van de steen heeft een fraai getuigd zeilschip als integrerend deel in de voorstelling geplaatst. De profeet zelf komt er minder goed af aan de zijkant van het schip. De middelste steen wordt voorgesteld hoe Jonas door de walvis op het land wordt geworpen (Janas 2 : 10). De rechter steen vertoond de profeet, zittend in de schaduw van de wonderboom, welke op het woord des Heren over hem opschoot. (Jonas 4 : 6) Hier wat Allan schrijft. Hier, op den hoek der Hoogstraat, woont, volgens dat uitstekende bord, de Chocolaad- en Kokinje-" fabrikant J. G. Stammeijer, die tevens in kruidenierswaren doet. 't Is nog een antiek huis, dat huis van Stammeijer; 't is hier en daar wel wat genieuwerwetst", maar 't heeft toch nog altijd zijn drie gevelstenen bewaard, en ze met behulp van wat geele verf trouw geconserveerd. Wat of er op die stenen staat"? Wel, Jonas in den Walvisch", ziet ge daar voorgesteld. Maar, mogelijk hebt ge de Oude tijd" voor 1873, niet gelezen, waarin van dit in drie voorstellingen verdeelde Bijbelse tafereel de volgende verklaring wordt gegeven: Eerste tafereel: Jonas wordt, nu liet lot op hém is gevallen, in zee geworpen (Jonas I: 15). De: achtersteven (niet de voorsteven") van het schip is van zo n, groten omvang, dat hij bijna de ganse ruimte inneemt en ons van de geschiedenis-zelve zeer weinig te zien geeft. Het tweede tafereel stelt op eenvoudige wijze voor, hoe de profeet door den visch op het land wordt geworpen (Jonas II: 10). Op het laatste tafereel eindelijk, zit Jonas in de schaduw van den wonderboom, welke, op het woord des Heeren, over den Profeet opschoot (Jonas IV: 6)."...en op het eerste tafereel wordt Jonas niet overboord gekieperd, maar klimt hij stiekem aan boord om de plaat te poetsen, als het ware. Sluitsteen met Sluitsteen met Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem - dd GJvdW & MJB - Spaarne

3 Gevelsteen links Middelste gevelsteen Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem - dd GJvdW & MJB - Spaarne

4 Gevelsteen geheel rechts (hoek Hoogstraat) Digna deo turbat rigidum clementia Ionam, Germine, carpit eum, difpereunte, Deus. Ionas Cap.4. G. de Iode excudebat. Het voorbeeld uit de Bibliotheek Wolfenbüttel Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem - dd GJvdW & MJB - Spaarne

5 Institution Herzog August Bibliothek Signatur Graph. A1: 2809c Titel Jonas Unmut und Gottes Antwort Inschrift Digna deo. turbat... Ionas Cap. 4. Person Jode, Gerard de (Verleger); Vos, Maarten de (Inventor); Wierix, Antonie (Stecher) Datierung 1585 Wasserzeichen Wasserzeichen Technik Kupferstich Maße in mm Blatt: 185 x 247 Serie Die Geschichte Jonas (2), A. Wierix ([3]) Handbuch Hollstein Dutch & Flemish (Bd. LIX, S. 56, Nr. 56) Verweis Graph. A1: 2809a ; Graph. A1: 2809b ; Graph. A1: 2809c Schlagwort Bucht ; Ermüdung ; Erscheinung ; Gottvater ; Jonas ; Pflanze ; Prophet ; Schiff ; Sonne ; Stadt Schule Niederländisch Anmerkung Teil einer Reihe. Der Stecher ist A. Wierix oder H. Wierix. 1. Zustand. Tekst gedenksteen Stichting Geveltekens Vereniging Haerlem - dd GJvdW & MJB - Spaarne