Sport PSV krijgt pak slaag 3-0 Atlético PSV begon de Champions League met een genante vertoning in eigen huis. Atlético Madrid was véél te sterk.

Transcriptie

1 Forsgebouwd? geeft antwoord op pagina 3 17 Woensdag September 2008 Perspectief Tijd voor n nieuwe job Zeven opties Droomt Jan Peter al van een leven na Balkenende IV? Nu het kabinet alleen nog op de winkel past, zeven opties voor een nieuwe loopbaan. 16 Werkt bevrijdend. Sport PSV krijgt pak slaag 3-0 Atlético PSV begon de Champions League met een genante vertoning in eigen huis. Atlético Madrid was véél te sterk. 22 super ACTIE! 15,4 TFT SCHERM HP Laptop + Samsung C180 DVD-BRANDER 120GB GEHEUGEN 18. v.a. 00 p/mnd Incl. 150 belmin/sms Bestel op Of ga snel naar één van onze winkels DORDRECHT BREDA ETTEN-LEUR ROOSENDAAL BERGEN OP ZOOM OOSTERHOUT GOES VLISSINGEN MIDDELBURG TERNEUZEN Werkloos, hoera! Hoogopgeleiden misbruiken hun werkloosheid voor een sabbatical. Ik kan eindelijk lekker doen waar ik nooit aan toe kwam door mijn drukke baan. Lees verder op pagina 2 Deze werknemer van Lehman Brothers kon niet lachen om zijn ontslag. REUTERS Prinsjesdag Groots verhaal PvdA-leider Bos speelt Den Uyl en overklast Balkenende Minister Bos doet één keer per jaar voor aan premier Balkenende hoe hij vindt dat een leider zich in woelige tijden moet wenden tot de burger. Met een goed verhaal. Kustaw Bessems DEN HAAG Voor kabinetsleden is de wereld net zo onvoorspelbaar als voor andere burgers, zei Wouter Bos (Financiën) gisteren bij de toelichting op zijn begroting in de Kamer. Ook een politicus bekruipt wel eens het gevoel, zei hij, dat hij maar weinig invloed heeft op die tumultueuze wereld, met zijn kredietcrisis, hysterische olieprijzen, voedseltekorten en adembenemende Amerikaanse presidentsverkiezingen. Bos toonde hiermee een soort eerlijkheid die indruist tegen de Haagse gewoonte om krampachtig vol te houden dat de zaken volledig onder controle zijn. Een openheid die beter past bij deze tijd, met zijn mondige, goed geïnformeerde burgers. Want die geloven het allang niet meer, wanneer politici staan te veinzen dat zij voortdurend alles zeker weten. Waar Bos voorganger, VVD er Gerrit Zalm, slechts vier kantjes nodig had voor zijn speeches op Prinsjesdag, vult Bos er zes. De extra velletjes gebruikt hij gretig om een brede, politieke visie neer te zetten. Een kans die hij in de schaduw van de CDApremier niet vaak krijgt. Op zo n dag doet Bos aan Balkenende voor wat hij eigenlijk van de premier verwacht: zich niet verliezen in het beleidsjargon waarmee ook de door Balkenende geschreven Troonrede gisteren weer vol stond, maar een groot verhaal houden over de samenleving. De premier heeft in zijn vier kabinetten geen gebrek aan crises gehad, maar is er nooit in geslaagd daar in een memorabele toespraak bovenuit te stijgen. Legendarische tv-toespraak Bos liet zich voor zijn speech inspireren door oud-pvda-premier Joop den Uyl. Die hield tijdens de oliecrisis in de jaren 70 een legendarische tv-toespraak ( Die tijd komt nooit meer terug ) waarin hij Nederlanders doordrong van de ernstige omstandigheden, maar hen niet het gevoel gaf machteloos te zijn. Bos probeerde hetzelfde. In navolging van Den Uyl poogde hij uit te leggen dat de ogenschijnlijk pietepeuterige maatregelen in zo n begroting er juist toe doen voor dat grotere, maatschappelijke verhaal. Het werken met smalle marges heeft alleen zin als de richting en de politieke keus zeer duidelijk zijn, citeerde hij zijn verre voorganger. Prinsjesdag is voorbij. Balkenende debatteert tijdens de Algemene Beschouwingen met de Kamer. Bos mag zich weer afvragen waarom hij met zijn mooie verhalen slechts kan toehoren vanaf een ministerszetel. 1 Prinsjesdag op OP=OP 4 dagen lang korting tot 70% Kom naar IKEA voor kortingen tot 70% op veel producten! Je vindt ze van woensdag 17 t/m zaterdag 20 september in het zelfbedieningsmagazijn. Voor alle aanbiedingen geldt OP=OP! Ma t/m vr uur. Za 9-20 uur (0.10/min). IKEA.nl m.u.v. IKEA Delft Inter IKEA Systems B.V. 2008

2 2 NL Gezien op tv VREEMDELING IN DEN HAAG 111 PETER MIDDENDORP Het leven na Pauw & Witteman begon maandagnacht in een taxi terug naar huis. De taxi was mooi, groot, hij werd bestuurd door een waardig chauffeur. Veel beter dan het vervoer dat het radioprogramma Met het oog op morgen laatst voor mij geregeld had. Met publiek geld was toen een ruikend busje naar mij opgestuurd. Als eerste was Alexander Pechtold aan het woord gekomen. Hij hield een mooi verhaal, al drong niet alles daarvan tot me door. Aan tafel bij P&W komt het geluid niet alleen uit de monden van de mensen om je heen, maar vooral uit de boxen aan de muren, zodat het lijkt alsof je naar de televisie kijkt. Met Pechtold had ik stevig in debat gemoeten, maar met een paar welgemikte complimenten over mijn boek wist de politicus mij al vroeg te neutraliseren. De tweede gast was Willem Nijholt, musicalicoon. Als de interviewers mij hadden gevraagd of ik ook zo van musical hield, had ik moeten antwoorden: Zang, dans, show en spektakel is niet zo aan mij besteed, zeker niet als ze het gaan combineren. Gelukkig werd mij deze vraag niet gesteld, de echtgenote van ex-wielrenner Michael Boogerd kwam nog voor mij aan de beurt, een bijzonder mooie vrouw; zelfs haar tandvlees was een lust voor het oog. Toen was ik. Jeroen Pauw las een grappig stukje voor, men was ruimhartig met complimenten over mijn stijl, en niet te beroerd mij te confronteren met mijn allerergste uitspraken. Ook lieten ze een paar Wat een rare kerel, zei Henk Kamp. Van mij mag hij wel weg. reacties zien van mijn zogenoemde slachtoffers. De leukste was die van Henk Kamp. Ik ben helemaal niet bang op straat, zei hij, nog steeds een beetje onthutst. En: Wat een rare kerel. Van mij mag hij wel weg. Nu was het half twee en zat ik op de achterbank van de taxi, een flesje Vara-wijn op schoot. Ik was nieuwsgierig, maar wist niet wat een televisieoptreden je allemaal kon brengen. In de vitrine van een snackbar had ik laatst een vleesproduct zien liggen, bleek en ongefrituurd. Er was een lange satéprikker ingeprikt met een papiertje eraan vastgemaakt. Met viltstiftletters stond daarop geschreven: Gezien op tv. 1 Peter Middendorp doet als schrijver/journalist dagelijks verslag van zijn belevenissen in Den Haag. Werkloosheid Na ontslag is een pauze heel nuttig Op wereldreis met uitkering Vervolg van pagina 1 Sylvia Marmelstein Ze is net naar de sportschool geweest. Straks haalt ze haar kleine neefje van school en gaat ze naar zangles. Sinds Anja (35) werkloos is, geniet ze volop van dingen waar ze met haar drukke baan niet aan toe kwam. Normaal denk ik alleen aan alle targets die ik nog moet halen. Nu denk ik bij het opstaan: Hoera, ik hoef vandaag niets te doen! Anja verloor vier maanden geleden haar baan in de chemische industrie, vertelt ze voor de deur van het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) in Rotterdam. Ze kreeg tien maanden salaris mee en heeft recht op anderhalf jaar euro bruto WW-uitkering. Financieel red ik het prima, dus stel ik mijn zoektocht naar werk nog even uit. Veel werklozen blijven vrijwillig langer zonder baan dan nodig is, signaleren outplacementbureaus die mensen aan het werk helpen. Vooral werklozen die lang bij één bedrijf hebben gewerkt kennen geen haast. Zij krijgen bij ontslag behoorlijke vergoedingen mee. En zijn dus in de positie om het er nog even van te nemen, zegt Paul Donkers, directeur De gemeente Rotterdam gooit voor de vierde keer een serie goedkope klushuizen in de verkoop. Hoogopgeleiden staan in de rij en pimpen zo de slechte wijk. Godelief Swank Een jaren dertig benedenwoning van 100 m 2 groot, met glas in lood, ornamenten aan het plafond en een flinke tuin erachter. Voor maar euro. Goed, het pand aan de Balkenstraat in het Rotterdamse Spangen ziet er wat sjofel uit, maar dat is ook precies de bedoeling. Het moet geïsoleerd worden, de kozijnen moeten worden vervangen De ministerpresident 111 HANS WIEGEL Vorige week schreef ik over een wetsontwerp, de financiën van het Koninklijk Huis betreffend, waarmee gepoogd wordt via de achterdeur de positie van de minister-president belangrijker te maken dan in onze van Lee Hecht Harrison. De samenleving betaalt mee aan de sabbaticals van deze werklozen. Naast hun ontslagvergoeding hebben ze volgens Donkers meestal recht op een WW-uitkering. Dertigers lassen na ontslag vaker een pauze in dan veertigers en vijftigers, zegt Carina Benninga, directeur van outplacementorganisatie Van Ede & Partners in Amsterdam. Zij zijn minder bang voor een gat op hun cv. Jongeren vinden sneller nieuw werk. Ook willen ze meer in het leven doen dan alleen maar werken. Sommigen kunnen eindelijk die wereldreis maken van een maand of vier. Nu denk ik bij het opstaan: Hoera, ik hoef vandaag niets te doen! Project Goedkope woningen in gemeente Rotterdam Een opknaphuis voor niks en er moet een nieuwe keuken en badkamer in, vat Anne-Greet van der Wiel de belangrijkste gebreken samen. Als adviseur van bemiddelingsbureau Urbannerdam begeleidde ze de verkoop van 189 Rotterdamse opknappanden. Philip (33) heeft zijn ontslag aangegrepen om een rondreis van twee maanden te maken door Australië. Als ik eenmaal weer een baan heb, lukt zoiets niet meer. Hij oriënteert zich nu wel weer op nieuwe kansen. Mijn WW loopt bijna af en daarna krijg ik bijstand. Daarmee kan ik mijn huur niet betalen, dus dat wil ik niet, zegt hij terwijl hij langs de vacatureborden met technische functies bij het CWI schuifelt. Om werklozen als Philip sneller aan de bak te krijgen, moet het financieel aantrekkelijk worden snel werk te vinden, vindt Donkers. Mensen kiezen in de eerste instantie voor zekerheid en dat is voor de meeste mensen financiële zekerheid. De riante ontslagvergoedingen moeten daarom op de helling. Donkers ziet in Amerika dat dat werkt. Daar krijgen mensen zelden geld mee en komen ze na ontslag sneller in beweging. Mensen die meteen moeite doen een baan te vinden, zijn het snelst aan de slag. Als alle werklozen nu serieus zouden solliciteren, zou de gemiddelde zoektocht veel korter duren dan de huidige zes maanden. Velen kunnen meteen aan de slag, want bedrijven hebben een recordaantal vacatures, zegt Donkers. Toch zijn de pauzes vaak nuttig. Ontslag komt bij de meeste mensen hard aan en staat in onderzoeken naar de meest traumatische gebeurtenissen in een mensenleven op nummer drie (na de dood van een kind of partner). Het is goed om de tijd te nemen om de klap te verwerken, zegt Benninga. Door leuke dingen te doen krijgen mensen moed en energie om daarna weer als een speer aan de slag te gaan. 1 Huisjesmelkers De gemeente Rotterdam kocht de woningen op van malafide huisjesmelkers in slechte wijken als Spangen, Vreewijk en Charlois. Voor een weggeefprijs worden ze nu aan particulieren verkocht. Enige spelregel is dat je de binnen- en buitenkant binnen een jaar moet opknappen en dat je er minimaal twee jaar moet wonen, zegt Van der Wiel. Een bovengrens aan inkomen is er niet, een ondergrens wel. Je moet laten zien dat je de hypotheeklasten kunt dragen. De vooroorlogse woningen blijken vooral in trek bij jonge hoogopgeleiden, de groep waar wethouder Hamit Karakus van Wonen en Ruimtelijke Ordening bij de start begin 2006 ook op mikte. Dat zijn de mensen die we in deze wijken nodig hebben. De eerste klussers trekken nu langzaamaan hun woningen in, en Karakus ziet meteen het effect. Het is goed voor de cohesie in de wijk. De bewoners moeten de buitengevel van het blok met zijn allen opknappen, dus ze hebben vanaf dag één contact met elkaar. Ze vormen een collectief, en dat straalt weer af op de rest van de buurt. Het veiligheidscijfer in Spangen steeg in tweeënhalf Grondwet is bepaald. Die poging lijkt een incident, maar is het niet. Al vele jaren wordt geprobeerd de macht van de minister-president binnen de regering te vergroten. Ten koste van het staatshoofd, de andere ministers en het parlement. 1) De Koning zou alleen ceremoniële taken mogen uitoefenen, de troonrede zou door de premier moeten worden uitgesproken, de invloed van het Staatshoofd bij kabinetsformaties zou dienen te verdwijnen. 2) Gepoogd wordt de MP meer bevoegdheden te geven (Europa, het Koninklijk Huis, rampen en crises). 3) En het pleidooi voor de gekozen minister-president, met eigen program en zelf gekozen ministers dat af en toe de kop op steekt betekent een machtsverschuiving ten koste van het gekozen parlement. De ene premier is de andere niet. De één Den Uyl en Lubbers probeerde zijn macht te vergroten. De ander Drees en De Jong maakte van zijn kabinet echt een team en verwierf zich als vanzelf respect. Ik ben voorstander van dat type, omdat dit het best past bij het feit dat in ons land alleen coalitiekabinetten bestaan. Het bijzondere is dat juist dat soort minister-presidenten, die hun coalitiepartners en dus hun vicepremier waarderen en de ruimte geven, de Hoedjes kijken Ze waren er, zoals altijd, weer als een van de eersten: de dames uit Staphorst. De streng christelijke fundi s, in jaar tijd van een 4,6 naar een 7,8. Martijn Kok (37) is een van de nieuwe bewoners. De planoloog woonde in Nijmegen, maar zocht vanwege zijn baan een huis in Rotterdam. Ik had geen moeite om door het pikzwarte woonblok met dichtgetimmerde ramen heen te kijken, zegt hij. Je zag meteen dat het een fantastisch huis kon worden. Al is hij zelf niet erg handig. Ik heb er een aannemer op gezet. Maar dat mag ook. Hoewel hij nu iedereen kent in het blok, weet hij nog niet of hij op zaterdagochtend ook het stoepje gaat vegen. Dat moet nog blijken. Al voel ik me wel verbonden met de straat. Het project met opknaphuizen vindt inmiddels navolging in Den Haag en Eindhoven. 1 beste teamleiders waren en zo ook vaak hun volledige termijn uitzaten. Drees en Beel, De Quay en Korthals, De Jong en Witteveen, Van Agt en zijn vice-premier. De huidige premier, die in een paar jaar drie kabinetten heeft versleten en nu aan zijn vierde bezig is, verzuchtte in de toelichting op zijn begroting voor 2007: de verwachtingen over wat een minister-president vermag, stroken niet met zijn feitelijke formele positie. Die uitspraak raakt de kern niet. Een premier, die binnen het zijn van eerste onder zijn gelijken, gezag verwerft, krijgt, als vanzelf, de invloed die hij verdient. 1 Python in wc hotel Personeel heeft in de wc van een hotelkamer in Maastricht een python gevonden. De bewoners hadden ook een wapen en drugs bij zich. Explosief vissenvoer Op de Noordzee is een scheepskanon uit de 17e eeuw opgevist, afkomstig van de Admiraliteit van Rotterdam. Het bronzen ding weegt ongeveer kilo. Foutje, bedankt Een vliegtuig van een nog onbekende maatschappij is gistermiddag kort na de start vanaf Schiphol een onderdeel kwijtgeraakt.

3 NL 3 voor gevorderden hun traditionele klederdracht, genoten op het Binnenhof weer van alle langswandelende hoogwaardigheidsbekleders plus bijbehorende hoedjes. 1 FRANK VAN ROSSUM/WFA Utrecht PEDOFIEL MOET WEG Een 56-jarige pedofiel uit Utrecht mag niet langer met een van zijn slachtoffers in hetzelfde flatgebouw wonen. Dat heeft de rechtbank in Utrecht gisteren bepaald in een kort geding dat was aangespannen door de Utrechtse woningbouwvereniging Bo-Ex. Amerikaanse SHOPPING MALL TILBURG Als het aan het college van burgemeester en wethouders in Tilburg ligt, krijgt de stad een shopping mall naar Amerikaans voorbeeld. In Tilburg- Noord moet een mega-winkelcentrum van circa m 2 verrijzen. De gemeenteraad beslist op 27 oktober over het collegevoorstel. Interview Hans van Baalen VVD ers gaan zich vanaf nu écht keurig gedragen Europarlementariër Toine Manders en Kamerlid Hans van Baalen willen Europees VVD-lijsttrekker worden. Maandag kraakte Manders zijn concurrent. Tijd voor wraak? Marten Blankesteijn Dag meneer Van Baalen. U bent ongeschikt voor het Europees Parlement, geen self-made man en een vertegenwoordiger van de partij-elite. Aldus Toine Manders. De heer Manders heeft inmiddels zijn excuses aangeboden, en daarmee is de zaak voor mij de wereld uit. Manders deed zijn uitlatingen bewust tegen een journalist, en u bent tevreden als hij sorry zegt? Laat ik het zo zeggen: ik geloof dat het hem spijt. Hij heeft beloofd dat het niet meer voor zal komen. Waarom vindt u dat ú de VVD-lijst moet aanvoeren? Mijn belangrijkste argument is vrijheid: ik ben van de VVD, dus ik sta voor vrijheid van de markt, vrijheid van meningsuiting, vrijheid om te kunnen reizen. Toine Manders vindt vrijheid vast ook heel belangrijk. Ik wil Europa ook een grotere rol geven op het gebied van veiligheid. Neem de Hofstadgroep, dat is een terreurorganisatie in Den Haag, die opereert door heel Europa. Ook de onroerendgoedmaffia in Nederland is internationaal. Dat betekent dat politie en justitie in Den Haag nauw moeten samenwerken met collega s in bijvoorbeeld Madrid. Voor immigratie en energie geldt hetzelfde. Ik wil voor die samenwerking zorgen. Wilt u echt niets onvriendelijks over Manders zeggen? Nee. Wij voeren campagne binnen de VVD, voor dezelfde partij. Wat mij betreft zonder uitglijders. Dus u en Manders houden het verder beschaafd? Da s niets voor de VVD, toch? U moet iedereen aanspreken op zijn eigen gedrag. 1 Organen WEER DALING DONOREN Het aantal orgaandonaties in Nederland is na een opleving in 2007 teruggevallen op het niveau van de jaren ervoor. Volgens de Nederlandse Transplantatie Stichting stonden in 2008 tot dusver 122 donoren na hun dood organen af. Vijfendertig minder dan in dezelfde periode vorig jaar. MS-patiënt LEGALE CANNABIS Een MS-patiënt en zijn vrouw zijn terecht ontslagen van alle rechtsvervolging voor het telen van cannabis voor medicinaal gebruik. Dat heeft de Hoge Raad gisteren geoordeeld. Advocaat Wim Anker hoopt dat de uitspraak leidt tot wijziging van de Opiumwet. Wilt u weten of dit ook voor uw giften geldt? Kijk op voor de nieuwe voorwaarden. Argus Banken zelf schuldig aan crisis VAN DALE GEEFT ANTWOORD Forsgebouwd Ik was dus niet dik! zegt de stripfiguur Obelix in een van de Asterixstrips als hij een Romein die hem dik had genoemd, met één vuistslag heeft uitgeschakeld. Ik ben niet al te licht gebouwd, dat is alles. Zo maakt Obelix duidelijk dat zijn overgewicht een delicaat onderwerp is. Hij weet heus wel dat hij niet de magerste man op aarde is, maar hij wil het niet hóren. Dik is voor Obelix te expliciet, het is voor hem een taboewoord en elke Romein die het zegt, kan dan ook een reisje richting de sterren tegemoetzien. Obelix is niet de enige die bezwaren heeft tegen onverhulde taal. Mensen willen nu eenmaal niet dik heten, maar met forsgebouwd hebben de meesten geen moeite. Ook vinden ze het geen probleem om flink uit de kluiten gewassen te heten, een bourgondische gestalte te hebben of gezegend te zijn met enig embonpoint, want zulke versluierende termen kleden behoorlijk af. Versluierende termen oftewel eufemismen worden gebruikt om expliciete of negatief beladen termen te vermijden. En daar zijn er heel wat van in onze taal. Want overgewicht is slechts één thema in Van andersbegaafd tot zwembandjes oftewel het Van Modern eufemismenwoordenboek 22,50 Dale Modern eufemismenwoordenboek dat deze week verschijnt. In dat boek vindt u nog honderden andere eufemismen rond altijd weer boeiende onderwerpen als overspel, ouderdom, seks en dood. 1

4 4 NL Miljoenennota Ik wist al jaren dat het anders kan We doen allang wat het kabinet belooft Den Haag heeft weer mooie plannen. Ondernemende Nederlanders bedachten zelf al oplossingen. Annemieke van Dongen en Mathijs Rotteveel Werklozen Winst maken met kansarm personeel Om langdurig werklozen aan de bak te krijgen, trekt het kabinet geld uit voor participatiebanen, scholing en begeleiding. Ondernemer Henk Smit wachtte niet op subsidie. Henk Smit opende twaalf jaar geleden Driekant, een ambachtelijke bakkerij in Zutphen die werk biedt aan mensen met een arbeidsbeperking. Nu heeft hij 25 leerwerkplaatsen voor bijvoorbeeld werklozen, geestelijk gehandicapten en mensen met een psychiatrisch verleden. Wij zijn een commercieel bedrijf, Cardioloog Saelman. TACO VAN DER EB Ziekenhuizen Wachten op je scan in de huiskamer Minister Ab Klink van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft goede voornemens: De zorg wordt rondom de cliënt georganiseerd. Jos Saelman wachtte er niet op. benadrukt de directeur, die begon zonder een cent subsidie. Inmiddels vormen bijdragen van gemeenten en uitkeringsinstanties aan de leerwerktrajecten ongeveer 30 procent van zijn inkomsten. De biologische bakkerij en de bijbehorende winkel en lunchroom genereren nog altijd zo n 70 procent van de omzet van het winstgevende bedrijf. Smit zou graag zien dat meer ondernemers zulke projecten opzetten. Het kabinet moet juist investeren in de doorstroom naar een gewone baan. Dat gebeurt nu maar mondjesmaat. Je kunt niet verwachten dat iemand die vijf of tien jaar werkloos is geweest, na een werktraject van een half jaar in een regulier bedrijf aan de slag kan. Bedrijven hebben geld nodig voor die extra begeleiding. 1 Urenlange vergaderingen, gefrustreerde patiënten en opgejaagd personeel. Na twintig jaar als cardioloog in verschillende ziekenhuizen gewerkt te hebben, was Jos Saelman het zat. In januari opende hij in Zoetermeer zijn eigen cardiologiecentrum Care for Heart. Net als veel van mijn collega s wist ik al jaren dat het anders kan, zegt hij. Patiëntgerichte zorg zonder wachtlijsten en alles door de zorgverzekeraar vergoed. De patiënten van Care for Heart komen binnen via de huisarts, worden ontvangen in een soort huiskamer en onderzocht door Saelman zelf. Als de patiënt geopereerd moet worden, stuurt Saelman hem naar het ziekenhuis, maar bloed prikken, hartfilms of echo s maken, doet hij zelf. Saelman heeft contracten met een aantal grote verzekeraars. Die komen bij hem als de wachtlijsten in de ziekenhuizen te lang worden. Bij ons kunnen ze meteen terecht. In Duitsland en België weten ze niet anders, zegt Saelman. De overheid heeft met het invoeren van de wet marktordening gezondheidszorg hetzelfde willen bereiken. Maar nu ik dat in praktijk breng, blijkt dat ze er zelf niet helemaal aan toe zijn. 1 Kinderopvang Ouders runnen de crèche zelf Ouders gaan meer betalen voor kinderopvang en het kabinet schroeft de vergoeding aan gastouders omlaag. Ouderparticipatiecrèches hebben daar geen last van. Ondanks de bezuinigingen van het kabinet op de kinderopvang, is de opvang nu een stuk beter geregeld dan vroeger. 25 jaar geleden dacht een groep Utrechtse ouders, ontevreden over de reguliere opvang: dat kunnen wij zelf beter. Zij richtten ouderparticipatiecrèche Samen Opvoeden (SOP) op: een kinderdagverblijf en naschoolse opvang die ze zelf runnen. De opvang biedt plaats aan dertig kinderen en is door de overheid erkend. De ouders lijden dus niet onder de bezuinigingen op de kosten van gastouders, en hebben gewoon recht op kinderopvangtoeslag. Alle ouders draaien een dagdeel per week mee op de crèche. Ik wil dat Ik wil dat mijn kinderen ook door mannen opgevoed worden. mijn kinderen ook door mannen opgevoed worden, verklaart Wilmie Voortman, moeder van twee kinderen, haar keuze. De tarieven van SOP zijn laag. Maar als je de uren meetelt die ouders investeren, is de opvang niet goedkoop. Van ouders wordt verwacht dat ze bij klusdagen, vergaderingen en de kampeerweek aanwezig zijn. De oudercrèche heeft ook buiten openingstijden een belangrijk voordeel. Voortman: Doordat alle ouders en kinderen elkaar kennen, regel je gemakkelijk een oppas. 1 Jan van Gemeren (72) werkt deze week als hei-opzichter. FRANK GROELIKEN Ouderenparticipatie Langer doorwerken loont nu ook al Het kabinet wil ouderen langer aan het werk houden door ze te paaien met belastingvoordelen. Het Uitzendbureau 65plus weet gepensioneerden al sinds 1975 te paaien. Financiële prikkels zijn geen voorwaarde om ouderen aan het werk te houden, weet het Uitzendbureau 65plus. Met negen vestigingen in heel Nederland zet het bedrijf al sinds 1975 senioren aan het werk. Vooral de laatste tien jaar is het uitzendbureau enorm gegroeid. Steeds meer bedrijven zien de voordelen van flexibel inzetbare ouderen die veel kennis en ervaring hebben, zegt marketingmanager Michal van Dantzig. Geld is voor de ruim plussers die via het uitzendbureau werken, niet eens de belangrijkste drijfveer. Ik ben geen man om thuis te zitten, zegt timmerman Jan van Gemeren (72), die deze week als heiopzichter werkt in Zaandam. Dat geldt volgens Van Dantzig voor de meeste werkende senioren: In enquêtes geven ze aan dat contacten, waardering en het gevoel dat ze nog steeds maatschappelijk functioneren hun belangrijkste motivaties zijn. Financieel voordeel levert doorwerken na je pensioen ook nu al op. Werkende 65-plussers worden niet gekort op hun AOW-uitkering; ze betalen alleen inkomstenbelasting. Mooi meegenomen, vindt Van Gemeren, die wil blijven werken zolang hij zich gezond voelt: Het bouwpensioen is geen vetpot. Voor vervroegde uittreders is de doorwerkbonus van minister Donner wel een uitkomst. De hoogte van sommige VUT-regelingen is nu namelijk afhankelijk van het inkomen dat de geprepensioneerden ernaast hebben. 1 Onderzoek ADVOCAAT IN BEELD BIJ ROOF Advocaat Arthur van der Biezen uit Den Bosch is mogelijk betrokken bij de levering van vijf schilderijen die in 2002 uit het Frans Hals Museum in Haarlem zijn gestolen. Persofficier Mariska Wijnbelt van justitie in Den Bosch meldde dat op een persconferentie, waar de teruggevonden kunstwerken werden gepresenteerd. Van der Biezen wilde optreden voor een van de drie verdachten die zaterdag in Den Bosch werden gearresteerd voor de heling van de schilderijen. Deze raadsman is als verdachte in beeld. Wij onderzoeken zijn rol, verklaarde de persofficier. De teruggevonden werken zijn De Kwakzalver van Jan Steen, Straatmuzikanten van Cornelis Bega, Drinkgelag van Cornelis Dusart en De Kwakzalver en de Vrolijke Drinker van Adriaen van Ostade. De schilderijen zijn ongeveer 3 miljoen euro waard. De lijsten zijn ontzet en drie doeken zijn oppervlakkig beschadigd, zei museumdirecteur Karel Schampers. Van der Biezen is ook actief in de zaak- Holleeder. Hij verdedigt Holleeders mogelijke boekhouder, Marcel K. Arthur van der Biezen. ANP Anna Enquist stopt Anna Enquist stopt met schrijven na haar nieuwe roman Contrapunt, een ode aan haar overleden dochter Margit. OM mogelijk fout met taps Het OM heeft bij onderzoek mogelijk onterecht negen gesprekken tussen de Zwolse drugsdealer J. en zijn advocaat afgeluisterd, bleek in Leeuwarden.

5 Wereld 5 Kaukasus NAVO HELPT DE GEORGIËRS De NAVO gaat Georgië helpen bij het herstel van wegen, communicatiemiddelen en met de veiligheid van het luchtverkeer. Ze heeft daarnaast hulp gestuurd om mijnen te ruimen en munitie te vernietigen. We helpen niet alleen in woorden, maar ook in daden, zei NAVO-chef Jaap de Hoop Scheffer. Israël DNA TEGEN HONDENPOEP In de strijd tegen hondenpoep op straat gaat een Israëlische stad DNAmateriaal gebruiken. Hondeneigenaren in Petah Tikva, een voorstad van Tel Aviv, zijn verplicht zich bij de dierenarts te melden. Die zal met een wattenstaafje wat slijm afnemen uit de bek van de hond om DNA te verzamelen. Komt dat overeen met gevonden uitwerpselen op straat, dan kan het baasje op een boete rekenen. Milieu GROTER GAT IN OZONLAAG Het gat in de ozonlaag is met 27 miljoen vierkante kilometer dit jaar groter dan in 2007, maar bereikt waarschijnlijk niet de omvang van twee jaar terug. Dat meldt de Wereld Meteorologische Organisatie. Experts denken dat het gat pas in 2075 voltooid verleden tijd is, dankzij maatregelen om het gebruik van cfk s terug te dringen. China WOEDE OVER MELKPOEDER Honderden ouders in China zijn verhaal gaan halen bij een bedrijf dat betrokken is bij een melkpoederschandaal. Ze eisen compensatie. Ruim kinderen hebben nierstenen opgelopen door met melamine vervuild melkpoeder. Twee zijn overleden. Bouwen in het Groene Hart?! Stadhuis Woerden: 19 sep t/m 24 okt Oude Stadhuis Gouda: 27 okt t/m 29 nov Centrale Bibliotheek Den Haag: 1 dec t/m 31 dec Kijk op voor het adres en de openingstijden Bouwfonds Ontwerpprijsvraag Tentoonstelling Een anti-regeringsdemonstratie vorige week in Santa Cruz. REUTERS Bolivia Zuid-Amerikaanse landen verenigd na geweldsexplosie Morales opnieuw in crisis Ongeregeldheden in Bolivia hebben geleid tot ruim dertig doden. President Morales kondigde in het noorden de noodtoestand af en krijgt steun van de regio in Zuid-Amerika. Lars Anderson De Boliviaanse president Evo Morales krijgt unanieme steun van de politieke leiders uit Zuid-Amerika. Dat was de uitkomst van een zes uur durend noodoverleg over de crisis in Bolivia, gisteren in de Chileense stad Santiago. Michelle Bachelet, president van Chili, liet weten dat de politieke leiders elke breuk met de grondwet die de integriteit van Bolivia aantast, niet zal erkennen. De politieke steun is een zorg minder voor Morales die de grootste crisis van zijn korte presidentschap meemaakt. De crisis begon begin deze maand nadat hij per decreet bepaalde dat het Boliviaanse volk op 7 december moest gaan stemmen over een nieuwe grondwet. Weken van onrust eindigden dit weekeinde in ernstige rellen. Daarbij kwamen meer dan dertig mensen om. Gebouwen van de TOEGANG GRATIS President: Er is een sluipende staatsgreep aan de gang in Bolivia. overheid werden in brand gestoken, gas- en oliepijpleidingen naar Brazilië en Argentinië bezet en een vliegveld in de noordelijke provincie Pando werd ingenomen. In dezelfde provincie kondigde Morales de noodtoestand af nadat vijftien inheemse boeren waren vermoord door rebellen. Het grote knelpunt van de nieuwe grondwet voor de oppositie is dat de inheemse indiaanse bevolking, waar Morales zelf toe behoort, meer rechten krijgt. Concreet betekent dat een herverdeling van de binnenlandse rijkdom, die hoofdzakelijk bestaat uit aardgasinkomsten. Zo wil Morales de welvaart spreiden. In Bolivia leeft 60 procent van de negen miljoen inwoners onder de armoedegrens en is de meerderheid van de grond in bezit van een kleine elite. De vijf rijkere, overwegend blanke provincies in het oosten van Bolivia zijn woedend over het voorstel. Zij groen licht voor duurzame mobiliteit 17 september AUTODELEN? DOEN! streven naar autonomie en meer zeggenschap over de gas- en oliewinning. Een deel daarvan werd in 2006 afgepakt, toen Morales de gas- en olievoorraden nationaliseerde. De crisis in Bolivia heeft inmiddels een internationale uitwerking. Morales houdt de ambassadeur van de Verenigde Staten verantwoordelijk voor het ophitsen van de gouverneurs van de vijf provincies. Zonder pardon stuurde hij hem terug naar de VS. Hugo Chavez, president van Venezuela, deed hetzelfde. De VS op hun beurt stuurden de afgezanten van Bolivia en Venezuela het land uit. De relaties tussen de socialistische leiders in Zuid-Amerika en het kapitalistische Amerika komen steeds verder onder druk te staan. Zelfs de Argentijnse president Christina Kirchner beschuldigt de Bush-regering van inmenging in binnenlandse kwesties van Latijns-Amerika. De Zuid-Amerikaanse regio zelf wil vooral een stabiel Bolivia. De regio is afhankelijk van Boliviaans gas. Door de crisis kwam de gastoevoer naar Brazilië en Argentinië even stil te liggen. Er is hen dus alles aan gelegen om de crisis de kop in te drukken en de rust in Bolivia te herstellen. 1 Week van de Vooruitgang Frankrijk Handen af van de picknick! Niet sinds de onthulling van Manets Ontbijt op het gras in 1863 hebben de Fransen zich zo opgewonden over de picknick. John Lichfield PARIJS Het gerucht ging al enkele dagen. De Franse regering zou belasting willen heffen op de pique nique. In een land dat even verzot is op eten als op de buitenlucht lijkt dat een raar idee. Maar minister van Milieu Jean-Louis Borloo maakte zonder blikken of blozen een eind aan alle speculaties: We gaan het doen. Negentig cent per kilo In een poging het milieu te beschermen en de afvalberg tegen te gaan, wordt vanaf volgend jaar alle papieren en plastic bestek belast (90 cent per kilo). Elke Fransman produceert jaarlijks gemiddeld 360 kilo afval. De picknicktaks werd onmiddellijk onder vuur genomen door de socialistische oppositie. Zij zien het als een aanval op de armen, op de mensen die geen geld hebben om uit te gaan eten in een restaurant, maar zich moeten behelpen met een diner in de buitenlucht. Bovendien, zo zegt Stéphane Le Foll van de Socialistische Partij, is dat alweer de zoveelste belastingverhoging van een regering die juist had aangekondigd de belastingen te zullen verlagen. Dit is erg schadelijk voor de consumenten. Alleen niet naakt De Franse parken zitten elk weekend overvol met picknickers. Die eten niet alleen kaas en broodjes, maar nemen vaak een heel scala een paté s, gebakjes en salades mee. Ze zijn alleen niet naakt, zoals op het beroemde schilderij van Manet. Martine Pilon, een fervent picknickster, weet nog niet wat ze ervan vindt. Op mooie zondagen trekt ze met een groep vrienden het Bois de Boulogne in. Niemand wil betalen om te gaan picknicken, maar de minister heeft een punt. Eigenlijk zou je geen plastic moeten gebruiken. Ik doe het ook wel als het gaat om bestek, maar ik neem altijd echt servies mee in een echte mand. Plastic tassen zijn taboe. 1 The Independent Rusland GEZELLIG MET DE METRO Reizigers die in Moskou in hun eentje de metro nemen, hoeven niet langer te mokken. Een nieuwe internetgemeenschap geeft hen de kans op een beetje gezelligheid tussen chagrijnige medereizigers en ratelende wagons. Op de site V Podzemke (In de ondergrondse) worden mensen ingedeeld naar metrostation of -lijn. Zo wordt het makkelijker iemand te ontmoeten in Moskou s grootse, maar anonieme metrostations. Het weer Parijs: 17 C/10 C, zon Moskou: 9 C/6 C, regen La Paz: 16 C/-4 C, zon

6 6 Wereld Balkan Dit is nog steeds Servisch grondgebied Pas op, fout nummerbord Inwoners van de Servische enclave Gracanica proberen hun plaats te vinden in het nieuwe, onafhankelijke Kosovo. Dat valt niet mee. Mitra Nazar GRACANICA Als het niet zo ernstig was, zou je er bijna om lachen. Hoewel etnisch geweld in Kosovo, tussen Albanezen en Serviërs, niet vaak meer voorkomt, zijn beide bevolkingsgroepen wel nog steeds verwikkeld in een nummerbordenoorlog. Met een verkeerd nummerbord op de verkeerde plek rijden kan je je leven kosten, vertelt de Servische Viktor uit Gracanica. In 2006 reed een Brits echtpaar met een in Belgrado gehuurde auto langs een Albanese bruiloft in Kosovo. De feestgangers herkenden de BG op het nummerbord (Belgrado) en begonnen te schieten. De Britten kwamen met de schrik vrij. Maar bijna alle Serviërs in Kosovo hebben vanwege dit gevaar een tweede nummerbord in de achterbak liggen. Een KS-kenteken (Kosovo) staat garant voor een veilige reis. Viktor weigert echter: Ik erken de onafhankelijkheid niet, dus rijd ik ook niet met een Kosovaars nummerbord. Zijn kenteken begint met de letters NP. Novi Pazar is een stad in Zuid-Servië, waar Albanezen en Serviërs wonen. Zo weet niemand wat mijn werkelijke afkomst is. Ruim een half jaar geleden werd Kosovo onafhankelijk van Servië. Eenzijdig onafhankelijk, want Belgrado was tegen. De weinige Serviërs die nog in Kosovo wonen hebben er nog steeds geen vrede mee. De nieuwe grondwet maakt de Albanezen sterker dan ooit tevoren. Zij hebben alles, wij hebben niets. Nu willen ze ons kosoveren, maar we zitten niet te wachten op geforceerde integratie. Viktor is rustig, maar in hem huist een patriot. Ik zal mijn kinderen later vertellen waar de echte grenzen van Servië liggen. Dit is Servisch grondgebied. Binnen tien jaar geven de Serviërs hun enclave Gracanica op, is de verwachting. JEROEN VAN LOON Alleen de KFORsoldaten kopen nog Servische memorabilia. Groeten uit Servië Gracanica, waar Viktor woont, ligt vlakbij de hoofdstad Pristina. Het Servische dorp telt zo n inwoners. Billboards met afgebladderde verkiezingsposters en de blauw-witrode Servische vlag domineren het straatbeeld. Ook de cyrillische letters op de borden zeggen genoeg: Gracanica ís Servië. Wisselkantoortjes toveren euro s om in dinars en de Servische provider Telenor doet er goede zaken. Met een Kosovaarse telefoon is het signaal zwak. Een piepklein winkeltje verkoopt Servische memorabilia. Er is echter niet veel vraag naar de koffiemokken met groeten uit Servië en T-shirts van bekende Servische basketbalspelers, vertelt de eigenaar. KFOR-soldaten zijn onze enige klanten. Deze NAVO-troepen proberen al sinds 1999 de rust te bewaren in Kosovo. Gracanica is op sterven na dood. Veel Serviërs hadden na de oorlog van 1999 al de wijk genomen, toen de Albanese vluchtelingen er terugkeerden. Na het uitroepen van de onafhankelijkheid op 17 februari dit jaar is er weer een grote uitstroom van Serviërs gaande. Voorspeld wordt dat er binnen tien jaar geen enkele Serviër meer in de enclave woont. Voor jongeren is er geen toekomst. Zij vertrekken massaal naar Noord-Kosovo of Servië voor onderwijs en werk. Geen stroom Igor Popovic is oprichter van een lokale Servische hulporganisatie. De strijd die hij voert om erkenning van de Servische gemeenschap in het huidige Kosovo wordt steeds moeilijker. We kunnen niet meer rekenen op bescherming van de politie. Na 17 februari namen Servische politieagenten massaal ontslag uit protest tegen de onafhankelijkheid. De KPS (Kosovo Police Service) in Gracanica bestaat nu overwegend uit etnisch Albanese agenten. Ze arresteren Serviërs zonder reden, alleen om te provoceren, vertelt Igor. Ook over de internationale aanwezigheid is hij niet te spreken: Van NAVO-bescherming hebben wij niets gevoeld. Ook UN- MIK (de VN-missie, red.) heeft zich nooit om ons bekommerd. Vooral elektriciteit is een groot probleem. Hoewel heel Kosovo eronder lijdt, is het in de enclave meer regel dan uitzondering dat de stroom uitvalt. In het Sportska Kafé is het schemerig donker, op de stortbak van het toilet brandt een eenzaam kaarsje. Het koffieapparaat doet het niet en het bier is lauw. Sinds februari is het van kwaad tot erger geworden, vertelt eigenaar Uros. Ik heb vandaag al vijf uur geen stroom. Volgens de ondernemer is de Servische elektriciteitscentrale net buiten Gracanica al maanden onder constructie. De Kosovaarse regering eist dat Serviërs met terugwerkende kracht zes jaar elektriciteit betalen. Uros blijft echter waar hij is. Ik ben hier geboren en zal hier ook het graf in gaan. Dit is mijn land, ik wil niet vluchten. Onlangs nog werd de cafébaas aangehouden door de politie. Ze hebben het nummerbord van mijn auto gesloopt en weggegooid, zegt hij boos. Ik moest maar met een Kosovaars kenteken gaan rijden. 1 Verenigde Staten PALIN BOYCOT ONDERZOEK De Republikeinse vicepresidentskandidaat Sarah Palin werkt niet mee aan een onderzoek naar verdenkingen van machtsmisbruik. Ze zou een agent hebben ontslagen, een voormalige zwager, die bij haar familie in ongenade was gevallen. Het onderzoek wordt door Palin afgedaan als partijpolitiek van haar Democratische tegenstanders. Zuid-Korea TELEVISIE MET KORAN Het Zuid-Koreaanse elektronicabedrijf LG brengt in het Midden-Oosten een televisie op de markt waarin een digitale versie van de Koran is geïnstalleerd. Kijkers kunnen via een menu alle 114 hoofdstukken van het heilige boek van de islam lezen. Gebruikers hebben zelfs de mogelijkheid tien bookmarks vast te leggen in de religieuze tekst. LG wil hiermee de verkopen in het Midden-Oosten en Afrika flink opschroeven. Australië SCHULDIG AAN TERREUR Het grootste terreurproces in Australië is na zeven maanden afgerond met zeven veroordelingen, vier vrijspraken en een open einde voor een van de twaalf beklaagden. Ze werden verdacht van het plannen van aanslagen op grote Australische sportevenementen in 2005 en De straf voor de schuldigen wordt zoals gebruikelijk later bepaald. Verenigde Staten WEL DE AUTO, NIET DE BABY Een vijf maanden oude baby is in Phoenix door twee dieven uit een rijdende auto gegooid. De overvallers dwongen de moeder de sleutels van de auto af te geven toen zij uitstapte. Pas toen ze wegreden zagen zij het kind op de achterbank en besloten het met stoeltje en al uit het raam te gooien. De baby raakte lichtgewond, de dieven zijn gepakt. Dodelijk gelovig VANUIT OEGANDA 111 MARCIA LUYTEN n het Nsambya-Hospital vallen Augustin en zijn dochter IBrenda op. Hun kleren zijn wijd van de magerte, het lompenjurkje van de kleuter laat een sleutelbeen zien. Haar hoest geeft kippenvel. In de wachtruimte voor de kassa zitten meer ouders met kinderen. Alleen zijn die volrond en goed gekleed. Even daarvoor had onze bewaker ons gebeld. Zijn kind is ziek. Hij bracht haar naar een van Kampala s beste ziekenhuizen, maar de arts wil niet naar haar kijken als Augustin niet eerst betaalt. Twee maanden geleden overleed hier zijn zes maanden oude baby Jerome aan malaria met longontsteking. Ook toen betaalden wij de doktersrekening. Alleen vonden we later dat we dat eerder hadden moeten doen. Ik geef hem een bedrag ter grootte van zijn maandsalaris. In de namiddag bel ik. Het meisje heeft longontsteking en waarschijnlijk tbc. Met een lading antibiotica gaan ze naar huis. Als ik maandagmorgen onze kok vertel dat Augustin opnieuw een zwaar ziek kind heeft, kijkt ze bezorgd. Ik stel haar gerust: We zijn nu op tijd naar het Nsambya gegaan. Zij aarzelt even. Zegt dan toch: Maar daar onderzoeken ze geen dingen waar je niet om vraagt. Ik snap haar niet. Het lijkt mij logisch dat ze niet in het wilde weg gaan testen. Dan noemt ze man en paard: Hiv aids. Ojee ja. Al zouden hulporganisaties en de VN de aidscijfers dik hebben aangezet om westers geld te laten vloeien, in het hart van Afrika telt vrijwel elke familie zijn doden. En Augustin en zijn familieleden zijn ziek als in een estafette. Altijd iets met de longen. Die avond staat Augustin weer bij de poort. We vragen hem of hij zijn gezin heeft laten testen. Dat had hij, in Hij, zijn vrouw en Brenda hebben aids. De andere twee overgebleven kinderen niet, zegt hij. Slikken ze de aidsremmers die in overheidsklinieken gratis te krijgen zijn? Hij schudt het hoofd. The Lord Jesus Christ will save me. Dag en nacht leest Augustin de Bijbel. De predikant in een van de honderden charismatische protestantse kerken zei hem dat de Heer niet wil dat je pillen slikt. De devotie is in één klap zijn onschuld kwijt. Seropositief getest kregen hij en zijn vrouw wel nog twee kinderen. Even boos als bezorgd staan we tegenover de magere man. Aidsremmers zijn deel van de schepping van de Heer, probeert mijn lief. En: antibiotica mogen toch ook? Dan: we kunnen geen ziekenhuisrekeningen blijven betalen als jullie geen aidsremmers slikken. Ons ultieme argument: je mag je kinderen niet de nodige medicijnen onthouden. Met Augustin komen we er niet uit. Die nacht slaap ik niet. Er repeteert een rijmpje in mijn hoofd: je vader is een idioot. Ga jij maar lekker dood. 1 Het weer Pristina: 10ºC/7ºC, regen Belgrado: 10ºC/8ºC, bewolkt Novi Pazar: 12ºC/9ºC, regen Wodka (1) In Estland is vijf jaar geëist tegen een bende die wodka smokkelde van Rusland naar Estland. De mannen gebruikten daarvoor een pijpleiding. Wodka (2) Het was overigens een weinig winstgevende business. De bende raakte de wodka aan de straatstenen niet kwijt: de kwaliteit was veel te slecht.

7 ENERGIE Tuinders boos De glastuinbouw wil veel meer stroom leveren aan het net. Maar ze worden dwarsgezeten, zeggen boze tuinders. 09 Dagblad De Pers In Business 7 Je hoeft niet te kiezen om de beste keuze te maken vijzelaar.com zoekt Financial Trainees. Tijdelijke opdrachten vanuit een vaste baan. Werken voor de mooiste bedrijven van Nederland. Trainingen en opleidingen in het vijzelaar.com Financial Traineeship. Auto van de zaak, premievrij pensioen, goed inkomen, leuke collega s, uitdaging en afwisseling. Afgestudeerd? Waarom zou je nu al kiezen. Kijk op vijzelaar.com en schrijf je in of bel Financial Trainees voor topbedrijven (m/v) Nigeriaanse olieoorlog Kredietcrisis Dit is niet de laatste AIG staat ook op omvallen Lehman Brothers, Merrill Lynch en Bear Stearns zijn ontmanteld en voor AIG s toekomst wordt gevreesd. De financiële crisis is nog niet over. Redactie economie De grootste verzekeraar ter wereld staat op het punt te bezwijken onder zijn schulden. Als het Amerikaanse AIG er vandaag niet in slaagt voldoende kapitaal op te halen, moet het waarschijnlijk uitstel van betaling aanvragen. Het zal volgens directeur Dominique Strauss-Kahn van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) niet de laatste zijn. Hij voorspelde gisteren dat nog meer banken en verzekeraars kunnen omvallen. Banken in nood - Sept 2007: De Britse centrale bank redt hypotheekbank Northern Rock. $80 9 aug 2007: $64, AIG (American Insurance Group) Aandelenkoers sinds kredietcrisis augustus 2007 Werknemers: Actief in 130 landen Bezittingen: $1 biljoen Afschrijving: $16,8 mrd sept: $3,95 0 Aug Sept Okt Nov Dec Jan Feb Mrt Apr Mei Juni Juli Aug Sept - Okt 2007: Citigroup en UBS maken miljardenverliezen bekend. - Mrt 2008: JP Morgan koopt Bear Stearns. - Apr: Royal Bank of Scotland klopt voor 24 miljard dollar aan bij aandeelhouders. - Sept: De overheid van de VS lanceert Nigeriaanse rebellen van de Movement for the Emancipation of the Niger Delta poseren op een rivier in de olierijke delta in zuidelijk Nigeria. Daar patrouilleren de rebellen die een enkele dagen geleden de regering een olieoorlog hebben verklaard. Shell is ook actief in de regio en is al meerdere malen getroffen door acties. 1 EPA reddingsplan voor Freddie Mac en Fannie Mae - 14 sept: Lehman Brothers vraagt faillissement aan sept: Merrill Lynch maakt 44,3 miljard aan afschrijvingen bekend en wordt opgekocht door Bank of America. 1 Barclays overweegt delen van de in moeilijkheden geraakte Amerikaanse zakenbank Lehman te kopen. Eerder was het nog in de race voor Lehman als geheel. continuïteit in finance Zakenbanken Lijkenpikken is begonnen Barclays wil delen van Lehman overnemen Tjeerd Wiersma Het lijkenpikken is begonnen. Het Britse Barclays liet gisteren weten dat het in gesprek is om bepaalde delen van Lehman over te nemen. Om welke onderdelen het gaat, is niet duidelijk. De meeste interesse van Barclays zou uitgaan naar het effectenbedrijf en naar de fusie- en overnamepraktijk van Lehman. Dit weekend werd al koortsachtig overleg gevoerd over een overname van Lehman door Barclays, maar toen was Bank of America ook nog in de race. Die ging er uiteindelijk vandoor met Merill Lynch, terwijl Barclays met lege handen achterbleef. Na Fortis hebben ING en Aegon bekendgemaakt hoe ze zijn blootgesteld aan Lehman. Het gaat bij Aegon om 265 miljoen euro. ING schat dat het debacle voor circa 100 miljoen euro drukt op het directe resultaat. De blootstelling aan obligaties bedraagt 200 miljoen euro. Daarvan drukt circa 40 miljoen euro op het resultaat. ING verliest ook rond de 60 miljoen euro omdat verschillende contracten met Lehman vervallen. Staande voet Voor de mensen die bij Lehman in Amsterdam werkten, is het avontuur slecht afgelopen. Ze hoorden maandag dat ze op staande voet ontslagen zijn en hebben hun mobiele telefoons moeten inleveren. Dinsdag moesten ze hun leasewagens terugbrengen, zegt een bron die bekend is met de situatie. Hij voegde eraan toe dat het kantoor van Lehman in Amsterdam inmiddels ontruimd is. Er was niemand bereikbaar voor commentaar. Het zou om twintig mensen gaan. 1 China Direct (II) BELEGGEN MET 111 MARK LEENARDS W as iedere manager maar als James Wang. Kort nadat zijn onderneming op de Amerikaanse beurs 40% in waarde was gedaald (in tien dagen tijd), nam hij drastische stappen om de val te stoppen. Eerst gaf het bedrijf in een persbericht aan dat het er prima voor staat en de winstverwachting ongewijzigd blijft. Een dag later kondigde Wang de inkoop van eigen aandelen aan, een fors deel van het aantal uitstaande aandelen. De koers steeg daarop 16% in twee dagen. Marktsentiment Die stijging was niet volledig te wijten aan het kordate optreden van het management van China Direct uit Florida. Alles wat te maken heeft met grondstoffen was de afgelopen twee weken volledig uit de gratie op de beurs, resulterend in dalingen zoals die van China Direct. Donderdag en vrijdag begonnen beleggers zich te realiseren dat de koersen te ver waren doorgeschoten en kocht men massaal producenten van basismaterialen, zonnepanelen en bodemstoffen voor landbouwtoepassingen. China Direct behoort tot de eerste categorie, althans, gedeeltelijk. Het Amerikaanse bedrijf adviseert over toegang tot de Chinese en Amerikaanse kapitaalmarkten. Het merendeel van de omzet behaalt de onderneming echter met deelnemingen in kleine Chinese bedrijven, veelal in de grondstoffenmarkt. De deelnemingen in Chinese magnesiumproducenten waren de voornaamste drijfveer achter de indrukwekkende winststijging van de investeerders/consultants (zie mijn eerdere column over China Direct). De plotse prijsdaling van de grondstof zette dan ook de verkoopgolf van het aandeel in gang. Stabiele prijzen Die prijsdaling noemde ik in mijn vorige column al het belangrijkste risico voor het bedrijf. Het management van China Direct verwacht echter dat de prijzen zich op een relatief hoog niveau zullen stabiliseren en dat vind ik aannemelijk. Zo neemt het gebruik van magnesium in de auto- en elektronica-industrie zichtbaar toe en domineert China de markt. Die is vele malen kleiner dan de oliehandel en iedereen weet welke rol de dominante producenten daarin spelen. Te goedkoop Zelfs bij verder dalende magnesiumprijzen is de huidige waardering voor het aandeel niet gerechtvaardigd. Na de opleving van de koers betalen beleggers nog steeds maar 6 keer de verwachte winst in 2008 en slechts 4 keer die in Dat betekent simpelweg dat het bedrijf goedkoper is dan concurrenten, zelfs als de deelnemingen in de magnesiumindustrie geen winst meer opleveren. Dat lijkt mij onwaarschijnlijk, maar het bedrijf is volgens analisten prima in staat om alle bedrijfsonderdelen snel te laten groeien, dus ook de adviesdiensten. Die mening deel ik. Nog altijd staan er duizenden Amerikaanse bedrijven te trappelen om de Chinese markt op te gaan. Het bedrijf van de Chinese topman Wang profiteert daarvan. Inkoop aandelen Ten slotte zal de inkoop van eigen aandelen de koers sowieso een impuls geven, want er wordt simpelweg aanbod uit de markt gehaald. Ik durf me niet meer te wagen aan voorspellingen over de mogelijke koersstijging, maar dat beleggers ten aanzien van China Direct handelen op basis van sentiment is voor mij duidelijk. En sentiment kan zomaar omslaan. 1 Het door Mark Leenards beheerde SBS Global Equity Fund bezit aandelen China Direct Inc. Het aandeel is verhandelbaar via de Amerikaanse beurs.

8 Ik kies voor gras, omdat ik dan m n hond lekker los kan laten rennen of doe mij maar een extra rijbaan, want dan ben ik lekker snel thuis. De meningen liepen uiteen toen wij mensen op een zomerse dag in het park naar hun mening vroegen. Wat vind jij belangrijker? Meer bebouwing en wegen óf het behoud van onze natuur? Met een picknickkleed konden ze hun mening geven: asfalt of gras. Een goede afweging tussen al die verschillende belangen is wat werken voor het Rijk interessant maakt. De verdeling van ruimte is een van de vele onderwerpen waar je bij het Rijk aan kunt werken. Zo zijn er veel meer. Spreekt dit je aan? Ga dan naar onze website voor meer informatie over Werken bij het Rijk en alle actuele vacatures... Qquest zoekt ervaren collega s! Heeft u ervaring als Business Analist, Informatie Manager en/of ICTer, lees dan verder. Waarom bij Qquest werken? Omdat we u heel hard nodig hebben! Aanpak Qquest. Wat levert het op? Solliciteer bij Daniëlle Wie zoekt Qquest? Wat moet u meebrengen? Drievoudige aanpak. Afwisselend werk. Hoge beloning. Meer weten?

9 In Business 9 Eco-nomie Glastuinbouw Telers willen aansluiting op elektriciteitsnet Tuinders zijn boos op netbeheerders De glastuinbouw zou veel duurzame stroom kunnen leveren. Maar dan moet het kabinet ingrijpen. Jan-Hein Strop Zelfs de koningin zei het gisteren: De Nederlandse land- en tuinbouw zijn zeer innovatief. Laat dat nou precies het beeld zijn dat de glastuinbouw graag wil neerzetten. Op een goede manier geholpen, zo zegt de sector, zou de glastuinbouw dankzij slimme technologie niet alleen minder energie verbruiken, maar deze ook grootschalig op een schonere manier kunnen opwekken. Dat zou zelfs de bouw van twee nieuwe kolencentrales overbodig maken, roepen vertegenwoordigers steeds harder als die tomatenkwekers maar de kans zouden krijgen. Maar die krijgen ze niet, zegt Nico van Ruiten, voorzitter van LTO Glaskracht Nederland. We zijn een jaar geleden hard tegen de grens aangelopen. Want ook al meldde de koningin tevens dat het kabinet de glastuinbouw zal stimuleren om netto-energieleverancier te worden, de tuinders blijven ontevreden. Probleem? Ze krijgen onvoldoende toegang tot de regionale stroomnetten, legt Van Ruiten uit. En dat is met de huidige hoge gasprijzen geen pret. Tuinders zijn boos omdat ze nu investeren in stroomopwekking om de hoge gasprijzen te compenseren, maar de stroom volgend jaar niet kwijt kunnen. Experimentele kas ( Elkas ) wekt stroom op met zonlicht. GERARD-JAN VLEKKE Nu al is 10 procent van de opgewekte stroom afkomstig uit kassen. Dikkere kabels Om dat probleem op te lossen moeten de netbeheerders volgens de LTOman in veel regio s, waaronder het Westland, dikkere kabels en grotere transformators aanleggen. Maar dat gaat kennelijk niet van harte. Hij hoopt na intensief overleg dat de netten in 2010 de gevraagde capaciteit hebben. Voor wie het niet wist: de glastuinbouw is lang niet meer alleen een grootverbruiker van gas. Meer dan de helft van de tuinders heeft een zogeheten WKK (Warmte Kracht Koppeling)-installatie staan, die met een gasmotor zowel warmte als stroom produceert. De warmte is vanzelfsprekend voor de kas bedoeld, blijft over de stroom die de paprikateler idealiter tegen vergoeding kan leveren aan het elektriciteitsnet. Voordeel van WKK is dat opwekking efficiënter en dus schoner gebeurt dan in een gemiddelde elektriciteitscentrale. Niet voor niets heeft het kabinet al vaak gezegd dat ontwikkeling van WKK een van de speerpunten is van het energiebeleid. Nu al is circa 10 procent van de totale hoeveelheid opgewekte stroom afkomstig uit kassen, en dat zou als het aan de tuinders ligt veel meer kunnen worden. Maar dan moet het kabinet wel ingrijpen, vindt Van Ruiten; niet alleen bij de netbeheerders maar ook wettelijk, want naast een technisch probleem is er een juridische hindernis. Grote energieproducenten die nieuwe centrales bouwen in de Eemshaven en op de Maasvlakte hebben nu al voor 2012 ruimte gereserveerd op het hoogspanningsnet, met als gevolg: geen ruimte voor tuinders. Aardwarmte Dat zou anders zijn als de wet zo wordt gewijzigd dat duurzaam opgewekte stroom met voorrang toegang krijgt tot het net, zoals dat in Duitsland al gebruikelijk is. Kwestie van invoering van de betreffende Europese richtlijn, zegt Van Ruiten. Ondertussen staan de technologische ontwikkelingen niet stil. Er wordt druk geëxperimenteerd om kassen zo zuinig te maken dat ze zelfs geen gas meer nodig hebben. Veelbelovend is verwarming met behulp van aardwarmte, een principe dat in één vleestomatenbedrijf in Bleiswijk al wordt toegepast. Ook interessant is het experiment van de Universiteit Wageningen met een kas die met zondoorlatende zonnecellen elektriciteit opwekt. Kijk, dat is wat Beatrix nou bedoelde. 1 Opslag Klimaatprobleem CO 2 past in eenderde van de lege gasvelden Ongeveer eenderde van de lege Nederlandse gasvelden is geschikt voor de opslag van CO 2. Redactie economie Het in de grond stoppen van CO 2 is een oplossing om ervoor te zorgen dat de schadelijke stof niet in de lucht komt. Een slechte oplossing, menen sommige experts. Ze vinden de methode duur. We zouden bovendien beter naar zonne- of windenergie kunnen kijken. Dan is opvang van CO 2 überhaupt niet nodig. Maar het duurt nog wel even voordat de hele maatschappij op alternatieve energie draait. De Nederlandse regering is daarom voorstander van de CO 2 -opvangmethode. De overheid was dan ook betrokken bij een onderzoek naar de mogelijkheden van opslag in lege Nederlandse gasvelden. Initiatiefnemer van het onderzoek was de Nederlandse Olie en Gas Exploratie en Productie Associatie (NOGEPA). Het resultaat van dat onderzoek is Cleantech Even geen groene beursgang meer deze week bekend geworden. Wat blijkt? Ongeveer 35 procent van de lege Nederlandse gasvelden op land is geschikt voor opslag van CO 2. Dat zijn 55 gasvelden. Deze velden zijn geschikt vanuit technisch oogpunt en veiligheidsperspectief. De verwachting is dat er tot 2020 in Nederland nog niet serieus CO 2 wordt opgeslagen, schrijft de NOGE- PA. Voorlopig worden uitsluitend pilot- en demonstratieprojecten uitgevoerd. De techniek voor CO 2 -opvang staat namelijk nog in de kinderschoenen. Er is echter nog een andere drempel te nemen. De Nederlandse bevolking staat namelijk niet bepaald te juichen als er gevraagd wordt naar de mening over ondergrondse CO 2 -opslag. Dat blijkt uit een onderzoek van het Rathenau Instituut, een adviesorgaan van de regering. Een groot deel van de Nederlanders is bang voor de opslag. Ze vrezen onder meer dat de gasvelden op een gegeven moment gaan lekken. Die vrees is trouwens niet geheel onterecht, want CO 2 kan gevaarlijk zijn als het zich ophoopt. 1 Redactie economie Ook groene technologiebedrijven ( cleantech ) zullen last krijgen van de val van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers, zeggen marktkenners op de site van het Amerikaanse BusinessGreen.com. Minder bedrijven zullen de komende twee jaar naar de beurs gaan en de aandelen van cleantech-bedrijven krijgen een klap. Juist omdat de groene sector zo risicovol en kapitaalintensief is, ondervinden veel jonge ondernemingen hinder bij het vergaren vers kapitaal. Daar staat volgens de experts tegenover dat de langetermijnverwachtingen voor de sector nog steeds goed zijn. Goedkope energie en meer efficiency blijven aantrekkelijk. 1 Fijne stof DILEMMA 111 NATASJA VAN DEN BERG D ankzij mijn plichtsbesef als aankomende moeder ben ik ongeveer negen maanden geleden gestopt met roken. Ik vond stoppen met roken altijd een onmogelijke opgave, maar met een klein mensje in mijn buik was het niet moeilijk meer om de sigaret vaarwel te zeggen. Nu ben ik bijna zover. Deze maand wordt mijn kindje geboren, en ik begin toch weer te verlangen naar die sigaret. Het lijkt een vorm van puberale recalcitrantie. Ik heb mijn geliefde gevraagd om voor net na de bevalling een sigaret en een biertje klaar te zetten. Alsof ik daarmee wil vieren dat mijn lijf weer alleen mij aangaat. De laatste jaren legitimeerde ik roken tegenover vrienden in de stad met een beroep op mijn stulpje op het platteland. Langs de snelweg wonen komt volgens Milieudefensie neer op het roken van tien sigaretten per dag. In de stad wonen was dus veel slechter dan die paar sigaretten die ik rookte, genietend van de schaapjes in de wei achter mijn tuin. Maar nu ga ik over twee maanden terug naar de stad. Ik moet zeggen dat het vooruitzicht van de stadslucht vol fijnstof mij niet vrolijk stemt. Wat te doen? Naast de poging toch blijvend te stoppen met roken (we zullen zien), is het volgens milieuexperts belangrijker om naar ons vervoer te kijken. De stad is gelukkig auto-onvriendelijk. Waar wij nu echt afhankelijk waren van een auto, zal dat in Amsterdam minder zijn. We hebben besloten één auto te houden, wel zo handig. Maar Amsterdam gaat oude auto s verbieden, dat betekent ook dat onze auto s de stad niet meer binnenkomen. Gezien de fijnstof is daar echt iets voor te zeggen. Bovendien kan een nieuwe schone auto volgens het gezaghebbende Milieucentraal euro goedkoper zijn dan een zeven jaar oude auto. En hoewel ik dus vaak pleit om dingen op te maken, omdat we vaak veel te snel dingen vervangen die nog prima een paar jaar meekunnen, is het bij een auto lang niet altijd wijs. Nieuwkoop is soms echt beter voor het milieu. Bijkomend voordeel is dat ik voor het eerst shoppen mag voor een nieuwe auto. Overigens is een scooter, behalve als die elektrisch is, ook geen alternatief. Zij blijken in de stad meer fijnstof uit te stoten dan vrachtwagens of personenauto s. Dat wordt dus toch weer gewoon ouderwets fietsen en af en toe ons kleine nieuwe groene autootje rijden. En voor die plattelanders die nu denken een reden te hebben om te blijven roken, weet dan dat recent onderzoek aantoont dat rokers die een pakje per dag roken gedurende twintig jaar bijna twee keer sneller sterven aan hart- en longziekten in vergelijking met mensen die bij een drukke weg wonen. 1 Nieuwe Chevy Volt General Motors presenteerde gisteren de productieversie van de Chevy Volt, de elektrisch aangedreven auto die het concern er weer bovenop moet helpen. De Hollandse stroomauto (1) De Nederlandse autofabrikant Duracar maakt zijn wereldpremière op de prestigieuze Parijse beurs Mondial de L Automobile op 4 oktober. De Hollandse stroomauto (2) Dan presenteert het bedrijf zijn eerste, elektrisch aangedreven, kunststof bestelwagen QUICC! DiVa, zo meldde het bedrijf gisteren.

10 10 In Business De markt BEURS VANDAAG REDACTIE: IEX.NL Einde zaak en vermaak Morgan Stanley 28,70 VERSCHIL: -3,49 17 september september 08-10,84% Van de vijf grote Amerikaanse zakenbanken zijn er nog maar twee over en ook in Europa wankelen er een paar. Exit Bear Stearns, Lehman Brothers en Merrill Lynch Van de vijf tot amper een jaar terug grote, trotse en misschien wel een tikkie arrogante Amerikaanse zakenbanken zijn er nu nog maar twee over: Goldman Sachs en Morgan Stanley. Het is geen toeval dat juist deze voormalige grootmachten het zwaarst getroffen worden door de financiële malaise. Ze zijn aangewezen op andere partijen om het geld te lenen dat ze nodig hebben om hun dagelijkse zaken te kunnen blijven doen. Hun belangrijkste business is effectenhandel, vermogensbeheer en het begeleiden en adviseren van beursgangen en overnames. Activiteiten die er het laatste jaar niet beter op zijn geworden, om een understatement te gebruiken. Daar komt bij dat door de afschrijvingen op die slechte, niet meer te innen en laat staan te verhandelen hypotheekleningen (hypotheek)banken, zakenbanken en (bank)verzekeraars elkaar voor geen meter meer vertrouwen. Reden om de geldkraan dicht te draaien en de prijs van geld flink te verhogen. Gisteren steeg de rente die banken aan elkaar berekenen tot 6,4%. Een drama voor met name die zakenbanken, want traditionele banken kunnen ook op andere manieren aan geld komen: de inleg van de spaarders bijvoorbeeld. Daarom voeren ook in Nederland de banken een forse concurrentieslag met almaar hogere spaarrentes. Steeds meer financials beginnen door deze almaar krappere geldmarkt te wankelen en voor beleggers is het bijna een sport om te voorspellen wat de volgende dominosteen is die omvalt. De kans is daarbij groot dat er meer combinaties ontstaan zoals van zakenbank Merrill Lynch met gewone bank Bank of America dit weekend. Zo zijn de kapitaalintensieve activiteiten van Merrill Lynch verzekerd van de broodnodige centjes. Eerder dit jaar gebeurde dit ook bij zakenbank Bear Stearns, die uit de goot werd gevist door de gewone bank JP Morgan Chase. In Europa komen de bedrijfsmodellen van grootmachten Deutsche Bank, UBS en Credit Suisse in de buurt van die van de Amerikaanse zakenbanken. Eerstgenoemde kiest voor de aanval en neemt een groot belang in Deutsche Postbank (in handen van Deutsche Post). Van de twee Zwitserse banken is de positie van UBS het meest wankel. Sinds het begin van de kredietcrisis hebben de verliezen op slechte leningen zich opgestapeld tot 44,2 miljard dollar Handelaren houden vandaag de adem in en de vinger aan de knop. tegenover kapitaalinjecties van 27,7 miljard dollar. Een flinke aandelenuitgifte in het tweede kwartaal zorgde dat UBS nog leeft. Nederland kent geen beursgenoteerde zakenbanken meer. Ooit was het nu particuliere Kempen & Co er eentje en ook bij ABN Amro lag de nadruk hier op. De conglomeraten Fortis en ING zijn nog altijd het resultaat van de in de jaren negentig hippe combinatie van bank en verzekeraar. Dat geldt ook voor betrekkelijke nieuwkomer, maar snelle groeier SNS Reaal. Intussen houden beleggers en met name handelaren vandaag de adem in en de vinger aan de knop. Rapporteerde gisteren die zakenbank Goldman Sachs een tegenvallend kwartaalresultaat, vanavond is het nabeurs Amerika de beurt aan haar enig overgebleven Amerikaanse concurrent om met kwartaalcijfers te komen: Morgan Stanley. 1 De markt in kaart VS NASDAQ KOERS: 2207,90 1,28% Bron koersgegevens: VS DOW JONES KOERS: 11059,02 1,30% LONDEN FTSE 100 KOERS: 5025,60-3,43% FRANKRIJK CAC 40 KOERS: 4087,40-1,96% BRAZILIË BOVESPA KOERS: 48902,46 1,00% NEDERLAN AEX KOERS: 371,20 % VERSCH -3,59% Nederland AEX Index - slotkoersen 16 september AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aegon 7,098 7,649-0,55 7,495 6, ahold 8,725 8,88-0,16 8,88 8, akzo nobel 40,775 40,655 0,12 41,10 40, arcelor mittal 43,085 44,66-1,58 44,725 42, asml holding 14,325 14,18 0,14 14,615 13, bam groep 10,40 10,63-0,23 10,70 10, corio 52,31 52,00 0,31 52,77 50, dsm, kon. 36,295 37,66-1,36 37,425 36, fortis 7,434 8,346-0,91 8,259 6, fugro 42,43 43,25-0,82 43,96 42, heineken 31,35 31,60-0,25 32,19 31, ing groep c. 18,25 20,00-1,75 19,50 16, kpn 11,178 11,218-0,04 11,33 11, philips, kon. 20,70 20,665 0,04 21,00 20, randstad 20,17 20,325-0,16 20,45 19, reed elsevier 10,81 11,234-0,42 11,20 10, royal dutch shell a 20,155 21,29-1,14 21,095 20, sbm offshore 14,835 14,995-0,16 15,08 14, tnt 23,50 24,09-0,59 25,105 23, tomtom 14,12 14,45-0,33 14,40 13, unibail-rodamco 144,40 142,87 1,53 146,69 141, unilever c. 20,555 20,575-0,02 20,77 20, usg people 11,74 11,32 0,42 11,77 11, wereldhave 69,19 72,10-2,91 74,02 69, wolters-kluwer c. 16,115 16,395-0,28 16,495 16, Amsterdam Midcap Index - slotkoersen 16 september AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME aalberts ind. 9,47 9,54-0,07 9,54 9, amg 28,25 30,32-2,07 30,10 27, arcadis 12,50 12,32 0,18 12,74 12, asm international 15,69 16,14-0,45 16,06 15, binckbank 6,19 6,27-0,08 6,28 6, boskalis westm. 36,00 36,19-0,19 36,22 34, crucell 9,85 10,23-0,38 10,07 9, csm cert. 19,11 19,24-0,13 19,45 18, draka holding 15,35 15,62-0,27 15,60 14, eurocomm. prop. 29,89 29,37 0,52 29,90 29, heijmans 12,31 11,55 0,76 12,50 11, imtech 15,25 15,36-0,11 15,37 14, logica 1,50 1,56-0,06 1,54 1, nutreco holding 38,35 39,41-1,06 39,51 37, océ 6,53 6,62-0,09 6,66 6, opg groep 10,00 9,25 0,75 10,00 9, ordina 5,68 5,60 0,08 5,74 5, pharming group 0,87 0,87 0,00-0,89 0, smit international 61,25 61,79-0,54 62,15 60, sns reaal 10,19 10,09 0,10 10,32 9, ten cate 24,17 24,53-0,36 24,71 24, vastned retail 54,00 53,50 0,50 54,00 51, vopak 36,73 36,96-0,23 37,40 36, wavin 5,48 5,06 0,42 5,48 4, wessanen c. 6,88 6,82 0,06 6,98 6, Amsterdam Smallcap Index - slotkoersen 16 AANDEEL SLOT VORIG SLOT VERSCHIL HOOG LAAG VOLUME accell group 22,53 22,79-0,26 22,93 22, antonov 0,28 0,29-0,01 0,29 0, ballast nedam 23,08 21,91 1,17 23,10 21, beter bed 9,50 9,45 0,05 9,57 9, brunel intern 17,23 16,52 0,71 17,35 16, eriks group 40,00 40,50-0,50 40,15 37, exact hold. 21,10 20,70 0,40 21,10 20, fornix biosciences 8,00 7,91 0,09 8,39 7, gamma holding 23,37 23,60-0,23 23,69 22, grontmij c. 22,77 22,27 0,50 22,77 22, innoconcepts 10,00 10,12-0,12 10,09 9, kardan 5,80 6,42-0,62 6,35 5, kas bank 20,39 21,20-0,81 21,94 19, lanschot, van 49,14 49,50-0,36 49,45 47, macintosh retail 11,31 11,37-0,06 11,65 11, moolen holding 3,78 3,84-0,06 3,85 3, nieuwe steen 17,50 16,75 0,75 17,50 16, qurius 0,46 0,46 0,00-0,46 0, sligro food gr 22,30 21,37 0,93 22,65 21, spyker cars 4,69 4,84-0,15 4,75 4, super de boer 3,28 3,32-0,04 3,59 3, tkh group 14,60 15,80-1,20 15,69 14, tmg 19,30 19,39-0,09 20,25 18, unit 4 agresso 13,30 13,40-0,10 13,50 13, vastned off/ind 15,48 15,28 0,20 15,48 14,

11 In Business 11 De markt D IL: DUITSLAND DAX KOERS: 5965,17-1,63% RUSLAND RTS-INDEX KOERS: 1131,12-11,47% JAPAN NIKKEI 225 KOERS: 11609,72-4,95% Kredietcrisis Planbureau ziet groei afvlakken CPB: hoogconjunctuur is voorbij De gevolgen van de kredietcrisis laten zich ook in Nederland voelen. De economische neergang is ingezet, aldus het Centraal Plan Bureau (CPB). Redactie economie De kredietcrisis en de in het spoor daarvan vertragende wereldconjunctuur leiden ertoe dat de economische groei scherp terugvalt, tot 2,25 procent in 2008 en 1,25 procent in 2009, zo heeft het CPB berekend in de Macro Economische Verkenningen. Desalniettemin blijft de arbeidsmarkt gespannen en de werkloosheid laag. De inflatie komt boven de 3 procent uit, terwijl de koopkracht van gezinnen in vrijwel gelijk blijft. Een groot deel van economische groeivertraging in 2008 komt door de uitvoer. De in Nederland geproduceerde uitvoer neemt dit jaar De werkloosheid blijft laag. HH toe met 2,25 procent, tegenover 5 procent vorig jaar. Dat komt voor een deel door de verslechterde internationale economische situatie. De wereldhandelsgroei neemt dit jaar mede als gevolg van de kredietcrisis af van 6,3 procent naar 3,25 procent. 1 HONGKONG HANG SENG KOERS: 18300,61-5,44% SINGAPORE STRAITS TIMES KOERS: 2461,43-1,01% HET PANEL REDACTIE: IEX.NL STELLING VAN DE DAG Den Haag versus Amsterdam Terwijl de regering gisteren in Den Haag verkondigde dat het goed gaat met Nederland, ging tientallen kilometers verderop in Amsterdam voor de tweede dag op rij de stop finaal uit het koersbad. Hoe kan dat? Heeft het Binnenhof ze niet helemaal op een rijtje, of het Damrak? ZELF DOEN CORNÉ VAN ZEIJL (SNS FONDSMANAGER) Het is de functie van het Binnenhof om te roepen dat het goed gaat. Stel dat de regering roept dat u uw geld beter van de bank kunt halen en onder uw matras stoppen De markt is wel- iswaar een betere voorspeller, maar is manisch depressief. Blijft u daarom vooral zelf nadenken. OVERDRIJVEN MARCEL TAK (ONAFHANKELIJK BEURSADVISEUR) Overdrijven is een vak. Dat geldt voor politici en beleggers. Zo rooskleurig als Den Haag het voorstelt, is het niet, maar de somberheid van het neurotische Damrak is ook geen afspiegeling van de werkelijkheid. Iets meer realisme bij politici en optimisme bij beleggers zou helpen. DE MARKT PETER VAN KLEEF (SENIOR EDITOR IEX) Dat Den Haag en de beleggers niet altijd op één lijn zitten, werd vorig jaar duidelijk bij het verkwanselen van ABN Amro. De gemiddelde commentaren op de beurscrisis Kunnen we niet zonder derivaten? Mei Li Vos (PvdA) zijn ook niet verheffend. Uiteindelijk is het laatste woord aan de markt. 1 Agenda woensdag 17 september AEX Index 371,20 VERSCHIL: -13,84 17 september september 08-3,59% Euro/Dollar 1,4151 VERSCHIL: -0, september september 08-0,81% Hang Seng 18300,61 VERSCHIL: -1052,29 17 september september 08-5,44% Goud 778,49 VERSCHIL: -2,23 17 september september 08-0,29% Dow Jones 11059,02 VERSCHIL: +141,51 17 september september 08 +1,30% Olie 90,33 VERSCHIL: -2,25 17 september september 08-2,43% Bedrijven Binnenland Logica Notering ex-dividend KPN Verhoging zendtoren Zuidas Unilever Herstart productie Calvé pindakaas Bedrijven Buitenland Woolworth Halfjaarcijfers Morgan Stanley 3e kwartaalcijfers Economie Binnenland Binck Bank Prinsheerlijk ontbijt over miljoenennota Deloitte Miljoenenontbijt over ondernemerschap KPMG Prinsjesdagontbijt over rijksbegroting GOVCERT.NL ICT-symposium: How sustainable is your Gerechtshof Fraudezaak Ahold CBS Motorbrandstoffenverbruik, 1e halfjaar Verkeer en Waterstaat Presentatie treinalternatief A2 in spits Nassau Verzekeringen Studium Generale: Bestuurders vogelvrij? Economie Buitenland Eurostat Productie bouw, juli Eurostat Buitenlandse handel, juli VS Bouwvergunningen, augustus VS In aanbouw genomen woningen, augustus VS Betalingsbalans, 2e kwartaal

12 12 In Business Koster & Jojanneke Woensdag Jonge kaas Mobiel vriendennetwerk spoort iedereen overal op Kijken waar je vrienden uithangen of een goed restaurant in de buurt zoeken met Nulaz kan het allemaal. Justine Versteegh Onder het mom van overwerken, blaast je partner jullie geplande dineetje af. Teleurgesteld duik je de kroeg in. Verschrikt kijk je naar het beeldscherm van je mobiele telefoon. Via een live satellietverbinding zie je dat partnerlief helemaal niet op kantoor is maar slechts 200 meter bij jou vandaan zit. Je volgt het signaal en komt uit bij een onbekend huis waar je partner net de gordijnen dichttrekt. Bovenstaand scenario is fictief, maar met het mobiele vriendennetwerk Nulaz zeker niet ondenkbaar. Een dergelijke situatie hebben we nog nooit meegemaakt hoor, grinnikt eigenaar Michiel Munneke (27). Twee jaar geleden zette hij, na een studie Bedrijfsinformatiesystemen het mobiele vriendennetwerk Nulaz op met goede vriend en zakenpartner Michiel Baneke (28). Zowel via internet als op de mobiele telefoon kan je met Nulaz zien waar je vrienden uithangen, legt Munneke uit. Dat gebeurt via een gps-verbinding, Dat was tot voor kort een obstakel waar het duo tegenaan liep; mobieltjes met gps-ontvanger waren schaars. Inmiddels komt daar verandering in. Zonder om een instructie te vragen, trekt Munneke zijn mobiele telefoon. Een plattegrond verschijnt met een handjevol Nulaz-gebruikers in de vorm van icoontjes. Waar sociale netwerken als Hyves, Facebook en Twitter hoogtijdagen vieren, ziet Munneke heil in de mobiele variant. De meest gestelde vraag van mobiele bellers is nog altijd: Waar ben je? Dat zijn programma het laatste restje anonimiteit dat de westerse mensheid rest zal elimineren, is volgens Munneke niks niet eng. Toen Hyves net startte, was men ook terughoudend om foto s van zichzelf te plaatsen. Maar tegenwoordig ben je een nobody als je geen goed gevulde hyves-account hebt. Die privacygrenzen Munneke in vijf regels Opleiding Bedrijfsinformatiesystemen. Omzet Twee keer zoveel als vorig jaar. Salaris Ik kan ruimschoots van Nulaz leven. Momenteel Nulaz is finalist in de Vodafone Mobile Clicks wedstrijd. Doel Het merk Nulaz uitbreiden en zoveel mogelijk gebruikers krijgen. Connecting to the world. vervagen. Maar het netwerk gaat verder dan het opsporen van vrienden alleen. Je kunt zien waar in de buurt een goed Thais restaurant zit of welke films er om de hoek draaien. Binnenkort kan je zelfs direct een bioscoopkaartje aanschaffen via je mobiel, smult de ondernemer met uitbreidingsplannen. Nulaz is niet de enige locationbased social networks speler op de Nederlandse markt. Gypsli, Bliin en Trackr, ze hijgen alle drie in Munneke s nek. Al denkt hij dat Nulaz tot op heden de enige is die winst maakt. Met name dankzij geregistreerde Nulaz betalende gebruikers in Duitsland, waar het programma een aardige hit is. Met hulp van hun Michiel Munneke: Privacygrenzen vervagen. JEROEN VAN LOON Tegenwoordig ben je een nobody als je geen Hyvesaccount hebt. Duitse partner, een plaatselijke verkoper van beltonen, wordt de dienst daar in reclamespotjes op tv verkocht. In Duitsland heb je vrije toegang tot de lokale telefoonaanbieders. Hier in Nederland doen ze daar heel moeilijk over. Met als gevolg slechts Nederlandse Nulaz gebruikers die de dienst enkel kennen via mond-tot-mond reclame. Betalen doen de gebruikers in eigen land nu nog niet, maar daar wordt aan gewerkt. De reclamespotjes hopen we binnenkort ook in Nederland op de buis te krijgen. Tot die tijd proberen Munneke en zijn compagnon zoveel mogelijk partners aan zich te binden. De culinaire website Iens hapte al toe. Bij het mobiel zoeken naar restaurants bieden zij recensies aan. Toch staan adverteerders nog langs de zijlijn. Terwijl veertien man bouwt aan een nog mooier product, dingt Nulaz mee naar een geldprijs voor het beste mobiele idee. Deze week wordt het product ook nog eens in Griekenland gelanceerd. Dat wordt nog meer wallen onder de ogen. 1 Q&A op borrel Nieuwspoort herstelt zwijgplicht De Nieuwspoortcode was voorbij toen Koster en Jojanneke onthulden dat Harry van Bommel zijn libido er niet beheerste. Voorzitter Max van Weezel wil de zwijgplicht terug. Koster & Jojanneke We maken ons zorgen over collega Peter Middendorp, die wordt geroyeerd omdat hij uit Nieuwspoort heeft gelekt. Het is wel een leuk spel, hè? Hij trekt in zijn boek, dat bestaat uit zeer goed geschreven columns uit jullie krant, ten strijde tegen mij. Maar ik ben eigenlijk nooit boos op hem geweest. Wij hebben de code al eerder geschonden, toen iedereen er hier schande van sprake dat Harry van Bommel in de coulissen, nou ja, u weet wel Ja, maar die onthullingen waren hier in de openbare ruimte. Wij dachten: Nieuwspoort is eindelijk een for the record gebied. Niet in het café. Oh, dus een gerucht aan de bar mag nog steeds niet worden opgeschreven? Liever niet. Middendorp wordt nu persona non grata. Nog niet. Ik hoop dat hij zo komt. Ik laat hem nog wel even binnen, maar op basis van de reglementen moet ik hem uitsluiten. Later dit jaar. Wel weer een leuk relletje, toch? Op de achtergrond luistert NRC-journalist Pieter van Os stuurs mee. Ook zo iemand die codes schendt. Van Os: Wij hebben de Miljoenennota voor de afloop van het embargo gepubliceerd en nu heb ik het boze CDA-Tweede Kamerlid Jan de Vries achter me aan. Het wordt weer braver hier. 1 ANP FOLLOW THE MONEY AMERICAN PSYCHO Mark Koster De val van Lehman Brothers toont de zwartste kanten van het kapitalisme. Het gaat ook wel eens mis op Wall Street. Als Hank Paulson, de Amerikaanse minister van Financiën, Lehman Brothers, de vierde bank van de VS, achter de schermen te hulp schiet, dan kan hij langzamerhand lid worden van een sociaal-democratische interventiepartij. De voormalige topbestuurder van zakenbank Goldman Sachs heeft de geldkraan al eens open laten draaien om ondeugende bankjongetjes te redden uit hun kredietcoma. Bij de ondergang van Lehman Brothers gluurde Wall Street weer naar Paulson. Maar nu lijkt hij strenger. Lehman Brothers was een kwarteeuw geleden al bijna bankroet, ook door eigen schuld. De jongens van de sales-afdeling waren te hongerig geweest. Dat is blijkbaar niet veranderd. In een geruchtmakend interview werd vijf jaar geleden al gewaarschuwd voor de risico s die de bank nam. Steven Schwarzman, chef van de fusie- en overnamegroep, meldde dat op de werkvloer extreme concurrentie heerste die uiteindelijk disfunctioneel is. De geschiedenis herhaalt zich. Toen gleed de bank langs de afgrond vanwege roekeloos gesjacher met derivaten, afgeleide aandelen. Nu staat de bank in het voorportaal van een faillissement. Hadden ze het kunnen voorkomen? Natuurlijk, maar Lehman Brothers is geen boerenleenbank waar risico s worden beperkt. Dit is de bank waar mannen met krijtstreeppakken en bretels zich de master of the universe wanen. Dit is de wereld van het heetste kapitalisme. Als Paulson zijn eigen Republikeinse overtuigingen trouw blijft, laat hij de bank leegbloeden en de markt zijn werk doen. Een beter script voor de val van een financieel instituut is niet denkbaar. Een mooie kerstfilm met in de hoofdrol Brad Pitt als Dick Fuld, de onverstoorbare stijfkop die de bank niet wil verkopen. Eindshot: terwijl de CEO nee brult tegen een overnamebod, flikkert de verlichting van de nooduitgang: This is no exit. 1 KOJO S GENANTE HOEKJE Borrelflirt Zat ze te flirten met Koster? Staatssecretaris Nebahat Albayrak van Asielzaken is weer vrijgezel en bleef plakken op de Prinsjesdagborrel in Nieuwspoort. Ze leek te gaan trouwen met haar Turkse vriend, die in Engeland woont, maar dat is passé. Ze kreeg kritiek omdat zij moest beslissen over zijn immigratie. Of er verband is tussen de kritiek en haar vrijgezelle status is niks bekend. Machtige Porsche Porsche heeft de feitelijke controle genomen over de Duitse autofabrikant Volkswagen. Porsche breidde vandaag zijn belang uit tot 35,14 procent. Wendy van Dijk-lover klaagt RTL4-topman Erland Galjaard heeft roddelbladen gewaarschuwd geen foto s van z n privéleven te publiceren. Doen zij dat wel, dan zal hij ze dagvaarden. Grapje! Het Belgisch-Nederlandse Fortis wordt geplaagd door partijen die s versturen naar beurshandelaren met slecht nieuws over de bankverzekeraar.

13 In Business 13 Woekerpolissen Realis daagt Aegon voor de rechter ANP Tussenpersoon Realis heeft verzekeraar Aegon voor de rechter gedaagd. Realis meent dat Aegon de organisatie onterecht verantwoordelijk stelt voor kosten die zijn verbonden aan verkochte beleggingsverzekeringen, de zogenoemde woekerpolissen. Dat heeft Realis gisteren gezegd. Realis heeft sinds 2003 circa negenduizend beleggingsverzekeringen van Aegon verkocht aan mensen werkzaam in de zorg-, bouw- en metaalsector. De relatie tussen de twee verslechterde na een advies van de commissie-de Ruiter. Deze stelde eind 2006 dat verzekeraars en tussenpersonen tekort schieten bij het geven van informatie over beleggingsverzekeringen aan klanten. Volgens Realis heeft Aegon in een brief klanten benaderd over de beleggingsverzekeringen zonder Realis hierin te kennen. Daarin is ons als tussenpersoon de zwarte piet toegespeeld. 1 Onderzoek Op zoek naar minpuntjes Meer werkgevers speuren op Hyves en MySpace Een op de vijf werkgevers kijkt voorafgaand aan een sollicitatiegesprek naar profielen op sites als Hyves en Facebook. Ze speuren vooral naar drugs en alcohol. Redactie economie Dat het niet verstandig is om foto s van jezelf in dronken toestand op Hyves te zetten, was voor vrijwel iedereen al bekend. En terecht, want uit nieuw onderzoek blijkt dat het aantal werkgevers dat speurt naar sollicitanten op sociale netwerken sinds 2006 van 11 procent is verdubbeld tot 22 procent. Pronken met alcohol en drugs op Hyves is vragen om problemen. Het onderzoek is gehouden onder werkgevers, in opdracht van de Amerikaanse vacaturesite Career- Builder.com en richt zich vooral op Amerikaanse sites, zoals MySpace en Facebook. Maar het geeft wel een indicatie van het speurgedrag van Nederlandse werkgevers op Hyves. Waar zoeken die werkgevers eigenlijk naar, als ze hun sollicitanten checken? Nieuws Vreemde foto s geven werkgevers informatie over sollicitanten. Op nummer een staat het gebruik van alcohol en drugs. Iets meer dan 40 procent van de werkgevers vindt bewijsmateriaal hierover het belangrijkst. Ook zoeken ze vreemde foto s en andere informatie die iets over de persoonlijkheid van de sollicitant onthult (29 procent). Van slecht taalgebruik houden werkgevers niet. Het cv de opleidingen en werkervaring wordt door een kwart gecheckt. De meer zakelijke informatie vinden werkgevers overigens meestal niet op sites als Hyves of MySpace, maar op speciale sites als LinkedIn. Wie bang is voor speurende werkgevers, hoeft overigens geen rare foto s weg te halen. Een Hyves-profiel kun je heel eenvoudig onzichtbaar maken voor onbekenden. 1 Ranglijst Nederland een goed ICT-land? Redactie economie Nederland is dit jaar gestegen van de twaalfde naar de tiende plaats in de lijst van aantrekkelijkste landen voor de ICT-sector. De lijst werd dit jaar voor de tweede keer samengesteld door de Economist Intelligence Unit. Nederland moet het vooral hebben van de goede infrastructuur en de hoge onderzoeksuitgaven. De Verenigde Staten prijken, net als vorig jaar, bovenaan de lijst, gevolgd door Taiwan en Groot-Brittannië. Niet iedereen is onder de indruk van de IT-kwaliteiten van Nederland. De overheid zou daar, vindt het ICTplatform EPN, iets aan kunnen doen. In de Miljoenennota is er onvoldoende aandacht voor. Brancheorganisatie ICT Office meent dat de Miljoenennota ten onrechte de indruk wekt dat ICT ervoor zorgt dat er banen naar het buitenland verdwijnen. Volgens de vereniging verdwijnen eenvoudige banen over de grens, maar maken die plaats voor hoogwaardig werk dat zorgt voor meer economische groei. 1 Dublin BOM BIJ SHELL-PAND Er is een bom gevonden voor het Shellkantoor in het Ierse Dublin. De explosievenopruimingsdienst van het Ierse leger heeft de bom onschadelijk gemaakt. Het is niet duidelijk van wie de bom afkomstig is. Shell noemt de bom een sinistere ontwikkeling. Het olieconcern ontwikkelt voor de Ierse kust een gasveld (Corrib), waarover het met een lokale actiegroep al enige tijd onenigheid heeft. Junkiebankiers Sommige bankiers lijken op heroïnejunks, zegt Arnout Boot in Fem. GRATIS LG SHINE TITANIUM T.W.V. 160,- NU INCLUSIEF 414,- GRATIS BELTEGOED 24,50 BELTEGOED NU SLECHTS 7,25 PER MAAND LG SHINE 2 MEGAPIXEL CAMERA FULL METAL BODY MIRROR SCREEN TRILFUNCTIE / BLUETOOTH UITBREIDBAAR GEHEUGEN MP3 / VIDEO PLAYER HANDSFREE SPEAKER GRATIS STEREO HEADSET Deze actie is geldig zolang de voorraad strekt. GSM TOPDEAL HEEFT VOOR JOU EEN SPECIALE T-MOBILE AANBIEDING! Je ontvangt namelijk GRATIS de LG SHINE TITANIUM, 2 jaar iedere maand 200 belminuten t.w.v. 24,50 en betaalt hiervoor slechts 7,25 per maand. Je totale voordeel is 626,50. Met een Relax abonnement koop je maandelijks belminuten in en kun je daarnaast zelf beslissen of je gebruik wil maken van de sms voordeelbundels (vanaf 1 cent per bericht). Je kunt ook kiezen wanneer je het abonnement wilt laten ingaan. Dat kan zelfs tot 3 maanden later. Wil je gebruik maken van deze aanbieding en je eigen nummer behouden, dan is dit geen enkel probleem. Nummerbehoud is een gratis service van T-Mobile. Je betaalt geen aansluitkosten t.w.v. 52,50 en ook de bezorging is gratis. GEEN AANSLUITKOSTEN GRATIS BEZORGING DIRECT BESTELLEN OF BEL GRATIS

14 14 De betere wereld Gewoon duurzaam 111 JEROEN DUIJVESTIJN De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor mobiliteit in relatie tot duurzaamheid. En dat werd tijd ook. Want wanneer je huis vol spaarlampen hangt en je bent overgeschakeld op groene stroom, dan doemt toch de vraag op: wat nu? Wellicht is het dan tijd om je eigen mobiliteitsgedrag eens tegen het licht te houden. Immers, mobiliteit is verantwoordelijk voor ruim 30 procent van de uitstoot van schadelijke broeikasgassen en de uitstoot van CO 2. Om nog maar te zwijgen van de gevolgen voor de luchtkwaliteit in de steden en het verdwijnen van groen als gevolg van het groeiend autoverkeer. Gelukkig komen er steeds meer alternatieven: autodelen, leasemaatschappijen die ook een treinabonnement aanbieden, Segways, hogesnelheidstreinen en een steeds beter georganiseerd fietsverhuursysteem op stations bijvoorbeeld. Dat is in mijn ogen belangrijker dan al die maatregelen die worden genomen om mensen met geweld de auto uit te krijgen. Want natuurlijk kan de auto best een dagje zonder u, maar dan moet er wel een kwalitatief goed alternatief geboden worden. Wij zullen nog moeten leren bewuster om te gaan met onze verplaatsingen; om niet de auto te pakken als we 1,5 kilometer verderop bij iemand op bezoek gaan (bijna de helft van de autoritten zijn minder dan vijf kilometer) of om zonder erbij na te denken naar Parijs te vliegen. Mijn zoontje is nu vier. Zou het niet prachtig zijn wanneer hij later vanzelfsprekend de trein neemt? Niet omdat dat een moreel juiste keuze is, maar omdat het normaal is in onze samenleving. Dat is wat ik in zijn algemeenheid wens voor de toekomst: dat we ophouden te praten over duurzame alternatieven, groen gedrag en milieuvriendelijke producten alsof dat iets bijzonders is. Dat duurzaamheid, kortom, net zoiets wordt als fietsen: dat doen we ook (bijna) allemaal omdat het bij onze cultuur hoort, praktisch, gezond en fijn is. 1 Jeroen Duijvestijn is manager duurzaamheid bij NS. Fietsen met cardanaandrijving lijken vooralsnog alleen maar voordelen te hebben. Gras is groen en fietsen hebben een ketting, punt. Het Nederlandse fietsenmerk beixo gooit het over een heel andere boeg: beixo heeft fietsen ontworpen met cardan-aandrijving. Deze techniek is bijna net zo oud als de fiets zelf. Een tijdlang weggeweest, maar nu weer helemaal terug. De cardan-aandrijving biedt volop voordelen, met name voor vouw- en stadsfietsen. Allereerst kan de ketting kan er nooit meer aflopen. Daarnaast is er amper onderhoud aan en is de cardanas extreem duurzaam. Je kunt er gegarandeerd dertigduizend kilometer mee fietsen. Ook krijg je nooit meer vieze handen of besmeur je de broek van een medepassagier. En dat Extreem duurzaam En hij trapt net zo soepel Beixo: fietsen zonder ketting is wel zo aardig. Door de compactheid is de as mooi in het frame in te bouwen. Dit komt het ontwerp ten goede. En het verhaal dat een cardanas veel zwaarder trapt dan een ketting? Dat is een fabeltje, afkomstig uit een ver verleden toen materiaal (gietijzer) en de productie hopeloos ouderwets waren. Nu, door moderne productiemethoden en hoogwaardige metalen loopt ie net zo soepel als een gewone fiets. Bij de trappers zitten twee tandwielen met een haakse overbrenging die een as aandrijven. En aan het eind van deze as, bij het achterwiel, zit weer Mail & win Maak kans op: zo n setje haakse tandwielen. Deze drijven de versnellingsnaaf aan, die op zijn beurt weer het wiel aandrijft. Eenvoudig, nietwaar? 1 1 x model compact 1 x heren SLIM fiets 1 x dames SLIM fiets stuur een naar beixo@debeterewereld.nl Eco movement De eerste elektrische scooter op zonne-energie! Een dag zonneschijn betekent twintig kilometer gratis rijden op de eerste elektrische scooter op zonneenergie. Zoals iedereen weet, is de olievoorraad van onze wereld gelimiteerd. Er zullen in de toekomst nieuwe innovatieve oplossingen moeten komen, waarbij wij onszelf voortbewegen op andere energiebronnen. Waarom zouden we wachten op de toekomst, we leven immers in het nu! Eco-movement introduceert daarom vandaag een elektrische scooter op zonne-energie. Eco-movement heeft als doel mensen te stimuleren om zich milieuvriendelijk voort te bewegen. Het is daarmee de allereerste elektrische scooter op zonneenergie. Eco-movement wil iedereen laten zien dat het heel eenvoudig is om een positieve bijdrage te leveren aan deze wereld. En dat is nu mogelijk met deze scooter. De basis is een elektrische scooter met een bereik van 70 tot 100 kilometer. De elektrische scooter wordt normaal opgeladen via een standaard stopcontact. Nu kan de scooter opgeladen worden door middel van het zonnepaneel. Dit kan natuurlijk ook als de scooter aan het rijden is. Een dag zonneschijn is goed voor zo n twintig kilometer gratis rijden. Elektrisch vervoeren is op zichzelf al een energie-efficiënte en goedkope manier van rijden. Het rijden op zonne-energie is nog duurzamer, en bovendien helemaal gratis; de zon is immers van iedereen! De elektrische scooter op zonneenergie is een mooi voorbeeld van hoe duurzaamheid in de dagelijkse praktijk gebracht kan worden. Voor 990 euro extra kun je een zonnepaneel op je elektrische scooter laten bouwen door Eco-movement. Ook is het mogelijk om de elektrische scooter compleet met zonnepaneel te kopen. 1 Studiemodel Volkswagen Golf VI BlueMotion: de zuinigste Golf ooit De BlueMotion-serie van Volkswagen werd in 2006 ingeluid met de Polo. Jaren daarvoor had de Lupo 3-Liter al een uitstoot van slechts 81 g/km. Nu presenteert Volkswagen de Golf VI BlueMotion, die bekend moet worden als de zuinigste Golf ooit. Om dat te bereiken maakt Volkswagen onder andere gebruik van het startstopsysteem. Dat was eerder te vinden in de Golf Eco uit 1994 en wordt nu dus weer toegepast. Om de uitstoot verder te laten dalen heeft de versnellingsbak langere overbrengingen gekregen. De banden met lagere rolweerstand en aerodynamische modificaties aan de carrosserie dragen ook bij aan het lage brandstofverbruik. Onderdeel is bijvoorbeeld het gedeeltelijk afdichten van de grille, waardoor de temperatuur van de motor stijgt en de efficiëntie toeneemt. Het verbruik ligt volgens Volkswagen op 3,8l/100 km en dat is 0,7 liter minder dan het verbruik van de nieuwe Golf VI met 2,0- liter TDI motor. Volkswagen verwacht dan ook een grote slag te gaan slaan op de zakelijke markt. De 1,6-liter common-rail dieselmotor zorgt voor een gemiddelde uitstoot van 99 g/km en een verbruik van 1 op 26. De motor levert 105 pk vermogen en heeft een koppel van 250 Nm. De BlueMotion is de eerste auto waarin deze nieuwe dieselmotor wordt gebruikt. De acceleratie van 0 tot 100 km/h neemt 11,3 seconden in beslag. Daarna blijft de auto doorrijden totdat de maximum snelheid van 190 km/h is bereikt. Volkswagen meldt verder nog dat het hier om een studiemodel gaat, maar we hebben inmiddels vernomen dat hij waarschijnlijk al begin 2009 op de markt zal verschijnen. Na de BlueMotion volgt de Twin Drive, een Golf met benzine- of dieselaandrijving, ondersteund door een elektromotor. Wanneer die precies op de markt verschijnt is nog niet duidelijk. Momenteel loopt er een proef in Duitland met vijftig Twin Drive Golf 5 s. De resultaten van dat onderzoek zullen eveneens nodig zijn voor de verdere ontwikkeling van de Twin Drive. 1 Topstuk Lotus Elise SCHONER VERVOER TOER SPUIT SCHONE GRAFFITI Graffiti is de gemeente vaak een doorn in het oog. Het kost geld en chemicalien om de graffiti te verwijderen. Maar wat als je graffiti spuit door juist de ondergrond schoon te maken? Met hogedrukspuit en water? Dan krijg je GreenGraffiti! Tekenen met water door vuil weg te spuiten! Vorige week werd de eerste schone graffiti voor de Schoner Vervoer Toer gemaakt op het Hugo de Grootplein in Amsterdam. De groene graffiti van de Schoner Vervoer Toer markeert de route van de stoet schonere vervoermiddelen die op de autovrije dag - zondag 21 september - door de stad trekt. Een bonte stoet vervoermiddelen - van Segway tot elektrische scooter, van fiets tot auto s op plantaardige olie. Met als topstuk de elektrisch aangedreven raceauto Lotus Elise. Inmiddels hebben zich al meer dan 150 voertuigen aangemeld, die plaats hebben voor meer dan 200 lifters! Deelnemers met een schoner voertuig kunnen zich nog steeds aanmelden via Lifters kunnen instappen op elke pitstop! De Schoner Vervoer Toer start op 21 september om uur op de NDSMwerf, nadat het startsein is gegeven door burgemeester Cohen en leden van het college. De stoet komt rond uur aan bij de Milieumarkt op het Hugo de Grootplein. Daarna vertrekt de stoet richting Dam, waar zij om uur aankomt. Eindhalte is de Schoner Vervoer Boulevard op de Albert Cuyp, om uur. Om de Schoner Vervoer Toer aan te kondigen heeft organisator opgewekt.nu het bedrijf GreenGraffiti ingeschakeld. Dit bureau maakt in haar ontwerpen en campagnes gebruik van ecologisch verantwoorde materialen en middelen. Dit jaar organiseert opgewekt.nu voor de tweede keer de Schoner Vervoer Toer. Om te laten zien dat schoner vervoer al lang kan en om mensen te laten ervaren hoe het is om in schoner vervoer te rijden. Het verkeer stoot fijnstof uit dat de gezondheid van Amsterdammers beïnvloedt. Burgers, bedrijven, de gemeente Amsterdam en opgewekt. nu laten met de Schoner Vervoer Toer en de Boulevard zien dat het al kan. Schoner vervoer draagt bij aan een beter klimaat in Amsterdam. Voor meer info zie:

15 Doe het zelf 15 ZWEEDS RAADSEL: soort aap kattig meisje wijnmaat vogel CRYPTOGRAM: Horizontaal: 1. Schitterende kleuteronderwijzeres (8); 4. Veel keien zijn zeer bemiddeld (8); 6. Gewiekst als een aal (4); 8. Neem een vrije dag als je verscheurd bent! (7); 9. Daardoor kun je zien dat iemand haren verliest (4); 10. Hoeveelheid loten waar men jacht op maakt (8); 11. Op die manier ben je direct bezig (8). Verticaal: 1. Tijd om de dorst te stillen (6); 2. Betrekking in de kerk (6); 3. Dier dat een beetje achter die uitdrukking staat (7); 5. Staat aan het hoofd van de krantenwereld (7); 6. Verwarde graden van de Spaanse adel (6); 7. Zo is men bezig met de studie (6). VORMEN: SUDOKU SUDOKU Welk stuk is onbruikbaar als je dit bord wilt repareren? 1 vaartuig tussenzetsel smeermiddel Europeaan vaste regel loofboom woonschip vlaktemaat racebandje knaagdier danspartij Arabisch leider nobel Engels bier kassajuffrouw hoofddeksel voormaag Spaanse ridder deel van een fuik 3 bloedvat 5 2 moment deel van een pet OPLOSSINGEN: De oplossingen van de puzzels staan op de RTV-pagina s elders in deze krant. Cryptogram HORIZONTAAL: 1. Leidster; 4. steenrijk; 6. glad; 8. snipper; 9. ruit; 10. talenten; 11. zodoende. VERTICAAL: 1. Lesuur; 2. dienst; 3. termiet; 5. kopblad; 6. grande; 7. doende. Een uitgave van Mountain Media BV Anthony Fokkerweg CP Amsterdam tel: fax: website: Vormen: 3 Zweeds -F-A-W-C- KRABBEKAT -ARE-TUBE ANKER-BAL -J-LAS-L- BEO-TJALK -ALE-EDEL CAISSIERE -PET-KROP BOUILLON distributie: distributie@depers.nl sales: sales@depers.nl marketing: marketing@depers.nl oprichter: Cornelis van den Berg uitgever: Ben Rogmans hoofdredactie: Jan-Jaap Heij, Frank Poorthuis art direction: Pieter Schol, Antoine Hamers Dagblad De Pers is een gratis kwaliteitskrant die wordt verspreid via NSstations, Bruna-winkels, TNT Business Points en kantoren. Kijk op voor een uitgebreid overzicht van de distributiepunten. Lezerscolumn Brazilian wax Conny Sprangers M ijn zus was, door haar ziekte, doorlopend op zoek naar een nieuwe behandelmethode met verbluffende resultaten, zonder bijwerkingen, pijnloos en onschadelijk. Hierdoor, haar vooruitzichten waren niet rooskleurig, doorliep ze het complete circuit van alternatieve geneeswijzen, healers en gebedsgenezers. Ik had me vrijwillig opgeofferd als haar begeleidster, dus ontkwam ook ik die avond niet aan een opgelegde genezing. Baat het niet, het schaadt ook niet, was haar leuze. Wat dat niet schaden betrof, was ik het niet geheel met haar eens. Wat ik toen beleefde zou juridisch vallen onder de noemer shockschade. Wij gingen die bewuste avond naar een gebeds-, reddings- en genezingsdienst van Brother Jorge. Deze evangelist was speciaal vanuit Brazilië overgevlogen. Elke zin die hij predikte werd ter plekke voor de Nederlandse gemeenschap vertaald. Een over het podium heen en weer lopende, bevelende en predikende Brother Jorge, met in zijn kielzog de meerennende tolk, alsmede zijn kudde, die bij elke krachtdadige zin, volmondig onder een luid Halleluja, de arm geheven, opsprong gevolgd door een zachter Amen (zeg: Eeemèn) ter bevestiging van het beweerde, maakten deze samenkomst nogal luidruchtig en chaotisch. Vervolgens werden alle kwalen en situaties die voor verbetering in aanmerking kwamen, één voor één benoemd. Tot dan kon ik het nog verdragen, maar toen kwam Brother Jorge met een boodschap waar mijn haren recht van overeind gingen staan. Voor mensen, die haargroei hebben waar ze het niet willen, beval Brother Jorge dat dit moest verdwijnen en voor mensen die kaal werden of dunne plekken kregen, werd een welig tierende haarbos bevolen. En dit alles zou geschieden zonder dat men er om vroeg. Men kreeg immers al datgene dat nodig was. De rest van de avond hoorde ik niets meer. Ik wilde nog maar één ding: zo snel mogelijk naar huis om de boel te inspecteren. Ik zat nou echt niet te wachten op een gratis ontharing! Thuisgekomen, met alleen nog de gedachte: Het zal toch niet waar zijn kleedde ik me uit. Check, check, dubbel check! Godzijdank, bij mij zat alles nog snor. Amen. 1 Uw column in De Pers? Stuur uw pennenvrucht (maximaal 350 woorden) naar mijncolumn@depers.nl. 111 Vandaag Vandaag is er nog vrij veel bewolking, met af en toe zon. Met de zon erbij is het buiten erg lekker. Het is overdag ongeveer 16 graden, met weinig wind en een zonnetje is het erg aangenaam. De avond verloopt ook rustig, met opklaringen. Door de opklaringen kan het in de nacht flink afkoelen. De minima liggen rond 7 graden. 111 Morgen Morgen zal er nog meer zon zijn en verdwijnt de meeste bewolking. De maximum temperatuur ligt rond de 16 graden en met een zwakke oostenwind is het erg lekker. De komende dagen verandert er weinig. Overdag liggen de temperaturen rond 17 graden en is er veel zon. In de nacht komen ze uit op 6-7 graden. Tijdelijke wijzigingen OV: 111 Rotterdam (tram) Military Street Parade. Duur: zaterdag 20 september De Parade zal op diverse locaties het lijnennet doorkruisen. De Coolsingel wordt voor tramverkeer afgesloten. Tramlijn 21 rijdt een omleiding via Pompenburg, Goudsesingel. Tramlijn 8, 23 en 25 rijden een omleiding via Mauritsweg, Eendrachtsweg. s-hertogenbosch(bus) Leontien s Ladies Ride. Duur: 21 september Arrivalijnen 156 en 159. Halten Koningsweg, Spinhuiswal, Hertog Hendriksingel, Pettelaarseweg, Vondelstraat/Erasmusstraat, Sweelinckplein en Chopinstraat zijn vervallen. Meer op Onderweg? Bel ( 0,70 p/m) of kijk op mobiel.9292ov.nl

16 16 Perspectief Zoektocht Premier Balkenende is klaar Een nieuwe baan voor JPB Er is een saaie begroting afgeleverd zonder ruzie, de vierde ministersploeg van Jan Peter Balkenende is zo n beetje uitgeregeerd. Voor de premier is het tijd om te zoeken naar een nieuwe baan. Kustaw Bessems Marcia Nieuwenhuis DEN HAAG Omdat hij het al zo lang is, het er tegenwoordig ook behoorlijk vanzelfsprekend uitziet, zou je bijna denken dat het voor de eeuwigheid is. Jan Peter Balkenende premier, dat past bij elkaar. Balkenende is het best wat waard om eerst maar eens zijn huidige, vierde kabinet zonder uitglijders naar de eindstreep te loodsen. Dat heeft hij nog tegoed. Maar aan de andere kant: hij is ook wel een keertje klaar. Het lijkt vroeg om na te denken over Balkenendes toekomst, maar dat is het niet. Een kabinetsperiode duurt vier jaar, maar het eerste jaar is voor plannen maken, het tweede voor uitvoeren en de rest van de tijd is het een beetje op de winkel passen. Vorig jaar al klaagden zelfs Balkenendes partijgenoten over zijn gebrek aan belangstelling voor niet de minste Haagse dossiers. Zou hij, ging het verhaal, in zijn Torentje stiekem aan het dromen zijn van een mooie carrièremove? De opties voor onze premier. Captain of industry Zou het iets zijn voor Balkenende, de zakenwereld? De top of the bill headhunter die we bellen, klinkt gepijnigd. Normaal bemiddelt hij in captains of industry van het hoogste niveau. Balkenendes voorganger Wim Kok was nog wel te doen. Die heeft inmiddels een boel belangrijke commissariaten. Als vakbondsman HUISVADER, STAGE IN DE VERZORGING OF IN EEN WERF MET PROBLEEM- JONGEREN REPLICA S VAN VOC-SCHEPEN BOUWEN. had Kok wel enige ervaring met het bedrijfsleven en als premier vestigde hij een naam als manager. Balkenende mag dan veel sms en met werkgeversvoorzitter Bernard Wientjes, een CEO ziet niemand in hem. Volgens mij vindt hij er zelf ook niks aan, zegt de headhunter, die anoniem wenst te blijven Balkenende zal zich toch maar melden als klant! Ik was erbij toen Balkenende de Amerikaanse Kamer van Koophandel toesprak. Dan draait hij futloos zijn verhaaltje af. Totdat hij begint Marten Luther King te citeren en het heeft over verhoudingen tussen mensen, dan zie je zijn passie. De opties voor Balkenende: commissaris bij een bedrijf dat een tikkeltje fout is en graag zijn brave, betrouwbare imago gebruikt, maar dat zal hij zelf niet willen. Of iets publieks, semi-publieks of met een publiek verleden. Schiphol, daar kan ik me nog wat bij voorstellen. En maatschappelijk ondernemen, dat past natuurlijk ook goed bij hem. Commissaris van de Koningin In Zeeland uiteraard. Een uitgelezen kans om Den Haag stilletjes te verlaten, en ondertussen zijn geboortegrond nieuw leven in te blazen. Het klinkt best chic, maar doet ook wel heel erg terugdenken aan het echec van voormalig minister-president Dries van Agt, die opging voor de functie in Brabant. Het beste dat Van Agt deed voor die provincie was ontslag nemen, zo luidde de reactie van zijn eigen CDA in Al voor zijn komst ontstond er commotie omdat een aantal gedeputeerden van de provincie het idee had dat Van Agt door de hoge heren uit Den Haag aan Noord-Brabant werd opgedrongen. PSP-Satenlid Harry van Heijster vond dat de mensen zand in de ogen gestrooid kregen met dit soort foefjes. De statige Van Agt had zich als premier beziggehouden met zaken van nationaal en internationaal belang, maar was nu gedwongen zich op het dorpse gekneuter te storten. Op een dienstreis in Japan, de cognac vloeide rijkelijk en er werd steeds meer gezegd dan onder normale omstandigheden was gebeurd, herinnerde Van Agt zich in het programma Andere Tijden zag Van Agt het licht. De aangeschoten ambassadeur vertelde hem dat de positie van vertegenwoordiger van de Europese Commissie in Tokio vrijkwam. Gerechtigheid. Een verrassing Jan Peter gaat ons allemaal verrassen, zegt een gelouterde Balkenendewatcher die hem als een van de weinigen af en toe onder vier ogen spreekt. Het kan iets heel groots zijn, maar hij kan ook iets gaan doen waarvan wij allemaal denken: hè? Iets wat heel klein is maar dat perfect bij hem past en waar hij heel erg blij mee is. Ik zal maar zeggen voorzitter van het internationaal christelijk jeugdwerk. Andere mogelijke verrassingen: huisvader (lang geen tijd met Amélie gehad, echtgenote wil carrière), een jaar maatschappelijke stage in een verzorgingshuis ( Ik geef zelf wel het goede voorbeeld! ) of aan de slag op een scheepswerf waar hij met probleemjongeren replica s bouwt van VOC-schepen. President van Europa Een hoge buitenlandse post is misschien wel de enige echt aanvaardbare optie voor een oud-premier van in de vijftig. Oh jaaa, die blik is smachtend naar het buitenland gericht, zegt een senior CDA er. Balkenende wíl een mooie buitenlandse post. Maar komt zijn kans? Europese topfunctionarissen worden benoemd in een onnavolgbaar krachtenspel tussen lidstaten en politieke stromingen. En vandaag de dag is de entree van onze premier op het Europese toneel onzekerder dan ooit. Het liefst zou Balkenende voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie opvolgen. Dat is een sociaal-democraat dus daarna is er weer een christen-democraat aan de beurt en Barroso s termijn loopt volgend jaar november af. Probleem: Barroso wil een nieuwe termijn en heeft al de zegen van krachtpatsers als president Nicolas Sarkozy en premier Silvio Berlusconi. Balkenende kan misschien steun verwerven van zijn Duitse ideologische evenknie Angela Merkel, maar als die strijd misloopt, komt hij daar met een aan stukken gereten reputatie uit. Doorgaans kan iemand met Europese ambities er beter op gokken dat de strijd aanvankelijk tussen anderen gaat en hij de compromiskandidaat wordt aan wie niemand zich een buil kan vallen. De beste manier voor Balkenende om te solliciteren is dan rustig stil zitten en weinig controversieels doen; bij uitstek zijn sterke punt! Maar GroenLinks-Europarlementariër Kathalijne Buitenweg wijst Recordpremier? ALS HET MAG VAN BIANCA Een nieuwe baan voor Balkenende, we hadden het erover met een man of twintig. Collega s, intimi, mensen die hem al meer dan twintig jaar kennen, ze weten niet wat hij straks gaat doen. Daar hebben ze het ook niet met hem over. Als er iemand gesloten is, dan is het Balkenende wel, zegt iemand uit de ínner inner circle. Zelfs toen hij ging trouwen, wisten zijn jarenlange makkers dat niet. Pas drie weken voor het huwelijk hoorden we het. Ik wist niet eens met wíe hij ging trouwen, klinkt het twaalf jaar na de bruiloft nog steeds vol ongeloof. Maar de eensgezindheid is groot: de doorslaggevende stem over de toekomst van onze ministerpresident komt van Mr. B. Hoogendijk. In 1996 trouwde Balkenende met de juriste Bianca Hoogendijk. Hij had haar acht jaar eerder leren kennen, toen ze fractieassistent was voor de Tweede Kamerfractie van het CDA. Hoogendijk is de eerste van de veertien premiersvrouwen die haar meisjesnaam hanteert. Modern voor iemand die met een traditionele CDA-denker is getrouwd. Ze heeft een eigen carrière als doctor in de rechten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze is de eerste premiersvrouw met doctorstitel en de derde met universitaire opleiding. Samen hebben ze één dochter, Amélie, geboren in De invloed van de stille doctor, zoals de dame, die het liefst buiten de publiciteit blijft, ook wel wordt genoemd, mag niet worden onderschat. Meermaals wezen onze bronnen erop dat de 52-jarige premier met Balkenende V op gaat voor zijn lustrum. Dat wil zeggen Als het tenminste van zijn vrouw mag. ANP Living apart together (1) In 96 trouwde Balkenende met juriste Bianca Hoogendijk. Hij leerde haar in 88 kennen toen ze assistent was voor de Tweede Kamerfractie van het CDA. Living apart together (2) De eerste jaren leefde het getrouwde echtpaar nog gescheiden. Living apart together (3) Pas nadat dochter Amélie in 1999 geboren werd, ging het echtpaar samenwonen in Capelle aan den IJssel.

17 Perspectief 17 ALS HIJ OP ZIJN TANDEN BIJT, ZOU HIJ MET ZIJN VIJF KABINETTEN MEER DAGEN IN HET AMBT HALEN DAN DE GROTE LUBBERS. erop dat in Brussel he-le-maal niemand het over Balkenende heeft. Men vindt hier dat hij het Europees Verdrag er in Nederland alleen maar doorheen heeft gekregen omdat hij heeft verdoezeld dat het om iets groots gaat. Hij stáát niet genoeg voor de Europese zaak. Rector magnificus in Nederland Van de wetenschap snapt Jan Peter Balkenende hoe die werkt. De premier was vóór zijn politieke loopbaan hoogleraar christelijk sociaal denken aan de VU en medewerker van het wetenschappelijk bureau van het CDA. Het hardnekkige verhaal gaat dat de premier een deal heeft met de VU: op elk gewenst moment zou hij daar rector magnificus kunnen worden. Maar een woordvoerster van de VU noemt de vraag hiernaar totaal irrelevant. Zij wijst erop dat de Balkenende als docent aan de VU (links, 1988) op bezoek bij het leger en als rallyrijder (2006). FOTO S: BERT VERHOEF/HH, ANP huidige rector er pas twee jaar zit, is aangesteld voor vijf jaar en dit zegt ze met nadruk kán worden herbenoemd. Het lot van oud-premier Ruud Lubbers lonkt ook niet bepaald. Het was geen pretje om de destijds langstzittende premier in de Nederlandse geschiedenis opeens te zien zitten in de kantine van de universiteit in Tilburg, met voor zijn neus een dienblaadje met kaas in plastic en een bekertje karnemelk. De peetvader van het poldermodel bezweert dat het een gelukkige tijd was, maar dat gelooft verder helemaal niemand. Professor in het buitenland Aan de prestigieuze Princeton University in de Verenigde Staten reageren ze enthousiaster op de naam Balkenende. Daar huist het theologische Abraham Kuyper Centrum, genoemd naar de legendarische voorman van de ARP, die later opging in het CDA. Vier jaar geleden mocht Balkenende aan Princeton de Kuyperpijs in ontvangst nemen en wat máákte hij een indruk! Een boeiende toespraak en een eer hem te ontvangen, zegt Clifford Anderson, hoofd bijzondere collecties. Zó gracious was hij, zegt voorlichtster Barbara Chaapel, die memoreert hoe charmant Balkenende omging met een staff member dat verre familie van Abraham Kuyper was. Een leerstoel? Anderson schiet meteen het recent opgerichte professoraat religie in de publieke sfeer te binnen. Die titel klinkt als, nee, ádemt Balkenende. Lastig is alleen dat Princeton net een nieuwe professor religie heeft. Minister-president Op het Binnenhof wordt er steeds meer rekening mee gehouden: Balkenende gaat voor een vijfde termijn. De premier lijkt inderdaad minder afwezig dan vorig jaar, toen hij het ene probleem na het andere liet ontsporen (ontslagrecht, Fitna). Dit jaar zat hij er bovenop bij de begrotingsonderhandelingen: hij gáát er weer voor. Voor het eerst organiseert hij voor de CDA-fractie in groepjes van tien etentjes op het Catshuis, waarbij iedereen zijn hart mag uitstorten. Volgens mij gaat hij op voor zijn lustrum, zegt Balkenendes collega PvdA-minister Guusje ter Horst (Binnenlandse Zaken). Ik heb al een paar keer gezegd dat hij weggaat en elke keer heb ik het mis, zegt D66- leider Alexander Pechtold, die ook met Balkenende diende. Dus ik voorspel: er komt een Balkenende-V. Ook CDA-verkiezingsstrategen zien een prolongatie zitten. Wie anders?, zegt een van hen. Marijnissen is weg, Kant zie je het ook niet doen. Verdonk? Bos gaat het niet redden. Rutte staat er slecht voor. Een andere spindoctor: Eerst leek het goed om een nieuwe kaart te spelen, maar nu hebben we zo veel vernieuwingen gehad dat de oude kaart misschien de beste is. Verkiezingen Daarbij staat Balkenende bekend als eerzuchtig: als hij even op zijn tanden bijt zou hij met zijn vijf kabinetten meer dagen in Nederlands hoogste ambt kunnen halen dan de grote Lubbers in drie termijnen. Daarbij: de CDA-kroonprins, minister Camiel Eurlings van Verkeer, is nog te jong. Die moet eerst maar een poosje fractievoorzitter worden, zegt een vooraanstaande CDA er. Mogelijk bezwaar: steeds meer CDA ers willen helemaal niet wachten op Eurlings en zien veel in de minister van Volksgezondheid, Balkenendes vertrouweling Ab Klink, als volgende partijleider. Bovendien zou Balkenende wel eens lelijk op zijn neus kunnen kijken als het hem volgende keer toch overkomt. Voor het eerst. Ineens. Verkiezingen verliezen. 1 Prinsjesdag JP: KRITIEK RUTTE ONZIN Een lastenverlichting van 2,5 miljard voor bedrijven en burgers, dat zou de VVD als partij die strijdt voor lagere belasting als muziek in de oren moeten klinken. Nee, dus. Dat geld is niet gedekt, Het kabinet doet dit op de pof, zegt VVD-leider Mark Rutte. Hij verwijt het kabinet dat het de Zalmnorm, het strakke begrotingsbeleid van de vorige minister van Financiën, VVD er Gerrit Zalm, loslaat. Per saldo maakt dit kabinet de lasten fors zwaarder. In twee jaar tijd wordt 26 miljard euro meer uitgegeven. Dat is dus euro per werkende Nederlander, zegt Rutte. Hij spreekt over een klassieke PvdA-begroting met het risico van een stijgende inflatie. Hij verwijt het CDA niet alleen dat het akkoord ging met een generaal pardon voor asielzoekers, maar ook dat de christen-democraten niet doorpakken bij de versoepeling van het ontslagrecht en het pleidooi voor meer kernenergie. Ook verwijt hij de partij van Jan Peter Balkenende dat zij het verzet tegen de Bosbelasting, waarbij bejaarden meebetalen aan de AOW, heeft opgegeven. Premier Jan Peter Balkenende wordt niet koud of warm van de kritiek op de Miljoenennota. Hij noemt die voorspelbaar. Dat de begroting niet solide zou zijn, betitelt de minister-president als onzin. Balkenende benadrukte dat zijn kabinet werkt aan een cultuuromslag waarbij langer doorwerken wordt gestimuleerd. Zo krijgen werknemers een bonus als ze na hun 62e blijven doorwerken, en een impuls om na hun 65e door te gaan. Op die manier drukken de toekomstige lasten van de vergrijzing niet alleen op de jongeren, aldus Balkenende. 1 Er is er een jarig Balkenende s kroonprins Camiel Eurling bereikte gisteren op Prinsjesdag de gezegende leeftijd van 35 jaar. Van harte! De norm Bij Balkenende s nieuwe baan moet hij rekening houden met zijn JP-norm: openbare bestuurders mogen niet meer verdienen dan de MP.

18 18 Uit & thuis Hap & sap Culinair Het seizoen is begonnen Aardse verleiders Truffels: hebben of vermijden? Twee voors en tegens. Geneviève van Velzen Nu de dagen korter worden en de herfst binnen een week echt begint, is er een ding waar de culifreak met herfstdepressie met passie naar uitkijkt. Het aanstaande truffelseizoen. In het najaar kun je het hart ophalen als de witte truffel weer verkrijgbaar is. De witte wintertruffel is de meest begeerde in zijn soort. De aardvrucht wordt geliefd om zijn bijna onbeschrijfbare smaak, bemind om de overheersende lucht die van de kleine zwam af komt. Maar ook bewonderd en gehaat als culinair statussymbool vanwege de astronomische bedragen die de liefhebber er voor neer moet leggen. Is het de moeite waard om truffels te kopen of blijft de witte truffel een valkuil voor decadente consumenten? Fijnproever en truffelexpert Chris Smits geeft twee redenen om wel te vallen voor de stinkzwam en twee redenen om niet te buigen voor deze aardse verleider. Voor Smaak & meepraten Het aantal Nederlandse culinaire televisieprogramma s is het bewijs: koken is oké. Zelf koken en praten over goed eten is nog nooit zo populair geweest. Wie goede sier wil maken tijdens een diner of borrel, eet ruim Varkens zijn goede truffeljagers. EPA van tevoren een truffel. Witte truffels horen immers thuis in het rijtje kaviaar, pata negra en vintage champagne. Scoren dus bij tafelgenoten. De smaak van verse truffel is onbeschrijfelijk. Het is aards en heeft een krachtig aroma. Voor je dood moet je minimaal een keer truffel hebben gegeten. Diversiteit van truffel De aardvrucht is multifunctioneel. Doe de truffel door de risotto, maak er een aardappelsalade mee, of een tapenade. Truffels kun je overal bij inzetten. En er zijn veel betaalbare bijproducten op de markt zoals ingelegde truffels, olie en truffelpasta. Je hoeft geen vermogen neer te leggen voor de smaaksensatie van truffel. Het is natuurlijk niet het zelfde als een vers geïmporteerd product. Tegen Bijprodukten als truffelolie en -pasta zijn wel betaalbaar. Te duur Waarom minimaal tientallen euro s betalen voor een zwarte zwam die kleiner is dan een pieper? Honderd euro voor een paar gram is geen uitzondering en geen kattenpis. Helaas is het wel de startprijs voor truffellievelingetjes uit de Italiaanse streken Piedmonte en Alba. Wie minder wil dokken, wijkt uit naar de Britse variant. En anders in geval van geldgebrek naar de vaak als inferieur bestempelde Chinese truffels (ja, die zijn er ook). Houdbaarheid Truffels kun je niet bewaren en dat maakt het gebruik lastig. Per dag verliest een truffel 10 procent van zijn smaak en geur. De geur van truffels kan ook een reden zijn om het niet aan te schaffen. Wie onbekend is met de aroma zal de penetrante geur die doet denken aan gas bestempelen als stank. 1 Alternatief 1. Flesje echte truffelolie. Dus niet het chemische alternatief voor de vloeibare vorm. Goede en eerlijke truffelolie heb je voor twee tientjes per 100 ml. 2. Chocoladetruffels. Alleen dezelfde vorm, maar heeft verder niets met truffels te maken. CORBIS De start van het truffelseizoen vraagt om een party ter gelegenheid van deze zwarte zwam. Een (lekker) decadent smeersel op knapperige bruschetta maak je zo. Redactie lifestyle De tapenade 1. Verwijder de bruine lamellen met een theelepel uit de portobello. 2. Snijd de sjalotten, knoflook, champignons en portobello in grove stukken. Fruit de knoflook en sjalotten, voeg de paddestoelen toe en bak ze op middelmatig vuur gaar. Waarschijnlijk moet je nog wat olie toevoegen. Breng op smaak met zout en peper. Recept Truffeltapenade Decadent smeren met stinkzwam Ingrediënten Voor de tapenade: - 2 grote portobello s - 1 bakje champignons - 1 teentje knoflook - 3 sjalotten - peper - zout - 2 medium truffels - truffelfolie (geen chemische) 3. Doe de bruin gebakken sjalotten, knoflook, champignons en portobello in een keukenmachine en vermaal het mengsel kort tot een grove gesneden massa. 4. Schaaf zeer fijne plakjes truffel over de paddestoeltapenade en meng er vervolgens de truffel doorheen. 5. Voeg naar smaak truffelolie toe. Voor de bruschetta 1. Snijd acht grove sneden wit boerenbrood. 2. Gril het brood, het moet van binnen wel zacht blijven. 3. Wrijf knoflook over alle stukken brood. 4. Besprenkel het gegrilde brood met olijfolie. 1 Voor de bruschetta: - ambachtelijk wit boerenbrood - olijfolie extra vergine - 1 gepelde teen knoflook Noodzakelijk: - keukenmachine - knoflookpers - truffelschaaf Culigadget Een verlicht dessert serveren kan met een puddingvorm in de vorm van Boeddha. Il Buddino van het Italiaanse Nobody&Co is alleen online te bestellen en kost dertig euro. LUNCHRECENSIE MALSE HEILBOT Geneviève van Velzen Villa Ruysch Ruyschstraat Amsterdam A msterdam-oost en getto in de lift de Indische Buurt gaan binnen afzienbare tijd boomen als het Soho van de hoofdstad. De recente opkomst van restaurantjes en bars (Studio K, Patta Negra, Boom, Caffe Milo) aan het Oosterpark is een teken aan de wand. Tijdens deze toevloed van nieuwe bars in de buurt leek één gebied nog achtergesteld: het niemandsland tussen de Amstel en het Oosterpark. Sinds de komst van Villa Ruysch is dat veranderd. Net als Chocolate, Sing Sing en Oslo komt ook dit etablissement uit de koker van de ondernemersclan die zijn restaurants hip siert met leren banken. Het is een erg herkenbaar interieur. De look & feel zijn hetzelfde als in de andere zaken: allemaal prachtig, maar wel erg voor-spel-baar hip. Belangrijker zijn het eten en de service. De bediening is op een namiddag snel en goed. Soms zelfs angstaanjagend lief. Op de lunchkaart prijken broodjes die niet misstaan in de biotrend. Landbrood met belegen Reypenaarkaas, een broodje met beenham van eigen spit, een sandwich met lauwwarme pastrami en kerriemayonaise. En voor drieënhalve euro bijt je in een tosti ham-kaas. Tientje over? Dan krijg je de eigen Ruysch Burger. Wat nemen wij? Een hamkaastosti. De bereiding daarvan wordt vaak onderschat. Het kan niet misgaan, dacht je. Wel bij Villa Ruysch. Het geserveerde broodje doorstaat de gesmolten-kaas-check maar net. Het brood komt niet door de test omdat het niét getoast is. Het lijkt alsof de sneetjes brood even in de magnetron gegooid zijn. De vieze smaak van de neptosti moet weg, dat doen we met een shot cafeïne. Op naar een compensatiebroodje voor de tosti. Het wordt landbrood met gerookte heilbot, ravigottesaus en Hollandse kropsla (8 euro). De heilbot is heerlijk mals en heeft een milde rooksmaak, de ravigotte is perfect op smaak, niet te zuur op krokant brood. Het broodje heilbot maakt deze speedlunch van dertig minuten weer goed. 1 Wijntje Het laatste weekend van september worden de Nederlandse Wijnfeesten gehouden in Groesbeek. Veel proeverijen, optredens en er is een gala. Veenbessen Tot en met 1 januari is het weer toegestaan om veenbessen te plukken tussen zonsopgang en zonsondergang in het buitengebied van Vlieland. Smaakvolle film De culinaire film Estômago is een aanrader. De film is net uit en gaat over Nonato, die zich in een chic restaurant opwerkt. Natuurlijk niet zonder drama.

19 Uit & thuis 19 Stuff Officiële introductie LAUNCH DENHAM Eind dit jaar wordt het jeanslabel Denham van Jason Denham officieel gelanceerd tijdens de opening van zijn eigen winkel aan de Prinsengracht in Amsterdam. Denham is medeverantwoordelijk voor de bloei en het succes van het Nederlandse denimlabel Blue Blood. Hij maakte ook jeans voor de Ierse rockband U2 en het merk Pepe Jeans. Wisseling van wacht PHILO NAAR CELINE Ontwerpster Phoebe Philo vervangt Ivana Omazic bij het Franse modeen accessoiremerk Celine. Het luxegoederenconcern LVMH (Louis Vuitton Moët Hennessy) heeft dit onlangs bekendgemaakt. Phoebe Philo maakte onder meer naam toen zij in 2001 Stella McCartney opvolgde bij Chloé. De Franse Philo werkte tot voor kort als creatief consulent bij de Europese tak van Gap. Vuile was JOE CORRE VS PA MCLAREN Muzikant Malcolm McLaren beschuldigt de zoon die hij heeft met Vivienne Westwood, Joe Corre, van kopiëren. Corre is naast zoon van het bekende punkduo, ook oprichter van het lingerielabel Agent Provocateur. Volgens McLaren maakt Corre replica s van Westwoods en McLarens punkfashion, die het koppel in de jaren zeventig populair maakten. Corre ontkent. Belgen goed bezig KEURMERK VOOR BONT De Belgische Bontfederatie heeft een akkoord gesloten met de Unizo, de vereniging van zelfstandige ondernemers. Beide partijen zijn nu verantwoordelijk voor het keurmerk voor bont, Origin Assured (OA). OA garandeert dat de lokale en nationale regelgeving is nageleefd bij de productie van bont. Mode van Ümit Unal. Mode Ontwerpers uit Istanbul en Rotterdam centraal Turks fruit en Hollands glorie leren elkaar kennen Modevierdaagse Bridges to Fashion wil bruggen slaan tussen Istanbul en Rotterdam. De aanstaande fashion capitals moeten elkaar beter leren kennen. De aftrap is morgen. Geneviève van Velzen ROTTERDAM In het historische pand van het Schielandhuis hangen metershoge televisieschermen in de stijlkamers van het museum. De schermen lijken door de ruimte te zweven terwijl gelijktijdig vertraagde filmbeelden een kijkje geven in centraal Istanbul en Rotterdam. In de korte filmpjes lopen Turkse jongeren door de populaire winkelstraat Istiklal, zien we de skyline van de Maasstad en Rotterdamse jongeren skateboarden. Istanbul en Rotterdam van nú, het modeklimaat in deze steden van nú en de veelbelovende en gearriveerde ontwerpers van het moment. Het zijn de thema s van Bridges to Fashion, de vierdaagse die morgen begint. Sjouk Hoitsma, modeconservator van het Historisch Museum Rotterdam, heeft de sleutelstukken van negentien jonge ontwerpers uit Turkije en Nederland bij elkaar gebracht. Op Turken lopen niet alleen in oosterse gewaden. Dat is verleden tijd. het programma van Bridges to Fashion staat een overzicht van zowel het talent als de gevestigde ontwerpnamen uit beide steden. Het wordt vier dagen debatteren over mode en de laatste collecties bekijken van gewaardeerde ontwerpers uit Turkije en Nederland. Onder de uitverkorenen is het werk van Jeroen van Tuyl, Iris van Herpen, Dilek Hanif en het enfant terrible uit Turkije: Ümit Ünal. Conceptueel ontwerper De kledingstukken hangen voor de televisieschermen. In de reeks Turkse ontwerpers valt Ümit Ünal erg op. De Turk heeft zichtbaar lak aan de modetraditie in zijn land. Hij is een conceptueel denker die geen beroemdheden kleedt voor de glamour en van het geld maar avant-gardistische mode maakt. Ünal is eerder een conceptueel ontwerper dan een commerciële denker en maakt abstracte, fijn gesneden kleding in sobere kleuren. Hoitsma: Ünal doorbreekt op zijn manier clichés binnen de Turkse mode. Aan de andere kant van het Turkse spectrum staat ontwerpster Dilek Hanif. Hanif werkt duidelijk commercieler dan Ünal. Ze lijkt op het eerste gezicht een brave ontwerper met haar kuise en zwierende satijnen jurken die doen denken aan het Ottomaanse Rijk. De poezelige eerste indruk blijkt al snel schijn als Hanif ontwerpen toont met een diep rugdecolleté. En dan is daar toch een kleine sensuele inkijk in de bilspleet. Hanif is autodidact en inmiddels een gerenommeerd ontwerper in Turkije. Over de opkomst van Istanbul zegt hij: De Turkse modewereld wordt elk jaar beter en sterker. De juiste pasvorm is bij kleding altijd het belangrijkst. Ik vind dat kleding op een natuurlijke manier onderdeel moet zijn van je lichaam en ziel. In mijn kleding zie je de invloed van Istanbul terug in de subtiele details. Met de gekozen ontwerpers wil de organisatie aantonen dat de Turken in Turkije niet alleen in oosterse gewaden lopen en Nederlanders hier niet massaal kicken op gepimpte klompen. Verleden tijd, aldus Hoitsma. Die clichés zijn nu doorbroken. 1 Must have Modeontwerper Hans Ubbink over het ultieme hebbeding Geneviève van Velzen Drie vragen over hét ultieme hebbeding van Hans Ubbink. Alleen een snelle beweging met de creditcard kan het hedonistische beest in de 46- jarige modeontwerper sussen. Althans, voor even. Waar heb je een zwak voor? De Berker Master Control. Het is een muzieksysteem dat je overal in huis volgt. In de ene kamer luister je naar pop, in de andere kamer naar klassieke muziek. Alles kan tegelijkertijd worden afgespeeld. Ideaal en echt een goede oplossing voor huize Ubbink. Ik heb kinderen van dertien en zestien jaar en die willen muziek uit de Top 40. Zij hebben niet altijd zin in klassiek. Wat is de financiële schade? Ik heb geen idee hoeveel zo n ding kost. Als zo n muzieksysteem meer dan vierduizend euro kost, ga ik twijfelen. Waarom twijfel je? We hebben alles al: ipods, laptops, een alarminstallatie. Moet dat er ook nog eens bij? Ik koop het alleen als mijn huis er mooier van wordt. Ik wil dus geen kabels of draden zien. Verder moet het eenvoudig te bedienen zijn en moet het mijn leven gemakkelijk maken. Helaas is dat met elektronica vaak een contradictio in terminis. 1 Nieuw gezicht ELLEN EN COVERGIRL Ellen DeGeneres is het nieuwe gezicht van CoverGirl Cosmetics. Dat zei de presentatrice in haar talkshow, die gisteren werd uitgezonden in Amerika. Vanaf januari is de 50-jarige DeGeneres, die onlangs in het huwelijksbootje stapte met actrice Portia de Rossi, te zien in reclames van de cosmeticagigant. CoverGirl is blij met de blondine. Deze grappige dame is een ware CoverGirl: ze is slim, heeft zelfvertrouwen. Ware CoverGirl DeGeneres. REUTERS Tweehonderd winkels GEOX VOOR CHINEZEN Ook de Italiaanse schoenenfabrikant Geox heeft de Chinese consument ontdekt. Geox gaat tussen nu en 2011 tweehonderd nieuwe winkels in China openen, zo heeft het bedrijf deze week bekendgemaakt. Geox hoopt het hart van de Chinese schoenenliefhebber te veroveren, samen met de grootste schoenenhandelaar van het land, Belle International. Dat bedrijf heeft een netwerk van duizenden winkels. NU IN DE BOEKHANDEL PETER MIDDENDORP LANGE POTEN Een jaar lang vreemdeling in Den Haag 16,95 Nou nou, Maxime Zo zo, Femke Gola en Christian Lacroix Gola, het Britse sportmerk, gaat creatief in zee met het Franse modemerk Christian Lacroix. Begin 2009 brengen ze een schoenencollectie uit. Modeblad voor iphone Fotograaf Patrick McMullan heeft onlangs het modeblad PMc uitgebracht exclusief voor de iphone. pr DE NEDERLANDSE POLITIEK ONTHULD

20 20 Op de buis Gillend naar huis RTL4, Gordon onderzoekt hoe de gemiddelde Nederlander vakantie viert. Sky Cops BBC1, Reportageserie over het werk van helikopteragenten in Groot-Brittannië. De naakte waarheid RTL4, Make-overshow met Daphne Deckers waarin het draait om zelfvertrouwen. Film: The Pallbearer RTL5, Romantische komedie met onder andere David Schwimmer en Gwyneth Paltrow. Executioner s story Veronica, Docu over hoe beulen in Mississippi omspringen met gevangenen. Nederland 1 Nederland 2 Nederland 3 RTL 4 RTL 5 17:51 Partij voor de Vrijheid 17:59 EénVandaag 18:00 NOS Journaal 18:20 EénVandaag 18:45 NOS Sportjournaal 19:00 Lingo 19:25 AVRO De Centrale Huisartsenpost 20:00 NOS Journaal 20:30 Hello Goodbye 21:20 KRO Detectives: Silent witness 23:05 Pauw & Witteman 17:00 NOS Journaal 17:10 Helvoirt 17:35 Tijd voor MAX 18:25 That s the question 18:55 Man bijt hond 19:25 NOS Paralympische Spelen 19:55 Op uw gezondheid 20:25 Netwerk 20:50 Achter de voordeur 21:20 Tien voor taal 22:00 NOS Journaal 22:15 Nova/Den Haag vandaag 22:50 Dat kan beter 23:20 De Vrije Gedachte: Bijna zo erg als de Denen 17:00 6tien 17:20 Zóóó gênant!! 17:45 Baasjes 18:00 SpangaS 18:23 Het Klokhuis 18:45 NOS Jeugdjournaal 18:59 Nederland 3 19:00 ONM 19:22 NOS Journaal 19:30 De Wereld Draait Door 20:10 NOS Journaal 20:15 NOS UEFA Champions League: voorbeschouwing Manchester United-Villareal 20:45 NOS UEFA Champions League: Manchester United-Villareal 23:05 NOS UEFA Champions League: samenvatting overige wedstrijden 23:50 NOS Sportjournaal 17:05 As the world turns 18:00 RTL Nieuws 18:15 Editie NL 18:35 RTL Boulevard 19:30 RTL Nieuws 19:55 RTL Weer 20:00 Goede tijden, slechte tijden 20:30 Gillend naar huis 21:25 De naakte waarheid 22:25 Superdik-Superdun 23:25 RTL Nieuws 23:35 RTL Weer 23:40 RTL Boulevard 17:05 PostcodeLoterij: Deal or no deal 17:35 Dr. Phil 18:30 The king of Queens 19:00 Wie is de chef 19:30 Can t buy me love 20:00 PostcodeLoterij: Deal or no deal 20:30 Material girls 22:25 The pallbearer RTL 7 18:00 The A-Team 18:55 Knight rider 19:55 Married with children 20:30 The arrival 22:40 Marines RTL 8 17:15 Oprah Winfrey show 18:10 Extreme bruiden 19:05 Het zonnetje in huis 19:35 Dr. Phil 20:30 True stories: Defending our kids - The Julie Posey story 22:15 De bruiloft van 22:45 As the world turns SBS 6 NET 5 Veronica Eén 17:30 Little house on the prairie 18:30 The bold and the beautiful 19:00 Hart van Nederland - Vroege editie 19:20 Shownieuws - Vroege editie 19:55 Trauma NL 20:30 De 25 leukste reclames aller tijden 22:30 Hart van Nederland - Late editie 22:45 Piets weerbericht 22:50 Shownieuws 23:20 Ruzie met de buren 23:50 Wegpiraten! 17:05 Ready steady cook 18:05 Judging Amy 19:05 Grey s anatomy 20:00 Smaken verschillen 20:30 Het Blok 21:30 Alleen nog een man 22:30 Grenzeloos verliefd 23:30 Smaken verschillen 17:15 Totally spies 17:35 Hannah Montana 18:00 Sneak 18:05 Everybody hates Chris 18:35 According to Jim 19:00 Trick & Treat 19:05 Friends 19:35 Two guys and a girl 20:00 Two and a half men 20:30 NCIS 21:30 Criminal minds 22:25 Gezocht: Politie 23:25 Executioner s story 18:00 Het journaal 18:10 De rode loper 18:30 Blokken 19:00 Het journaal 19:40 Man bijt hond 20:05 Joker- en lottotrekking 20:10 Het weer 20:15 Thuis 20:45 Volt 21:35 Dokters van morgen 22:05 De laatste show 22:50 Het journaal laat 23:11 Winstverdeling joker en lotto 23:12 KENO-uitslagen 23:15 Het weer 23:20 De collega s Canvas Het gesprek Discovery Channel BBC 1 BBC 2 17:05 Disney s Kim Possible 17:30 Disney Phineas and Ferb 17:45 Bel s boys 17:55 Spring 18:10 Karrewiet 18:20 Spring 18:35 6tien 18:55 W817 19:10 Mijn sport is top 19:20 Karrewiet 19:30 Mortified 19:59 CANVAS 20:00 Terzake 20:40 Broken flowers 22:25 49 up Coach TV The Late Show Veelzijdig Binnenskamers Satellite Queens Dagbeeld Fab & The City Het gesprek van het najaar Uitgelezen The Late Show Het gesprek van het najaar Satellite Queens 17:05 World biker build-off 18:00 Miami Ink: Made in japan 19:00 Mythbusters: Crimes and mythdemeanours 20:00 Dirty jobs: Alpaca shearer 21:00 Ultimate survival: Siberia 22:00 V ideogame: The face 23:00 Future weapons: Smart destroyers 17:03 The owl 17:05 Get :35 Do something different 18:00 Newsround 18:15 The weakest link 19:00 Nieuws en weerbericht 19:30 Regionaal nieuws en weerbericht 19:55 Party conference broadcast: Liberal Democrats 20:00 The One show 20:30 Inside out 20:57 Nieuws en regionaal nieuws 21:00 Sky cops 21:30 Trawlermen 22:00 Who do you think you are? 23:00 Nieuws en weerbericht 23:25 Regionaal nieuws en weerbericht 23:35 The National Lottery draws 23:45 Medium 17:00 Flog it! 17:30 Step up to the plate 18:15 Wanted down under 18:55 Party conference broadcast: Liberal Democrats 19:00 Eggheads 19:30 Masterchef: The professionals 20:00 Paralympics 21:00 The restaurant 22:00 Dawn gets naked 23:00 Room :30 Newsnight Comedy Central 17:04 SpongeBob SquarePants 17:26 Avatar 17:50 Fairly odd parents 18:02 SuperNick (1) 18:10 SuperNick Op de Stoep bij 18:22 Gefopt! 18:38 SuperNick (2) 18:50 Het huis Anubis 19:21 Barnyard 19:40 Drake & Josh 19:59 Comedy Central 20:00 That 70 s Show 20:25 Malcolm in the middle 20:55 The world stands up 21:05 South Park 21:35 Mad about you 22:00 Frasier 22:30 That s my Bush 23:00 Malcolm in the middle 23:30 Just shoot me! Oplossingen puzzels Cryptogram HORIZONTAAL: 1. Vaatwerk; 4. spuiters; 6. kiel; 8. dorsaal; 9. file; 10. stoppers; 11. gedreven. VERTICAAL: 1. Viswijf; 2. triode; 3. ereprijs; 5. sladood; 6. klopje; 7. lossen Zweeds -v-v-h-bbejubelen -nar-iowa desem-rap -z-non-pjuk-panel -ene-gene glunderen -alt-long BEUNHAAS Spraakmakend nieuws Volg het op depers.nl Filmpje Paard slaat terug. Filmpje Beer gaat los tijdens orkaan Ike. Prinsjesdag Alles over prinsjesdag.