Voedingsadviezen bij zwangerschapsdiabetes

Transcriptie

1 Voedingsadviezen bij zwangerschapsdiabetes Afdeling Diëtetiek Locatie Purmerend/Volendam

2 Wat is zwangerschapsdiabetes (diabetes gravidarum)? Zwangerschapsdiabetes ofwel diabetes gravidarum is een meestal tijdelijke vorm van diabetes die over het algemeen ontstaat na de 24ste week van de zwangerschap. Het is een aandoening waarbij er problemen zijn met het op peil houden van de bloedglucosewaarden. Tijdens de zwangerschap verandert de hormoonhuishouding van de vrouw. Het hormoon insuline is nodig om glucose vanuit het bloed de cellen in te laten gaan. Bij een normale zwangerschap maakt het lichaam extra insuline aan. Bij zwangerschapsdiabetes gebeurt dat niet of onvoldoende. Hierdoor blijven de bloedglucosewaarden in het bloed te hoog. Complicaties De complicaties die kunnen ontstaan mogen niet worden onderschat. Het teveel aan glucose gaat namelijk naar de baby, die hierdoor zwaarder wordt. Een zware baby kan bij de bevalling problemen geven. Na de bevalling wordt de behoefte aan insuline weer normaal. De bloedglucose zal in de meeste gevallen ook weer normaal worden. Als een vrouw zwangerschapsdiabetes heeft gehad, is er een kans van 50% op het ontwikkelen van diabetes type 2 op latere leeftijd en een grotere kans op zwangerschapsdiabetes bij een eventuele volgende zwangerschap. Het is dan ook belangrijk om na de zwangerschap gezond te blijven eten en op het gewicht te letten. Behandeling De behandeling is gericht op het normaliseren van de bloedglucosewaarden. Naast beweging, stress en ziekte heeft uw voeding invloed op de bloedgluco-sewaarden. Soms zijn voedingsmaatregelen alleen niet voldoende om de bloedglucosewaarden op peil te krijgen. Naast een aangepaste voeding kan het gebruik van insuline noodzakelijk zijn. Het dieetadvies De basis van het dieet bij zwangerschapsdiabetes is een gezonde voeding. Vaak is dit voldoende om de bloedglucose binnen normaalwaarden te krijgen. Om diabetes onder controle te houden is het verstandig om rekening te houden met de volgende punten. 2

3 Aandacht voor de koolhydraten Iedereen heeft dagelijks koolhydraten nodig. Bij diabetes is het belangrijk om de koolhydraten over de dag te verdelen. Een regelmatige voeding bestaat uit drie hoofdmaaltijden (ontbijt, lunch en avondmaaltijd) en eventueel een tussendoortje. Een vaste hoeveelheid koolhydraten per maaltijd is verstandig. Dit voorkomt grote schommelingen in het bloedglucosegehalte. Er zijn verschillende soorten koolhydraten: zetmeel bijvoorbeeld brood, aardappelen, rijst, pasta, couscous, bulgur en peulvruchten. melksuiker bijvoorbeeld melk, karnemelk, yoghurt, vla, kwark etcetera (behalve kaas en boter). vruchtensuiker zoals fruit en vruchtensap. suiker zoals snoep, frisdrank, ijs, honing, limonade, gebak, koek en zoet beleg. Deze verschillende soorten koolhydraten worden in het lichaam omgezet in glucose. Vroeger werd gedacht dat een patiënt met diabetes geen suiker mocht. Tegenwoordig weet men dat suiker in de voeding (bijvoorbeeld in de vorm van een koekje of zoet beleg) heel goed mogelijk is. Teveel suiker is niet goed, dat geldt voor iedereen. Suiker levert behalve calorieën geen andere waardevolle voedingsstoffen voor het lichaam. De volgende producten kunt u gebruiken naast uw andere eten. Deze producten hebben nauwelijks of geen invloed op de bloedglucose. Rauwkost (goed wassen). Suikervrije kauwgum. (Mineraal)water, light frisdrank en thee/koffie zonder suiker. Bouillon of ongebonden soep (niet dagelijks bij een verhoogde bloeddruk). Kaas, vlees(waren) en noten (overschrijdt niet de aanbevolen hoeveelheden). 3

4 De 5 p s De 5 p s bestaan uit: pizza, pannenkoeken, poffertjes, patat en pasta. Dit zijn maaltijden met veel koolhydraten die binnen 1 tot 2 uur een stijging van de bloedglucosewaarden geven. Vet heeft geen directe invloed op de bloedglucosewaarden, maar kan wel zorgen voor een vertraagde maagontlediging. Deze vertraging kan ertoe leiden dat de koolhydraten uit de voeding later opgenomen worden en zorgen voor een latere stijging van het bloedglucosegehalte. Etiketten lezen Op bijna alle verpakte voedingsmiddelen staat vermeld welke ingrediënten in een product verwerkt zijn, dit wordt ook wel voedingswaardedeclaratie genoemd. Het ingrediënt dat als eerste genoemd wordt zit er het meest in. De voedingswaarde wordt vaak per 100 gram of 100 ml aangegeven. Deze getallen moeten nog omgerekend worden naar de hoeveelheid die gebruikt wordt. Staan de hoeveelheid koolhydraten niet vermeld op het etiket, dan kunt u deze opzoeken in een koolhydratentabel (bijvoorbeeld de Eettabel, van het Voedingscentrum). U kunt het verpakte voedingsmiddel ook vergelijken met een gelijkwaardig product. Soms zetten fabrikanten een bewering op het etiket. Deze beweringen zijn wettelijk beschermd. Onderstaande beweringen verdienen de aandacht: De toevoeging halva- betekent: de helft van de normale hoeveelheid dan het vergelijkbare product. Bijvoorbeeld een portie (15 gram) gewone jam bevat 9 gram koolhydraten, en een portie halvajam bevat 4 gram koolhydraten. De toevoeging dieet- betekent: product past in een bepaald dieet. Er moet bij het product worden aangegeven welk dieet bedoeld wordt. Bijvoorbeeld dieetmargarine is niet minder vet, maar bevat meer onverzadigde vetten ten opzichte van gewone margarine. De toevoeging light betekent: het product bevat ten minste 30 procent minder energie (calorieën), suiker, vet of zout dan het vergelijkbare gewone product. Ook wordt de bewering zonder toegevoegde suikers op voedingsmiddelen gebruikt. Dit betekent dat in de fabriek geen suiker is toegevoegd aan het product. Dit wil echter niet zeggen dat het voedingsmiddel geen suiker bevat, omdat het van nature suiker kan bevatten (bijvoorbeeld suiker uit fruit). 4

5 Matig met zoetstoffen In plaats van suiker kunnen fabrikanten zoetstoffen aan producten toevoegen. Op de verpakking staat dan: gezoet met. Er zijn twee soorten zoetstoffen: zoetstoffen die weinig of geen calorieën leveren Deze zoetstoffen zijn verkrijgbaar in tablet-, vloeibare- en poedervorm en worden toegevoegd aan fris- en zuiveldranken. Doordat ze nauwelijks tot geen energie leveren hebben ze geen invloed op het bloedglucosegehalte. Deze zoetstoffen zijn: acesulfaam-k, aspartaam, cyclamaat, saccharine en stevia. zoetstoffen die wel calorieën leveren Deze zoetstoffen zijn sorbitol, isomalt, lactitol, maltitol, xylitol en worden verwerkt in suikervrij snoep, bonbons, cake, chocolade, gebak, koek, pudding en ijs. Deze producten worden ook wel diabetesproducten genoemd. Vroeger werden deze producten speciaal aanbevolen bij mensen met diabetes, omdat deze weinig invloed hebben op de bloedglucosewaarden. Echter bevatten ze vaak (verzadigd) vet en zijn duurder dan de gewone soorten. Bij zoetstoffen geldt een aanvaardbare dagelijkse inname (ADI). Deze waarde geeft aan hoeveel van deze zoetstof maximaal per dag mag worden gebruikt. Dit is afhankelijk van het lichaamsgewicht en van de soort zoetstof. Echter is voor zwangere vrouwen geen ADI bekend. Het advies is om zo min mogelijk gebruik te maken van zoetstoffen. Vezelrijk eten Het eten van een ruime hoeveelheid voedingsvezels zorgt ervoor dat de bloedglucosegehalte niet te snel stijgt na de maaltijd. Voedingsvezels komen met name voor in volkorenproducten en in producten als volkoren brood, aardappelen, peulvruchten, groenten en fruit. Ook zorgen voedingsvezels voor een verzadigend gevoel, een goede darmwerking en hebben ze een cholesterolverlagend effect. Voldoende vitamines Het is niet nodig tijdens de zwangerschap extra vitamines of mineralen te slikken, behalve foliumzuur en vitamine D. Voor foliumzuur geldt het advies om al voor de zwangerschap tot 8 weken na de bevruchting dagelijks 400 mg te nemen. Dit om de kans op een kind met open ruggetje te verkleinen. Het advies voor 5

6 vitamine D is dagelijks 10 mcg. Zwangere vrouwen die toch extra vitamines en mineralen willen gebruiken, worden aangeraden een multivitaminepreparaat speciaal voor zwangere vrouwen te kiezen. Overschrijd hiervan niet de aanbevolen dosering. Aandachtspunten Als u veel beweegt, of meer beweegt dan normaal kan de bloedglucosewaarde dalen. Hierdoor zou bij het spuiten van insuline een te lage bloedglucosewaarde kunnen ontstaan. Extra koolhydraten in de voeding kunnen dan nodig zijn om de bloedglucosewaarde op peil te houden. Door ziekte, koorts, infectie en bepaal-de medicatie stijgt het bloedglucosegehalte. Hierdoor kan meer insuline nodig zijn indien u insuline gebruikt. Zorg dat u voldoende drinkt. Indien bij een verminderde eetlust bijvoorbeeld brood en aardappelen tegenstaan, dan kunnen deze vervangen worden door vla, pap etcetera. Bij koorts, diarree en braken is het verstandig om een arts te raadplegen. Meer informatie Een handig hulpmiddel om meer inzicht te krijgen in de hoeveelheid koolhydraten per voedingsmiddel is De eettabel. Deze is te bestellen via de webshop van het Voedingscentrum: Contactgegevens Afdeling Diëtetiek Waterlandziekenhuis Postbus 250, 1440 AG Purmerend adres: dietetiek@wlz.nl Telefonisch spreekuur: (0299) op maandag, woensdag en vrijdag uur. Afspraak maken of verzetten: (0299)

7 Notities: 7

8 Locatie Enkhuizen Molenweg 9b 1601 SR Enkhuizen T Locatie Hoorn Maelsonstraat NP Hoorn T Locatie Purmerend Waterlandlaan RN Purmerend T Locatie Volendam Heideweg 1b 1132 DA Volendam T Postbus 600, 1620 AR Hoorn info@dijklander.nl WLZ NL 7 januari 2019