NX MEETING. Verslag van de KNX-bijeenkomst op 22 juni HVAC- en regeltechniek kunnen niet zonder elkaar

Transcriptie

1 Verslag van de KNX-bijeenkomst op 22 juni 2017 NX MEETING HVAC- en regeltechniek kunnen niet zonder elkaar Buiten was het tropisch warm, binnen niet veel minder. Alleen al de omstandigheden nodigden uit om eens nader te onderzoeken hoe KNX kan bijdragen aan het regelen en integreren van klimaatinstallaties. Dat was dan ook de insteek van de tweede KNX Professionals netwerkbijeenkomst op 22 juni bij InnStyle in Maarssen. Ruim 65 deelnemers trokken de jasjes uit en stroopten de mouwen op om hierover met elkaar in gesprek te gaan. Het werd een middag vol diepgang, discussie en doe-voorbeelden. Een middag van verdieping in de integratie van twee werelden; die van de werktuigkundige en de elektrotechnische installaties. Iets waar geen enkele system integrator nog omheen kan bij de groeiende verstrengeling van E en W. De integratie van E- en W-installaties is de niche ontgroeid en wordt eerder regel dan uitzondering. Niet alleen in de high-end residentiële markt, juist ook in de grote utiliteitsprojecten neemt de vraag naar centrale besturing en (na)regeling van alle installaties toe. Daarmee is de energie-efficiency aanmerkelijk te vergroten, net als het comfort en het inzicht in de installaties. Het toenemende belang van KNX in de HVAC-wereld staat buiten kijf. De wereldwijde standaard biedt niet alleen de technische vereisten voor de integratie en communicatie van de diverse toepassingen en producten, maar toont in de praktijk ook steeds vaker aan dat met individuele ruimteregelingen en ventilatiesturing 50% tot 60% energiebesparing is te realiseren. Met het netwerk van KNX-sensoren, actuatoren en intelligente controllers, zijn data tegelijkertijd voor meerdere toepassingen te gebruiken. Hoewel de disciplines steeds meer met elkaar vergroeien, staan de werelden van E en W toch ook nog ver uit elkaar. Een goed begrip van het aanbod, de mogelijkheden en de werking van de diverse klimaatinstallaties is essentieel om een totaalsysteem te kunnen ontwerpen dat optimaal presteert. Reden genoeg dus om de KNX Professionals met workshops, lezingen en productpresentaties thuis te maken in de HVAC-wereld. Van W en E naar WE Dagvoorzitter Jan van de Broek opende de netwerkbijeenkomst met een leuk bruggetje. HVAC is een onderwerp dat duidelijk speelt in de KNX-wereld. E en W, W en E, ze moeten nader bij elkaar komen. Dan pas wordt het WE en kunnen we de uitdagingen echt samen aan gaan. Ik hoop dat we daar vandaag een goede start mee kunnen maken. Hij gaf de microfoon snel over aan Jan Kerdèl van TVVL, die een uur de tijd kreeg om de KNX Professionals een spoedcursus HVAC te geven. Kerdèl leidde de Professionals langs allerhande traditionele en duurzame warmte- en koelingssystemen, luchtbehandelingstechnieken en innovatieve technieken met energieopslag. Bij elk van deze technieken stipte hij steeds de belangrijkste aandachtspunten van de regeltechniek aan. De volledige presentatie van de workshop is digitaal beschikbaar op de nabeschouwingspagina zodat een ieder het als naslagwerk kan gebruiken. KNX VERSLAG 1 22 juni 2017

2 Jan van den Broek Jan Kerdèl en de werking daarvan, het bestuderen van de plattegrond, het bestek en de nota van aanbevelingen. Vervolgens bepaal je in overleg wie wat gaat doen. Deze eerste fase vergt de meeste tijd en aandacht. Vervolgens ga je bepalen welke regelaars en applicaties je gaat toepassen, die combineer je in ruimtegroepen en zet je in de plattegrond. Nadat je de communicatie met de bus hebt bepaald, ga je de regelaars adresseren, de applicaties schrijven Baps van Dongen BACnet en KNX ideaal huwelijk Klimaat- en regeltechniek kunnen niet zonder elkaar. In goed samenspel kunnen ze een bijdrage leveren aan de Trias Energetica van gebouwen, aan echt slimme smart grids en aan het beheersen van de Total Cost of Ownerschip voor de gebouweigenaar. 75% van de gebouwkosten komen voort uit de exploitatiefase. Met slimme regelingen, monitoring en voorspellend onderhoud zijn die kosten aanzienlijk terug te dringen, zei Kerdèl. Volgens de expert zijn BACnet en KNX de aangewezen hoofdrolspelers in gebouwautomatiseringsprojecten met E en W. In mijn optiek is het een ideaal huwelijk: BACnet voor het beheren en bewaken van de primaire installaties en KNX voor het regelen en besturen daarvan en voor de naregelingen. Het zijn beide open protocollen met enorme toekomstpotentie. Tot slot wees Kerdel op belangrijke publicaties en opleidingen waarvan KNX Professionals gebruik kunnen maken om hun kennis op peil te brengen. In het bijzonder verwees hij naar de nieuwe TVVL-opleiding voor Systeemarchitect Gebouwautomatisering. Daarin ligt de focus op integratie van de diverse installatiedisciplines om te komen tot totaaloplossingen die beantwoorden aan de probleemstelling van de klant. Engineeren en inbedrijfstellen De vertaalslag van theorie naar praktijk maakten Remco Hoveling en Baps van Dongen van Siemens Building Technology. Remco zette uiteen wat de belangrijkste stappen zijn bij het engineeren en inbedrijfstellen van een project waarbij de elektrotechnische en de werktuigkundige installaties samen dienen te werken. Het begint met het verzamelen van informatie over de W- en de E-installaties Remco Hoveling KNX VERSLAG 2 22 juni 2017

3 de SpaceLynk die binnenkort uitkomt, maakt het mogelijk om maar liefst objecten toe te voegen aan het systeem, zo gaven de heren aan. Het EcoStruxure Building gebouwbeheersysteem brengt alle installaties in beeld, monitort ze en zorgt voor de meest efficiënte inzet. In de individuele ruimtes zijn verlichting, zonwering en klimaat te sturen via KNX Multi Touch Pro touchpanels. Van Zon en Van der Kerk zien in de praktijk dat KNX steeds vaker wordt ingezet voor de naregelingen van de HVAC-installaties, BACnet en LonMark steeds minder. KNX IoT als enabler van HVAC-integratie en de buscommando s uittesten. Tot slot maak je een opleverdocument. Vervolgens gaf hij een voorbeeld van een utiliteitsproject waarbij de backbone in KNX is uitgevoerd en een BACnet ASC als gateway fungeert tussen KNX TP en BACnet IP. Daarmee koppelt het alle installaties aan het overkoepelende GBS in BACnet. De ETS configuratie zorgt voor automatische vertaling van de KNX-communicatieobjecten in BACnet-objecten. In dit project is de W-installateur verantwoordelijk voor de primaire installaties van warmte- en koudeopwek en luchtbehandeling. De E- installateur voor de KNX-regelingen van verlichting en zonwering en de ruimteregelingen van de klimaatplafonds, de radiatoren en de fancoils. Siemens draagt als system integrator de verantwoordelijkheid voor het GBS. Mark van der Kerk en Ben van Zon Ruimtenaregelingen geen rocket science Baps van Dongen legde vervolgens stap voor stap uit hoe je een dergelijke KNX-installatie kan configureren voor E en W in Easy Mode, maar ook in ETS5. Dat liet hij zien voor de toepassing van een VAV-box met temperatuur- en CO2-regelaar, een klimaatplafond met zes-weg kogelkraan en een 0-10V regeling voor de vloerverwarming/-koeling. De integratie van KNX en HVAC is een specifiek vakgebied met eigen problemen en complexiteiten. Er is best wat kennis voor nodig. Ken je de HVAC-technieken zelf niet uitvoerig, dan kom je met regeltechniek en -parameters toch al een heel eind als het gaat om ruimtenaregelingen. Daar kan een e-installateur al snel mee overweg. Zelfs in Easy Mode kun je daar al heel ver mee komen. In ETS5 moet je de adressen van de regelaars zelf invullen en de objecttypes zelf koppelen, in Easy Mode gaat dan vanzelf. Geïntegreerd energiemanagement Een tweede praktijkvoorbeeld kwam naar voren in een duo-presentatie van Ben van Zon (Controlution) en Mark van der Kerk (Schneider-Electric). Samen voerden zij al meerdere gebouwbeheersystemen uit door BACnet en KNX te integreren en daarboven de EcoStruxure architectuur voor energiemanagement toe te voegen. KNX draagt zorg voor de verlichting, de zonwering en de naregelingen van de individuele ruimtes. BACnet voor de werking van de HVAC-installaties. De Schneider-Electric SpaceLynk brengt die twee samen. De vernieuwde uitvoering van Een belangrijke voorwaarde voor gebouwautomatisering met HVAC, is de integratie van KNX-systemen in IP zodat de installaties via het internet zijn te besturen en te visualiseren. Met KNX Web Services heeft KNX dat onlangs gemakkelijker gemaakt. Martin van Ling van Hestia Domotica legde uit dat Martin van Ling KNX VERSLAG 3 22 juni 2017

4 dit slechts het begin is. Met Web Services hebben we nu een gestandaardiseerde, veilige manier om met IP te praten. Daarmee treedt KNX eindelijk volwaardig toe tot het IoTtijdperk. Maar dit is pas versie 1.0 van KNX IoT. Volgend jaar komt versie 2.0, dan wordt Web Services plug&play verbonden met het internet. De export-app is dan niet meer nodig. In 2020 wordt het nog leuker. Dan krijgen we versie 3.0, waarin nieuwe KNXapparaten rechtstreeks gaan communiceren over IP. ETS Inside krijgt daarmee een hele andere dimensie. Zowel de configuratie als de inbedrijfstelling van busdeelnemers wordt ineens veel eenvoudiger, de beveiliging effectiever. Kort daarop zijn we toe aan versie 4.0. Dit houdt in dat we zelflerende en zelfaanpassende systemen krijgen. Weerstations en jaloezie-actoren bijvoorbeeld vinden elkaar vanzelf en regelen zichzelf automatisch in. Martin benadrukte dat dit niet betekent dat KNX Professionals zich daarmee overbodig maken. Hoe dichter we bij 4.0 komen, hoe meer de markt van ons type specialisten nodig zal hebben. We krijgen wellicht een ander verdienmodel. Kennis wordt onze toegevoegde waarde. Kennis van de elektrotechniek, maar veel meer van IP, IT en ICT. Als je die drie domeinen niet beheerst, dan kun je het vergeten. Webservices of API s? Vanuit de zaal kwam de opmerking dat KNX wel laat is met de introductie van Web Services en nu min of meer achter de feiten aan loopt. Webservices zijn allang niet meer de standaard. 95% van de communicatie in de IoT wereld verloopt nu via API s. Ook dat zullen we moeten meenemen in de KNX IoT ontwikkeling, anders zijn we kansloos, luidde de kritiek. Martin Ling gaf aan dat KNX dat ook zeker mee zal nemen in de nieuwe IoT toepassingen. Er is nu eindelijk een visie, een antwoord op de opkomst van IoT. Dat betekent niet dat het pad al volledig vast staat. Innovatiepitches Zoals gebruikelijk kregen KNX fabrikanten aan het eind van de dag de gelegenheid om hun nieuwe producten te presenteren. Isolectra: - Luxe Eelectron KNX-schakelaars uit de 3025-serie. Met vier kanalen, ook voor temperatuuropname en naregelingen. - Nieuw Eelectron KNX touchscreen uit de 3025-serie. Voor licht, zonwering en HVAC-functies. - Nieuw Eelectron Glasspad KNX display voor basisfuncties HVAC. Met capacitieve knoppen en in fraaie vormgeving. - Nieuwe Eelectron KNX fancoil-controller. Met digitale input voor 7 temperatuursensors. - Wieland GesisFlex basismodule voor licht, zonwering en HVAC. - Wieland stekerbare fancoil-controller, voor decentrale ruimteregelingen. montage, afneembaar front met bekabeling. Standaardbibliotheken beschikbaar voor HVAC- en andere regelingen. Met onder meer Dali-module, M-bus-module (nieuw), DMX-module, SMI-module (nieuw). Met EnOcean draadloze technologie en mogelijkheden voor energieregistratie en -management. - WAGO KNX Concept (IP-controllers, TP1-module, IP-router) BEG - Nieuwe KNX-aanwezigheidssensoren Generatie 6. Een nieuwe lijn van compacte sensoren in combinatie met een app. Drie uitvoeringen: Basic (2-kanaals), Standaard (4-kanaals) en De Luxe (extra functies). Met korte aanwezigheid-reactie, dynamic follow up functie, richtingdetectie en aanwezigheidssimulatie. De lichtregeling is verbeterd en er is een softwarematige aansturing van de individuele bewegingssensoren gerealiseerd. Middels instellingen in de ETS-applicatie voor bewegingsdetectie zijn ze afzonderlijk uit te schakelen. Hateha/Jung: - KNX multistation voor schakelen, dimmen, jaloezieën en zonwering. Met interne groepsadressen om ingangen met uitgangen, temperatuurregelingen en logische functies te verbinden. Thermostaatfunctie, statusmeldingen, energiemonitoring, berekening CO2-waardes. WAGO - WAGO 750 I/O systeemopbouw voor gebouwautomatisering. Compacte bouwvorm, veldbusonafhankelijk, DIN-rail ABB - Busch SmartTouch KNX, in nieuwe 7-inch uitvoering. Het scherm dient in eerste instantie als videobinnenpost voor het Bush Welcome systeem, maar de hele KNXinstallatie is ermee te bedienen: verlichting, zonwering, fancoils, ruimtetemperatuur en audio. Configuratie met ETS en ETS5 DCA tool voor het importeren van de gebouwstructuur. - Nieuwe Dali-gateway DG/S x in twee versies. KNX VERSLAG 4 22 juni 2017

5 Actievere deelname aan netwerk Wouter van den Bos (KNX Nederland) en Rob van Mil (Stijlmeesters) sloten de bijeenkomst af met twee belangrijke oproepen. Ze vroegen de KNX Professionals om actiever deel te nemen aan het netwerk en hun input te leveren voor eventuele inhoudelijke verbetering van netwerkbijeenkomsten en andere activiteiten. De netwerkbijeenkomsten worden weliswaar goed bezocht en gewaardeerd, maar een groot deel van de Professionals komt onregelmatig of helemaal niet opdagen. Dat is zonde, want juist deze bijeenkomsten geven meerwaarde aan het lidmaatschap. Ze bieden je de gelegenheid om kennis te updaten, als eerste met nieuwe producten en concepten kennis te maken en om ervaringen met elkaar te delen. Een recent ledenonderzoek onder KNX Professionals waar overigens ook maar een klein aantal gehoor aan gaf toonde aan dat men de netwerkbijeenkomsten gemiddeld met een rapportcijfer van 6,9 waardeert. Met de aanbevelingen van de deelnemers voor verbetering gaan KNX Nederland en Stijlmeesters de komende tijd aan de slag. Wie daarover wil meepraten of in algemene zin wil bijdragen aan het netwerk, kan zich melden door een mail te sturen naar Doe mee aan KNX Professionals Award De tweede oproep betrof de deelname aan de komende KNX Professionals Award. De feestelijke uitreiking daarvan vindt plaats bij de beurs Light&Building in maart 2018 in Frankfurt. Professionals kunnen tot 1 september projecten indienen voor de award. Groot of klein, totaaloplossing of specialistische toepassingen; alle projecten maken een kans! Gooi je bescheidenheid overboord en denk de komende vakantietijd eens goed na over een project waarmee je aan de Award wilt meedoen. Houd bij de beschrijving daarvan vooral voor ogen op welke wijze je met dit project een oplossing hebt geboden voor het vraagstuk van de klant. De winnaar krijgt veel aandacht in de media, ook vanwege de publieksprijs die we weer gaan uitroepen, en wint aan aanzien in de markt. Alle genomineerden komen daarnaast in de schijnwerpers te staan tijdens de beurs ISE 2018 in Amsterdam. Wil je ook meedoen aan de internationale KNX Professionals Award? Dan helpen wij je bij je aanmelding en de procedures. Dus niet vergeten: dien je project in voor 1 september! KNX VERSLAG 5 22 juni 2017