N 47. JACQUES NÈVE Horloger d Art BOUBON Palais Royal EMPIRE KLOK

Transcriptie

1 N 47 JACQUES NÈVE Horloger d Art jneve@horloger.net - BOUBON Palais Royal EMPIRE KLOK L AMOUR FAIT PASSER LE TEMPS Parijs, omstreeks 1810 H. 53cm B. 51cm D. 13cm Gesigneerd BOUBON/Palais Royal op de wijzerplaat BIBLIOGRAFIE : TARDY, dictionnaire des horlogers français, Parijs 1972 ; Bernard CHEVALLIER, «La mesure du temps dans les collections du musée de Malmaison», cat. exp. 29 mai septembre 1991 ; P.KJELLBERG Encyclopédie de la pendule française du Moyen-Age au XXe siècle, Parijs 1997 ; Marie-France DUPUY-BAYLET Pendules du mobilier national , éditions Faton, juni

2 2

3 3

4 BOUBON Palais Royal EMPIRE KLOK L AMOUR FAIT PASSER LE TEMPS Cirkelvormig gangwerk met twee veertrommels, die aan de rechterkant voor de uren met een echappement met terugwerkend anker van het tic-tac- type, en draadophanging ; die aan de linkerkant voor het slagwerk op een mooie zilverbronzen bel die de uren en de halfuren slaat, gecontroleerd door een telrad. De wijzerplaat is gemaakt van met romeinse cijfers voor de uren, en simpele baretten voor de minuten, de wijzers zijn van geblauwd staal van het «Bréguet» type. De klok heeft een looptijd van vijftien dagen. H. 53cm B. 51cm D. 13cm 4

5 De klok is vervaardigd in verguld en geciseleerd brons, de wijzerplaat in gesigneerd Boubon/Palais Royal, op een schip met twee zephyrs die elk in een schelp blazen ; het schip ondersteunt de figuur van Chronos met zijn sikkel en een zandloper in de hand, en de figuur van Amor die een roeispaan vasthoudt. Het schip staat op een basis met afgesneden hoeken die de zee moet nabootsen, met een driepikkel motief, een roeispaan en riet samengehouden door een strik, en omgeven door twee coquilles aan weerszijden, steunend op geklauwde voeten. Men moet hier vermelden dat ons model anders is dan alle andere gekende modellen, omdat het de enige is die een paar Zephyrs vertoont in de plaats van de gewoonlijke zwanen aan het voor- en achtersteven van het schip 1 of een zwaan aan het voorsteven en een Zephyr aan het achtersteven. Het schip steunt op bronzen krokodillenhoofden waarvan de kwaliteit uitzonderlijk is, net zoals de zeegolfjes op de basis. 1 Voor een vergelijking met andere modellen, zie p 8 en 9 in de rubriek «Documentaire bijlagen». 5

6 BOUBON vestigde zich aan het Palais du Tribunat in Palais Royal. Galerie de Pierre, Galerie Colbert, De Palais Royal was één van de belangrijkste Parijse horlogecentra vanaf de jaren 1780 tot omstreeks Boubon vestigde zich er tussen 1806 en In de klokkenkunst werd het thema van De Liefde die de Tijd overwint zeer vaak gebruikt voor het decor van klokkenkasten. Eén van de mooiste voorbeelden van dit thema is, in de Régence-periode, de kartelklok van Chalres Cressent ( ), een meesterwerk van de rocaillekunst die vandaag in het Louvre te bezichtigen is (fig. 1). Fig. 1. Charles Cressent, L Amour vainqueur du temps, kartelklok, omstreeks 1745 ; Gangwerk van Nicolas Gourdain H. 132 cm ; B. 47 cm ; D. 38 cm Parijs, Louvre. 6

7 Tijdens de Empire-periode kende dit thema een groot succes en er werden enkele variaties binnen het thema gemaakt in verguld en gepatineerd brons, in biscuit, door de beste bronsgieters, porseleinmakers en klokkenmakers in Europa. Zo kan men lezen in de inventaris van de klokkenmaker Jacques-Hilaire Bassereau in 1806 : «Item l amour faisant le tems» alsook in de inventarissen van Claude Galle en die van Ravrio klokken met «l amour et le Temps sans verre ni cage 245». Maar we kunnen echter de auteur van het model van deze groep niet benoemen. Het thema komt van een beroemd lied uit die tijd, namelijk «Le Voyage de l Amour et du Temps» ; dit lied werd tijdens de Revolutie samengesteld door de vicomte Joseph-Alexandre de Ségur ( ) en werd zo bekend dat ze een decoratieve inspiratiebron werd voor verschillende kunstobjecten : A voyager passant sa vie, Certain vieillard, nommé le Temps, Près d un fleuve arrive et s écrie : Ayez pitié de mes vieux ans. Eh quoi! sur ces bords on m oublie, Moi qui compte tous les instants! Mes bons amis, je vous supplie Venez, venez passer le Temps. De l autre côté, sur la plage, Plus d une fille regardait, Et voulait aider son passage, Sur un bateau qu Amour guidait ; Mais une d elles, bien plus sage, Leur répétait ces mots prudents : «Ah! souvent on a fait naufrage En cherchant à passer le Temps.» L Amour gaiement pousse au rivage ; Il aborde tout près du Temps. Il lui propose le voyage, L embarque et s abandonne aux vents Agitant ses rames légères, Il dit et redit, dans ses chants : «Vous voyez bien, jeunes bergères, Que l Amour fait passer le Temps.» Mais, tout à coup, l Amour se lasse, Ce fut là toujours son défaut ; Le Temps prend la rame à sa place Et lui dit «Quoi! céder si tôt! Pauvre enfant, quelle est ta faiblesse! Tu dors, et je chante, à mon tour, Ce vieux refrain de la sagesse : Ah! le Temps fait passer l amour! 7

8 DOCUMENTAIRE BIJLAGEN Fig. 2 L amour et le temps, wijzerplaat gemerkt LE PAUTE & FILS /Hr du Roi ; draagt de naam NAST (porseleinmaker). H.25 cm. ; B. 40 cm ; D. 14 cm (Château de la Malmaison) Fig. 4 Pendule au temps in verguld brons uit de Empire-periode, De wijzerplaat is gesigneerd Le Roy hr de Madame/ A Paris H. 47 cm ; B. 57 cm ; D. 13 cm. (Anonieme verkoop, Sotheby s Parijs, 9 november 2010, lot 226). Vervolgens verkocht in de veiling Robert de Balkany, Sotheby s Parijs, september 2016, lot

9 Fig. 5 Voyage de l'amour et du temps, klok in verguld en gepatineerd brons uit de Empire-periode. H. 45 cm ; B. 55 cm (Anonieme verkoop, Parijs, Me Chayette, Calmels). Vermeld in P. Kjellberg, op. cit., p. 408 fig. B. Fig. 6 «L Amour faisant passer le Temps» naar een model van Claude Galler en vervaardigd door Louis Simon Boizot, de wijzerplaat gesigneerd Gaston Jolly à Paris. H cm ; B. 54 cm ; D. 20 cm. (Anonieme verkoop, Sotheby's New York van 18 november 2011, lot 69). 9