Goede Vrijdag. spot sluit af de roep om ontferming opent de hemel. Vrijdag 25 maart 2016

Transcriptie

1 spot sluit af de roep om ontferming opent de hemel Goede Vrijdag Vrijdag 25 maart 2016 Voorganger: ds. Joke van der Neut Organist: Johannes Zwart Met medewerking van gemeenteleden uit de verschillende werkgroepen rond de eredienst 1

2 Ga, zet een stap naar de ander Aan de hand van dit thema zijn we deze veertigdagentijd onderweg naar Pasen. Ook in de diensten van de Stille Week sluiten we bij dit thema aan. We volgen het evangelie van Lucas als leidraad door de diensten heen. We gebruiken in de vieringen afbeeldingen van de Chinese kunstenaar He Qi [huh chee]. Hij kwam tijdens het communistisch regime tot geloof omdat hij geraakt werd door de vrede die hij zag in een afbeelding van Maria met Kind. Voor hem is de vreugdevolle boodschap van vrede en verzoening het hart van het christelijk getuigenis dat hij met zijn schilderijen wil overdragen aan anderen. Deze dienst is een voortzetting van de dienst op Witte Donderdag. Gisteren hebben wij de kerk in stilte verlaten. Vandaag bereiden wij ons in stilte voor op de dienst. 2

3 Stilte Binnenkomst kerkenraad Orgelspel: Morgenglans der eeuwigheid Welkom Pelgrimage De pelgrimage naar Jeruzalem schijnt een doodlopende weg te zijn. De tocht gaat door een diep dal, door de doodsrivier. Soms gaat de levensweg door uitzichtloze duisternis, de nacht van beproeving en verdrukking, de nacht van de harde dood. Jezus van Nazareth koos voor de minsten, met hen ging hij het donker in. In angst en beven koos hij de weg die uitliep op zijn executie. Zovelen voor en na gingen in zijn spoor, verraden, gemarteld en vermoord, hun namen zijn vergeten en verwaaid, hun visioen is ons gebleven. Volgen wij Hem en hen van verre, of verraden wij Hem opnieuw, wanneer we zijn volgelingen laten vallen en weglopen van hun kruis? Een kwestie van leven en dood van kruis en opstanding. We gaan staan Lied 807: Een mens te zijn op aarde, is eens voorgoed geboren zijn, is levenslang geboortepijn. Een mens te zijn op aarde is leven van de wind. Een mens te zijn op aarde is pijnlijk begenadigd zijn en zoeken, nooit verzadigd zijn, is rusten in de aarde als alles is volbracht. 3

4 Hoe zullen wij volbrengen wat door de eeuwen duren moet; een mens te zijn die sterven moet? Wij branden van verlangen tot alles is voltooid. Votum en groet Voorganger: Onze hulp in de Naam van de Heer Allen: DIE HEMEL EN AARDE GEMAAKT HEEFT. Voorganger: Bij U, Heer, schuilen wij In het onbarmhartig licht van deze dag. Hoor ons, God, en blijf ons niet ver. Allen: HOOR ONS, EN KOM ONS TE HULP! AMEN Lied 22:1 4

5 Gebed voor Goede Vrijdag Lied 561: en 5 O Liefde die verborgen zijt in diepe stilten eeuwigheid, erbarm U over ons bestaan, het wordt verraden en verdaan. Hoe achtloos in ons midden wordt het kostbaar mensenbloed gestort en in het onbarmhartig licht het kruis des Heren opgericht. De minsten van de mensen zijn daar uitgestrekt in angst en pijn. Tot aan het eind der wereld lijdt Christus in hun verlatenheid. O Liefde uit de eeuwigheid, die met ons mens geworden zijt, wij bidden, laat ons niet alleen in al het duister om ons heen, opdat ook wij o Heer U niet verlaten in uw diep verdriet, maar bij U zijn in al de pijn waarmee de mensen mensen zijn. Het passieverhaal naar Lucas - Bijbel in gewone taal Lucas 22:39-54a Jezus ging de stad uit. Hij ging naar de Olijfberg, zoals altijd. De leerlingen gingen met hem mee. Toen ze op de berg waren, zei Jezus: Bid God om kracht, zodat je geen verkeerde keuze maakt. Daarna liep hij zelf een stukje verder. Hij knielde en begon te bidden: Vader, als u het wilt, houd dan dit zware lijden bij mij weg! Maar doe wat u zelf wilt, niet wat ik wil. Toen kwam er een engel uit de hemel om Jezus kracht te geven. Jezus, was bang en ging steeds harder bidden. Zijn zweet viel in grote druppels op de grond. Het leken wel druppels bloed. Toen Jezus klaar was met bidden, stond hij op en ging naar zijn leerlingen. Die waren van verdriet in slaap gevallen. Jezus zei: Waarom slapen jullie? Bid God om kracht, zodat je geen verkeerde keuze maakt. 5

6 Terwijl Jezus dat zei, kwam er een groep mannen aan. Judas, één van de twaalf leerlingen, liep voorop. Hij ging naar Jezus toe en groette hem met een kus. Maar Jezus zei: Judas, verraad je de Mensenzoon met een kus? Toen de leerlingen begrepen wat er ging gebeuren, vroegen ze: Heer, zullen we onze zwaarden pakken? En één van de leerlingen pakte zijn zwaard en sloeg de knecht van de hogepriester. Hij sloeg zijn rechteroor eraf. Maar Jezus zei: Stop, genoeg! En hij pakte het oor en maakte de man weer beter. Er waren priesters, officieren van de tempel en leiders van het volk meegekomen om Jezus gevangen te nemen. Jezus zei tegen hen: Jullie zijn hier gekomen met zwaarden en stokken. Alsof ik een gevaarlijke misdadiger ben! Elke dag was ik bij jullie in de tempel, maar toen namen jullie mij niet gevangen. Nu is het moment gekomen waarop jullie gewacht hebben. Nu laat de duisternis haar macht zien. De mannen grepen Jezus vast en brachten hem naar het huis van de hogepriester. Gezang 180: Gethsémane, die nacht moest eenmaal komen. De Heiland heeft bewust die weg genomen. Hij laat zijn doel niet los, wijkt niet terzijde, aanvaardt het lijden. Hoe dichtbij is de hof, waar Gij gewaakt hebt; verstaanbaar is de klacht, die Gij geslaakt hebt. Nog leeft de haat, die U kwam overvallen: zo zijn wij allen. Wie heeft gewaakt van die het naaste stonden? Hij heeft hen driemaal slapende gevonden. Hij ging terug en heeft alleen geleden, eenzaam gebeden: 6

7 Laat Vader, deze beker Mij voorbijgaan; waar zijn de englen die Mij kunnen bijstaan? Maar, zo Ik niet dit lijden mag ontvlieden, uw wil geschiede. Lucas 22: 54b-65 Petrus liep op een afstand achter hen aan. Toen maakten de mannen een vuur op de binnenplaats van het huis en gingen eromheen zitten. Petrus ging bij hen zitten. Een meisje dat daar werkte, zag Petrus bij het vuur zitten. Ze keek naar hem en zei: Die man was ook bij Jezus. Maar Petrus zei: Mens, ik ken hem niet eens! Even later zei iemand anders tegen Petrus: Jij hoort ook bij Jezus. Maar Petrus antwoordde: Dat is niet waar! Een uur later zei weer iemand anders: Ik weet heel zeker dat jij bij Jezus hoort. Want je komt duidelijk uit Galilea, net als hij! Maar Petrus zei: Man, ik heb geen idee waar je het over hebt! Terwijl Petrus nog aan het praten was, kraaide er een haan. De Heer draaide zich om en keek Petrus aan. En Petrus dacht terug aan wat de Heer tegen hem gezegd had: Jij zult drie keer zeggen dat je mij niet kent. Dat zal vannacht gebeuren, nog voordat de haan kraait. Toen liep Petrus weg, en hij huilde. De mannen die Jezus gevangengenomen hadden, bespotten hem. Ze deden hem een blinddoek om en sloegen hem. Toen zeiden ze: Hé profeet, zeg eens wie dat deed! En ze beledigden hem op nog veel meer manieren. Gezang 180: Altijd zal Jezus weer in doodsstrijd wezen, tot aan het eind der wereld moet Hij vrezen, zijn eigen jongeren in slaap te ontdekken. Wat zou hen wekken? 7

8 In angst en tranen werd zijn strijd gestreden. Toen kon Hij toebereid naar voren treden. De duisternis kon, wat zij mocht verzinnen, Hem niet verwinnen. Hier zijn wij, Heer, een afgeweken schare, wij, die zo zorgeloos, zo ontrouw waren. Verander ons en reinig onze harten, o Man van smarten! Lucas 22:66-23:12 De volgende ochtend kwamen de leiders van het volk, de priesters en de wetsleraren bij elkaar. Jezus werd bij hen gebracht, en ze vroegen hem: Zeg eens, bent u de messias? Jezus zei: Jullie geloven toch niet dat ik het ben. En als ik jullie iets vraag, dan geven jullie geen antwoord. Maar ik ben de Mensenzoon. En vanaf nu zal ik naast God zitten, aan de rechterkant. Toen zeiden ze allemaal: U bent dus de Zoon van God? Jezus zei: Jullie zeggen zelf dat ik het ben. Maar zij zeiden: We hebben geen verklaringen over Jezus meer nodig. Want we hebben allemaal gehoord wat Jezus net zelf gezegd heeft. De leiders brachten Jezus naar Pilatus, de Romeinse bestuurder. Bij Pilatus begonnen ze allerlei slechte dingen over Jezus te vertellen. Ze zeiden: Jezus wil dat het volk in opstand komt. Want hij zegt dat je geen belasting moet betalen aan de keizer van Rome. En hij zegt dat hij de beloofde koning is. Pilatus vroeg aan Jezus: Bent u de koning van de Joden? Jezus antwoordde: U zegt het zelf. Toen zei Pilatus tegen de priesters en tegen alle andere mensen die erbij waren: Volgens mij is Jezus onschuldig. Maar de mensen luisterden niet en zeiden nog een keer: Jezus probeert met zijn ideeën het volk in opstand te brengen! Hij begon in Galilea. Daarna ging hij heel Judea door, en nu doet hij hier hetzelfde. 8

9 Toen Pilatus hoorde dat Jezus uit Galilea kwam, stuurde hij hem naar Herodes. Want Herodes was de koning van Galilea, en hij was op dat moment in Jeruzalem. Herodes was blij om Jezus te zien. Hij wilde Jezus al lang ontmoeten, want hij had veel over hem gehoord. Hij hoopte dat Jezus een wonder zou doen. Herodes stelde hem veel vragen, maar Jezus gaf geen antwoord. Intussen bleven de priesters en de wetsleraren Jezus beschuldigen. Toen begonnen ook Herodes en zijn soldaten Jezus te beledigen. Ze bespotten hem en trokken hem een koninklijke mantel aan. Zo stuurden ze hem terug naar Pilatus. Herodes en Pilatus waren altijd vijanden van elkaar geweest. Maar op die dag werden ze vrienden. Lied 558: Jezus, om uw lijden groot, om uw leven en uw dood die volbrengen 't recht van God, Kyrie eleison. Om het zwijgen, het geduld, waarmee Gij de wet vervult, als men vruchtloos zoekt naar schuld, Kyrie eleison. Om het woord van godlijk recht dat Gij tot uw rechters zegt, - zelf hebt Ge uw geding beslecht, - Kyrie eleison. Om de doornen van uw kroon, om de geesling en de hoon, roepen wij, o Mensenzoon, Kyrie eleison. Lucas 23: Pilatus riep de priesters, de leiders en het volk bij elkaar. Hij zei tegen hen: Jullie hebben Jezus naar mij toe gebracht met de klacht dat hij het volk in opstand brengt. Daarom heb ik hem hier vragen gesteld. Daar waren jullie zelf bij. Maar volgens mij klopt het niet wat jullie zeggen. Jezus is dus onschuldig. 9

10 En Herodes vindt dat ook, want hij heeft Jezus naar mij teruggestuurd. Jezus heeft niets gedaan waarvoor hij gedood zou moeten worden. Dus ik zal hem straffen, maar daarna laat ik hem vrij. Maar de mensen schreeuwden allemaal: Weg met Jezus! Laat Barabbas vrij! Barabbas zat in de gevangenis omdat hij iemand vermoord had tijdens een opstand in Jeruzalem. Opnieuw zei Pilatus tegen de mensen dat hij Jezus wilde vrijlaten. Maar de mensen schreeuwden: Jezus moet dood! Hij moet aan het kruis! Toen zei Pilatus voor de derde keer: Waarom moet ik Jezus laten doden? Hij heeft toch niets verkeerds gedaan? Ik zal hem straffen, en dan laat ik hem vrij. Maar de mensen begonnen nog harder te schreeuwen: Jezus moet aan het kruis! Omdat de mensen zo schreeuwden, besloot Pilatus te doen wat ze wilden. Hij liet Barabbas vrij, de man die iemand vermoord had tijdens een opstand. En Jezus gaf hij aan zijn soldaten mee om gedood te worden. Want dat was waar de mensen om vroegen. Gezang 187: 1 Daar gaat een lam en draagt de schuld der wereld met zich mede; het boet in eindeloos geduld voor al wat wij misdeden. Daar gaat het en het wordt zo moe, stil gaat het naar de slachtbank toe, 't vindt nergens meer een weide. Smaad neemt het op zich, hoon en spot, wonden en doodsangst zijn Zijn lot en zegt: dit wil ik lijden. 10

11 Lucas 23: De soldaten brachten Jezus weg om hem te doden. Onderweg kwamen ze een man tegen. Die heette Simon van Cyrene, en hij kwam net de stad in. Simon moest van de soldaten het kruis van Jezus dragen en achter hem aan lopen. Een grote groep mensen liep achter Jezus aan. Er waren ook vrouwen bij die verdrietig waren en om Jezus huilden. Maar Jezus draaide zich naar hen om en zei: Vrouwen van Jeruzalem, huil niet om mij. Jullie kunnen beter huilen om jezelf en om jullie kinderen. Want er zal een verschrikkelijke tijd komen. Het wordt zo erg, dat de mensen zeggen: Het is nu beter om helemaal geen kinderen te hebben. Vrouwen zonder kinderen hebben geluk. Als je nooit een kind kon krijgen, heb je nu geluk. In die tijd zullen mensen tegen de bergen roepen: Val toch op ons neer! En tegen de heuvels: Bedek ons toch! Nu is het nog vrede. En kijk wat er met mij gebeurt! Wat voor verschrikkelijke dingen zullen er dan met jullie gebeuren als het straks oorlog is? Tegelijk met Jezus werden ook twee misdadigers weggebracht om gedood te worden. Op een heuvel die de Schedel heet, hingen de soldaten Jezus aan het kruis. Ook de misdadigers werden aan een kruis gehangen. Het kruis van Jezus stond tussen de twee andere kruisen in. Jezus zei: Vader, vergeef de mensen die mij doden, want ze weten niet wat ze doen. De soldaten verdeelden de kleren van Jezus onder elkaar door erom te loten. En het volk stond ernaar te kijken. Ook de leiders van het volk stonden naar Jezus te kijken. Ze lachten hem uit en zeiden: Hij is toch de messias, de man die door God uitgekozen is? Hij heeft toch andere mensen gered? Dan moet hij ook zichzelf kunnen redden! 11

12 Ook de soldaten bespotten Jezus. Ze kwamen bij het kruis staan en gaven Jezus zure wijn. Ze zeiden: Red jezelf! Jij bent toch de koning van de Joden? Boven Jezus hoofd hing een bordje. Daarop stond: Dit is de koning van de Joden. Eén van de twee misdadigers die naast Jezus hingen, begon hem te beledigen. Hij zei tegen Jezus: Jij bent toch de messias? Red dan jezelf en ook ons! Maar de andere misdadiger zei: Houd toch je mond! Ook jij hangt aan een kruis, ook jij zult snel dood zijn. Ben je niet bang voor God? Wij zijn misdadigers en hebben onze straf verdiend. Maar Jezus heeft niets verkeerds gedaan. En tegen Jezus zei hij: Wilt u aan mij denken wanneer u koning bent in de hemel? Jezus antwoordde: Luister goed naar mijn woorden: Vandaag nog zul jij bij mij in de hemel zijn. We gaan staan Om ongeveer twaalf uur s middags werd het opeens donker in het hele land. Drie uur lang bleef het donker, omdat de zon geen licht gaf. En in de tempel scheurde het gordijn voor de heilige zaal doormidden. Toen riep Jezus: Vader, mijn leven is in uw handen! Dat waren zijn laatste woorden. Zo stierf hij. De Paaskaars wordt gedoofd Lied 590 : 1 2 Nu valt de nacht. Het is volbracht: de Heer heeft heel zijn leven voor het menselijk geslacht in Gods hand gegeven. De wereld gaf Hem slechts een graf, zijn wonen was Hem zwerven; Al zijn onschuld werd Hem straf en zijn leven sterven. De Paaskaars wordt weggedragen Stilte 12

13 Lied 590: 4 t Is goed, o Heer, Gij hoeft de eer van God niet meer te staven. Leggen wij ons bij U neer, in uw dood begraven. We gaan weer zitten Er wordt een roos neergezet tussen het prikkeldraad Orgelspel: O Haupt voll Blut und Wunden, Max Reger op. 67 nr. 14 Graflegging Lucas 23:47-56 De Romeinse officier die bij het kruis stond, zag wat er gebeurde. Hij eerde God en zei: Geen twijfel mogelijk! Die man hoorde bij God! En alle mensen die waren komen kijken, gingen huilend weer naar huis. De leerlingen van Jezus stonden een eind verderop te kijken. Ze stonden bij de vrouwen uit Galilea die met Jezus meegekomen waren. Er was in Jeruzalem een man die Josef heette. Hij kwam uit de Joodse stad Arimatea, en hij hoorde bij de Joodse leiders. Maar wat ze met Jezus gedaan hadden, vond hij niet goed. Josef was een goede en eerlijke man. En hij geloofde dat Gods nieuwe wereld snel zou komen. Josef ging naar Pilatus en vroeg of hij het lichaam van Jezus mee mocht nemen. Daarna haalde hij Jezus lichaam van het kruis af en wikkelde het in een doek. Hij legde het lichaam in een nieuw en leeg graf, dat uitgehakt was in een rots. Dat gebeurde allemaal op de dag voor de sabbat. De sabbat zou nu bijna beginnen. 13

14 De vrouwen uit Galilea die met Jezus meegekomen waren, volgden Josef. En ze zagen het graf waar Jezus neergelegd was. Toen gingen ze terug naar Jeruzalem om geurige olie met kruiden klaar te maken. Maar op sabbat deden ze niets, want zo staat het in de wet. Slotgebed: Voorganger: Blijf bij ons Heer Allen: want de dag loopt ten einde en de avond valt over ons neer. Blijf bij ons, Heer, want wij vrezen het duistere dreigen van een nacht die een eeuwigheid duurt. Blijf bij ons, Heer, want wij wachten gespannen op de morgen en wij weten niet of hij wel komt. Blijf tot ons spreken, ook als wijzelf door onheil vandaag woordloos zijn geworden. Blijf naar ons omzien, wanneer onze ogen speuren naar een lichtpunt in het donker. Blijf naar ons luisteren, als wij U zeggen wat wij nog aan niemand hebben toevertrouwd. Stil gebed Voorganger: Blijf bij ons, Heer, Allen: met een enkel woord, een eenvoudig gebaar vol warmte en troost en gemeenschap. Blijf bij ons, Metgezel, ga met ons mee onderweg en vertel ons het geheim van geloof, hoop en liefde. Blijf bij ons, Vriend, en help ons dat wij jóu niet verlaten in al jouw eenzaamheid van deze nacht. AMEN 14

15 We gaan staan Lied 246b: 7 Laten wij amen zeggen en ons te slapen leggen. Kil wordt de avondwind. God, weer van ons het kwade en wees in uw genade met ieder eenzaam mensenkind. In stilte verlaten we de kerk Deze dienst wordt morgen voortgezet om uur Op Paasmorgen is de dienst om 9.30 uur 15

16 Ga, zet een stap naar de ander Schoenen aan om met hem op weg te gaan die ons voorgaat naar de ander ons voorgaat naar leven spot sluit af de roep om ontferming opent de hemel God ontferm u. Tekst bij de symbolische schikkingen Pasen