Voortoets Sportpark Van den Wildenberg

Transcriptie

1 projectnr december 2009 Auteur L. E. Dinger Opdrachtgever Afdeling Ontwikkeling Postbus AA Goirle datum vrijgave beschrijving goedkeuring vrijgave december 2009 Voortoets definitief L. J. G. Koks M. L. M. Stabel

2 blad 1 van 25 Water & Klimaat

3 Inhoud Blz. 1 Inleiding Aanleiding Doel van het onderzoek Wettelijk kader Werkwijze Leeswijzer 5 2 Gebiedsbeschrijving Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag' Kwalificerende waarden 7 3 Toetsing aan de natuurwetgeving Beschrijving ingreep Verstoringgevoeligheid kwalificerende habitats Toelichting op de verstoringfactoren Effecten ingreep op kwalificerende habitattypen en -soorten 12 4 Conclusies 15 5 Literatuur 17 Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Wettelijk Kader Nederlandse Natuurwetgeving Toekomstige situatie blad 2 van 25 Water & Klimaat

4 blad 3 van 25 Water & Klimaat

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De gemeente Goirle is voornemens een sportpark te realiseren ter hoogte van het Riels Kwadrant (zie figuur 1). De locatie van het sportpark is gelegen nabij een beschermd Natura 2000-gebied waardoor er mogelijk sprake is van uitstralingseffecten op beschermde natuurwaarden in dit natuurgebied. Het gaat om het Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag'. In het kader van de planologische procedure en benodigde vergunningaanvragen dienen de effecten van aanleg van het sportpark op de beschermde natuurwaarden in deze beschermingszone in kaart te worden gebracht. Figuur 1: Ligging toekomstige sportpark (rood kader). bron: Doel van het onderzoek Vanuit de huidige Europese en Nationale natuurwetgeving is de initiatiefnemer bij ruimtelijke ingrepen verplicht op de hoogte te zijn van de mogelijk voorkomende beschermde natuurwaarden in het plangebied en directe omgeving (de beïnvloedingszone). Het gaat daarbij zowel om beschermde soorten als gebieden. In het kader van de ligging van het plangebied is het noodzakelijk om de ontwikkelingsplannen te toetsen aan de Natuurbeschermingswet/Habitatrichtlijn. Dit vindt plaats middels deze voortoets waarbij de directe en indirecte gevolgen van de werkzaamheden en inrichtingsmaatregelen worden getoetst op het nabij gelegen Natura 2000-gebied. Mogelijke effecten op het Natura 2000-gebied en het (eventueel) vergunningvereiste op grond van de Natuurbeschermingswet komen hierbij aan de orde. blad 4 van 25

6 1.3 Wettelijk kader De Nederlandse natuurwetgeving valt uiteen in gebiedsbescherming en soortbescherming. De gebiedsbescherming is geïmplementeerd in de Natuurbeschermingswet (alsmede de Habitat-/en Vogelrichtlijnsoorten) en de soortbescherming is opgenomen in de Flora- en faunawet. Deze rapportage is een toetsing aan de Natuurbeschermingswet en gaat niet verder in op de Flora- en faunawet. Natuurbeschermingswet De gebiedsbescherming valt onder de Natuurbeschermingswet 1998 en omvat de Natura 2000-gebieden. In de Natura 2000-gebieden zijn beschermde natuurmonumenten alsmede gebieden met de status Vogel- en/of Habitatrichtlijngebied (voorheen de Speciale BeschermingsZones - SBZ's) opgenomen. Globaal kan gesteld worden dat gebiedsbescherming gericht is op de bescherming van de waarden waarvoor een gebied is aangewezen. Deze bescherming is gebiedspecifiek, maar kent wel de zogenaamde externe werking. Dat wil zeggen dat ook handelingen buiten het beschermde gebied niet mogen leiden tot verlies aan kwaliteit in het beschermde gebied. Conform de Algemene Handreiking Natuurbeschermingswet 1998 (LNV, oktober 2005) worden de effecten van de geplande ingreep, op de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied getoetst. Speciale aandacht gaat hierbij uit naar de significantie van het effect. Dit gebeurt door een zogenaamde oriënterende voortoets uit te voeren. Binnen deze voortoets worden de volgende twee aspecten getoetst: Zekerheid bieden dat de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied niet worden aangetast. Zekerheid bieden dat een verslechtering van de kwaliteit van de natuurlijke habitats van soorten, dan wel de verstoring van soorten niet optreedt. De resultaten van de oriëntatiefase zijn in deze rapportage beschreven. Voor een toelichting op de Nederlandse natuurwetgeving (Flora- en faunawet, Natuurbeschermingswet 1998 en Habitatrichtlijn) en de tekst van de Habitatrichtlijn wordt verwezen naar bijlage Werkwijze De werkzaamheden zijn gericht op het in beeld brengen van de mogelijke effecten van de aanleg en exploitatie van het sportpark op de instandhoudingdoelstellingen van het Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag'. Dit gebeurt aan de hand van een beschrijving van de huidige en toekomstige situatie. Vervolgens wordt op basis van beschikbare kennis en inzichten informatie aangedragen over de mogelijke effecten die de activiteiten op de instandhoudingdoelstellingen van de kwalificerende habitattypen en soorten kunnen hebben. 1.5 Leeswijzer In hoofdstuk 2 worden de resultaten van de bureaustudie, in de vorm van een beschrijving van de beschermde soorten en gebieden, weergegeven. Hoofdstuk 3 omvat de effectenbeoordeling, in hoofdstuk 4 worden tenslotte de conclusies en aanbevelingen geformuleerd. De wettelijke achtergrond is beschreven in bijlage 1. Een overzicht van de toekomstige situatie is weergegeven in bijlage 2. blad 5 van 25

7 2 Gebiedsbeschrijving De mogelijke effecten van de aanleg en exploitatie van het sportpark worden getoetst op de instandhoudingdoelstellingen van het nabij gelegen Natura gebied 'Regte heide & Riels laag'. In deze gebiedsbeschrijving komt dit gebied dan ook aan de orde. 2.1 Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag' Regte heide & Riels laag zijn gelegen in de gemeente Goirle, provincie Noord Brabant en zijn gezamenlijk aangewezen als Habitatrichtlijngebied. De Regte Heide en Riels Laag liggen tussen de beken Lei en Poppelsche Leij, waarvan de laatste buiten de begrenzing valt. Het gebied is te verdelen in de beekdalen en het daar buiten gelegen licht golvende dekzandlandschap waarin hier en daar lage duingebiedjes voorkomen. Het gebied bestaat uit droge en vochtige heide, moerassige laagten, zure en zwakgebufferde vennen en loof- en naaldbossen. Het totale oppervlak van het Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag ' is 539 ha. In figuur 2 wordt de begrenzing weergegeven van het Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag'. In figuur 3 is de ligging van het toekomstige sportpark t.o.v. het Natura 2000 gebied weergegeven. Het toekomstige sportpark is op zeer korte afstand van het Natura 2000-gebied gelegen. Figuur 2: Begrenzing Natura 2000-gebied ' Regte heide & Riels laag'. blad 6 van 25

8 Figuur 3: Ligging plangebied (rood kader) t.o.v. Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag'. 2.2 Kwalificerende waarden Het ministerie van LNV is momenteel bezig de ontwerp-aanwijzingsbesluiten voor de Natura 2000-gebieden op te stellen. De instandhoudingdoelstellingen zijn in concept geformuleerd in het Natura 2000-gebiedendocument. Deze documenten bevatten de concept Natura 2000-doelen op landelijk niveau voor de habitattypen en soorten waarvoor Nederland de verantwoordelijkheid op zich heeft genomen. Het Natura 2000-gebied Regte heide & Riels laag ' is voor zes kwalificerende habitattypen aangewezen. De betreffende habitattypen met de instandhoudingdoelen zijn weergegeven in tabel 1. Tabel 1: Habitattypen en soorten met instandhoudingdoelstellingen van Natura gebied 'Regte heide & Riels laag'. Habitattype Instandhoudingsdoel H Stuifzandheiden met struikhei Behoud oppervlakte en verbetering kwaliteit H Zwakgebufferde vennen Behoud oppervlakte H Zure vennen Behoud oppervlakte en verbetering kwaliteit H4010A - Vochtige heiden (hogere zandgronden) Behoud oppervlakte en verbetering kwaliteit H Droge heiden Behoud oppervlakte en verbetering kwaliteit H Pioniervegetaties met snavelbiezen Behoud oppervlakte blad 7 van 25

9 H Stuifzandheiden met struikhei (Psammofiele heide met Calluna en Genista) Doel: Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit. Toelichting: De heide in het gebied behoort deels tot habitattype stuifzandheiden met struikhei (op landduinen) en deels tot habitattype H4030 droge heiden (op dekzand). De heide is vergrast. De afwisseling van zand en hei is voor een groot aantal dieren belangrijk. Verbetering van de kwaliteit is hiervoor van belang. H Zwakgebufferde vennen (Oligotrofe tot mesotrofe stilstaande wateren met vegetatie behorend tot de Littorelletalia uniflorae en/of Isoeto-Nanojuncetea) Doel: Behoud oppervlakte en kwaliteit. Toelichting: Het habitattype zwakgebufferde vennen heeft zich ontwikkeld in nieuwe poelen langs de Lei. H Zure vennen (Dystrofe natuurlijke poelen en meren) Doel: Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit Toelichting: De zure vennen in het gebied hebben grotendeels een matige kwaliteit. Kwaliteitsverbetering is hier mogelijk. H4010A - Vochtige heiden -hogere zandgronden (Noord-Atlantische vochtige heide met Erica tetralix) Doel: Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit vochtige heiden, hogere zandgronden (subtype A) Toelichting: Het habitattype vochtige heiden, hogere zandgronden (subtype A) is plaatselijk goed ontwikkeld met heischrale soorten, een groot gedeelte is echter vergrast. Het gebied lijdt onder verdroging. H Droge heiden (Droge Europese heide) Doel: Uitbreiding oppervlakte en verbetering kwaliteit Toelichting: De heide in het gebied behoort deels tot habitattype H2310 stuifzandheiden met struikhei (op landduinen) en deels tot habitattype droge heiden (op dekzand). H Pioniervegetaties met snavelbiezen (Slenken in veengronden met vegetatie behorend tot het Rhynchosporion) Doel: Uitbreiding oppervlakte en kwaliteit. Toelichting: Het habitattype pioniervegetaties met snavelbiezen komt veel voor op plagplekken, het type zal echter voor een groot deel weer omvormen tot habitattype H4010 vochtige heiden, hogere zandgronden (subtype A). Daarnaast komt het type ook in natuurlijke laagtes voor. blad 8 van 25

10 3 Toetsing aan de natuurwetgeving Conform de doelstelling van de natuurwetgeving in Nederland en Europa dient de voorgenomen ingreep te worden getoetst aan (mogelijk) negatieve effecten op de instandhoudingdoelstellingen waarvoor het Natura 2000-gebied is aangewezen. Deze beoordeling wordt in de volgende paragrafen weergegeven. 3.1 Beschrijving ingreep De gemeente Goirle is voornemens een sportpark te realiseren ter hoogte van het Riels Kwadrant. Het sportpark wordt voorzien van sportvelden en clubhuizen van verschillende sporten (voetbal, handboogschieten, hockey en tennis). Op het sportpark zal ook ruimte geboden worden aan andere sportgerelateerde functies, zoals bijvoorbeeld een bso, trapveldjes, skatebaan e.d. en voor een nieuwe brandweerkazerne. 3.2 Verstoringgevoeligheid kwalificerende habitats De voorgenomen werkzaamheden worden op 150 meter van het beschermde gebied 'Regte heide & Riels laag (ten noordoosten van het Regte heide & Riels laag) uitgevoerd. Aangezien de werkzaamheden mogelijk effect hebben op de aanwezige beschermde natuurwaarden dient een voortoets te worden uitgevoerd volgens de 'Algemene Handreiking. Natuurbeschermingswet 1998'. In onderstaande tabel is de gevoeligheid per soort of habitat weergegeven voor de verstorende effecten die mogelijk kunnen optreden als gevolg van de werkzaamheden. Aanzien de werkzaamheden buiten de begrenzing van het Natura 2000-gebied plaatsvinden, betreffen het alleen indirecte effecten. Uit onderstaande tabel blijkt dat de kwalificerende habitattypen min of meer gelijkwaardig zijn in gevoeligheid voor de verstorende factoren die kunnen optreden als gevolg voor de bouw van het sportpark. Alle kwalificerende habitattypen zijn gevoelig tot zeer gevoelig voor oppervlakte verlies, versnippering, vermesting, verzilting, verontreiniging, verdroging, vernatting, optische verstoring, verstoring door mechanische effecten, verandering in populatiedynamiek en bewuste verandering in soortensamenstelling. Stuifzandheiden met struikhei en droge heiden zijn overigens niet gevoelig voor verdroging. Zwakgebufferde vennen, zure vennen, vochtige heiden en pioniersvegetaties met snavelbiezen zijn niet gevoelig voor vernatting. Geen van de habitattypen zijn gevoelig voor verstoring door licht, geluid of trilling. Andere verstoringfactoren worden niet verwacht bij de aanleg en exploitatie van het sportpark. blad 9 van 25

11 Tabel 2: Verstoringgevoeligheid per habitat/soort (bron: synbiosys.alterra.nl). Verstoringfactor Oppervlakteverlies Versnippering Vermesting Verzilting Verontreiniging Verdroging Vernatting Optische verstoring Verstoring door mechanische effecten Verandering in populatie dynamiek Bewuste verandering soortensamenstelling Verstoring door geluid Verstoring door licht Verstoring door trillingen Habitattypen Stuifzandheiden met struikhei Zwakgebufferde vennen Zure vennen Vochtige heiden Droge heiden Pioniervegetaties met snavelbiezen zeer gevoelig gevoelig niet gevoelig n.v.t. onbekend Toelichting op de verstoringfactoren Oppervlakteverlies Er is sprake van oppervlakteverlies als door menselijk ingrijpen verlies van oppervlakte leidt tot verkleining en in sommige gevallen ook tot versnippering van het leefgebied afname beschikbaar oppervlak leefgebied soorten en/of habitattypen. Een kleiner gebied heeft bovendien meer te leiden van randinvloeden: vaak is de kwaliteit van het leefmilieu aan de rand minder goed dan in het centrum van het gebied. Op deze manier leidt verlies oppervlakte mogelijk ook tot een grotere gevoeligheid voor bijvoorbeeld verdroging, verzuring of vermesting. Versnippering Er is sprake van versnippering als door menselijk ingrijpen het leefgebied van soorten uiteenvalt. Als gevolg hiervan zal het leefgebied niet meer voldoende groot zijn voor een populatie, of individuen van één populatie kunnen de verschillende leefgebieden niet meer bereiken, neemt de duurzaamheid van de populatie af. Een gevolg kan zijn een verandering op in de soortensamenstelling en het ecosysteem. Vermesting Er is sprake van vermesting als het gaat om de 'verrijking' van ecosystemen met name stikstof en fosfaat. Het kan gaan om aanvoer door de lucht (droge en natte neerslag van ammoniak en stikstofoxiden) of nitraat- en fosfaataanvoer door het oppervlaktewater. Als blad 10 van 25

12 gevolg hiervan zal de groei in veel natuurlijke landecosystemen zoals bossen, vennen en heidevelden worden gelimiteerd door de beschikbaarheid van stikstof. Het gevolg van stikstof depositie is dat deze extra stikstof extra groei geeft. Daarbij is de beschikbaarheid van stikstof bepalend voor de concurrentieverhoudingen tussen de plantensoorten. Als de stikstofdepositie boven een bepaald kritisch niveau komt, neemt een beperkt aantal plantensoorten sterk toe ten koste van meerdere andere. Hierdoor neemt de biodiversiteit af. Verzilting Verzilting betreft de ophoping van oplosbare zouten (kalium, natrium, magnesium, calcium) in bodems en wateren. In wateren komt verzilting over het gehele spectrum tussen zoet (<200 mg Cl/l) en zeer zout (> mg Cl/l) voor en is dus niet beperkt tot zoet en brak water. Als gevolg van verzilting verandert de zoet-zout gradiënt en dit heeft gevolgen voor de grondwaterkwaliteit en dus de bodemvruchtbaarheid. Dit werk weer door in randvoorwaarden voor aanwezige plant- en diersoorten en leidt uiteindelijk tot een verandering in de soortensamenstelling. Verontreiniging Er is sprake van verontreiniging als er verhoogde concentraties van stoffen in een gebied voorkomen, welke stoffen onder natuurlijke omstandigheden niet of in zeer lage concentraties aanwezig zijn. Bij verontreiniging is sprake van een zeer brede groep van ecosysteem/gebiedsvreemde stoffen: organische verbindingen, zware metalen, schadelijke stoffen die ontstaan door verbranding of productieprocessen, straling (radioactief en niet radioactief), geneesmiddelen, endocrien werkende stoffen etc. Deze stoffen werken in op de bodem, grondwater, lucht. Vrijwel alle soorten en habitattypen reageren op verontreiniging. De ecologische effecten uiten zich in het verdwijnen van soorten en/of het beïnvloeden van gevoelige ecologische processen. Deze beïnvloeding kan direct plaatsvinden maar ook indirect via een opeenvolging van ecologische interacties. Bovendien kan verontreiniging zich pas vele jaren/decennia later manifesteren. De gevolgen van verontreiniging zijn divers en complex. In het algemeen kan gesteld worden dat aquatische habitattypen en soorten gevoeliger zijn dan terrestrische systemen. Echter, afhankelijk van de concentratie en duur van de verontreiniging zijn alle habitattypen en soorten gevoelig en kan verontreiniging leiden tot verandering van de soortensamenstelling. Verdroging Er is sprake van verdroging als door menselijk ingrijpen de actuele grondwaterstand lager is dan de gewenste grondwaterstand (weersomstandigheden, bijvoorbeeld de effecten van een droge zomer, tellen niet mee). Als gevolg hiervan ontstaat een vochttekort bij planten die juist van grondwater afhankelijk zijn. Daarnaast treden er veranderingen op doordat de aard en de beschikbaarheid van voedingsstoffen veranderen. Vernatting Vernatting manifesteert zich in hogere grondwaterstanden en/of toenemende kwel veroorzaakt door menselijk handelen. Vernatting grijpt in op de bodem- of watercondities. Bij verdergaande vernatting kan een gebied ongeschikt worden voor planten en dieren en zo leiden tot een verandering in de soortensamenstelling en uiteindelijk het habitattype. Optische verstoring optische verstoring betreft verstoring door de aanwezigheid en/of beweging van mensen dan wel voorwerpen die niet thuishoren in het natuurlijke systeem. Optische verstoring leidt vooral tot vluchtgedrag van dieren. De soort reageert bijvoorbeeld op beweging omdat een potentiële vijand wordt verwacht. Andersom kan optische verstoring juist ook het blad 11 van 25

13 uitzicht van soorten beperken waardoor zij potentiële vijanden niet zien naderen. De daadwerkelijke effecten zijn zeer soortspecifiek en hangen van de schuwheid van de soort en de mate waarin gewenning optreedt. Bovendien kunnen de effecten afhankelijk zijn van de periode van de levenscyclus van de soort: in de broedtijd zijn soorten over het algemeen schuwer en dus gevoeliger voor optische verstoring. Verstoring door mechanische effecten Onder mechanische effecten vallen verstoring door betreding, golfslag, luchtwervelingen etc. die optreden ten gevolge van menselijke activiteiten. De oorzaken en gevolgen zijn bij deze storende factor zeer divers. Deze storende factor kan leiden tot een verandering van het habitattype en/of verstoring of het doden van fauna-individuen. Verandering van populatiedynamiek De storende factor verandering in populatiedynamiek treedt op indien er een direct effect is van een activiteit op de populatie-opbouw en/of populatiegrootte. Er wordt hier vooral gedoeld of de situatie waneer er sprake van sterfte van individuen door wegverkeer, windmolens, of door jacht of visserij. Bewuste, menselijke ingrepen op populatieniveau kunnen leiden tot directe problemen en problemen in de toekomst. Een verandering in populatieomvang is een direct effect. Een verandering in populatie-opbouw (verandering van de verhouding sterfte-reproductie) leidt in de toekomst tot effecten. Bewuste verandering soortensamenstelling Er is sprake van bewust ingrijpen in de natuur door herintroductie van soorten, introductie van exoten, uitzetten van vis, inzaaien van genetisch gemodificeerde organismen etc. Er treedt concurrentie op in voedselbeschikbaarheid, nestgelegenheid etc. Deze concurrentie kan leiden tot het verdringen (opvullen van de niche) van de oorspronkelijke soorten. Geluid Voor sommige soortgroepen zijn nadelige effecten van geluidsbelasting bekend. Van broedvogels is bijvoorbeeld bekend dat gebieden met een te hoge geluidsbelasting vermeden worden en dat het reproductiesucces in deze gebieden lager is dan in ongestoorde gebieden. Licht Kunstmatige verlichting van de nachtelijke omgeving kan tot verstoring van het normale gedrag van soorten leiden. Trilling Er is sprake van trillingen in bodem en water als dergelijke trillingen door menselijke activiteiten veroorzaakt worden, zoals bij boren en heien. Trilling kan leiden tot verstoring van het natuurlijke gedrag van soorten. Individuen kunnen tijdelijk of permanent verdreven worden uit hun leefgebied. Over het daadwerkelijke effect van trilling is nog zeer weinig bekend Effecten ingreep op kwalificerende habitattypen en -soorten De externe werking tijdens de aanleg en exploitatie van het sportpark dient bekeken te worden in relatie tot de instandhoudingdoelstellingen van het Natura 2000-gebied. Hierbij is het van belang om te bepalen of sprake is van een mogelijke verstoring of verslechtering of een significant negatief effect van het voorgenomen project op de aangewezen habitattypen. blad 12 van 25

14 In het ontwerp-aanwijzingsbesluit zijn de volgende typen opgenomen: Habitattypen: Stuifzandheiden met struikhei, Zwakgebufferde vennen, Zure vennen, Vochtige heiden (hogere zandgronden), Droge heiden en Pioniervegetaties met snavelbiezen. Voor de genoemde habitattypen zijn instandhoudingdoelen geformuleerd. Habitattypen De instandhoudingdoelen van genoemde habitattypen zijn gericht op behoud van het oppervlakte en verbetering van de kwaliteit. De heide in het gebied behoort deels tot habitattype stuifzandheiden met struikhei (op landduinen) en deels tot habitattype H4030 droge heiden (op dekzand). De heide is vergrast. De afwisseling van zand en hei is voor een groot aantal dieren belangrijk. Het habitattype zwakgebufferde vennen heeft zich ontwikkeld in nieuwe poelen langs de Lei. De zure vennen in het gebied hebben grotendeels een matige kwaliteit. Kwaliteitsverbetering is hier mogelijk. Het habitattype vochtige heiden, hogere zandgronden (subtype A) is plaatselijk goed ontwikkeld met heischrale soorten, een groot gedeelte is echter vergrast. Het gebied lijdt onder verdroging. De heide in het gebied behoort deels tot habitattype H2310 stuifzandheiden met struikhei (op landduinen) en deels tot habitattype droge heiden (op dekzand). Het habitattype pioniervegetaties met snavelbiezen komt veel voor op plagplekken, het type zal echter voor een groot deel weer omvormen tot habitattype H4010 vochtige heiden, hogere zandgronden (subtype A). Daarnaast komt het type ook in natuurlijke laagtes voor. De werkzaamheden vinden buiten de grenzen van het Natura 2000-gebied plaats. Negatieve effecten in zowel de permanente situatie als in de aanlegfase zouden kunnen optreden als gevolg van veranderingen in de waterhuishouding. De minimale afstand tussen het plangebied Riels Kwadrant en het Natura 2000-gebied is circa 150 meter. Een verandering van de grondwaterstand door aanleg en/of ingebruikname van het sportpark kan tot verdroging of vernatting binnen het Natura 2000-gebied leiden. Gezien de gevoeligheid van de aanwezige habitats voor verdroging of vernatting kunnen, bij een verandering van de grondwaterstand, negatieve effecten op voorhand niet worden uitgesloten. Ter voorkoming van verdroging of vernatting binnen het Natura 2000-gebied wordt geadviseerd om tijdens de aanleg van het sportpark daarom geen verandering van de grondwaterstand te laten plaatsvinden. De habitattypen zijn ongevoelig voor verstorende factoren als geluid, licht en trilling, negatieve effecten zijn dan ook niet aan de orde. Cumulatieve effecten Cumulatieve effecten vanwege voorgenomen ingrepen elders in en rond het beschermde gebied 'Regte heide & Riels laag in relatie tot de realisering van het sportpark zijn niet van toepassing. blad 13 van 25

15 blad 14 van 25

16 4 Conclusies Een eventuele verandering van de grondwaterstand door aanleg en/of ingebruikname van het sportpark kan tot verdroging of vernatting binnen het Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag leiden. Gezien de gevoeligheid van de aanwezige habitats voor verdroging of vernatting kunnen, bij een verandering van de grondwaterstand, negatieve effecten op voorhand niet worden uitgesloten. Om negatieve effecten uit te sluiten, mag de voorgenomen realisatie van het sportpark niet leiden tot een verandering van de grondwaterstand ter plaatse van het Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag. De kwalificerende habitattypen van het nabij gelegen Natura 2000-gebied zijn niet gevoelig voor eventuele (tijdelijke) verstoring door geluid, licht en trilling. Oppervlakte verlies, versnippering, vermesting, verzilting en verontreiniging zijn in dit geval niet relevant aangezien de werkzaamheden buiten de grenzen van het Natura 2000-gebied 'Regte heide & Riels laag plaatsvinden. Ook worden geen negatieve effecten in de vorm van verstoring of verslechtering verwacht. Deze conclusie betreft zowel de realisatiefase als de fase van ingebruikname na de aanleg. Op basis van bovenstaande conclusies is in nauw overleg met het waterschap, een grondwaterneutraal watersysteem voor het toekomstige sportpark gekozen, waarmee verdroging en vernatting van het Natura 2000-gebied 'Regte Heide & Riels Laag' wordt voorkomen. Voor de kenmerken van het watersysteem wordt verwezen naar het rapport 'Watertoets, Het nieuwe sportpark Van den Wildenberg, Goirle, Oranjewoud B.V., november 2009'. Indien de afspraken rondom het watersysteem worden nageleefd, hoeft geen vergunning op grond van de Natuurbeschermingswet ex art. 19d lid 1 bij de provincie te worden aangevraagd. Indien alsnog een ander watersysteem wordt gekozen, dient, gezien de korte afstand van het sportpark ten opzichte van het Natura-2000 gebied, te worden bezien of voor aanvang van de werkzaamheden een vergunning op grond van de Natuurbeschermingswet ex art. 19d lid 1 moet worden aangevraagd. In de vergunningsprocedure kan het bevoegd gezag een passende beoordeling naar de significantie van mogelijke effecten verlangen, wanneer wel een verandering van de grondwaterstand plaatsvindt. blad 15 van 25

17 blad 16 van 25

18 5 Literatuur Janssen, J.A.M. & J.H.J. Schaminée, Habitattypen, Europese natuur in Nederland. Janssen, J.A.M. & J.H.J. Schaminée, Soorten van de Habitatrichtlijn, Europese natuur in Nederland blad 17 van 25

19 blad 18 van 25

20 Bijlagen blad 19 van 25

21 blad 20 van 25

22 Bijlage 1: Wettelijk kader Nederlandse natuurwetgeving Hieronder volgt een algemene beschrijving van de Natuurwetgeving, gevolgd door betreffende onderdelen van de wetgeving. Algemeen De Nederlandse natuurwetgeving valt uiteen in gebiedbescherming en soortbescherming. De gebiedsbescherming is geïmplementeerd in de Natuurbeschermingsweg 1998 en omvat de Natura 2000-gebieden. In de Natura 2000-gebieden zijn de beschermde natuurmonumenten alsmede de gebieden met de status Vogel- en/of de Habitatrichtlijn-gebied (voorheen Speciale Beschermingszones SBZ's) opgenomen. Globaal kan gesteld worden dat de gebiedsbescherming gericht is op de bescherming van de waarden waarvoor een gebied is aangewezen. Deze bescherming is gebiedspecifiek, maar kent wel de zogenaamde externe werking. Dat wil zeggen dat ook handelingen buiten het beschermde gebied niet mogen leiden tot verlies aan kwaliteit in het beschermde gebied. De soortbescherming is opgenomen in de Flora- en faunawet. Deze wet omvat ook de bescherming van Habitatrichtlijnsoorten buiten de aangewezen Natura 2000-gebieden welke zijn vermeld in bijlage IV. Deze bescherming geldt overal in Nederland, ook in de beschermde gebieden. De soortbescherming kent geen externe werking. Projecten worden getoetst aan de directe invloed op beschermde waarden binnen de grenzen van het projectgebied. Conform deze wet is de initiatiefnemer bij ruimtelijke ingrepen verplicht op de hoogte te zijn van mogelijke voorkomende beschermde natuurwaarden binnen het projectgebied. Vanuit de kennis dienen plannen en projecten getoetst te worden aan eventuele strijdigheid met de verbodsbepalingen uit de Flora- en faunawet (zie paragraaf 2.2 van het voorgaande rapport). Flora- en faunawet Onder de werking van de Flora- en faunawet vallen circa dier- en plantensoorten. Alle inheemse zoogdieren (m.u.v. de huismuis en zwarte en bruine rat), vogels, amfibieën en reptielen zijn beschermd. Tevens hebben een aantal soorten planten, vissen, insecten en ongewervelden een beschermde status. Voor de in het wild voorkomende planten en dieren geldt de algemene zorgplicht (art. 2). Volgens de Flora- en faunawet mogen beschermde dier- en plantensoorten niet worden verwond, gevangen, opzettelijk worden verontrust of gedood. Voortplanting- of vaste rustof verblijfplaatsen mogen niet worden beschadigd, vernield of verstoord. Beschermde planten mogen op geen enkele wijze van hun groeiplaats worden verwijderd of vernield. De verbodsbepalingen van de wet staan genoemd in onderstaand kader. blad 21 van 25

23 Verboden handelingen met betrekking tot beschermde planten: Artikel 8: Het plukken, verzamelen, afsnijden, vernielen, beschadigen, ontwortelen of om een andere manier van de groeiplaats verwijderen van planten Artikel 13: Het vervoeren en onder zich hebben (in verband met verplaatsen) van planten Verboden handelingen met betrekking tot beschermde dieren: Artikel 9: Het doden, verwonden, vangen of bemachtigen van dieren. Het met het oog op bovenstaande doelen opsporen van dieren. Artikel 10: Het opzettelijk verontrusten van dieren Artikel 11: Het beschadigen, vernielen, uithalen wegnemen, verstoren van nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren. Artikel 13: Het vervoeren en onder zich hebben (in verband met verplaatsen) van dieren De werkingssfeer van de Flora- en faunawet is niet beperkt tot of gerelateerd aan speciaal aangewezen gebieden, maar geeft soorten overal in Nederland bescherming. In artikel 75 van de Flora- en faunawet worden de ontheffingsmogelijkheden weergegeven. Op 23 februari 2005 is de Algemene Maatregel van Bestuur m.b.t. artikel 75 van de Flora- en faunwet 1 in werking getreden. Middels deze AMvB wordt onder bepaalde voorwaarden een algemene vrijstelling geregeld van de ontheffingsplicht van de Flora- en faunawet. Deze vrijstelling geldt voor ruimtelijke ontwikkeling en inrichting, bestendig gebruik en bestendig beheer en onderhoud en voor bepaalde (algemeen voorkomende) soorten. Welke voorwaarden verbonden zijn aan de vrijstelling hangt af het de dier- of plantensoorten die voorkomen in het plangebied. In de AMvB worden hiertoe verschillende beschermingsregimes onderscheiden. Soorten van tabel 1 algemene soorten lichtste beschermingsregime AMvB: Voor deze soorten geldt voor ruimtelijke ontwikkeling een vrijstelling van de ontheffingsplicht. Voor deze soorten is derhalve geen ontheffing nodig. Wel geldt ten aanzien van deze soorten de zorgplicht, die eveneens van de Flora- en faunawet uitgaat. Soorten die vallen onder de vrijstelling betreft onder andere algemene zoogdiersoorten, zoals algemene muizen- en spitsmuizen, de Egel, Konijn en Mol, Ree en Vos;, algemene amfibieënsoorten, waaronder de Bruine kikker, Gewone pad en Kleine watersalamander en plantensoorten als Grasklokje en Gewone dotterbloem. Soorten van tabel 2 overige soorten middelste beschermingsregime AMvB: Voor soorten van tabel 2 van de AMvB is bij ruimtelijke ontwikkelingen een vrijstelling mogelijk van de ontheffingsplicht, indien gewerkt wordt volgens een door het Ministerie van LNV goedgekeurde gedragscode. Ontbreekt zon gedragscode, dan dient ontheffing aangevraagd te worden, welke wordt getoetst aan het criterium doet geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van de soort(lichte toets). Daarnaast geldt ook voor soorten van tabel 2 de algemene zorgplicht. 1. Besluit houdende wijziging van een aantal algemene maatregelen van bestuur in verband met wijzigingen van artikel 75 van de Flora- en faunawet en enkele andere wijzigingen. blad 22 van 25

24 Soorten van tabel 3 genoemd in bijlage IV van de Habitatrichtlijn en in Bijlage 1 van de AMvB zwaarste beschermingsregime AMvB. Voor soorten van tabel 3 geldt het zwaarste beschermingsregime en is bij ruimtelijke ontwikkelingen geen vrijstelling mogelijk van de ontheffingsplicht, ook niet met een gedragscode. Voor deze soorten dient een ontheffing aangevraagd te worden, welke aan vier criteria wordt getoetst (zware toets): de functionaliteit van de voortplantings- en/of vaste rust- en verblijfplaats wordt niet aangetast, er is sprake van een in of bij wet genoemd belang, er is geen alternatief en doet geen afbreuk aan de gunstige staat van instandhouding van de soort. Daarnaast geldt ook voor soorten van tabel 3 de algemene zorgplicht. Voor Bijlage 1 soorten uit Tabel 3 kan ontheffing worden aangevraagd op grond van alle belangen genoemd in het Besluit vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten. In de praktijk komen bij Bijlage 1- soorten onderstaande vier belangen het meeste voor bij een ontheffing voor een ruimtelijke ingreep: 1. Bescherming van flora en fauna (b); 2. Volksgezondheid of openbare veiligheid (d); 3. Dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard, en voor het milieu wezenlijke gunstige effecten (e); 4. Uitvoering van werkzaamheden in het kader van ruimte inrichting of ontwikkeling (j) Voor Bijlage IV-soorten van de Habitatrichtlijn uit Tabel 3 geldt voor een ruimtelijke ingreep alleen ontheffing wordt verleend op grond van een belang uit de Habitatrichtlijn: 1. Bescherming flora en fauna (b) 2. Volksgezondheid of openbare veiligheid (d); 3. Dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard, en voor het milieu wezenlijke gunstige effecten (e); Vogels Vogels zijn niet opgenomen in Tabel 1 t/m 3; alle vogels zijn in Nederland gelijk beschermd. T.a.v. vogels geldt, dat werkzaamheden of gebruik van ruimte waarbij vogels worden gedood of verontrust, of waardoor hun nesten of vaste rust- of verblijfplaatsen worden verstoord verboden zijn. Bij ruimtelijke ontwikkelingen geldt een vrijstelling wanneer gewerkt wordt volgens een goedgekeurde gedragscode. Ontbreekt zon gedragscode dan dient formeel een ontheffing te worden aangevraagd. Voor broedvogels wordt echter geen ontheffing verleend waarbij als voorwaarde wordt gesteld dat broedvogels niet verstoord mogen worden tijdens het kwetsbare broedseizoen; dit mede in het kader van de algemene zorgplicht die ook voor vogels geldt. Bescherming van vogelnesten Tijdens werkzaamheden dient rekening te worden gehouden met het broedseizoen. Hiervoor is geen standaardperiode, het gaat erom of er een broedgeval is. Verblijfplaatsen van vogels die hun verblijfplaats het hele jaar gebruiken, zijn jaarrond beschermd. Slechts een beperkt aantal soorten bewoont het nest permanent of keer elk jaar terug naar hetzelfde nest. Deze soorten staan vermeld in categorie 1 t/m 4 van de 'Aangepaste lijst van jaarrond beschermde vogelnesten' (Ministerie van LNV, 2009). Indien de werkzaamheden effect hebben op deze soorten is een ontheffing nodig. Voor vogels kan alleen een ontheffing worden verleend op grond van een wettelijk belang uit de Vogelrichtlijn. Dit zijn: Bescherming van flora en fauna (b); Veiligheid van het luchtverkeer (c); Volksgezondheid of openbare veiligheid (d). blad 23 van 25

25 De meeste vogels maken elk broedseizoen een nieuw nest of zijn in staat om een nieuw nest te maken. Deze vogelnesten voor eenmalig gebruik zijn alleen tijdens het broedseizoen beschermd. Voor deze soorten* is geen ontheffing nodig, indien werkzaamheden buiten het broedseizoen plaatsvinden of maatregelen zijn getroffen om te voorkomen dat deze soorten zich op de bouwplaats gaan vestigen tijdens het broedseizoen. Buiten het broedseizoen mag van deze soorten het nest worden verplaatst of verwijderd. * Een deel van deze soorten zijn ondergebracht in categorie 5 van de 'Aangepaste lijst van jaarrond beschermde vogelnesten' (Ministerie van LNV, 2009). Hoewel het onderbrengen van deze soorten op deze lijst anders doet vermoeden is de vaste rust- en verblijfplaats van deze vogels niet jaarrond beschermd. Dit betreffen namelijk vogels die weliswaar vaak terugkeren naar de plaats waar zij het jaar daarvoor gebroed hebben of de directe omgeving daarvan, maar die wel over voldoende flexibiliteit beschikken om, als de broedplaats verloren is gegaan, zich elders te vestigen. Natuurbeschermingswet 1998/ Habitatrichtlijn 1 oktober 2005 is de nieuwe Natuurbeschermingswet in werking getreden. In deze nieuwe wet is het door artikel 6 Habitatrichtlijn voorgeschreven beschermingsregime voor Natura 2000-gebieden volledig en correct omgezet. Vanaf dat moment heeft Nederland de Europese Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn volledig in nationale wetgeving verankerd. Voor projecten of andere handelingen in of nabij een Natura 2000-gebied met mogelijke schadelijke gevolgen voor de aanwezige natuurwaarden zal in voorkomend geval een vergunning moeten worden aangevraagd. Als er een kans is op een significant negatief effect dient ook een passende beoordeling te worden opgesteld. Conform het voorzorgsbeginsel verleent het bevoegd gezag in beginsel alleen een vergunning als het uit de passende beoordeling de zekerheid verkregen heeft dat de activiteit de natuurlijke kenmerken van het gebied niet aantast. Deze zekerheid bestaat wanneer er wetenschappelijk gezien redelijkerwijs geen twijfel is over de afwezigheid van schadelijke gevolgen. Als significante effecten niet kunnen worden uitgesloten, kan de vergunning toch worden verleend aan de hand van de ADC-criteria: (A) bij ontbreken van alternatieve oplossingen voor het project of andere handeling, (D) om dwingende redenen van groot openbaar belang en (C) met het voorschrift verbonden aan de vergunning dat de initiatiefnemer compenserende maatregelen vooraf en tijdig treft. Een passende beoordeling is niet vereist voor een activiteit die een herhaling of voortzetting is van een activiteit waarvan reeds een passende beoordeling werd gemaakt, voorzover de passende beoordeling redelijkerwijs geen nieuwe gegevens en inzichten kan opleveren omtrent de significante gevolgen van die activiteit. Het verbod behoudens vergunning geldt alleen voor aangewezen gebieden. Momenteel zijn alleen de Vogelrichtlijngebieden door het Ministerie van LNV aangewezen. Met de aanwijzing van de Habitatrichtlijngebieden wordt in de loop van 2006 begonnen. Zolang LNV nog geen Habitatrichtlijngebieden heeft aangewezen moet rekening worden gehouden met het door artikel 6 van de Habitatrichtlijn voorgeschreven beschermingsregime voor Natura 2000-gebieden. blad 24 van 25

26 blad 25 van 25