januari 2010 Wegwijs in technische regelgeving en normalisatie

Transcriptie

1 januari 2010 Wegwijs in technische regelgeving en normalisatie

2

3 Wegwijs in technische regelgeving en normalisatie Uw stem laten horen in het normvoorbereidend werk in België: Sectorale Normalisatie Operator Wegwijs in technische regelgeving en normen: Normenantennes Beschermen en exploreren van intellectuele eigendom: Octrooicel

4 Een gezamenlijke realisatie van Agoria en Sirris met de steun van FOD Economie en NBN 2 Coördinatie: Dirk De Moor Lay-out: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Druk: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Foto s: fotolia.com - zie naam auteur/ pagina Cover: fotolia.com Alex Saveliev, Pinosub, yang yu, Orlando Florin Rosu, Sebastian Duda, Nik Frey, Small Town Studio Federale Overheidsdienst Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Vooruitgangstraat 50 B BRUSSEL Ondernemingsnr.: tel Verantwoordelijke uitgever: Regis MASSANT Voorzitter a.i. van het Directiecomité Vooruitgangstraat 50 B-1210 BRUSSEL Wettelijk depot: D/2009/2295/86 S /174-10

5 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." Inhoudstafel 1. Even afstemmen Sectorale Normalisatie Operator: vooruitdenken Normenantennes Normenantennes: wegwijs in technische regelgeving en normen Normenantenne Algemene Veiligheid en kwaliteit van machines en uitrusting Normenantenne Energie-efficiëntie van machines en systemen Normenantenne Elektrotechniek Normenantenne ICT Normenantenne Process equipment Normenantenne Toepassing van (Europese) regelgeving door de fabrikanten van bouwproducten Octrooicel: Beschermen en exploreren van intellectuele eigendom Handelsbelemmeringen door technische voorschriften? De FOD Economie helpt De Richtlijn 98/34/EG over een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften Het akkoord omtrent de Technische Handelsbelemmeringen (TBT) van de Wereldhandelsorganisatie De verordening 764/2008/EG Het Belgisch contactpunt voor informatie en klachten is:...25

6 4

7 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." Aleksandar Radovanovic - Fotolia 1. Even afstemmen 5 Sirris-Agoria en ICTStandards zijn op 20 maart 2007 door de Raad van Bestuur van het NBN (Bureau voor Normalisatie) erkend als Sectorale Normalisatie Operator voor meer dan 100 Belgische spiegelcommissies in de domeinen mechatronica, drukapparatuur, technische installaties voor de bouw, informatie- en communicatietechnologie. Sirris heeft met de steun van de Federale Overheidsdienst Economie een aantal normenantennes opgestart die de technologische sector - en dan voornamelijk de kmo s - bijstaan en informeren over bestaande Belgische, Europese en internationale technische wetgeving en normen. Daarnaast steunt de Federale Overheidsdienst de Octrooicel van Sirris, die bedrijven helpt in het beschermen van hun intellectuele eigendom en exploreren van innovatieve oplossingen in de octrooidatabanken.

8 International Europe Country/Belgium De voornaamste rechtsinstrumenten van de Europese Unie op het gebied van technische regelgeving zijn de richtlijnen en verordeningen. In de nieuwe aanpak bevatten de richtlijnen enkel nog de essentiële vereisten. De technische oplossingen worden toegelicht in de geharmoniseerde normen. Dit zijn EN normen geciteerd in het officiële publicatieblad van de Europese Unie. De nieuwe aanpak heeft als groot voordeel dat bij een evolutie in de stand der techniek geen wetgevend proces meer moet worden opgestart om de richtlijn aan te passen. 6 De normalisatie is georganiseerd in 3 domeinen: telecom, elektrotechniek en de rest waar- ISO IEC ITU onder mechatronica, bouwproducten, transport, Telkens wor- CEN CENELEC ETSI den 3 niveaus onderscheiden: het nationale, het Europese en het NBN BEC NBN Internationale. Om de efficiëntie te Other areas Electrotechnical Telecommunication vergroten bestaan er overeenkomsten om Life time gezamenlijk normen Legislation Interoperability te ontwikkelen tussen CEN en ISO (Vienna agreement 30% gemeenschappelijke normen) en tussen CENELEC en IEC (Dresden agreement 70% gemeenschappelijke normen). Trade barrier Om de technische handelsbelemmeringen maximaal weg te werken en een ééngemaakte Europese markt te realiseren, verplichten de Europese normalisatie-instituten de Europese normen ongewijzigd over te nemen als nationale normen en conflicterende nationale normen in te trekken. Bovendien moeten nationale norminitiatieven gemeld worden. Is er geen Europees project mogelijk? Nationale projecten dienen gestopt wanneer een Europese norm in voorbereiding is.

9 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." De EU normvoorbereidende werkzaamheden bevatten typisch 2 publieke consultatiefasen. Tijdens de eerste fase zijn alle inhoudelijke en technische opmerkingen welkom. Tijdens de tweede consultatie enkel nog editoriale opmerkingen. 7

10 Okea - Fotolia 8 2. Sectorale Normalisatie Operator: vooruitdenken De Sectorale Normalisatie Operatoren Sirris-Agoria en ICTStandards verzorgen de technische ondersteuning en het administratief beheer van een aantal Belgische spiegelcommissies in de domeinen mechatronica, drukapparatuur, technische installaties voor de bouw, informatie- en communicatietechnologie. Deze spiegelcommissies, samengesteld uit alle betrokken partijen nemen kennis van de relevante documenten die de Europese (CEN, ETSI) of de Internationale (ISO, ITU) normalisatie-instituten doorsturen nemen in consensus een Belgisch standpunt in telkens wanneer dat vereist is wijzen de Belgische vertegenwoordigers en experts aan in de betrokken comités en werkgroepen bepalen eventueel 'new work items' en geven die door ontwikkelen, indien nodig, strikt nationale normen conform de Europese en Internationale regels in samenspraak met het NBN

11 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." De Sectorale Normalisatie Operator geeft u toegang tot al deze diensten. Hiervoor dient u zich te registreren in de betreffende commissies. Een uitgebreide informatiebrochure over de normalisatie kan u afladen van de website van het NBN via de link Als gebruiker van normen doet u een topinvestering, want: u beperkt de schadeclaims door het gebruik van beproefde technologie u gebruikt de laatste stand van de technologische kennis Als deelnemer aan normalisatie doet u een topinvestering, want: u geniet een strategisch voordeel door beïnvloeding van de markt u kan vroegtijdig kennis uitwisselen met uw concullega s u krijgt toegang tot een netwerk van duizenden deskundigen een geïnvesteerde euro levert gemiddeld 100 euro op volgens een studie van het Fraunhofer Instituut 9 ISO IEC ITU CEN CENELEC ETSI NBN NBN Sectorale operator Sectorale operator Sectorale operator Sirris-Agoria BEC-CEB Agoria ICT standards.be SNO SNO NBN commissie NBN commissie NBN commissie Meer informatie op en

12 Thomas Näther - Fotolia Normenantennes 3.1. Normenantennes: wegwijs in technische regelgeving en normen Voortdurend verschijnt er nieuwe technische regelgeving. Producten en processen vallen steeds meer gelijktijdig onder verschillende regelgevingen. De nieuwe aanpak richtlijnen steunen op geharmoniseerde normen om aan te tonen dat aan de essentiële vereisten voldaan is. Met deze geharmoniseerde normen zijn de producten beter wettelijk beschermd. Het aantal technische commissies en normen neemt dan ook voortdurend toe. Bestaande normen worden systematisch geactualiseerd en aangepast aan de technologische vooruitgang. De missie van de normenantennes is: De sector inzicht verschaffen in de methodiek en tendensen Individuele vragen beantwoorden Belangen van kmo s verwoorden in Technische Comités

13 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." Onze Normenantennes helpen u bij het duiden, opzoeken, interpreteren en toepassen van de technische regelgeving en normen. We organiseren informatieve seminaries en workshops. We informeren via de nieuwsbrieven van Agoria en Sirris, via onze website norm.sirris.be en via publicaties in tijdschriften over de ontwikkelingen in technische regelgeving en normalisatie. We organiseren cursussen die dieper ingaan op normalisatiethema s die verschillende bedrijven aanbelangen. We focussen ons dan op een specifieke richtlijn, een bepaalde norm of een werkingsproces zoals het uitvoeren van een risicoanalyse op een product. We beantwoorden individuele vragen. Enkele typische vragen voor een normenantenne: Onder welke richtlijn valt mijn product? Moet ik CE markering aanbrengen op mijn product? 11 Ik gebruik momenteel volgende lijst van normen, is deze nog up to date? Waar kan ik de recentste norm vinden? Hoe kan ik zoeken welke normen van toepassing zijn op mijn product? Wat moet er op de verklaring van overeenstemming vermeld worden? Hoe moet ik mijn technisch dossier samenstellen? Meer informatie op norm.sirris.be of via normen@sirris.be

14 Normenantenne Algemene Veiligheid en kwaliteit van machines en uitrusting De normenantenne Algemene veiligheid en kwaliteit van machines en uitrusting informeert de producenten en gebruikers van machines op het gebied van veiligheid en kwaliteit. Deze normenantenne legt de focus op de machinerichtlijn. Op 1 januari 2010 vervangt de nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EC de machinerichtlijn 98/37/EC. De nieuwe machinerichtlijn bevat duidelijkere en beter omschreven definities, verplicht de opmaak van een technisch dossier voor niet-voltooide machines, legt grotere verantwoordelijkheid bij de invoerder en spreekt niet langer van fundamentele maar van essentiële veiligheidseisen. De risicobeoordeling wordt een essentieel element. Tevens wordt de beoordeling en rapportering van een product gelijktijdig onderworpen aan verschillende richtlijnen duidelijker gesteld. Deze richtlijnen kunnen zijn: LVD richtlijn (laagspanning), EMC richtlijn (Electro Magnetische Compatibiliteit), de sociale EMF richtlijn (Electro Magnetische Frequentie) en de geluidsrichtlijn voor machines voor gebruik buitenshuis. Wanneer voor een bepaald risico een andere richtlijn moet worden gevolgd, moet aan de essentiële eisen van deze toepasselijke richtlijn voldaan worden, doch de rapportering geschiedt volgens het model van de machinerichtlijn. Geluid is één van de meest belastende milieu aspecten wat betreft het effect op stress en algemeen levenscomfort. Daarom is de geluidsrichtlijn 2000/14/EC ingevoerd waarbij bepaalde producten hun geluidsvermogen moeten vermelden en andere zelfs onder bepaalde limietwaarden moeten blijven. Regelmatig worden limietwaarden opgelegd aan nieuwe machines en worden de bestaande limieten strenger. Vele machines hebben nog geen specifieke normen om hun geluidsvermogens op te meten waardoor het moeilijk is om limieten te stellen. Een inhaalbeweging zal zich hier dan ook voordoen. De dienstverlening omvat volgende domeinen: Algemene veiligheid van machines: veiligheid, veiligheid van besturingssystemen, ergonomie, geluid, mechanische trillingen en schokken. Marilook Veiligheid en (geharmoniseerde) normen voor specifieke machines: landbouwmachines, machines voor de burgerlijke bouwkunde, hefkranen, gereedschapsmachines, machines voor de voedingsindustrie, verpakkingsmachines, textielmachines, compressoren, drukpersen en papiermachines, industriële ovens. Algemene normen: dimensionele engeometrische productspecificatie en controle. Marilook - Fotolia Nerijus Dilba - Fotolia

15 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." Dave Walker - Fotolia 3.3. Normenantenne Energie-efficiëntie van machines en systemen 13 De normenantenne Energie-efficiëntie van machines en systemen sensibiliseert en informeert de bedrijven in de mechatronica sector op het gebied van energieefficiëntie en duurzame producten en processen. De Europese Gemeenschap wil haar doelstelling 20% verhoging van de energie-efficiëntie o.a. bereiken via gemandateerde CEN normen. Deze normen bepalen nieuwe standaarden voor energieefficiëntie en reiken via technologietransfer uit onderzoeksprojecten ook diverse technologische oplossingen aan. Momenteel zit dit nog in een startfase en worden de meeste meetprocedures, om efficiëntie niveaus te bepalen, en de state of the art oplossingen uitgewerkt via specifieke werkgroepen binnen de Europese Commissie. Maar meer en meer wordt dit overgenomen door werkgroepen in de verschillende technische commissies van CEN. Enkele voorlopende sectoren zijn: pompen, compressoren, industriële ovens, Deze tendens zal spoedig uitbreiding vinden naar alle machines en installaties. De ECO-design richtlijn 2005/32/EC (EuP richtlijn) met update via Amendement 2008/28/EC bepaalt de principes, condities en criteria voor eco-design vereisten van een uitgekozen selectie energieverbruikende en energie gerelateerde producten. Deze richtlijn richt zich voornamelijk op het verbruik van de producten zelf maar in een latere fase worden ook energie gerelateerde producten, die een grote impact hebben op het energieverbruik, zoals ramen en deuren bijgevoegd. In eerste instantie werd een impact analyse uitgevoerd om de producten met het grootste besparings-

16 potentieel te vinden. Hierbij werd rekening gehouden met het energieverbruik, de gemiddelde werkingsduur en het aantal geïnstalleerde producten. In tweede instantie werken verschillende technische commissies productnormen uit. Tevens dienen test en meetprocedures ontwikkeld te worden. De Energy labelling richtlijn 92/75/EEG geeft aan hoe de consumptie van energie en grondstoffen wordt aangeduid op producten. Deze richtlijn is vooral gericht op huishoudapparatuur (koelkasten, televisies, wasmachines ) maar maakt reeds melding om deze uit te breiden voor alle energieverbruikende producten, zowel voor commercieel als industrieel gebruik, en voor energiegerelateerde producten zoals bouwproducten (ramen,deuren ). Om substantiële energie- en materiaalbesparingen te realiseren, worden nieuwe ontwerpmethodologieën ontwikkeld. 14 ECO-design is een concept bedoeld voor de vermindering van energie- en materiaalconsumptie van producten, bij hun gebruik en om deze producten vlotter recycleerbaar te maken.

17 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." 3.4. Normenantenne Elektrotechniek De normenantenne Elektrotechniek sensibiliseert en informeert de bedrijfswereld over de evoluties op het gebied van productwetgeving en ondersteunende normalisatie-activiteiten relevant voor elektrotechnische en elektronische apparatuur. Een brede waaier van wetgevende verplichtingen is van toepassing op deze apparatuur, onder andere op het gebied van: veiligheid (Laagspanningsrichtlijn LVD richtlijn 2006/95/EG) elektromagnetische compatibiliteit (EMC richtlijn 2004/108/EEG) milieu (RoHS richtlijn 2002/95/EG voor de beperking van het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen) eco-design van energieverbruikende producten ( Energy using Products -richtlijn EuP richtlijn 2005/32/EG) De wetgevende eisen en ondersteunende normalisatie-activiteiten zijn in al deze domeinen in continue evolutie. Dit is momenteel het meest uitgesproken op het gebied van milieu en eco-design, waarbij energie-efficiëntie het belangrijkste aandachtspunt vormt. 15 Zo wenst Europa de RoHS-richtlijn aan te passen. Het RoHS-herzieningsvoorstel introduceert de basisprincipes van CE-markeringsrichtlijnen waarbij wetgevende vereisten ondersteund worden door een op normen gebaseerde conformiteitsbeoordeling. In het kader van de EuP richtlijn zijn de eerste concrete productgroepgerichte implementatiemaatregelen uitgevaardigd, o.a. voor verlichting, motoren, televisies, settop boxes, elektrische voedingen en standby verbruik. In alle goedgekeurde maatregelen ligt de klemtoon op energie-efficiëntie vereisten. Tevens is er een reeks voorbereidende studies in uitvoering om de relevantie van wetgevende verplichtingen voor nieuwe productgroepen te evalueren. Deze wetgevende evoluties stimuleren nieuwe normalisatie-activiteiten op het gebied van milieu-aspecten en energie-efficiëntie voor elektrotechnische en elektronische apparatuur. Bedrijven die erin slagen om deze milieu- en eco-design normen in een vroeg stadium te integreren in hun productontwikkelingsstrategie kunnen een concurrentieel voordeel opbouwen. Het is dan ook van het grootste belang dat de normenantenne de bedrijven hierover tijdig en volledig informeert. Kadal - Fotolia Sebastian Duda - Fotolia

18 Konstantin Sutyagin - Fotolia Normenantenne ICT In het domein van de informatie- en communicatietechnologie (ICT) zijn normen en specificaties van vitaal belang om de interoperabiliteit tussen applicaties, producten, processen te garanderen. Door de toenemende integratie van ICT functionaliteit - zowel in producten als processen - dienen bedrijven hun gezichtsveld, ook qua normalisatie en reglementering, te verruimen buiten hun klassieke competentiedomeinen. Gevolg van deze tendensen is dat, in het bijzonder voor kmo s, enerzijds de rechtstreekse toegang tot normalisatie en anderzijds de identificatie van relevante activiteiten worden bemoeilijkt, en dit in het bijzonder voor nieuwere en zeer snel evoluerende domeinen zoals ICT. Normen en specificaties worden gehanteerd ter ondersteuning van de richtlijn over radioapparatuur en telecommunicatie-eindapparatuur (R&TTE-richtlijn 1999/5/ EG). Deze richtlijn is van toepassing op vrijwel alle producten die gebruikmaakt van het radiofrequentiespectrum alsook alle telecommunicatie-eindapparatuur. Typische voorbeelden zijn de groeiende groep van apparaten en machines met ingebouwde short-range devices (zoals Bluetooth, Zigbee, RFID, ), radioterminals (bijv. GSM handsets, ), vaste netwerkeindapparatuur (bijv. modems, ). De geharmoniseerde normen in het kader van de R&TTE richtlijn besteden specifieke aandacht aan het efficiënt gebruik van het radiospectrum. Ook in andere ICT-sectorwetgeving, zoals de telecomwetgeving en wetgeving rond elektronische handtekeningen, spelen normen een ondersteunende rol.

19 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." In een brede waaier van Europese beleidslijnen op het gebied van ICT zijn normen van essentieel belang om interoperabiliteit te realiseren. Enkele voorbeelden: Een versnelde toepassing van ICT oplossingen in het wegverkeer en een interne markt voor ITS (Intelligent Transport Systems) diensten worden bevorderd door normen die leiden tot interoperabiliteit van systemen. Slimme meters kunnen bijdragen tot een vermindering van het energieverbruik. Ontplooiing van slimme meters vereist ondersteunende normen om interoperabiliteit te garanderen. e-health: In de gezondheidszorg zijn gemeenschappelijke normen essentieel voor de interoperabiliteit van elektronische medische dossiers en de elektronische uitwisseling tussen gezondheidsprofessionals. Informatie- en netwerkveiligheid kan in een geconnecteerde wereld enkel gegarandeerd worden indien interoperabiliteit gegarandeerd is. 17

20 3.6. Normenantenne Process equipment De Belgische fabrikanten van procesuitrusting (drukapparatuur, leidingen, pompen en compressoren) zijn meestal kleine ondernemingen die geconfronteerd worden met een stortvloed aan wetgeving en normalisatie. Zij hebben veelal Europa of zelfs de hele wereld als markt. Historisch heeft deze sector steeds een vrij strenge regelgeving gekend vanwege de gevaren die inherent gepaard gaan met het gebruik van deze apparaten. Procesuitrusting is in de meeste gevallen onderworpen aan de eisen van de Richtlijn 97/23/EEG voor Drukapparatuur (PED) of de Richtlijn 87/404/EEG voor Drukvaten van eenvoudige vorm (SPVD). Deze richtlijnen worden ondersteund tal van nieuwe (geharmoniseerde) normen die een impact kunnen hebben op de markttoegang. Medio 2008 heeft de Europese Commissie een geüpdate, omvangrijke lijst van geharmoniseerde normen in het kader van de PED gepubliceerd. Deze lijst bevat 179 geharmoniseerde normdelen afkomstig uit 98 verschillende normen. 18 Vooral de geharmoniseerde productnormen (drukvaten, leidingen, stoomgenerators ), die gebaseerd zijn op de laatste technologische evoluties, bevatten een aantal nieuwe en interessante ontwerpmethodes die, zeker voor de kmo s, echter niet gemakkelijk te assimileren zijn. Uit diverse contacten met de bedrijven komt vaak naar voor dat, door optimalisatie van hun producten en het vermijden van overdimensionering, er een streven is naar zgn. licht-gewichtconstructies. Optimaal gebruik van materialen en optimaal ontwerp, nog net binnen de voorgeschreven veiligheidsaspecten, brengt dan mee dat, in vele gevallen, ook het gedrag onder vermoeiing dient beschouwd te worden. En dit heeft impact zowel in de ontwerp- als in de fabricatiefase. Ontwerpen tegen vermoeiing is een vrij moeilijke zaak en vormt een toenemende zorg om schadegevallen te vermijden die optreden na lang gebruik van het product in kwestie. Het gebruik van deze nieuwe methodes laat aan de bedrijven toe met een concurrentieel voordeel op de markt te komen, vermits ze veelal leiden tot minder materiaalgebruik en minder productiekosten. Anderzijds stelt de wettelijke interpretatie van de PED nog steeds heel wat problemen. Op dit ogenblik zijn rond deze materie reeds 213 officiële guidelines gepubliceerd op de website van de commissie. Sommige van deze guidelines worden ook nog eens in de loop der jaren herzien en aangepast. Door het feit dat de normenantenne zelf meewerkt aan het formuleren van deze guidelines is ze ideaal geplaatst om de bedrijven te informeren en te adviseren bij de interpretatie van de richtlijn. Max Tactic - Fotolia Ivan Ru - Fotolia

21 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." 3.7. Normenantenne Toepassing van (Europese) regelgeving door de fabrikanten van bouwproducten 19 Deze normenantenne beoogt een leidraad te zijn die het verband legt tussen de normen, wetgeving, regels van goed vakmanschap en de CE-markering in de sector van de technische installaties in de bouw. Onder technische installaties wordt verstaan: Klimaatbeheersing: ventilatie, verwarming, koeling en thermische zonnepanelen Brandbeveiliging: detectie, blussystemen, eerste interventiemiddelen, rook- en warmte afvoersystemen Metalen en kunststof schrijnwerk (ramen, deuren en poorten) Liften Staalstructuren De specifieke richtlijnen die hier aan bod komen zijn: 89/106/EEC 90/396/EEC bouwproductenrichtlijn (Construction Products Directive) gastoestellenrichtlijn (Appliances burning gaseous fuels)

22 92/042/EEC 95/16/EC 01/81/EC Boiler Efficiency Directive (New hot-water boilers fired with liquid or gaseous fluids - efficiency requirements) liftenrichtlijn (Lifts) National Emission Ceilings Directive (NECD) Naast de meer algemene richtlijnen zoals: 02/091/EC 06/95/EC 98/37/EC 92/75/EEC 05/32/EC Energy Performance of Buildings Low voltage equipment Machinery safety Energy Consumption Labelling Directive Eco-design of energy using products 20 Via de normenantenne kunnen de fabrikanten, installateurs en aannemers alle informatie terugvinden.

23 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." Vladyslav Danilin - Fotolia 4. Octrooicel: Beschermen en exploreren van intellectuele eigendom 21 U investeert in technologische innovaties? Maak gebruik van intellectuele eigendomsrechten om de waardecreatie maximaal aan te wenden! Maak gebruik van de kracht van de informatie in octrooien! Sirris ondersteunt de intellectuele eigendomsproblematiek gedurende uw volledig innovatieproces: Informeren en sensibiliseren Uitleg over het systeem van IE rechten (octrooien, modellen en merken) Advies geven op basisvragen over IE Informatie en opleiding over publieke online octrooidatabanken (bv Espacenet) Gespecialiseerde seminaries en opleidingen

24 Ondersteunen van uw innovatieprojecten Is mijn uitvinding octrooieerbaar? Evaluatie van nieuwheid en inventive step Pleegt mijn nieuw product of service geen inbreuk op bestaande IE rechten? Freedom to operate (FTO) Zoeken in database en interpretatie van de resultaten Thematische technologiewacht en trendanalyses IE strategie & portfolio Strategie van intellectuele eigendom Opvolgen van concurrenten en hun markten 22 IE beheer Opzoeken legale status Contractbeheer in het kader van R&D samenwerking Evaluatie van de positie van octrooien Inschatten van het risico op namaak Te ondernemen acties bij inbreuken Meer informatie op ip.sirris.be

25 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." Innovation process Corporate strategy Innovation strategy Innovation process Sales operations concept design prototype testing Production-sales IP basics IP - helpdesk IP awareness acties IP information analysis IP in business thematic technologywatch & trend IP search - research analysis IP landscape IP portfolio IPR strategy IP projects IP management IP in R&D contracts IPR acquisition IP in commercial contracts (eg licenses) IPR def.& off. action 23

26 Pellocks - Fotolia Handelsbelemmeringen door technische voorschriften? De FOD Economie helpt. Europa stelt alles in het werk om een eengemaakte markt te creëren. Af en toe duiken echter handelsbelemmeringen op onder de vorm van afwijkende nationale technische voorschriften. De FOD Economie beheert in België, via de Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid, verschillende juridische instrumenten die aan de belanghebbenden de kans bieden om hun rechtmatige belangen in de context van het vrije verkeer van goederen binnen Europa en in de wereld te verdedigen. Het betreft: 5.1. De Richtlijn 98/34/EG over een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften. Deze verplicht de lidstaten van de Europese Unie en van de EFTA alsook Turkije om hun ontwerpen inzake technische regelgeving mede te delen. Dit laat aan elke belanghebbende toe zich te verzetten tegen een ontwerp dat een technische belemmering tegenover het vrije verkeer van goederen vormt. Wenst u op de hoogte te blijven van de nieuwe regelgeving in uw vakgebied, dan kan u zich inschrijven om rechtstreeks via alle ontwerpen van reglementering te ontvangen: eu/enterprise/tris/index_nl.htm

27 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." 5.2. Het akkoord omtrent de Technische Handelsbelemmeringen (TBT) van de Wereldhandelsorganisatie Dit akkoord omtrent de Technische Handelsbelemmeringen (TBT) van de Wereldhandelsorganisatie behandelt de technische belemmeringen die op wereldvlak een nieuwe barrière voor het commercieel verkeer kunnen vormen. Wenst u op de hoogte te blijven van de nieuwe regelgeving in uw vakgebied, dan kan u zich inschrijven om rechtstreeks via alle ontwerpen van reglementering te ontvangen: eu/enterprise/tbt/ 5.3. De verordening 764/2008/EG De verordening 764/2008/EG (vaststelling van procedures voor de toepassing van bepaalde nationale technische voorschriften op goederen die in een andere lidstaat rechtmatig in de handel zijn gebracht) heeft onlangs de bestaande middelen vervoegd teneinde, door het versterken van het principe van de wederzijdse erkenning, het vrije verkeer van goederen binnen de Europese Gemeenschap te waarborgen. Deze beschikking stelt dat een product, dat in een lidstaat van de EU rechtmatig in de handel is gebracht, niet door een andere lidstaat mag worden verboden, behalve indien deze maatregel gerechtvaardigd is uit veiligheidsoverwegingen. 25 Meer informatie vindt u op Het Belgisch contactpunt voor informatie en klachten is: Voor informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften en technische handelsbelemmeringen (punten 5.1 en 5.2): Belnotif - belnotif@economie.fgov.be Tel. : Wederzijdse erkenning (punt 5.3): Belspoc - belspoc@economie.fgov.be Tel : FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie, E6/QWALIN/NORCOM WTC III 5de verdieping, Simon Bolivarlaan 30, 1000 Brussel

28 Diamant Building A. Reyerslaan 80 B-1030 Brussel Tel Fax info@agoria.be 26 Diamant Building A. Reyerslaan 80 B-1030 Brussel Tel Fax info@sirris.be

29 "De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België." Nota

30

31

32 Vooruitgangstraat 50 B-1210 Brussel Ondernemingsnummer: