ARAN e n TITUS, Wraek en Weerwraek,

Transcriptie

1

2

3 ARAN e n TITUS, O F Wraek en Weerwraek, T^EV^SVEL. DOOR J A N VOS. De» StventiendeH Druk, Overfien e n van veele feuten verbeteit. t' AMSTERDAM, - -, i * i r By de Weduwe van GYSBER T de GROOT, Boekverkoop * Iter op dca Nieviwcüdijk, i n de grootc Byhel. i « *

4

5 O P D R A C H T, Aen d'ernftfl en Hoog-geleerden Heer e KASPAR va n BAERLE, Profcflbr de r Filofofi c i n d e doorluch - tige School e der vermaerd e Koop-fhd c AMSTERDAM. TAOORLUCHTIGE MAN, Wy noeme n U. E. door d e mond va n allegefond e oor - deelen, me t de by-name van Doorluchtig, felfsmetdepoct, Die als een Sofhakles i 1 Atbéen, Geboojl met foogjekurkte laerzen, Op, t Duytfche Treur-tomeel komt treèn y Daer d' Echo van jijt, yude Vaerxen Het hardjïe bardfoo k s itrrtm> maefo, Dut'/ nog een beek van tranen braekt. Met die n hoogdravend e Poè't, daer h y feyd : Doorluchtige van BAERLE, Chy koficlyke pacrle, Aen Ampels Wapen-kroon. Wy offere n o p 't Autae r van U. E. onpartijdig e oordeel onfeeerfteling ARAN e n TITUS, owraekenweerwraek y onfe mifgeboort e, of, o m rech t t e noemen, onfc Wart» fchepfel, befwachtelt met de foo ware als oude fpreuck: Wacht u voor die geen die van God getekent H. Op hoop, dat onfc fchrik-dier d'oogcn va n U. E. verrtand, fo verfchricke n e n mishagen fal, da t gy het d e flralen uwe r A a gunf t

6 O P D R A C H T. gun ftfultwey geren, enfo' t U. E. fo o mishaegt, fo fulle n wy door fuik ee n mishagen, on s niet meer me t het ranke e n rocreloofe fchi p van ome vermetelheyt, in t dc grondcloof e ïec der heylige Poëzy begeven, om niet, door de bulderende llroomen der Laftcraren, in de gevaerlykc klippen der algemcene oordeelcn t e vervallen, want fo o onmogcly k al s 'tce» Vorftalde werelt v e l te beheerfchen is, jaonmogcly - kcr, is 't een pen alk oordeelcn te behagen. Mae r ik twyftel aenu. E. mishagen, overmit s de grootfte verftande n vaek de nieuwbgierigltc, va n oge n fyn; e n by wykn ftairen o p fchepfelendienatuerde gevocgelyk c mae t de r ledematen, enjuyitehooglelcnendieplëlen va n hare vormen, heef t ge - wcygert; 't zy dat z y 'er wonders, of d e volmackte omme - trek van hunne eygen leeft inlpeuren ; wan t d e Son blinkt noitklaerder da n inde omhclfingc de r Wolken; die s gcly k is d e volmaekthey d noi t volmackte r da n i n d e verfelling e der nüfmackte. ' t Zy hierom, ofte n minften om de Gceften tefpannen, al s de hcrllencn afgelloof t zyn, va n d e hoogt e der Hemelen te meten, de diepten derzcên te omvademen, de Nature te ontlede n va n belielte dingen, d e Poëzy, he t Goddelrijklte van alle, o p vafte voeten t e letten. Heef t U. E. fodanigen mishagen. So *cht ons eerjleltng '* getal der laflermonden, Als d'ongenae&b're Mat» bet bafjin van de honden. Doorluchtige Man ; ontfang onf e Wan-fchepfe l o p fui k een wijle aliiè U. E. georïcr t wordt; fooblyfic k In Amflerdam, den Zl.vanWijntnaent, Uwer JE. aller ondcrdamgfle leerling > JAN VOS.

7 Op he t dichte n JAN VOS, Gla^emafor. DE Glafemaker s hand» Die jong e lauvvre n pland, Aen Amftel s glaf e plaffe n, Die t zijne r ondoo d waflen, Toont kunfti g wa t h y wa s, In ' t dichte n va n ee n Gelas. Dicht e n doorluchti g ware n, Haer ombacht s eerft e Waren : Doorluchtigh, dicht e n fijn En fpiege l glafi g zij n Haer onverfienfch e dichten : Sy fpiegele n, fy lichten, Sy ftrekken voo r ee n bril, Men dicht e f o me n wil, My dunkt he t beft e dich t is, Dat helder, fijn, en dich t is. Conftanter. A 5 Op

8 Op hc c hoogdravend TREURSPEL VAN JAN d e VOS. Glafemakcr. let hier d e kunft op 't hoogft, de Schouwburg op fyn top, SHet Tteurfpel o p fyn wreedft, de wraekluft vol van krop, Noyt daverd het aeloud tooneel met meer gefpooks, Noyt fag men by de Griek meer bloed gefpat noch rooks, Orejlus houd u mond. Andronikns die raeft, En dubbelt wee op wee, en wraek op wraek verbaeft. Medea ftiltu toorn, laet Thamera vol gals Uytbulderen voor 't Volck en liegen door haer hals. Boosdadig Peleps huys, fwygt van u moordery. Nu Aran hoopt o p en torft fyn fchelraery. Waer was'er oyt een difch gefteurt met meer geracs? Dan daer de kinders fien haer'moeders lactfte acs. Cajjandra wordt gefchent in Routlym gewact. Geknot van tong en hand en eer, door 's Moors verraet. Hier klaegt d' Onnoofelheyt, hier dolt een Hercules. HierkrygtdeStrengheytcnharmhertigheytfijnles. Hier ftryd de Kaifers kroon met d' ongetoomde min. Hier kyrt de Oorlogs mont met 't Geeftelyke Hofgefin. Ick fta gclyk bedwelmt en overftolpt van geeft. De Schouwburg word verfet, en Ichoeyt op hoóger leeft. Ryft Sophecles weer op? ftampt ALfihylus weer hier: Of mzckl Euripides dit ongewoon getier? Neen 't i s een Ambachtsman, een ongelettert gaft, Die nu de gantfche Rey van Helicon verraft. Die noyt gefetcn heeft aen Grieks of Roomfche difch, Wijn n u de werelt aen, wat dat een Treurfpcl is. Athene» lashetfpel, enfprak ; ickfchrijfnietmeer, Die ons door Glas verlicht; verduyftert ons al eer. CASPAR van BAERLE.

9 Op ARAN en TITUS, O F Wraeck e n Weerwraeck, VAN JAN VOS. DEn Adeker gelok t va n 't Capitool beneden, Viel op ae n ' e Leeuwen aes, dien drijft d e Wraek tot moort, Daer ' t Room s gevogelt e he t nae r geker m a f hoort, En fweer t ' t dier, met moe r e n jonge n t e vertreden ; Dies dwingland y verfchyn t i n grouwelijk e kleden. De nijd, wien s ommetre k noi t reedlij k oo g bekoort, Raekt o p d e been, en brengt d e felle bloedtdoril voort, Melpomene, de Wrae k hie r zijnd ' i n volle leden, Zou de n ontaerde n menfe h di t woedend e gedrog t Niet fchricken, zeydz' indie n ' t te r Schouwbur g wicr d gebrogt? Mit va t D E Vos da t woor d e n open t d e gordijnen. Van he t bebloed ' tooneel de r diere n wree d va n aer t In menfehe n fchijn. Oc h! wil on s ' t quae t i n ' t her t verfchijnen In fui k gevvaed, wie blee f voo r ' t quaet-doe n nie t ver - vaert. J. VANDE R BURG. A 4 0 P

10 Op he t Treurfpe l Van JAN VOS. cwijngod (fo o de Grieck een kluchtige Poëe t DVercicrd) metxanthia s fijn knecht een reyfè deed Naer d' onderaerdfche Goón, om vonnis daer te hale, Wie bef t Treur-fpclen fchreef, i n fijne moeders tale, De wijf e Euripides, offchranderc iefchylus, Daer van de omftander niet derfd oord'len foo of dus: Waerom dat Bafcchus, om de twift iaeck recht te fchey den, EenydersVaerzenin ee n juyfte weegfchael le y den, Op dat de waerheyt uy t 't gewicht der Vaerfen blecck, In iefchylu s den Kroon Euripides af ftreeck : ^Laerhadde Bacchus meteen onpartijdigoog e Dit Treurfpel tegen s d' oude eens ernfti g opgewoge, Hyhad JA N VO S vereer t met een gewijde palm, Om dat hy nu verftreckt der ouden wedergalm. liefhebbers, wiegyzyt, kom t zien, va n wat vermoge n Een geeft is, fchoon hy niet 't fchool is opgetogen. Een Glafemaker, die niet dan fijnmoeders tael En kan, verdooft de giants by na vin al te mael De Dichters. Die s wy fchier vrymqedig mogen fpreken, Wijkt Spanjen,Vrankrijk,wijk t felfromenj a wijktgceken, lek weet niet of'er wel yet grooters oyt uyt quam. Schept moed, 6 nieuwe hoop van't machtig Amfterdam, En volgt de flappen van den Drof t, van Vondel, Huygen, En wilt d e Hengftcbron me t luft en y ver zuygen, Soo fal men t' zyner tyd noch feggen, dat uw Vaars, Mee waerdigwefenlaldc Sophoklecfch e Laars. V E C H T E R S E N. I N -

11 INHOUDT. T Oen Titus Androniku s een dapper Veld-Overfie der Romeynen, na 't verdelgen der Gotten, hare Koninginne Thamera, te Romen op het Capttoltum, in Tnomph gevangen brocht, wierdesaturninus, toen Keyfer van Romen, foobevtchten door de fchoonheyt der Koninginne dat hy'er de Scepter > tot loon van weermin bood, 't welck, zy hem weigerde. Ondertuffchen waren de WicheUers befig om Aran, 't welkten Moor was, in 't by zyn van Saturninu s ^voor 't Omaer van Mars, te offeren, de Godfcbz Koninginne, die haer gevangen Veld overfte, wiens Boel zy was, in de handen des WicheUers fag, poogde hem, fo door haerfelfs ten tffer te bieden > als door Gebeden, te ontfetten > 't welk\ Saturninus, opvoorwaerde van haer weerliefde te genieten, bewilligde, fchoon Titu s en alle de WicheUers de Moor ten offer doemden. Aran door fulckjen oorfaeckop Titus gebeten, roeyen» tot welk. f e» hulp hy Quir o en Demetrius, de Sonen des Godfche Konmgws, naer lange tegcit-ftrevitig, foo vervoerde, dat fy Baflïanu s, des Keyfers Broeder, en Yryer van Rofalyn a > d' eenige dochter van Titu s vermoorde» en Rofalyna niet alleen febenden, maer op dat 't fchelmflukjniet gemeld fou worden, de Tong en handen affnijden, hy felf werpt Klaudillu s en Gradamard, tpee Sonen van Titus, in een put > datr hy alree een Hellemet met Godt begraven hadt, endeftroyden'er voorts een fekere brief, die als ofz.e door de Moor der sge fcbr even was, aen Pollande r en IVkla - nus, dejongfte Zonen van Titus, kondfehap fou doen, hoe dat zy Baffianus, met hunne Broeders vermom hadden op de felfde puets, daer zy de Hellemet met Goitdt, dat quanfays't loon van defe moorden foitde zyn- t begraven hadden, om niet door de munt hekiapt te werden, lm dra. als den A 5 brief

12 hief van Titus gevtnden, en door Saturninus gelefen, en 't Goudt yoor den dag gebracht was» werden Pollande r en Melanus met defe worden beticht, waer over Saturninus hun ter doot veroordeelde. De Moor, hier mee niet vernoegt, maeckt, terwijl dat Pollande r en Melanus gerecht worden > Titus de vader wijs, dat de Keyfer fijne Sonen, fo hy hem fijne rechterhandt wilde leveren, verjchoonen fal; die hy daer op afkapt en aen den Keyfer fiiert ; Quintus de Staetjongen van Aran, brengt hem uyt lafi fijns Heers, in plaets van fijn Soorten > de hoofden, en fijn afgekapte, hand, Titus door fulk^een wreetbeyt aen 't rafen, doch door aenfpraeck,van Lucius, fijn oudfie Soon, die overmits dat hy fijnebroeders met ge weidt ontfetten wilden, 't Landt ontfeydt was, en Martus fijne broeder weer aen 't bedaren geraeckt, fweert, op deaenbitfingvan de Geefien der vermoorden, Romen tot den gronde te verdelgen, waer op Lucius de Regementen van fijne vermoorde Broeders naer de Stadt voerde, en vind Aran verfelfchapt met Qgiro en Demetrius, die hem de hoedanigheyt van Rofalynas verkrachünge vertelden: Luciu s hier doorgetergt, krijgt Aran, naer eenige tegenfiandt, dewijl Qyirof» Demetrius hun op de vlucht begeven, gevangen, en fiierde hem voorts, in een beflooten Koets, naer 't Hof van fijn Vader, daer Rofalyna, Afkanins, 't Soontje van baer Broeder Lucius, het Boeck^ der Herfcheppinge, overmits datfe de Vrouwe krach van Thereu s fag, uyt fijnen handen poogt te nemen > maer eer het yongsken > van fijne Moeye vervolgt, na ftjn Grootvader liep, die, door Rozalyna > aengewefen, de verkrachting van Pillomel a las, en gekomen lijnde daer de Poëet feyt, en heef t d e jong e maeg t yerkracht, foo floeg zy haer Vader het Beeck. uyt de banden, als offy wilde feggen, dat fy op foodantgen wijs verkracht was, waer op dat fy van Maiku s > 't welk a *" Oom

13 Oom was, gcleert> de namen van die haer verkracht badden, met een ftock^in 't Zand fcbreef. Thamera, die door baer Sonen kpudfibap bait, dat Aran van Luciu s gevangen was» verfchijnt Titus, met haer Zoons, die [y baer Gejpeelen noemde, in de gedaante van de Wraeck^y en [oecht htm door fulfk een middel wijs te maken, dat Lucius om de Moor te ontfetten, en hem van kant te belpen, de oorfaeck_ van alle [chelmery is. Titus, die haer aen de fpraetk_k*nde> veynft het [elfde te gelooven? dies by haer op voorivaerde dat zy 'er in de gedaente van fijn Bode jou vervormen, om Sarurninu s gierde. Soo dra als Thamera vertrocken waer, vermoorde by 'er Soonen, en dee de [pieren braden en 't bloed met wijn mengen > dat hy 'er na dat fy met Saturninu s op de uytvaert van Luciu s, die tot toon van 't quaet, uyt laft van fijnen Vader i [o by feyde 't hooft afgejlagen was, 't vleefch gegeten had i dee dtincken, en de hoofden door fijn dochter Rofalyna p vertonen, dien by hier op, om niet tot grooter ramp te kernen doorjleccks *> en Aran, na dat hem door tenen lo[en [ordering, in een kolek. vol vuurs dee vallen > tot ajfche verbrandende, en Thamera, in by zijn van Saturnu.us, 't hart affloot y 't welck, Saturninus Titus met gelijke munt betaalde ; waer over Luciu s de Kaiferd; dootfteeckj>ee}t, en bekomt door [ulck. een wraeck^ de Roomfibe Kroon. Het toonee l i s i n e n o m Romen, het Trcurfpe l begin t met den dag, en cyndigt i n de andere nacht. PER-

14 PERSONAGIEN. Saturmntu, Rooms Keyfer. Markus Andronikus, Broeder va n Titus Andronikus. Titus Andronikus, Veltheer de r Romcynen. Lucius, outfte Zoo n va n Titu s Andronikus. Toüander, ^ ^ft' )> Sonen va n Titus. Klaudillus, 1 Gradamard. J Askanius, 't Soontje van Luciu s Andronikus. Roulyna, Dochter va n Titus. Bafjianus, Keyfer s Broede r e n Vrye r va n Roxelyna. Jhamera, Koningin va n Godland, Keyfers Bruy d» en Arans Boel. **-' '.? Sonen va n Thamera. Demetrius, i Aran, de Moor, Veltheer de r Gotten. Leeuwemond, Wichelaer. Quintus* Staet-jonge n van Aran. Tacitus, Bode. Roomfcbe Burgers. Tempeliers. Rey van Gotten. Roomfcbe Juffren. Androniz.enfer Juffren. Roomfcbe Raden. Roomfcbe Rechters* Vier KomeUen, MilippHS. ÏLamillus, S W Y G E N D E.

15 ARAN e n TITUs! HET EERST E BEDRYF. Saturninus, Markus, Andronikus Btffianus, Roomjche kaden, Rey van Roomjche Burgeren. Sit. VT Tie fal den Adelaer fijn taje wieken fnuyken, W Jsj u Titus ftrijdbre Byl de Godfe Leeu doet duyken Voor 't heylig Kapitool? en flaetauguftus merk In t dartle gcvclprael van's Vyands metfelwerk. Burg. Lang kef Andronikus. Sat. Hoe fchatere n alle Volken t De faem draegt Titus lof door 't drift der bruine Wolke n : De wijde werelt waegt van fuik een Scipioen, Die 't Roomfche Rij k beftraelt gelijk de Middag zon. Titus, Andronikus, Timmera, Quiro, Demetrius, Pullander, Melanns, Klaudillus, Gradamard. Tit. /~\ Rome Rijk van roem.' wa t torft u hooft al kroonen. ' ^'Watfwait uhan t al gouts! wat drukt u voet al tronen! Hoe zytge ftaeg omheynt van Roomlus Ridderfchap! Gy zijt toe op den top van Alexanders trap! HeeftGodt Augufttisoyt, beftuwtvan yfere n drommelen, By 't hitfen der trompett', en't moedigen de r irommelen, Den Perfiae n geparft, de buren van den Nyl > Uw' hopman heeft in 't Noord, gewapenc mei de byl, De grenfen van Euroop, zeeghaftigopgae n by ten; En keerde 't woede heyr der wetteloofe Schyten, Endreeffe met de kling, en klem van yfere vuyfr, Op 't beckeneel gefchaert, van breyn, en bloet begruyf t, Tot in 'trifeefch gebeig t, daer Tanats golven waflen Tot voedfel van Mxoi, en Pontus kill e plaffen, De Godvergeten Gott': defarrende Sarmaet : En d'overvinge Vinn', befchorft met harnas plaet; Alst'faemdenkryggeruit, metd'ongeruft e Ruffén : En 't norfche Moortfche yolk, heb ik de vlam doen bluffen Van

16 14. ARA N e n TITUS. Van God Gradivus toors, de Wraek verdelgt haer fpeer, Het Oorlog walgt van bloed, 't Latijnfch e moordgeweer Heeft fig ganw fat geknaegt, de betintkomt bouliên eyffen, Het paert wil na de ploeg, de klingbuygt fich tot feyffen. 't Bofch fchrqeut vaft om de bijl, defeyffen koet s foekt ruf t, Het vaendcl wil te pronck, el k heeft de Vree gekuft ; Dies vul de holle buyck der hongerige roeften Met glinfterend' wapentuyg, uw hand fal fepters oeften. De wereld fy uw' erf, en ftreck u tot een troon, En ' t blaeuw'turkoifche dack, een hel gedamde kroon. Sat. Heldhaftig oorlogs Helt, Anguftu s helde n wagen Sal u, gelijk een God, tot aen de ftarren dragen: Ja dat de Hemel felfs van u kan zijn verheert, Dat heeft de zuyl uw 's necks al fchragende geleert. Tit. Gy die de troon bekleed van uw' vergoude ouderen, En 't Rooms gewelffel trots.als waer 't met Atlas fchouderen. Gy die de bijl van 't hey r en 's oorlogs ftandaerfvey t, En met u ftalevuyft een ooft van lijeken meyt. Heeft Argosbitf c wraek de buyck van duyfent kielen Bcfwangerd me t haer zaed', die fo veel duyfent zielen In Phrygen heeft gebaert, om Menelaus gemael Te winnen, door de deugd van 't overzeefche Itael, Wie fou om fulck een Vrou geen tien jaer willen kampen? Sat. Al fchakeldend 't geval een reex van oorlogs rampen, Soofchoor ick't harnas aen, enpreften 'theyi tevelt. O welc k een tooveres heeft Titus hier geftelt! Tit. 't Is Godlands Koningin. Sat. Wa t boefem fou niet blaken Om fulc k een roofengaert, op lely witte kaken? O Goon ik ben gewondt! ontbindtfe di e me boeyt, En 't noyt gefengde hart in ^tnasfehoorfteen glpeyt. Tit. DaerisdcGodfche prael. Sat. O juyft gevormde leden! Hoe dring ick door't gedrang van uwe Godlijckheden. Hierzijn to t een gefmeet, ó paerl mijns Hof-gefins! Op 'taenbeeld' van Natuur, twee groote vyandins: Dat 's fchoon, en eerbaerhey t. I k laet de Scepter flippen, Indien ick met mijn mond op d' oever van uw lippen

17 TREURSPEL. 15 Magftranden inec een kus, o mond vol ambrofij n, Daer duyicn t kusjes vlien op wieckjesvan robijn. Uw' voorhooft, fonde r Voor y te n oogen toe gedolven, In cene goude Zee van kronckelende golven, Weerftraelt het ftralend licht. Tham. D e Vorft die fy geruft, Het vuur dat vaardig brant, werd vaerdig uytgebluft. De naeuw'voldragen roos3 metd'ochtent Zo n geboren, Werd door de middag Zon, op middag afgefchoren. De min is als een bloem j ee n bloem is haeft verdort, JWf.SoofchichtigisuRijk, dooronfeheyr, geftort. Th*. U heirkragt was wel groot, maer grooter fijn Gods roeden ; Noch groote r onfe fond: foo lang fal Godlan d bloede n Van uwc geeffel-fweep, tot alles is voldaen: Dies fal ick 't Roomfche juk met lytfaemheyt ontfaen, De goude lijdfaemheyt bemint de fwaerfte plagen, Hoe dat de deugt meer lijd, hoe datf e meer ka n dragen $ Want lijdfaemheyd vereeld. Sat. Beeld eens Pigtnalions, Dat glans en ziel ontfing, op 't welig fwanendons; Stier my tot proef van min in d'onderaerdfche kokken. OmPlutoos fleutelring, infpytdêrhelfchcvolcken, Te Hepen voor den dag van daer noy t daegftrael blickt, En foo d' al' fiendc Son voor 't fchricklijck fchepfe l fchrickt AlsinAlcideseeuw; e n haer paruyek laetfinke n In 't pekel van de Zee; foo fal de Zon noch blinken Van uw aenminning oog. Iburn. Ho e mijn gefigt een Zon! Ooorfaek va n mijn leet; noem het een foute bron. Sn. Inkoutheytis'teenbron ; maerby denalverwinne r Een Zon die my veneert. iham. DeeedenvaneenMinne r Sijn vry voor's Hemels ftraf, fe werden van de wind' En Zee verflonden, die s fweer vry by Venus kindt. Sat. Kroondraegfter va n mijn fiel! indien 't uw luft bcftemden Dat gy ten Bofch woud gaen langs MarjoL'jne bemden, In Hazelare fchaeuw, ik volgde onvermoeyt, In 't opgetorfte kleed, met buygfaem eelt gefchoeyt j Ick

18 i( ARA N e n TITUS, lek fou het Keyfers ampt in d' open lucht verpoofen, Gezetdt op een ftruyk, betullebant met rooien, Geceptert meteen Itock, omheynt metkuablen t Vee; Dies gun dat ik het (teen van uwe boefem knee. Tham, Eenafgerechtetongisqualij k t e ontflippen. Sat. Maer d' ogen.van een Vrouw fijnvenus minne-knippen. Team. I k haet, ik vloek de Min, mijn oogen zy n te ang Voor fuik een krokodil, en doodelijke Slang. Sat. Godin van't Gods'geweft! zijt gyuyty s gebore n? Geen paert fo hart van huyt o f 't draeft naer Venus fporen, De wrevelige Stier, het borftelige Swijn : De logge Wallevifch, defnelledollefijn: En d' overfiere Leeuw zijn vo l van minne vonken. De min is niet t' ontgaen in boflehen noc h fpelonkcn. Defchrander' Olifant is 'tmiddelrift doorgrieft ; De winden vlien elkaer > door onderlinge liefd, Al hygende te moet: de dik befchorfte boomen, Omhelfen ellikaer, de koele waterftroomen Vermengen hae r in een: foofaeyd d e Minhaer zaed, Enfpint, metchynthia, eenendeloofedraed. O groot c kracht des Mins.' mijn boefe m is volbreffchen : Mijn hart is an gebrand, hetvuyr isniettclefichen, Dan door uw' wedermin. Tham. 'tlswelluftdieuquelt. Sat. I s dit fmeeken t e vergeefs f fo o dient 'er dan gewelt; Want die te flaeuw verfoekt, die leert een ander weygeren. Tham. We e hen die 't heylig recht door minluft overfteigeren, Of fteunt gy op u macht die foo veel kroonen torft f De Vorft is om 't gemeen ; 't gemeen niet om de Vorft. Sat. De Vorftelijke wi l mag hier als wettig fpreken. Th», De Vorft die mag 't gemeen wel buigen; maer niet breken. Want hoe hy meerder recht in fich op andre vind, Hoe h y, om recht te doen, fich meer aen't regr verbind. Sat. Daer 't graeu op 't kuften fit, daer is men ftaegvol dugten. Tha. Daer 't regt in 't ftael beftaet.daer moet de vryheit vlugten j Een redelijke Vorft doormengthetzuur metfoet, Mc koop fy n gnnft voor fweet,- maer niet voor menfe n bloet. Dies fiewat gy beftaet, de ftraf vervolgt de fonden. Tit,

19 TREURSPEL. 17 rit. We l volgtfe 't Gotfche Ryk, dat ee r fo ftrijdbaer was* Maer mi door 's Oorlogs toorts bedolven ley t in d* afch. Thar». Wyfteunden, al s weleer j o p ons aaloude magtcn. 'tit. Di e 't al verdelgen wil, die moet het al verwachten. Die tot op 'c hooglte klimt, verwacht de laegfte val. Dat tuygt het fmookend puyn van uw' gefloopte Wal. Wat lich te fwaer verheft moet door fijn fwaerte linken» Fortuyn is van gelas, wen fy begint te blinke n, So bryfeltfe tot gruys. M*r. Mevrouw ' fi e watge doet > DeVorftcn gunftontzeyt, die flapt ryn dood te moet. 'tb*m. Ee n redeloofe Vorft verdelgt lijn eygen Muren, Enmaekfichfelftotroofvan VyandhjkeBuren. Sat. Omin! ómin! omin! hoeprickeltliefdenspy l InSaturninusborft' Tit. Menfaldoor' s PrieftersByl Ten offer van God Mars, het hooft der Gotten flaxen, Dan fal der Goden Tolk, vol van Sibillas kragten ; Als. Delfos Wichelaer in 's Hemels Vierfchacr treên > Om d uytkomf t va n u min, va n lit tot lit 1' ontleen* Rey va n Tempeliers. Aran. Leeuw/mond. /"V Krcfionfche ff'apengodt! ^-' Die de toom des krijgs liet fiipptn, Om bet lieffclyk genot Van Vrouw-venus malfehe lippen: Fier de toonen van ttw lujlen, Hy die 'f. vuur des Krijgs ttvtblujlen j Stookt op uwen Offerdifch, 't Vuur dat Hvehevlipt is: Of» de Gotfche Moor te braden, Die wel in, t bloed derji braden Van betjlri/dère Roomkhe Volk, Door de {net,.7..7: vanfijn dolk. Aran.Ylouè op verfteend gefpook tot mijn verderfge-fchapfil j Geveinfac tempeliers, van God vervloekte papen: BloetdronckeWichclaersi die, we n 't ufchenfucht wil, Het plunderende gra^uw, onkondi g in 't gefchil, YaaKeikeuLandbeitier, ntfiactva n alhiujedcn j B E s

20 i8 ARAN e n T I T U S. En 't feemgerotte fchuyrn der vrygevochte Steden, Als of't den hemel wou, op'thcyligraedhuys hitft ; En't Rijk, doo r tempel wrok, en moordkrackeel gefplift, Ten roofgccft atendenmuy l vangceftelijkctygcrs. tham. I s 't Aran? Ja hy is 't, 6 prael van alle krygers! Aran. O Godfche Koningin! Sat. Wa t zyt gy voor ee n gaft? Aran. Die 't fcherp geflepen itael, als u den fcepter paft ; 'k Ben Gotlants Wapcngod,dic't Roomfe heir dê fchricken Door't donderé van mijn ftem,doorbli xem van mij n blickë 't Is Aran die gy tiet. Sat. Men geef hem voort aen 't vier. Aran. Men geef aen MavorsPacp eengroen bekranfte Stier; Of giet de grage buyck der hongerige vlammen Met Geyt en fiockenbloed,. met uytgepikte Rammen Door'sPrieftcrsMesgeflagt.T&.Wateyft d e Roomfe Vorft? Is 't fuyver hartebloed? doorprickel defc borft; Maer niet die't GotfcheRijk, alseenewal, omheckte. O gryfe Tempelier! dat gy mijn voorfpraek ftrekte. Lemw.hiy i s Gods heyl niet waerd,die't Godlijk ampt bedient Die voor 't gemecne beft dertneygen tot fijn vrient. Tham. Zijtgyda n o p het naerft der Baktriaenfche heuvelen, Waer datmen op de Zee, om niet in't Land te fneuvelen, Nacr het geftarnte reyft, van een Leeuwin gebraekt! Of is uw' wreede hart van harde ftecn gemaekt? Of zyt gy op het top der ftaeg bcfiieeuwdc Alpen, Of daer Thermodeon, met ys vermengt komt fwalpcn ; Met Beerernel k gevoed? of zyt gy voortgebracht, By die van bloed bemorft, in 's aerdbodems andre nacht; Haer voeten tegen d'ons aenfetten? zyn de kuylen Van'tWocfteBafaricn, feg, RoomfchcWichelaer, U yoedfter-ftee n geweef t? feg, Roomlche Wichelaer? O Vorft! ontfla de Moor van 't fchrickelijk Autacr. Sat. Wend u tot Mavors oor,die ons om 't bloet komt manen. iham. D e wapens van een Vrouw zyn krachteloofe tranen, Hoehceft de raferny tot u iö brceden Brug? Sat. Het eens gefproken woord kan.nimmer weer te rug; Hy is aen God verlooft, 't is billik dat hy fneuvel. Letu. Voor t niel voor 't heylig mes op dees gewyden heuvel. Ar. Sta af bloctdorftige Paep. Leen. Die 's Prieftcis ham verlet,

21 TREURSPEL.» S Die valt in 's hemels vloek, als die 't gewyd befmet. Tbam. Wiefagoy t menfehenbloedf o goddeloo s vergieten ; Sydiegevoedltert zij n door't fa p der fuyker rieten? Hy heeft we l wreed geweeft die 't eerfte lemmer fleep, Mrer wreder was de hand die 't om te moorden greep ', Dat wa s de eerfte beul. Quir. Sl a u Icheurfieke pootte» In Quirus ingewand. Dew. Verdelg de Gotfche looten; Hier is Demetrius borft. Th. Kom pletter Thamaras hooft. So werd het vuur des wraeks door Thamra s bloed ged»ofc. Leeuw. He t noodlot eyfcht de Moor. Aran. I k eyfch het hooft der guyten, Die in fijnherffenfchael ee n noodlot weet te fluyten. Of dicht hun haer een Stix, een Acheron ; Een nimmer fatte Hel een gloejend Phlegeron, Vol doodelijke pijn j e n endcloofe ftraffen, Een Veerman met een boot: een reke l die met blaffe n Een yfere poort bewaert, fo houd men 't volkin toom Met een vervloekte vond, een fchelmfche Papedroor n : Maerfo'erduyvelszijn, die tegensd'aerd'fic h kanten, So zijn ' t de Tempeliers met hunne vloek trawanten. De Vorften vreete n meer voor 't mijters dragent volk > Dan voor de fcherpe punt van een veraders dolk. Leeuw. Ogrouwelfonderg a! een marmer beeld fouw beycb. S*t. So gy ons min erkent, foblijfde Moo r in 't leven. Tham. Di e lichtelijk gelooft, wer d lichtelijk verleyt. Sat. Wy fweeren' t byonsftaf. Th. Gee n min wer t u ontfeyr, Sat. Pvijs Gotlands Godenprael. Leett. U fetels fijn aen 'tkrakea So gy door Thameras min dees offerhand' doe t ftaken. Sat. Ik offer fpeer en kling voor Venus elpen ftoel ; Want die Vrouw Venus eerd, di e eer t hae r dappe r Boel. Tit. WyRomersfijn verplig t aen 't hooft der Oorlogs liedea, Decz' ftreng gedoemde Moor op de offer difch te bieden. S«t. So weygertfy haer min. lit. Verwindf e door de tijd. Sat. Hoe kan hy die de min fijn boefem heeft gewijd l lit. Gy kond, indienge wilt; dies geefgod Mars gee n oorfaek Tot uw' en ons bederf. Sat. Gy toond" u eerft als voorlprae k Van Saturninus min, nufchyn t het datgy deynfr. Tit. Mits gy den offer ftaekc, diemavors beeir geeyfeht. B z Bc -

22 lo ARA N e n TITUS. Sat. Bekleed het wreed Autaer met tien paer gladde Stieren: Ja dubbelt het getal. Mark. Go d Mavors eyfchtmenfchenfpieren. Tit. Hoe dus Zeeghaftig Vorft, en fenuw* des Soldaets? Gy brandmerk uwe deugt, en brouwt trykveelquaets. Gy hebt als 't Roer des Ryks, ten dienft der Krygs-gefinden, Het bulderend Heyr gekeert der vier onwinbre winden, Aen d'ifter was uw arm het yfege Noord getrooft, Op d' Oever van Bafants hethelderdagent Ooft : Rhodiaens gebiet' omhey nt met foute baren, Het overfwoede Zuyd! b y Herkules Pilare n Het fomer-blafent Weft; gyhebt, gelijk een God Van 't fwalpend Pekel-Schuyi n, met uwgetakeltvlo t Charibdis barrenig, tot tweemael doorgelwommen, Wie heeft de Pyreneen dan uwe hengft beklommen? Wie fchuymde 't Frans geweft? nukomteen tenge r Wigt, En dwingt die 't alles dwong met een vervroud e fchicht. O tommeloofeluft? Aran. Waer zijn de oude krachte, Van mijngevreefde hand, die foo veel Romers ilagte? Dat ik de ftoute tong die my ten offer doemt, Schoon hy voor 't Rooms gefag.met Mavors eyfch verbloemt Niet dat lijk ontrukt. rit. ' k Swcer by dees groene telgen, Dat't Aerdrij k uwe bloed, cnstixuzielfalfwelgen. Aran. O gr> fe Ich idd^bol'. is't waerheyt? of is't droom } De wapens zijn u nut. als Phaèton den toom. Uw fpeer f v u een kruk, op Jarge niet fult kru/pe n > Uw helltme' ee n kop, om Bai-chus uyttefuypen. Uw guide beukelaer verrtrekt Ü tnt een dilch i Uw tabel tot een mes, daer 't leckre wild brae d is. Deyfrefdialitchoen beklee r de leeft der handen, Op dat gy aen 't gebracn u vingeren niet (uit branden. O krachteloofcdwe'rg! T ;t. Wi e leydenuhet juk DanTitusopde ne k? Aran. Toen dienden u'tgïluk. Door 't vluchten van mijn vol k hebt gy my vall gekrege n \ Maerniet door u geweer: te llompis uwe degen j yï*. Wathoutme? lai\eraer! Mark. Hoefietgedu s verwoe t Dat gy het Kapitool befpakcn wilt Wi Moe t? teekt

23 TREURSPEL. u Steekt 'tlemmerin de fchee } men vegt hier met de Wette» Die Saturninus hand in Roomlus handveft feiten. Aran. IkfwaerAndronikus! Bof. Ik bid u weeft geruft, Eer ' t uytgetogen ftael de lamp des levens bluft. Mar. Andronikusbedaer. T&.Die'tquactdoen ka n betengelen En 'tquaetdoem niet beftraft.die geeft' t quaetdoen vleuglen. De vreefe door de ftraf, is vyand van het quaed. O moeder van de min! wat'ftroytge hier voor zaed? Aran. Gy fult de flijpftcen Zyn, die elk het brey n fal fcherpen, En blijven felffo flotnp, dat elk u fal verwerpen. Voort rekel fluxvan hier", men vind geen quader quaed > Dan daer een Papetong wil fpreecken i n den Raed. Sat. Voort Baffiae n geeft laft, om Thamrasoor teftreelen, Met wind en fnaergefpewoorworgt me t maegd e keelen. Mark. Wie hier?'t is Lucius. Luc, Waer is het KoomsGefag? Sat. Wat jaegt u dus verbaeft? Lite. Gun dat ik fpreken mag. Sat. Watis'ergaens?fegop. Luc. O eer der Saturnynen: Al 't land is op de been, een Swyn als twee paer Swynen Heeft fig in 't weft vertoont dicht aen de Ty berboord. DeBoulien zijn vol fchrik, en fchreeuwen niet dan moord. Elk geef fig op de vlucht; de kloeken zijn aen 't kleppen. Sat. Op Roomfche Ridderfchap; 't is tyd om u te reppen. Elk wapen fich met moed de nood heeft ons geperft i Al wat de nood vereyfcht dat is 't gemeene beft. Rey van Romers en van Gotten. TT" Leyne Wereld, groote Stad, -^- Die het Roomfche rijk herftelden, Voefterwieg t/ e n Bakermat, Van fo veel befaemde Helden. Geef het glinfterende wapen. Tot de Gotfche va l gefchapen > Aen de kaken van de Nijd, Die hetalmetroeftdoorbyt. Laet de label nu verfmede, Op het aenbeeld van de vreede, Tot een kouter voor de ploeg, Want de krijg heeft haer vernoeg, Door de val der Gotfche ftede. B $ Tegen-

24 %t ARA N e n TITUS. Tegenfan^. All' uw' roemen.somionfte; Rocm op Thamars Oorlogs togten, Op haer foetc tovcrkonll, Die den V orft foo heeft bevogten, Dathy 'troem des krygs laet Hippen, Orate krygen met de lippen, Van de Gotfchc Koningin, D' oorfaek va n fijn ecrfte mm ; Want dc Vcldflag van twee monde», Slact de borft vol foete wonden; Wonden, die de Mihjicgod, Door het minnelyk genot, Weet cc hcelcn op de Ipoudcn. Toefang. Scptcr drager van Europe, Die de wereld af fou lope', Die dc Gotten in het noord, Met hun ftrydbre bondgeburen, Scvenhaftig hebt verfmoort, Onder 't puyn van hunne muren, Is'er tegen min geen wapen, Kan een Vor ö heh foo vergapen Aen 't blanketfcl van een hoer, Aen de mond vel parlcmoer? O vervloeckte minnefchichten, Die de ftarkfte menfeh doet fwichten, Die den Leeuw der dieren Vorft ; Weet t e prickelenin fijnborlt. Dat gy om lij n Gaa gaet rafen. Wie kan uwe kracht uytblafen. T W E E D E BEDRYF. Qttiro, Demetrius, Aran. <2«*-T"\]Emetrius hou ftant.zjrw.eer wijken Pindas heuyeien -L'Eerdat Demetrius wijkt. Quir. Decs' hand fal u doen fheuvclen. Dem. Indie n ik flerven moet, ikfterfvoorrozelyn. Quir.

25 TREURSPEL. Ï J Quir. D e weerklank van die naem doet Quiro moedig lijn. Aran. SachtPrincenzyt geruft: ' k befweer u by de handen; Dieu, he t middelrif, in hare min; doc h branden, Dat gy het woeden Itaekt; oud Room is eerft beklad Van eygen broedermoord, al werd het niet bef pat Van Thamaras overfchoc, dat hun tot doch fo wacker In oorlogs onweer queet. Quir. Depheui x lyd geen m acker. So lyd een minnaers oog geen tweede, b y de maegt Die hem, gelijck de beemd de verfte dauw, behaegt. Aran. Hoe kan u oogme glans van Rozelyn verzwelgen, Wiens Vader 't Gotfche ryk fo fchendig quam verdelgen > En fleepten ugeboeyd voor Saturninus troon ; Een hoog-geboren fiel denkt alty t aen de hoon Die hem eens is ontmoet, als waffe in een ftempel InherfTen va t gedrukt: fokrygtd e wrae k een drempel In het eerfuchte hert van een doorluchte borft j Dies lyd niet dat de min uw' Adeldom bemorft -. Maer mint haer als de luft uw' boefem komt befchieten j So lultge wraek door luft, en luft door'wraek genieten. Dem. Di e fich te fchelms vergrypt, doo r ovérgeyie gloed, Diefchantvlekt fijne faem, e n geefelt hetgèmoed. (fcha t Ann. Het fchelms en is geen fchelms fo gy 't fchelms voor goet Verdelgt het hey lig regt; maekt Romen tot een bloedbad, Door bitfebori;er-kryg, en Schipbreuk voor 't gemeen 5 Schept luft in dwinglandy, pleeg bloedfchand, me t d e geen Die u ter werelt bracht, verwt uw' fcheurfieke handen Met broer en fuftermoort; ontbind de kuyfe banden Van Veftas maegdery, beftormt het Godlyk fwerk; Schaft alle Godsdienft af, e n boud u felfs een Kerk; Mengt gift voor u gemael, draeytftroppenvoor u Vader» Verfchopt de ware deugd; bemind de Land ; verrader: Weeft fel op weeu en wees' j verkieft de wreedde menfeh Tot uwe Tempel-paep, voldoet de helfche wenfeh, Geen Schelmftuk is fo Schelms van Acheron befeten, Of't werd fo 't wel gelukt, een fchrandere deugt geheten? Ja daer de faem van waegr, ' r is een nootfakelyk quaed Dat men om beft wil doet, Ouir. Ik Cchrik voor fuik een daet. B 4 Aran,

26 »4 A R A N e n T I T U S. jtfnw.ecnedelaerdigprins, di e fteldfigin d e kaken Van 't wankclbaer geluk, en wil fijn leven brake n So hy.fig wreken mag. Ee n focte Schelmer y Behoud de Goden gunft. D< wraek is yder vry. Die figniet wreken kan, verzaet fijn wraek met vloeken, Gy kond indien gy wilt, doorleeft d e goude boeken Van Gotlands heldenuerd, v\ at heeft die niet beftaen; Die fig in nood bevind, di e mou fich laten raen. Quir. Die ïig te haeft laet raen lil tig haeft onheyl brouwen. Aran. Di e felver trouweloos is, die kan ook niet vertrouwen. De tyd die draegt ons gunft, het Hot is op de jacht. De daed moet, met de raed, op een tyd zyn volbracht. Die fich te langfaem draegt om yet te overdenken, Wen 't voordeel van de tyd gelegentheyt kom t Ichenke n Verwacrlooft f/ n geluk. Dem. So fy de fchennis meld, Vervald de Gotfche (tam in het Romeynlch geweld : Aran. Een eerlykemaegdbytliever ophaer lippen, Eer fy, tot eygen fchand, haer mond yet laet ontllippen, Hoc zytge dus verfaegt! Dtm. Ik vrees voor ongeval. dra». I k vrees dat uwc vrees het werk berbrodden fal! Want die fijn vyandvreeft, di e toont fich overrompelt, Eer dat hy met fijn heyr, 's Oorloogs moortkuyl ftrompelt. Quir. Voorfichtighcyt, innood, is moeder van't geluck. Aran.Htt i s geen moedigprins,die fig door vrees laet üio^ren, Dat fwaer fchynt in 't begin; is licht omuyt te voeren. Uw'moeders tweede bed verftrekt hem tot een wal, Dacr Titus domme kracht vergeefs op woeden fal. Qjtir. D e man die draegt ons gunft. Ara*. Wa t Titus in de koffe r Vau fijne boefcm draegt, blee k toen hy my ten offer Van Mavors, hadgedocmt, d e gunft van't hof is roet Met honing ingeleyt, die yemant vrindfehap doet, En gecne reden heeft, die hem tot vrindfehap porden, Dat is yeeltyds een fchelm, of' t fal ee n fchelm worde n, Dies wreekt u van fijn doen; maer niet door dwinglandy. Want dwang vcroorfaekt vrees. D e vrees baerd veynfery. En'tveynfênqueektverraed, wi e hoed fig voor verraders! <S«en Argus (iet fogaeuw'.z>o*.hy fterkt fig met de vaders Van

27 T R E U R S P E L. 25 Van't Geeftelijke Recht. Aran. Hun wieken zyn gekort. De troon van han geweld is nccrgeftort. Dem. Sie t toe wat datge raed! hy heeft een ftalc wapen, Die fich geharnaft vind met korfelige Papen. Andronikus verkieft de krachten van 't Autaer. Aran. Steunt hy op 't heyligdom? fo is'er geen gevaer Om'tvuurvanTituswraek, totinhaerkol k tebluflèn. Degeeftelyke ftoel, en' t wereldlykc kuile n Syn tegens een gekant; de tabbert fchopt de kap, En draeyboomt het geweld van Mavors Priefterfchap : De rekels zyn te bits, hy muylband hen voo r 't blaften, Hy lyd geen menfehen fineer op d' offèrkift t e icharten, Hyflaethemuytdeburg, dicwynme t bloetgcmengt, Op Atreus moordbanket, aen fijne broeder fchenkt. Quir.Gecn Rotfen zyn fo doof,voor 't ruiffchen va n de baren, Dan Quiro voor u cyfch, ik fweer u by de fcharen Van 't onderaerdfche Ryk, dat ik u meerder hact, Dan ik u heb gelieft; ik walg van uwen ract. Der». Betoom'uw'gladde tong, e n oordeel fonder kennis: Demetriu5 wreekt fich niet door Rofelynas fchennis. Aran. Hier dient een kort bedrog; ik fee myn finnen fchrap. Quir. t k voegme by de Vorft. Dem. I k by de Jufïerfchap. Aran. Sta Quiro! ita, eyfta! Demetriu s kom nie t nader, Want 't aerdryk braekt den geeft van u vermoord e Vade r Maer niet in iülk een fchyn, als op de Gotfche troon, Of als hy was in 't heyr en floeg den oorloogs-toon. Q»«V.Hoe lact hy fig nu fien?ar<w».met ipierelofe fchinkelen, Syn oogen vol van vuur; ftaen i n twee holle winkelen! De baert die dtuypt yan bloed; de hayren iyn bemorf t Van 't uytgefpatte breyn, hoc yflyk gaept fyn borft, Het aenligt is doorkrabt,fta Quiro.^ir.Wat lal 't worden? Aran. Sagt gy het toortsligt niet, dat voor u overfnorden? Qtirr. Hoe Aran!'t is een droom. Aran. Ik lil,als lillcm riet? t Is een waerachtig^pook. Der». Wacr is 't da t gy het liet? Aran. Hier komt het op ons aen, ik fchuylmc by dees cyken. Dem.WsLt eyfcht myn Vaders fchim?doe ons tog eenig teiken, Qtiir.Doe kontfchap aen u Zoons.Dfw.Wic hier 't is Rozalyn Verfeldmet's Keyfers broer. B S Ba **

28 ARAN e n TITUS. BaJftuHus. Rofalin*. Demetrius. Quirt. Bajf. T_TOe yflyk vloog het Swyn t *- ' Hoe wierp het vuur en vlam, uy t fijn gehate blieken. /?«LiefwaerdeBafliaen, deftoutheydfelffou fchricken, Sogy het fchrik dierfag j die s geef u niet te bloot. Ba[- Deminheeftugeleerttevreefe n voo r myn dood. /toz,. Het is geen min ; o neen.' de min weet van geen teugel. Nu isfe dus, danfo o ; nufnelder dan een vleugel, Nu trager dan een Rifp, nu kouder dan ee n ftroom, Nu heeter dan een vuur, nu groender dan een boom. Nu doorder dan een ftaed, nu fwacker dan een hallem. Nu fty ver dan een zuyl, nu lichter dan een gallem. Nu (waerderdan een rots, nu blooder dan een Das, Nu (louter dan een leeuw. Baf. My dunkt i k hoor 't gebas Der honden, die de Vorft op 't ongediert dee ichennen. Roz,. So fal't ons raetfaem fijn, dat wy wat bofchwaerts wennen. Der». O Quiro wat een fpy t.' ik hoor hoe Baffiaen, Deborft va n Rezelyn in wedermin doet braen. Aran. Ik fweer 6 talige fchim! by 't purper va n uw'wonden. Dat Titus door dit ftael eer lang fal fijngefchonden. Q«*r. Ho u Aran, Ara n hou. Aran. O broeder s laetu raen J >em. Wat wi l ons Vaders fchuym 1 Aran.Dit g y na wraek fult Qa*r. Heef t Vader fulksgefeyt t (ftaen. Aran. Sij n galm woud eerft naeuw' flippen, Hy prevelde wel wat, maer 'cfmoorde in fijn lippen. Ten laetften borft de Vorft van eedl e gramfchap uyt, En dreunden in mijnoor met fui k een fchoorgeluyt, Gelijk wanneer de Zee de peyl van fijne beorden, Met euvle moet beklimt, door 't woen van 't buldrent noor- Ik fidderde van angft! het hair rees my te berg! ( den De fchrik kroop d«or mijn leen, en knaegde tot in 't merg, So gy de moortpriem vloekt; die Gotslands wedcrftelder, (So fprak hy en voer voort) deed' ylen na de kelder Van 't nevelige Seyx $ foo tnaek dat Titus huys, Tot aen de grond-veft toe, verplettert werd tot gruys, Pluk Rofafynes roos, doe all' haer broers verfuypen, En eene Zee van bloed: fic koe my wonden druypen Die

29 TREURSPEL. 27 Die ik in 't Gotfch geweft, doortitus raed ontfing. Van een daer toe gevloekt, e n diergekochte kling. Uyt had hy en verdween. Q*/>. Heeft Titu s door lijn braven In Vaders bloed gebaed! ik fal mijn wraekluft laven, Dooi 't fchenden van fijn Kind, in fpijt va n Bafliaen. Aran. Die fchelm moet eerft va n kant fo gy na wraek wilt ftaeb. Dem. Ee r falde jammcrpoel totaen de Starren fteygeren, Eer ik mijri Vaders fchim fodaen'gen wraek fal weygere». Aran. S o dra als gy de roos van Rofelina plukt, Is 't noodig dat gy haer de gladde tong ontrukt, So fal de fchendery by haer, en u verblyven. Q*;r. Het derven van de tong, fal haer de hand doen fchry ven. Ara». Sny t haer de handen af. Quir. Gee n quaet fchynt my fo quaet Of ik fal 't felfs beftaen. Aran, 't Is een lofwaerde daet. Saturninus. Thamera. Titus. Marcus. Aran. Quiro. Demttritts. Sat. X TTAeris onswildfchu t? hou, wae r Thamr a, met VV hae r Zone? Tham. Hie r is fe met haer krooft. Sat. OdoehtervanLatone! Begunftigonfe Jacht, maek Saturninus Bruyt Verwinfter va n haer Swyn : foo offert fy de buy t Op't vlak van u Autaer. Aran. Tafdrager va n ou d Romen» Waerishetongediert? Sat. Het is ons gins ontkomen. Tit. Pollander en Melaea komt herwaerts met u volk. Voort Lucius kom voort, befiet des modderkolk. Ma. I k hoor mijn broeders ftem, het bos dat fchijnt vol leven». Tit. Klaudi l en Gradamard loffen d e Honden tevens. Bajf. Andronikushouftand. Lnc. Hier Baffianus hier. Sat. Elk wend fichweer na 't bofch, op 't fchjehti g jacht-getier. Thamera. Aran. Than*. Wat reeden heeft mij n lief dus ongerijmtte fpreeke n? Aran. GeveynfdeTooveres, ' k fweer dat ik my fal wreken. Than*. Doekondfchadvanu wraek. Aran O duldeloofe fmart f 't'saran i n den mond. maersaturnyni n 't hart- Tham. I k bid mijn tweede Ziel! Aran S o ga by Arans Swagcr s U tweeden Bruydegom den grooten hoorendrager. Hf

30 82 ARA N e n TITUS. Hy toeft u gins in 't bofch (uw ' doen is my be wuft. Ik fie den tyd te moed, da t uw' vervloekt e luft, Op geylheyt afgerecht, fo buyten 't fpoor fal hollen ', Dat 's Keyfers koets, ter flayk, ftaeg warm fal zijn van pollen, Wat fal het weeldrig hof aterlingen zijn; Tkam. O woorden als fcnijn t Heb ik, doo r uwe raed de moordfteek niec gegeve n Aen mijne Bedgenoot? op darge na fijn leven, Teveyligerfoudzijnop's Koning * Ledekant; Daer ik u heb geltooft met hecte minnebrant. Denkt gy alreeds niet meer, hoeg v dedoodontfnapte. Toen ik wou dat men my, voor u het bloed aftapte? Ondankbie lult genoot, die Thamras gunft verfchopt, Daer uwe dertelheyt fo»aek mee heeft gepopt. Aran. Toen ik in 't Elfenbofch rnijn lippen wou verheffen Aen uw' farpfoete mond, omheynt met purper kerffen, Toe ftietgemy te rug, en deyfde van my af; Dat mijn getergde min geen kley n bedenken gaf; (* jaloufy. Want * minnen-dry ver fiet(fo groot is haer vermogen) Door t veynfen van een Vrou met meer dan duifent ogen. Maer hier bleef 't nog niet by. Voorts quam het Rooms gefag, Gy ylden hem te moet met fuik een lief gelag Als Venus» vo l van gloed, hae r boelfchap plag te naken, Hy plukte met zijn mond de Roofen van u kaken: Ik fpoog mijn gal van fpyt. Tb*m. Al wat ik heb gedaen; Dat heeft de nood vereyfcht -, hadhy ons faem fien ftaan, Met onderling gekus, hoe fou fijngramfchap woeden, Want y verende min wil altijd 't quaets vermoeden : Dies wees ia als geruft: want Satumyn de Vorft Die leyd my op de tong; maer Aran in de borft. Ik fweeruby mijn min! zijn hartaer af te ftooten : Eer hy op 't bruylofsbed fijnlullen heeft genooten: Indien 't mi/n Lief maer lull. Aran. Sijn dood die luftme wel Maer hieris breyn van doen, hoe men 't in 't werrik ftel. Tthatn. Doe fo 't tl beft geval. Aran. Die fonder overwegen Yetforgelijksbeftaet, di e vind fichlicht verlegen. En die voorfichtigis en langfaem in fijnraen, Maer vaerdig ia nee doen. Tkam. Wat kan oas tegenftacn; De

31 TREURSPEL. ÏJ» De kracht ran uwen arm falu ee n raedsman ftrecken. Aran. Een groote fchelmery eyfcht tijd om te voltrecken. Tbam. Gebreek t het ^en u macht? Aran. De manflag is genng, Alwaer 't in 'r vlacke Veld, met een geftroopte kling; Maer wat de Leeuwenhuyt niet voegfaem kan beklede n Zal t yoflenvelbekleen. Hierdiene n liftigheden, Dit fchelmftuk is rijp. D e angel van 't verraet Bekleed men door de tijd met een beveynft gelaec Uw voorilag is te ruw', men moet het eerft bediffelen, De beytel kan een blok wel in een beeld verwiflelen! Maer 't heeft fijntijd va n doen, de tijd die doet een fpruyt OpwafTcn van een boom ; diesftelt de neerflag uy t Van het Romey nfche hoofd, de uur is niet geboren Van Saturnimis dood. I k heb den»a l belchoren Van Titus Huvsgefin, en 'i is alrec fovar Dat het in arbêyd gae t j ee r Phoebus fijne kar In d' Oceaen bedelt: fal Tbamera bemerken Wat haer gehoonde Liefaen Titus Stam fal werken. Tha. Wat heelt u breyn gedigt > Amn I k heb uw'soonsfoveet Door tniine raed gebracht, dat Rozalinas eer Van daeg verwelken (al, en Baffianus fneavelen : Klaudil en Gradamard fal ik van dele heuvelen Doen fmooren in dees put. 'ïkam. Hoe fal 't dan vordergaen Met hunne ïongite Broers, i'ollanderen Melae n? Aran. Mevrouw weeft maer geruft, ik weet het fo t e brouwen, Dat men de longfte Zoons voor broederbeuls lal houwen. Dies heb ik by dees put dat hem dedoodfal doen, Een Hellemet met goud begraven onder 't groen, Daer toe heeft mijn vernuft, om 't fchelnxltuk op te toyen, Een feker Briefgedicht, die ik in 'tbolchfalftroyen ; Die van 't begraven goud, en vandebroeder-moort Sal melden. A y! fchep moet, fokrijgtdewraekeen poort. "ïham. Hoedani g is de fin? Aran. Mevrouw die konfe lefèn. Wat dunkt u van 't bedrog ïtham. Hie r is in t minltc vrefen. Het fchelmftuk beef t fchi; n; maer elk is een Soldaet; Dies wacht u voor de Broers. Aran. Noy t lukt het quaet fo quaed Alsd'agtenjogtweldugt» hoeftouter * ho e verwotder, Hoe;

32 3«ARA N e n TITUS. Hoe braver uycgevoert, de itouthey t is te meerder Vanbloeyend'achsbacrheyd, deachrbaerheytva n macht» En macht van overhand, daer elk fijn heyl uyt wacht, Die naer de goudmijn fteekt, moet li g den arbcyt trooften. Die naer de parel duykt in 't parelijke ooiten, Ontfict fichgeen gevaer: fodoetd e GotfcheMoor, Die fichgeprickelt vind van een wraekgierigfpoor. Ik fal tot op de troon van Saturninus klaveren, Alwaer de wet mijns wils, al donderen fal daveren In 's aerdsrijks andrc dag, maer 't heeft fijntijd van doen; Eu wie'er tegens (treeft. fap t met fijnhals vergoen. rh. O oorfaek van mijn min! Aran. O oorfaek van mijn luiten 1 BaJJianus. Ra-uUna. Tbumer». Aran. Bof. TJTOeThamerabydcMoor? Roz>. *- *- lek fag dat fy hem kuiten» Baj\ Ikfag, e n fiehet noch, isditd e Got fche telg? Wat houtme, dat ik haer niet dadelijk verdel g f Rex- Ay, Baffianusfta. T^""». Gins fieik yemant komen. Ar*». Vae r wel met defe kus. Tb. Verfchuylubydebomen. Ar. VaerwelVorftin.vaerwel. TA. Wieraed uitenfoitout, Te komen by de bron, daer Tbamera fich onthoud f B*T- Wie raet de Godfche Vrou de Gootfche Moor t'omvangen, Dien fy, gelijk een klis, aen fijnen mond bleef hangen. Tham. I k fweer deb laffe Prins.' Bof. Ikfweerdegeylefnol! ~ï.h*m. Ik fweer u andermael! B«/l Sweert by u fwarte Pol. Rot,. Lae t gy u eerbaerheyt om fuik een fchrik-dier flippen5 Om fuik een Verkens muyl, met ongekrulde lippen : Wat heeft u dus bekoort, fijn oogen vol van vier? Sijn krulde Satirsbaerd, fijn backes als een Stier? Of 't hayr als lamre wol? of lompe ledematen; Of is 't fijnplatte neus, met opgefpalkte gaten f (roet. Ik fchrik voor 't fchrickelijk beeft, befmeert met fchoorfleen- Tbant. Had ik Dianaes macht, mijn Iuft was al geboet Aen uw' vermerelheyt. Buff. Uw' magt die fal niet haperen Om Saturninus hooft met noorenen te bckaperen, Als of 't Acteon waer. Ibam. ' t Sa bengel ga van hier Met uw' albafte pop. voort dartele Venus dier; Ga.flukj uyt ons gelicht, verlaetdeca' groen e boffehen: Uw'

33 TREURSPEL. j t Uw*kindsheyt isde roe noch nauwliks ontwoffchen, Hoe lang is 't wel verleen, feg opgefmokte beeld, Dat gy in 't kinderjioof met poppen hebt gcfpeelt t Roz,. Hoe lang is't wel verleen, da t gy de Gotten hoonde, Toen gy uw' Egemael het hooft met hoorens kroonde. Tham. Ho e lang is 't wel verleen, dat gy met Bafliacn, Hier in het eenfaem Bofch. uw' minluft hebt voldaen? ROT,. Ho e lang is 't wel verleen, dat gy uw' heifche luiten In d' uytgeftrekten arm van uwen Broeder bluften.' Tham. ' t Was op den felfden tyd, dat Rozely nas moer Haer bed ontwyen liet van een Boskaenfe boer. Roz,. ' t Was toen u Vader hem by fijne Moeder voegde, Die zyn vervloeckte luft op 't bed haers mans vernoegd*. Iham. Swy g Rozelyna, fwyg, u w huys dat is berucht. Roz,. Seg alles wat gy wilt, maer fwyg niet van de vrucht Die gy by Aran hebt. Tham. Wat was uw' eerfte Va.der t Een fpeelkindvangod Mars, een fchelm, een verrader. Een moorder van fijn broer > een die 't Sabyns geflacht In 't midden van het fpel, beladig heeft verkracht. Baf. Help Vader Romulus; Th. Help Quiro! help uw' moeder i Qtiiro. Thamara. Pemetrius. Baffianus Quiro. VT 7At eyfcht myn Moeders fchrceuw' f Tham. V V DoorftootdesKeyfersbroeder ; Hy laftert onfe (tam, en boet uw' luf t met haer. (waer. Roz,. Ofchellem wat is uw'doe n? Dem. Da t werdgy wel ge- Tham. Stop t Rozelinas mond, hangt 't lyk aen defe ftruyken, Verfchuyl met Rozelyn, om bare roos te pluyken. KUudillus. Thamara. Gradamard. Ara*. Klaud. yt7aerishet«ngediert? Tham. W Gins borflr het uyt een horn. En'tyld'cerftoponsaen, maerrae k indefenborn. Grad. So is t in ons geweld. KI. So fal't ons niet ontworftelen. Grad. Sagt, fagt me dunkt ik hoor het ramlen van fijnbordelen. Tham. Voort Aran, nu is 't tyd. Aran. Legt daer vervloekt geflacht i So fal 't u Vader gaen, di e my Knoife: bracht.

34 *i ARA N < n TITUS. Team. S o moet men Titus Stam tot aen de wortel fnoeyea Op dat 's in eeuwigheyt, niet wederkomt te groeyen. Artya. Ik heb den brief geftroyr; ' t is tijd dat yder vlugt. Kiaud. Hel p Vader, help, help. Marcus. Gradamard. Saturn inns. Lucius. Titus. KlaudiUus. Mark. M y dancktik hoor't gerucht, Grad. Hel p, help, i k fmoor» KI. Helpt, helpt. Sat. Hetfchijntb y def e Linden. Tit. Hetisdefeput, Sat. Me n Cal't geheyt» we l vinden. Voort hael ons fackellicht, om door de duyfterhi s In aller y l te fien, wat hier verborgen is. Luc. Ho u (tan d wie datge zijt, of meld u door het fpreken. Mtf. He t is de Vorft fijn broer. Luc. Hy hangt e n is doorfteken. Tit. Oheylloosfchelmituk! 6 wreededubble moord 1 De eene door het fwaart, en d'andre door de koord. Sat. O Broeder Baffiaen! ik fweer u doodt te wreeken, Al fou het Roomfch geweft verfuypenin de beeken Van het afgetapte bloed. Tit. Al was 't mijn eygen faet So wil ik dat de wraek de handen aen hem flaet. Mark. O wackre Jongeling, de donder moet hem pletten, Die op u dappere borft de wreede kling deed' wetten. Luc. Driemae l vervloekte hand, dietotfoboofenfeyt, Daer 'shemelshcyrvoor fchrikt, de ftroppen hebtrgedreyt. Sat. Moet ik mij n Bruylofs-Wijn mctbloe t e n tranen mengen* O doodclijke drank! de blixem moetfe fengen, Indien ik ïny niet wreek, fo is mijn magt onnut. Tit. Kom herwaerts met de toorts, op dat men in de put» Daer moordgefchrceu uit klonk, tot aen de gront kan kijken, Mark I k fie yets fchemeren. lit. M y dunkt ik fie twee lijken. Luc. Indie n mijn Vader wil, fodaelikmet'ervaer d In d'uytgedroogde put, wam hier is al deaer d Ten gronde toe uytgefpat, fo dat m'er als langs trappen > Mït tooislich t in de vuyit te op den gront kan (lappen. Tit. Ga voor wy volgrn u. SM. O aller (lede n Sta d I Die tweemael twaelf ;n;jl, met uwe muur omvat: Row-rr,t g«n mee» - op 't getal van vierd half hondert templeili Nog (even honden toornsi dees die dt hender t dreir.pele n > Va», 't hoop Kapitool, als jongde Racd. beklom i Eyfcht