Datum van inontvangstneming : 03/07/2012

Transcriptie

1 Datum van inontvangstneming : 03/07/2012

2 Vertaling C-277/12 1 Zaak C-277/12 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 1 juni 2012 Verwijzende rechter: Latvijas Republikas Augstākās tiesas Senāts (Letland) Datum van de verwijzingsbeslissing: 16 mei 2012 Verzoekende partij: Vitālijs Drozdovs Verwerende partij: AAS Baltikums NL BESLISSING Riga, 16 mei 2012 De Latvijas Republikas Augstākās tiesas Senāts (Senaat van het Hooggerechtshof van de Republiek Letland) (omissis) heeft ter terechtzitting in civiele cassatie het beroep behandeld dat Valentīna Balakireva als voogd namens Vitālijs Drozdovs heeft ingesteld tegen de door de Latvijas Republikas Augstākās tiesas Civillietu tiesu palāta (civiele kamer van beroep van het Hooggerechtshof van de Republiek Letland) op 16 november 2010 gewezen uitspraak op het hoger beroep dat zij tegen AAS (verzekeringsmaatschappij in de vorm van een naamloze vennootschap) Baltikums had ingesteld ter verkrijging van een vergoeding van de verzekering. Feiten 1 Op 14 februari 2006 rond uur reed Aldis Lukjanskis, onder invloed van alcohol [dus in strijd met de punten en 236 van de Ceļu satiksmes noteikumi (wegenverkeerswet)], in Riga in een Renault Scienic [sic], (omissis), van het bedrijf AS Taksometru parks, zonder winterband rechts achteraan door

3 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-277/12 de Varoņustraat, vanuit de Mežalaan naar de Aizsaulesstraat. Toen hij het kruispunt met Aizsaules naderde, ongeveer 74 meter voor het kruispunt, begon Aldis Lukjanskis, in strijd met het bepaalde in de punten 3, 4, 10, 70, 112 en van de wegenverkeerswet, dat wil zeggen zonder de nodige aandacht te schenken aan zijn omgeving en de wijzigingen daarvan, met een gezien de omstandigheden (donker en natte sneeuw op het wegdek) ongepaste snelheid een inhaalmanoeuvre zonder te controleren of de weg veilig was en na te gaan of hij bij het inhalen voertuigen uit de andere richting zou hinderen. Hij begaf zich op de rijstrook in tegenovergestelde richting om het voertuig voor hem in te halen en botste frontaal met een Audi 90 (omissis) die kwam aangereden. Door de botsing raakten de bestuurder van de Audi 90, Dmitrijs Drozdovs, en de passagier Viktorija Drozdova zwaar gewond met de dood als gevolg. De passagiers van de Renault Scienic [sic] Inga Vandiševa y Oļegs Silenko liepen lichte verwondingen met tijdelijke gevolgen op, en Andrejs Paukšēns lichte verwondingen zonder gevolgen. Bij uitspraken van de Rīgas pilsētas Ziemeļu rajona tiesa (rechtbank van eerste aanleg van het noordelijke stadsdeel van Riga) van 21 november 2006 en de Rīgas apgabaltiesas Krimināllietu tiesas kolēģija (strafkamer van de regionale rechtbank van Riga) van 21 juni 2007 werd Aldis Lukjanskis schuldig bevonden aan het in artikel 260, lid 3, van het Krimināllikums (strafwetboek) omschreven strafbaar feit en veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes jaar en tot intrekking van zijn rijbewijs gedurende een periode van vijf jaar. Aangezien bij dat verkeersongeval de ouders, [Dmitrijs] Drozdovs en Viktorija Drozdova, van de minderjarige Vitālijs Drozdovs, geboren op 25 augustus 1995, om het leven kwamen, werd bij besluit van de Rīgas bāriņtiesa (voogdijinstantie voor minderjarigen en handelingsonbekwamen) van 4 april 2006 diens grootmoeder, Valentīna Balakireva, als voogd over hem aangesteld. 2 Valentīna Balakireva, de voogd van de minderjarige Vitālijs Drozdovs, vorderde op 13 september 2007 van AAS Baltikums een vergoeding van LVL voor de door het verkeersongeval veroorzaakte immateriële schade. Haar vordering berustte op de hierna volgende feiten en argumenten. 2.1 Door het overlijden van de ouders lijdt de minderjarige Vitālijs Drozdovs psychisch, zodat hij overeenkomstig artikel 15, lid 1, punt 1, van de Sauszemes transportlīdzekļu īpašnieku civiltiesiskās atbildības obligātās apdrošināšanas likums (wet op de verplichte aansprakelijkheidsverzekering voor eigenaren van motorrijtuigen; hierna: OCTA ) recht heeft op een vergoeding van LVL van de verzekering voor de geleden immateriële schade. 2.2 De voogd van verzoeker heeft verweerster op 13 december 2006 op de hoogte gesteld dat de verzekerde gebeurtenis zich had voorgedaan en heeft de verzekering verzocht om betaling van een vergoeding, ook voor personenschade 2

4 DROZDOVS en immateriële schade, van in totaal LVL. Verweerster heeft op 29 januari 2007 de vergoeding van de verzekering gedeeltelijk uitgekeerd en daarbij gesteld dat volgens punt 7 van besluit nr. 331 van de Ministerraad van 17 mei 2005, Noteikumi par apdrošināšanas atlīdzības apmēru un aprēķināšanas kārtību par personai nodarītajiem nemateriālajiem zaudējumiem (besluit inzake de hoogte van vergoedingen voor geleden immateriële schade en inzake de methoden voor de berekening daarvan), de vergoeding [...] voor de psychische pijn en het psychische lijden als gevolg van het overlijden van de kostwinner van het gezin 100 LVL bedroeg. Bijgevolg is als vergoeding voor de psychische pijn en het psychische lijden slechts 200 LVL uitbetaald, namelijk 100 LVL per kostwinner van het gezin, en dus geen LVL, zoals de voogd van verzoeker heeft gevraagd. Verweerster heeft aan Vitālijs Drozdovs ook een vergoeding van 4 497,47 LVL voor geleden materiële schade betaald, welk bedrag niet wordt betwist. 2.3 De weigering van verweerster om een vergoeding van LVL voor de geleden immateriële schade uit te keren is ongegrond en strookt niet met het in artikel 15, lid 1, punt 1, OCTA vastgestelde maximale bedrag van LVL. Bovendien is het bedrag van de uitgekeerde vergoeding, 200 LVL, onevenredig gering. 2.4 De vordering is gebaseerd op artikel 15, lid 1, punt 1, artikel 19, lid 2, punt 3, en artikel 39, leden 1 en 6, OCTA en op artikel 1, lid 2, van de Tweede richtlijn (84/5/EEG) van de Raad van 30 december 1983 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven. 3 Bij uitspraak van de Rīgas apgabaltiesas Civillietu tiesas kolēģija (civiele kamer van de regionale rechtbank van Riga) van 27 november 2008 werd de vordering afgewezen. 4 De Latvijas Republikas Augstākās tiesas Civillietu tiesu palāta wees het door de voogd van verzoeker ingestelde hoger beroep na onderzoek af bij arrest van 16 november Het arrest berustte op de hierna volgende rechtsgronden. 4.1 In dit geding staat vast dat er zich op 14 februari 2006 een verkeersongeval voordeed waarbij de ouders van verzoeker om het leven kwamen. Dat verkeersongeval werd veroorzaakt door Aldis Lukjanskis, een chauffeur van het bedrijf AS Taksometru parks, die reed in een door AAS Baltikums verzekerde auto. 4.2 Volgens artikel 15, lid 1, punt 1, OCTA moet de verzekeraar van het schadeveroorzakende voertuig de schade dekken, waarbij voor de vergoeding van de verzekering volgende maximumbedragen gelden: voor personenschade 3

5 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-277/ LVL per slachtoffer en voor vermogensschade LVL. Op grond van artikel 19, lid 3, van die wet heeft de Ministerraad bij besluit nr. 331 van 17 mei 2005, Noteikumi par apdrošināšanas atlīdzības apmēru un aprēķināšanas kārtību par personai nodarītajiem nemateriālajiem zaudējumiem, het bedrag van de vergoeding van de verzekering voor de psychische pijn en het psychische lijden, veroorzaakt door het overlijden van de kostwinner van het gezin, vastgesteld op 100 LVL. Daar verweerster, gelet op het in dat besluit vastgestelde bedrag van de vergoeding, aan verzoeker 200 LVL heeft betaald als vergoeding van de verzekering, kan niet tegemoet worden gekomen aan het verzoek om betaling van LVL. 5 De voogd van verzoeker heeft tegen dat arrest beroep in cassatie ingesteld en vordert dat het arrest wordt vernietigd en de zaak wordt terugverwezen naar de rechter in hoger beroep. Het beroep in cassatie is gebaseerd op de hierna volgende gronden. 5.1 De rechter in hoger beroep heeft artikel 15, lid 1, punt 1, OCTA niet juist toegepast. Teneinde uitvoering te geven aan de richtlijnen van de Raad [van de Unie], met name de Tweede richtlijn (84/5/EEG) van 30 december 1983 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven en de Eerste richtlijn (72/166/EEG) van 24 april 1972 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven en de controle op de verzekering tegen deze aansprakelijkheid, werd in artikel 15, lid 1, punt 1, OCTA voor de vergoeding van personenschade door de verzekering een maximaal bedrag van LVL vastgesteld. Uit het arrest van het Hof van Justitie van 14 september 2000, Mendes Ferreira en Delgado Correia Ferreira (C-348/98), en de beschikking van 24 juli 2003, Messejana Viegas (C-166/02), blijkt dat de in een staat geldende juridische regeling inzake de wettelijke aansprakelijkheid naar aanleiding van een verkeersongeval moet garanderen dat die aansprakelijkheid volledig wordt gedekt door een verplichte verzekering, en dat die verplichte verzekering onverkort moet voldoen aan de richtlijnen ter zake. Dit betekent dat de lidstaten, wat de specifieke aspecten van de wettelijke aansprakelijkheid betreft, voor de uit te keren vergoeding geen lagere maxima mogen vaststellen dan de minimumbedragen van artikel 1, lid 2, van de [Tweede richtlijn (84/5/EEG) van de Raad van 30 december 1983 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven]. Dat vindt ook steun in het arrest van het Hof van de Europese Vrijhandelsassociatie van 20 juni 2008, Celina Nguyen (E-8/07). 4

6 DROZDOVS 5.2 Punt 7 van besluit nr. 331 van de Ministerraad van 17 mei 2005, Noteikumi par apdrošināšanas atlīdzības apmēru un aprēķināšanas kārtību par personai nodarītajiem nemateriālajiem zaudējumiem, is in strijd met artikel 15, lid 1, punt 1, OCTA en met de in de genoemde richtlijnen vastgestelde minimumbedragen voor de te betalen vergoeding, aangezien het in dat besluit vastgestelde bedrag van 100 LVL als vergoeding voor de psychische pijn en het psychische lijden, veroorzaakt door het overlijden van de kostwinner van het gezin, onevenredig gering is. Rechtsgronden Aangezien alleen het Hof van Justitie van de Europese Unie bevoegd is voor de uitlegging van het recht van de Europese Unie, moet volgens de Senāts bij het Hof van Justitie een verzoek om een prejudiciële beslissing worden ingediend, gelet op de hierna volgende overwegingen. Toepasselijke bepalingen 6 Regeling van de Europese Unie 6.1 Artikel 3 van richtlijn 72/166/EEG van de Raad van 24 april 1972 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven en de controle op de verzekering tegen deze aansprakelijkheid (hierna: Eerste richtlijn in de versie van vóór de wijzigingen bij richtlijn 2005/14/EG ) bepaalt dat iedere lidstaat, onverminderd de toepassing van artikel 4, de nodige maatregelen treft opdat de wettelijke aansprakelijkheid met betrekking tot de deelneming aan het verkeer van voertuigen die gewoonlijk op zijn grondgebied zijn gestald, door een verzekering is gedekt. De dekking van de schade alsmede de voorwaarden van deze verzekering worden in deze maatregelen vastgesteld. 6.2 Artikel 1 van de Tweede richtlijn (84/5/EEG) van 30 december 1983 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven (hierna: Tweede richtlijn in de versie van vóór de wijzigingen bij richtlijn 2005/14/EG ) bepaalt dat de verzekering bedoeld in artikel 3, lid 1, van richtlijn 72/166/EEG zowel materiële schade als lichamelijk letsel dient te dekken. Volgens artikel [1, lid 2,] van de Tweede richtlijn eist iedere lidstaat, onverminderd eventueel door de lidstaten voorgeschreven hogere dekkingen, dat de bedragen waarvoor deze verzekering verplicht is, niet lager zijn dan: voor lichamelijk letsel, ECU, ingeval er slechts één slachtoffer is; ingeval er verschillende slachtoffers bij één ongeval zijn betrokken, wordt dit bedrag vermenigvuldigd met hun aantal; 5

7 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-277/12 6 voor materiële schade, ECU per ongeval, ongeacht het aantal slachtoffers. In plaats van de bovengenoemde minimumbedragen kunnen de lidstaten een minimumbedrag vaststellen van ECU voor lichamelijk letsel ingeval er verschillende slachtoffers zijn bij eenzelfde ongeval, of een minimumbedrag van ECU per ongeval voor lichamelijk letsel en materiële schade tezamen, ongeacht het aantal slachtoffers of de aard van de schade. 7 Nationale regeling 7.1 Artikel 15, lid 1, OCTA (die op 1 mei 2004 in werking is getreden en waarbij de richtlijnen 72/166/EEG, 84/5/EEG, 90/232/EEG, 92/49/EEG en 2000/26/EG zijn omgezet), bepaalt dat indien een verzekerde gebeurtenis zich voordoet, de verzekeraar waarbij de wettelijke aansprakelijkheid van de eigenaar van het schadeveroorzakende voertuig is verzekerd, dan wel het Transportlīdzekļu apdrošinātāju birojs (consortium van verzekeraars van motorrijtuigen), wanneer het garantiefonds de vergoeding moet betalen, de verliezen dekt voor een bedrag dat niet hoger is dan de vastgestelde aansprakelijkheidslimiet van de verzekeraar: 1) voor vergoeding van personenschade: maximaal LVL per slachtoffer (in de thans vigerende versie van de wet is sprake van een bedrag in LVL dat overeenkomt met EUR); 2) voor vergoeding van vermogensschade: maximaal LVL, ongeacht het aantal derden (in de thans vigerende versie van de wet is sprake van een bedrag in LVL dat overeenkomt met EUR). Blijkens artikel 15, lid 2, OCTA hebben derden recht op vergoeding van schade die overeenkomstig die wet niet wordt vergoed of die volgens de wettelijk voorgeschreven procedures meer bedraagt dan de aansprakelijkheidslimiet van de verzekeraar. Volgens artikel 19, lid 1, OCTA wordt onder materiële personenschade als gevolg van verkeersongevallen verstaan de schade die het slachtoffer lijdt door: 1) medische behandelingen; 2) tijdelijke arbeidsongeschiktheid; 3) blijvende arbeidsongeschiktheid; 4) overlijden. Volgens lid 2 wordt onder immateriële personenschade als gevolg van verkeersongevallen verstaan de schade waardoor het slachtoffer psychische pijn en psychisch lijden ondervindt als gevolg van: 1) lichamelijk letsel van het slachtoffer; 2) verminking of invaliditeit van het slachtoffer; 3) overlijden van de kostwinner van het gezin, van een afhankelijke persoon of van de echtgeno(o)t(e); 4) onder groep 1 vallende invaliditeit van de kostwinner van het gezin, van een afhankelijke persoon of van de echtgeno(o)t(e). In artikel 19, lid 3, OCTA is bepaald dat de Ministerraad voor de materiële en immateriële personenschade de hoogte van de vergoeding van de verzekering vaststelt alsook de wijze waarop deze wordt berekend.

8 DROZDOVS 7.2 Volgens punt 7 van besluit nr. 331 van de Ministerraad van 17 mei 2005, Noteikumi par apdrošināšanas atlīdzības apmēru un aprēķināšanas kārtību par personai nodarītajiem nemateriālajiem zaudējumiem, bedraagt de vergoeding van de verzekering voor de psychische pijn en het psychische lijden als gevolg van het overlijden van de kostwinner van het gezin, van een afhankelijke persoon of van de echtgeno(o)t(e) 100 LVL per aanvrager die behoort tot degenen die worden vermeld in artikel 23, lid 1, OCTA. Voorts bepaalt punt 10 van dat besluit dat de vergoedingen van de verzekering in totaal maximaal LVL per slachtoffer van een verkeersongeval bedragen, wanneer alle schade als bedoeld in de punten 3, 6, 7 en 8 van het besluit wordt vergoed. Redenen voor de twijfel over de uitlegging van de regeling van de Europese Unie 8 De Senāts stelt vast dat in [artikel 1, lid 2,] van de Tweede richtlijn sprake is van een verplicht schadevergoedingsbedrag voor lichamelijk letsel en materiële schade, maar dat de hoogte van de vergoeding van immateriële schade niet uitdrukkelijk is geregeld. Blijkens het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 28 april 2009, Commissie/Italië (C-518/06), bestaat het eigenlijke doel van de verplichte wettelijkeaansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen erin te waarborgen dat de slachtoffers van verkeersongevallen worden vergoed. Dit doel van sociale bescherming, dat in wezen de vorm aanneemt van een garantie dat slachtoffers van verkeersongevallen passend zullen worden vergoed, kan als een dwingende reden van algemeen belang worden beschouwd (zie de punten 74 en 75 van het arrest). Het Hof van Justitie heeft ook geoordeeld dat de Eerste en de Tweede richtlijn niet strekken tot harmonisatie van de wettelijkeaansprakelijkheidsregelingen van de lidstaten, en dat de lidstaten bij de huidige stand van het gemeenschapsrecht bevoegd blijven om te bepalen welke wettelijkeaansprakelijkheidsregeling geldt voor ongevallen ten gevolge van de deelneming aan het verkeer van motorvoertuigen (zie het reeds aangehaalde arrest Mendes Ferreira en Delgado [Correia] Ferreira, punten 23-29, en het arrest van 19 april 2007, Elaine Farrell, C-356/05, punten 33-35). Gelet op de voorgaande overwegingen kan worden geconcludeerd dat de genoemde richtlijnen geen betrekking hebben op de hoogte van de vergoeding voor geleden immateriële schade. Volgens de Senāts strekt de verplichte wettelijkeaansprakelijkheidsverzekering tot vergoeding van de objectief beoordeelbare schade van slachtoffers van verkeersongevallen, zoals vermogensschade of personenschade, daaronder begrepen immateriële schade [sic]. Iemand die meent dat de van de verzekeraar ontvangen vergoeding niet passend is, heeft dus het recht om van de 7

9 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-277/12 aansprakelijke persoon een vergoeding voor immateriële schade te vorderen. Zoals uit de eerder aangehaalde rechtspraak van het Hof van Justitie kan worden afgeleid, bestaat het doel van de verplichte wettelijkeaansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen erin te waarborgen dat de slachtoffers van verkeersongevallen worden vergoed, wat betekent dat het doel van de wettelijke aansprakelijkheid niet [sic] erin bestaat alle door het slachtoffer geleden schade volledig te vergoeden. 8.1 Zoals het Hof van Justitie in het arrest van 30 juni 2005, Katja Candolin e.a. (C-537/0[3]), heeft vastgesteld, is het krachtens de genoemde richtlijnen verboden de schadevergoeding voor slachtoffer van verkeersongevallen te weigeren of aanzienlijk te beperken, en moeten beperkingen van de rechten van slachtoffers van verkeersongevallen om te worden vergoed eng en tegen de achtergrond van het doel van de richtlijn worden uitgelegd, welk doel erin bestaat slachtoffers te beschermen (zie de punten 28 en 29 van het arrest). Daarom zijn de lidstaten verplicht te garanderen dat de naar hun nationaal recht geldende wettelijke aansprakelijkheid wordt gedekt door een verzekering die in overeenstemming is met de bepalingen van de richtlijnen (zie het reeds aangehaalde arrest Elaine Farrell, punt 33). De lidstaten mogen, wat de verschillende wettelijkeaansprakelijkheidsregelingen betreft, voor de uit te keren vergoeding geen maxima vaststellen die lager zijn dan in artikel 1, lid 2, van de Tweede richtlijn voorgeschreven minimumdekkingen (zie de reeds aangehaalde beschikking Messejana Viegas). Geconcludeerd kan dus worden dat de richtlijnen zich verzetten tegen een nationale regeling waarbij het voor een van de wettelijkeaansprakelijkheidsregelingen in een lidstaat vastgestelde maximale bedrag wordt begrensd. 8.2 De Senāts is daarnaast ook van oordeel dat door op duidelijke wijze maxima vast te stellen voor de vergoeding die de verzekeraar dient te betalen, wordt gewaarborgd dat slachtoffers een vergoeding ontvangen voor de geleden schade. Op die manier wordt gezorgd voor de behartiging van de belangen van de eigenaar van het schadeveroorzakende voertuig en van de belangen van de verzekeraar, die beiden andere doelen en belangen hebben dan de slachtoffers. Slachtoffers beogen namelijk om hun schade zo veel mogelijk vergoed te krijgen. Het belang van de eigenaar van het schadeveroorzakende voertuig daarentegen is een zo laag mogelijke verzekeringspremie betalen. Én de verzekeraar wil winst maken en is daarvoor grotendeels afhankelijk van hoe de betaalde verzekeringspremie zich verhoudt tot de vergoeding van de verzekering, namelijk het uit te keren bedrag indien de verzekerde gebeurtenis zich voordoet. Bijgevolg moeten de belangen van al deze partijen met elkaar in overeenstemming worden gebracht, zodat er voor de verplichte wettelijke aansprakelijkheid sprake is van een efficiënt stelsel. 8

10 DROZDOVS De wetgever heeft evenwel die aansprakelijkheid willen beperken door een maximaal bedrag voor te schrijven en het aan de regering over te laten om het desbetreffende besluit inzake de hoogte van de vergoeding van de verzekering en de methode voor de berekening daarvan vast te stellen wat immateriële personenschade betreft. In dat besluit is het recht op een passende vergoeding onevenredig beperkt. Het door de regering vastgestelde besluit voorziet voor de vergoeding van de verzekering voor immateriële schade als gevolg van verkeersongevallen in één enkele betaling die maximaal LVL bedraagt en ook het bedrag voor de psychische pijn en het psychische lijden ten gevolge van het overlijden van de kostwinner van het gezin, van een afhankelijke persoon of van de echtgeno(o)t(e) omvat, welk bedrag onevenredig gering is (slechts 100 LVL) en sinds 2005 niet is verhoogd, terwijl in dezelfde periode de aansprakelijkheidslimiet van de verzekeraar overeenkomstig het bepaalde in de richtlijnen is verhoogd. Voorts heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie in het reeds aangehaalde arrest Commissie/Italië vastgesteld dat de Eerste richtlijn van de lidstaten verlangt dat zij alle nodige maatregelen treffen om te verzekeren dat hun inwoners voldoen aan de verplichting tot sluiting van een wettelijkeaansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen, en dat een van de maatregelen daarvoor erin bestaat geen buitensporige verzekeringstarieven vast te stellen (zie de punten 77 en 78 van het arrest). De lidstaten moeten dus het recht van slachtoffers van verkeersongevallen om te worden vergoed waarborgen, maar tegelijkertijd ervoor zorgen dat alle eigenaren van motorrijtuigen een verzekering sluiten. Dit betekent dus dat een lidstaat ervoor moet zorgen dat de verzekeringstarieven evenredig zijn en geen buitensporige kosten meebrengen voor de verplichte wettelijkeaansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen. 9 Gelet op het voorgaande is de Senāts van oordeel dat twijfel bestaat over de uitlegging van de Eerste en de Tweede richtlijn, en dat die uitlegging bepalend is voor de uitkomst van het geding. Derhalve moeten aan het Hof van Justitie van de Europese Unie prejudiciële vragen worden gesteld en moet de behandeling van de zaak worden geschorst totdat het Hof van Justitie uitspraak zal hebben gedaan. DICTUM Krachtens artikel 267 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (omissis) geeft de Senāts de volgende beslissing: aan het Hof van Justitie van de Europese Unie worden de volgende prejudiciële vragen gesteld: 1) Moeten artikel 3 van de Eerste richtlijn (72/166/EEG) van de Raad van 24 april 1972 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid 9

11 VERZOEK OM EEN PREJUDICIËLE BESLISSING VAN ZAAK C-277/12 waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven en de controle op de verzekering tegen deze aansprakelijkheid, en [artikel 1, lid 2,] van de Tweede richtlijn (84/5/EEG) van de Raad van 30 december 1983 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven, aldus worden uitgelegd dat de daarin omschreven verplichte dekking van lichamelijk letsel, immateriële schade omvat? 2) Indien het antwoord op de eerste vraag bevestigend luidt, moeten artikel 3 van de Eerste richtlijn (72/166/EEG) van de Raad van 24 april 1972 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven en de controle op de verzekering tegen deze aansprakelijkheid, en [artikel 1, lid 2,] van de Tweede richtlijn (84/5/EEG) van de Raad van 30 december 1983 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven, dan aldus worden uitgelegd dat zij zich verzetten tegen een regeling van een lidstaat waarbij de in die staat geldende wettelijke aansprakelijkheid wordt beperkt, in de vorm van een maximumbedrag voor de vergoeding van immateriële schade, door een bovengrens vast te stellen die aanzienlijk lager is dan de in de richtlijnen en in het nationale recht vastgestelde bovengrens voor de aansprakelijkheid van de verzekeraar? De behandeling van de zaak wordt geschorst totdat het Hof van Justitie uitspraak zal hebben gedaan. (omissis) 10