'JXI. Mededeling. Onderwerp Mededeling voortzetting weidevogelbeheer Rivierduingebied

Transcriptie

1 PROVINCIE FLEVOLAND Mededeling Onderwerp Mededeling voortzetting weidevogelbeheer Rivierduingebied Kern mededeling: Op basis van de evaluatie weidevogelbeheer Rivierduingebied hebben Gedeputeerde Staten besloten de subsidie voor het Flevolands Agrarisch Collectief ten behoeve van weidevogelbeheer Rivierduingebied voort te zetten volgens de normale procedure via het Natuurbeheerplan 2018 en Openstellingsbesluit Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Mededeling: Woensdag 11 november 2015 is er in de Provinciale Staten van Flevoland een motie aangenomen om weidevogelbeheer in het Rivierduingebied (Oostelijk Flevoland) voor de periode 2016 tot en met 2021 te continueren met per jaar. In 2016 er is voor de jaren 2016 en 2017 een incidentele subsidie verstrekt aan het Flevolands Agrarisch Collectief. In 2017 is er een beknopte evaluatie uitgevoerd om inzicht te krijgen in de resultaten van de beheermaatregelen. Mede op basis van deze evaluatie hebben Gedeputeerde Staten besloten tot voortzetting van de subsidie voor weidevogelbeheer in het Rivierduingebied. Registratienummer Datum 18 juli 2017 Auteur N. Stegenga Af deling/bureau RE Openbaarheid Openbaar Portefeuillehouder Meijer, A.M. Lijst ingekomen stukken Provinciale Staten 25 juli 2017 De beheermaatregelen voor weidevogels vormen een versterking voor het gebiedscluster voor akkervogels en het project Nieuwe Natuur in het Rivierduingebied. De inzet van een breed scala aan maatregelen draagt in zijn gezamenlijkheid bij aan het beheer gericht op het behoud van akker- en weidevogels in dit gebied. Op basis van de resultaten van de afgelopen twee jaar kan er geen uitsluitsel worden gegeven over de ecologische effectiviteit van de beheermaatregelen. Uitvoering van het beheer zorgt voor een versterking van het draagvlak voor agrarisch natuurbeheer. Het draagt bij aan de natuurbeleving, een aantrekkelijk landschap en is een ondersteuning van ontwikkelingen in de richting van natuurinclusieve landbouw. Het Rivierduingebied is opgenomen in het Natuurbeheerplan Met opname van het weidevogelbeleid in het Openstellingsbesluit Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer 2018 verloopt de voortzetting van dit beheer voor de periode 2018 t/m 2021 via de normale subsidieprocedure. De jaarlijkse kosten voor het uitvoeren van de motie zijn Bij de begrotingsbehandeling 2018 wordt voorgesteld om de benodigde middelen te dekken uit de stelpost Nieuw Beleid. Door opname in het Natuurbeheerplan 2018 kan er gebruik worden gemaakt van 50% EU cofinanciering. Het beschikbaar budget voor subsidiering is vanaf 2018 dan per jaar. 'JXI Bijlagen Naam bijlage: edocs Openbaar in de zin nummer: van de WOB (ja/nee aangeven) Evaluatie Weidevogelbeheer Rivierduingebied Ja Ter inzage in de leeskamer Naam bijlage: edocs Openbaar in de zin ' ~C")] el nummer: van de WOB (ja/nee aangeven) Tot

2 Evaluatierapport Weidevogelbeheer Rivierduingebied 2017

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Werkwijze Benadering evaluatie Nestgegevens Vogeltelling Maatregelen Legselbeheer Kuikenvelden Grasland met rustperiode Plas-dras 5 3. Resultaten Nestgegevens Vogeltelling Akker- en v/eidevogels : Predatoren 8 4. Conclusie 9 Bijlagen 10 Bijlage 1: Telling ( ) - Vogels 10 Bijlage 2: Telling ( ) - Zoogdieren 12

4 1. Inleiding Woensdag 11 november 2015 is er in de Provinciale Staten van Flevoland een motie aangenomen om weidevogelbeheer in het Rivierduingebied (Oostelijk Flevoland) voor de periode 2016 tot en met 2021 te continueren met per jaar. Het college voert de motie weidevogelbeheer Rivierduingebied, die aangenomen is tijdens de behandeling van de begroting 2016, uit. Op basis van een uitgewerkt uitvoeringsplan van de betreffende agrariërs is in 2016, voor de jaren 2016 en 2017 een incidentele subsidie verstrekt aan het Flevolands Agrarisch Collectief. Om duidelijkheid te krijgen over de effectiviteit van de beheermaatregelen voor weidevogels in het Rivierduingebied wordt er voorzien in een evaluatie in De uitkomst van de evaluatie in 2017 wordt betrokken bij de afweging en besluitvorming over opname in het Natuurbeheerplan Met de eventuele opname in het Natuurbeheerplan 2018, het Openstellingsbesluit Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer 2018 en in de uitbreiding van de beschikking van het Flevolands Agrarisch Collectief wordt invulling gegeven aan de periode 2018 tot en met Na de periode 2016 tot en met 2021 wordt op basis van de resultaten bepaald of het weidevogelbeheer in het Rivierduingebied wordt voortgezet. De provincie Flevoland zet in op weidevogelbeheer in het gebied Noordoostpolder Noordwest en het Rivierduingebied. Voor het Rivierduingebied gelden dezelfde doelen en voorwaarden als voor het gebied Noordoostpolder Noordwest uit het Natuurbeheerplan Het Flevolands Agrarisch Collectief staat aan de lat om hier met ondersteuning van de provincie het agrarisch natuurbeheer van de grond te krijgen. Het Flevoland Agrarisch Collectief is verantwoordelijk voor de uitvoering van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer In Flevoland. Het collectief is ontstaan uit een samenwerking van LTO Noord en zes agrarische natuurverenigingen waaronder de Natuurmilleucoöperatie (NMC) Rivierduingebied. De NMC Rivierduingebied is een samenwerking van voornamelijk melkveehouderijen en een aantal akkerbouwbedrijven in Flevoland ten Noordwesten van Swifterbant.

5 2. Werkwijze Het Rivierduingebied ligt in de noordwest hoek van Oostelijk Flevoland aan de kust van het IJsselmeer. Het gebied heeft een afwisselend agrarisch landschap met grasland, kleine bossen, landbouw en boerderijen ten noorden van Lelystad en Swifterbant. Doelsoorten voor het agrarisch natuurbeheer in het Rivierduingebied zijn de gele kwikstaart, graspieper, kneu, kievit en veldleeuwerik. Ten gunste van de weidevogels zijn In 2016 en 2017 op meerdere percelen in het Rivierduingebied beheermaatregelen uitgevoerd, bekostigd uit de subsidie verstrekt aan het Flevolands Agrarisch Collectief. 2.1 Benadering evaluatie In de evaluatie worden uitkomsten van de beheermaatregelen van 2016 en 2017 uiteengezet aan de hand van nestgegevens en vogeltellingen Nestgegevens In het aangewezen weidevogelgebied zijn in 2016 en 2017 de gevonden, beschermde en uitgekomen nesten geteld. De nesten in het Rivierduingebied zijn ook geteld In 2016 en 2017 en worden vermeld omdat het een beter Inzicht kan geven in de situatie omtrent de neststand in het aangewezen weidevogelgebied. De nestgegevens van 2017 zijn tot en met 31 mei meegenomen, omdat de gegevens voor deze evaluatie in juni zijn aangeleverd Vogeltelling Van de vogeltelling zijn geen afzonderlijke gegevens beschikbaar van het aangewezen weidevogelgebied, zoals voor de nestgegevens. Voor de vogeltelling is gebruik gemaakt van telgebieden in het Rivierduingebied zoals die sinds 2012 gebruikt worden (figuur 1). De telgegevens in het aangewezen weidevogelgebied zijn gebaseerd op de vogeltelling van de telgebieden C, E en F, omdat het aangewezen weidevogelgebied binnen deze telgebieden valt. De resultaten van de andere telgebieden zijn niet opgenomen in de evaluatie. De telgegevens van 2017 zijn niet meegenomen, omdat er nog geen compleet jaar is geteld. Een teljaar is van oktober tot oktober. Figuur 1. De telgebieden 1n het Rivierduingebied zoals die sinds oktober 2012 worden gebruikt. Iedere teller heeft zes vaste punten In het telgebied. Vanaf die punten worden maandelijks alle waar te nemen vogels geteld, gedurende vijf minuten. Het aangewezen weidevogelgebied sluit aan op de gebieden C, E en F.

6 2:2 Logaties weidevogelbeheer Riviei'clüinpebipd Hp Bi M M Figuur 2. weiaevogeideneer in het Rivierduingebied Legselbeheer in gras- en bouwland, 60 ha (1), legselbeheer in grasland en bouwland, 30 ha (2), grasland met rustperiode, 3,5 ha (3), plas-dras 1,1 ha (4), plasdras 0,4 ha (5). 2.3 Maatregelen Beheermaatregelen en de beheervoorschriften voor effectieve uitvoering van agrarisch natuurbeheer, dat gericht is op instandhouding van internationale doelsoorten, staan beschreven in het Overzicht Beheerpakketten Agrarisch Natuur & Landschapsbeheer 2016, versie 1.5d. De controle wordt uitgevoerd volgens het Kwaliteitshandboek Flevolands Agrarisch Collectief. Verantwoording legt het collectief jaarlijks af aan de Provincie Legselbeheer Op 90 ha gras- en bouwland (figuur 2) vindt legselbeheer plaats. Vanaf begin maart tot begin juni wordt er gezocht naar nesten. Gevonden nesten worden beschermd en gevrijwaard van alle landbouwkundige bewerkingen. Als er binnen de percelen werkzaamheden zijn gepland worden de desbetreffende percelen enkele dagen van te voren gecontroleerd op nesten en kuikens. Gevonden nesten van akker- of weidevogels worden gemeld bij de beheerder en ingetekend op een kaart bij de boerderij. Indien een perceel grasland wordt gemaaid of anderszins bewerkt, wordt een enclave van tenminste 50 m^ met minimaal een straal van 3,5 m aangehouden om de aanwezige gevonden nesten. Bij beweiding wordt een nestbeschermer geplaatst of een stroomdraad om het nest heen gemaakt zodat er een enclave ontstaat met dezelfde maten als voor het maaien. Dit volgens pakket 4a van ANLb2016, versie 1.5d Kuikenvelden Wanneer er jonge kuikens gevonden worden in de beheerde percelen worden er bij werkzaamheden kuikenvelden aangelegd. De rustperiode ligt in de periode 15 april tot 1 augustus, en heeft een duur van tenminste twee weken. In de rustperiode vinden in de beheereenheid geen bewerkingen plaats. Beweiding is in de rustperiode niet toegestaan. De kuikenvelden mogen op zijn vroegst op 1 juni worden gemaaid. Dit volgens pakket 2a van ANLb2016, versie 1.5d.

7 2.3.3 Grasland met rustperiode Op 3,5 ha grasland (figuur 2) wordt een rustperiode in acht genomen van 1 april tot 8 juni. In de rustperiode vinden in de beheereenheid geen bewerkingen plaats. Beweiding is in de rustperiode niet toegestaan. Dit volgens pakket lb van ANBI2016, versie 1.5d Plas-dras Op twee percelen, van 1,1 en 0,4 ha (figuur 2), is een plas dras aangelegd. De beheereenheid is geïnundeerd (100% drassig). De inundatieperiode loopt van 15 februari tot 15 juni. Het reliëf is aangepast en op minimaal 60% van het oppervlak van het perceel is de laag water tussen de vijf en twintig cm diep. Dit volgens pakket 3c van ANLb2016, versie 1.5d.

8 3. Resultaten 3.1 Nestgegevens De nestenbescherming van het pakket legselbeheer is uitgevoerd. In totaal zijn er in 2016 in het gebied 18 nesten van de kievit gevonden en beschermd op het gras- en bouwland in het aangewezen weidevogelgebied (tabel 1). Van de 18 nesten zijn er 6 uitgekomen. Van de eerste leg zijn er ten minste 8 nesten aangetast door predatoren. De predatorsoort is echter niet bekend. Daarnaast is er een nest van de bontbekplevier gevonden, beschermd en uitgekomen. In 2017 zijn er, tot en met 31 mei, 15 nesten van de kievit gevonden en beschermd. Van de 15 kievitsnesten zijn er 4 nesten niet uitgekomen en 2 nesten uitgekomen. Tabel 1. Gevonden en uitgekomen nesten van de kievit en bontbekplevier In het aangewezen weidevogelgebied en in het Rivierduingebied, 2016 tot en met 31 mei 2017 Kievit Bontbekplevier * * Aangewezen weidevogelgebied Gevonden nesten Uitgekomen nesten Rivierduingebied Gevonden nesten *t/m 31 mei Uitgekomen nesten In de plasdrasgebieden zijn in 2016 en 2017 regelmatig verschillende akker- en weidevogelsoorten waargenomen. In 2016 heeft binnen twee meter van de piasdras een kievit zitten broeden. Ook zijn er een aantal broedparen van de gele kwikstaart, kneu en graspieper waargenomen, waarvan er een aantal in de directe buurt van de piasdras heeft gebroed. Dit was te merken aan het gedrag van de vogels, het vinden van de nesten is niet eenvoudig. Een andere waarneming was een kievit met vijf jongen in het plasdrasgebied grenzend aan het weidevogelgebied. Dit nest was eerder niet gevonden en is zodoende niet mee genomen in de nestbescherming telling. In het broedseizoen van 2017 zijn er bontbekplevieren en scholeksters waargenomen, maar zijn er geen nesten gevonden. Eveneens zijn er graspiepers en gele kv/ikstaarten met jongen waargenomen in en rondom de plasdrasgebieden. Een aanzienlijk deel van de getelde nesten In het Rivierduingebied is gevonden In het aangewezen weidevogelgebied en beschermd (tabel 1). Van de 45 kievitsnesten gevonden in het Rivierduingebied in 2016 zijn er, naast de 18 nesten gevonden in het aangewezen weidevogelgebied, tevens 4 nesten in nabijheid van het aangewezen weidevogelgebied gevonden en beschermd. Van de 56 kievitsnesten gevonden in het Rivierduingebied in 2017 zijn er, naast de 18 kievitsnesten gevonden in het aangewezen weidevogelgebied, tevens 21 nesten op een perceel vlak buiten het aangewezen weidevogelgebied gevonden en beschermd. In het Rivierduingebied zijn er 2 nesten van de bontbekplevier gevonden en uitgekomen. Een van de nesten is gevonden in het aangewezen weidevogelgebied en beschermd. Het andere nest Is vlakbij het aangewezen weidevogelgebied gevonden en eveneens beschermd en uitgekomen.

9 3.2 Vogeltelling Van oktober 2015 tot oktober 2016 zijn er In telgebied C 75 vogelsoorten (figuur 3) en 4528 vogels (figuur 4) geteld. In telgebied E zijn er 58 vogelsoorten en vogels geteld. In telgebied F zijn er 66 vogelsoorten en 3996 vogels geteld. In totaal zijn er in de telgebieden C, E en F 97 vogelsoorten en vogels geteld. Aantal vogelsoorten 2015/ r j- 50 r O Telgebied C Telgebied E Telgebied F Figuur 3. Aantal vogelsoorten geteld in de telgebieden C, E, F, oktober 2015 tot oktober Aantal vogels 2015/2016 O Telgebied C Telgebied E Telgebied F Figuur 4. Aantal vogels geteld in de telgebieden C, E, F, oktober 2015 tot oktober 2016

10 4. Conclusie Het FAC heeft verschillende beheersmaatregelen (de aanleg en beheer van plasdrasgebieden, uitgesteld maaibeheer) in het Rivierduingebied genomen ten gunste van de weidevogels. De vier agrariërs die de afgelopen jaren al een beheerovereenkomst hadden voor weidevogelbeheer in dit gebied, hebben dit in 2016 en 2017 voortgezet. Op het gras- en bouwland in het aangewezen weidevogelgebied zijn In 2016 en in 2017 een bontbekpleviernest en meerdere kievitsnesten beschermd. De desbetreffende percelen doen naast broedgebied tevens dienst als foerageergebied. In de aangelegde plasdrasgebieden zijn regelmatig verschillende soorten akker- en weidevogelsoorten waargenomen. Deze percelen fungeren als een verzamelplek van waaruit weidevogels hun territoria betrekken. Zowel van de kievit, gele kwikstaart, kneu en graspieper zijn broedparen aangetroffen In het gebied rondom de plasdrasgebieden. Een aanzienlijk deel van de nesten gevonden in het Rivierduingebied is gevonden in het aangewezen weidevogelgebied en beschermd. Evenzeer zijn er op aangrenzende percelen nesten gevonden en beschermd. Alhoewel het weidevogelbeheer geleid heeft tot een verbeterde mozaïek in het veld, lijkt er in de resultaten van 2016 en 2017 nog geen verbetering aantoonbaar voor de weidevogelpopulatie. De evaluatieperiode is echter kort en meerdere oorzaken kunnen jaarlijkse fluctuaties veroorzaken. De koude en natte weersomstandigheden In het voorjaar, zoals in 2016, kunnen resulteren in een hogere kuikensterfte en minder broedparen. Predatie van nesten en het aandeel van de verschillende predatorsoorten varieert sterk tussen gebieden en jaren en kan ook een grote invloed hebben gehad op de overlevingskans van kuikens en het uitkomen van legsels in deze periode. Het weidevogelbeheer functioneert In combinatie met het gebiedscluster akkervogels, bestaande uit 3 ha kruidenstroken en 2 ha vogelakker, met als doelsoort de veldleeuwerik. De beheermaatregelen, en met name het pakket met uitgesteld maaibeheer, kan de aanwezigheid van de veldleeuwerik in het Rivierduingebied stimuleren. Het geheel kan samen met de Natuurhoeve G38, dat zich richt op omvorming van de landbouwgrond tot natuurgebied met als doel het creëren van foerageer- en broedgebied voor kenmerkende akker- en weidevogelsoorten, als een groot cluster gezien worden zoals omschreven in het ANLb2016. In gebiedsplannen van de Noordoostpolder Noordwest zijn voor de komende jaren eveneens maatregelen opgenomen voor verbetering van het beheer en de inrichting van het akker- en weidevogelgebied met als doelsoorten grutto, kievit en scholekster en niet kritische doelsoorten de graspieper, gele kwikstaart, kneu en veldleeuwerik. Gezien het aantal beschermde nesten en de vogelstand in het aangewezen weidevogelgebied lijkt het weidevogelbeheer een verdere achteruitgang van de doelsoorten in het Rivierduingebied enigszins te kunnen beperken. Het totaal aan maatregelen in het Rivierduingebied zal de biodiversiteit in het gebied bevorderen. Voor een resultaat op de lange termijn is het essentieel om de maatregelen voor een langere periode voort te zetten. Voortzetting van het beheer in het Rivierduingebied zorgt tevens voor een uitbreiding van het draagvlak voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer en kan daarmee de effectiviteit verhogen.

11 3.2.1 Akker- en weidevogels In de telgebieden C, E en F zijn van oktober 2015 tot oktober bontbekplevieren, 32 gele kwikstaarten, 155 graspiepers, 878 kieviten, 26 kneuen, 17 scholeksters en 24 veldleeuweriken geteld (tabel 2). Een van de plasdrasgebieden valt binnen telgebied E. In dit telgebied zijn 19 gele kwikstaarten, 25 kneus en 596 kieviten geteld. Het andere plasdrasgebied valt binnen telgebied C. In dit telgebied zijn er 24 veldleeuweriken geteld. Tabel 2. Vogeltelling van de bontbekplevier, gele kwikstaart, graspieper, kievit, kneu, scholekster en veldleeuwerik, oktober 2015 tot oktober 2016 Telgebied C Telgebied E Telgebied F bontbekplevier gele kwikstaart graspieper kievit kneu scholekster veldleeuwerik Predatoren In 2015/2016 zijn in de telgebieden C, E en F 29 blauwe reigers, 98 buizerds, 10 slechtvalken, 4 ooievaren en 5 zwarte ooievaren geteld tegenover 21 blauwe reigers, 102 buizerds, 4 slechtvalken, 3 ooievaren en geen zwarte ooievaren in 2014/2015 (bijlage 1). In 2015/2016 zijn er twee vossen en geen katten geteld (bijlage 2).

12 Bijlagen Bijlage 1: Telling ( ) - Vogels M6 C E F C, S en f C E F C, H e.r. f C E F C, ï.finf C E F C, i nr. f aalscholver Al appeivink Ci beflijster 0 a bergeend e blauwborst blauwe kiekendief G blauwe reiger i; boerenzwaluw bbb bontbekplevier > bokje boomklever boomkruiper IS boomvalk n bosrietzanger :! brandgans S G brilduiker ü bruine kiekendief buizerd «s dodaars eend srt ekster a A fazant fitis S fuut gaai Al ' f. gans srt !>:; gekraagde roodstaart 0 n , gele kwikstaart i i gierzwaluw G goudhaantje ' goudplevier grasmus s g graspieper Ü B S3 grauwe gans grauwe vliegenvanger groenling / grote bonte specht grote Canadese gans grote lijster grote mantelmeeuw (! grote zaagbek a grote zanglijster grote zilverreiger havik heggenmus s holenduif houtduif S9ï ? houtsnip Q huismus B A huiszwaluw ?.AS Ijsvogel kauw fi i keep kerkuil ü kievit S/S kleine bonte specht kleine karekiet fi kleine mantelmeeuw S G <! kleine plevier 0 1) ö kleine rietgans kneu knobbelzwaan koekoek A kokmeeuw KftS lï!b S kolgans Q koolmees koperwiek AS IS krakeend Sl kramsvogel lóo IK; kuifeend kwartel matkop f, meerkoet sa ^

13 Totaal Totsal TDtasI lotaai C E F C, i sn f C E F C, en F C E F C. en f C E F C, Eenf meeuw srt E merel mus srt Ü nachtegaal nijlgans ? nonnetje oeverloper oeverzwaluw ooievaar paap pimpelmees B postduif putter regenwulp rietgans Ü rietgors Z rietzanger ringmus roek roodborst E roodborsttapuit S roodmus rotgans rouwkwikstaart rulgpootbuizerd scholekster sijs slechtvalk slobeend e smient sperwer spotvogel ü spreeuw staartmees stadsduif stormmeeuw SO tafeleend tapuit tjiftjaf toendrarietgans toppereend torenvalk tuinfluiter tureluur Turkse tortel U veldleeuwerik , vink S S vuurgoudhaantje waterhoen watersnip wielewaal wilde eend wilde zwaan winterkoning wintertaling witgatje witte kwikstaart wulp zanglijster S zilvermeeuw S zilverplevier zomertortel zwarte kraai zwarte ooievaar S zwarte roodstaar zwartkop

14 Bijlage 2: Telling ( ) - Zoogdieren C E F fotaal C, E en f C E F Totssï C, E en F C E F Totaa: C, E en f haas kat konijn ree vos C E F ïot3ai C, E en ï 12