Acceptance and Commitment Therapy bij kinderen en jongeren
|
|
- Jasper van der Heijden
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Acceptance and Commitment Therapy bij kinderen en jongeren
2 Website De werkbladen bij deze editie van Acceptance and Commitment Therapy bij kinderen en jongeren zijn vindbaar op: Vul op deze website in het zoekveld Search ISBN het ISBN van het boek in: Let op: het is belangrijk om precies deze schrijfwijze aan te houden, dus met tussenstreepjes.
3 Acceptance and Commitment Therapy bij kinderen en jongeren Monique Samsen Janneke de Heus Met illustraties van Hester van der Grift Houten 2017
4 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet jo het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN NUR 777 Ontwerp omslag en binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Pre Press Media Groep, Zeist Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten
5 Inhoud Inleiding 7 Gewoon doen! 7 Leeswijzer 8 Voor wie? 8 Woord van dank 8 Hoofdstuk 1 ACT in vogelvlucht 11 Samenvatting 11 Filosofie en theorie 11 Achterliggende visie 12 Uitgangspunten voor ACT 12 Wat maakt het leven lastig? 16 Gedachten en gevoelens zijn niet direct te veranderen 17 De oplossing 18 Hoofdstuk 2 Klaar voor de start 21 Samenvatting 21 Waar en wanneer werk je met ACT? 21 Evidence based 23 Opvoeding en onderwijs 24 Georganiseerde vrijetijdsbegeleiding 24 Non-verbale toepassingen 25 Hoofdstuk 3 ACT4kids 25 Samenvatting 25 Het doel van ACT-begeleiding 25 Er is geen oplossing want er is geen probleem 25 Psychologische flexibiliteit 27 De hexaflex vertaald 31 Het model ACT4kids 32 Alles in context: Het Eiland 36 Hoofdstuk 4 Samen op reis 41 Samenvatting 41 Het kind 41 De ouders 45 De begeleider 46
6 6 acceptance and commitment therapy bij kinderen en jongeren Hoofdstuk 5 Richting bepalen 51 Samenvatting 51 Intake 51 Meetinstrumenten 52 Doelen stellen 53 Casusconceptualisatie 55 Werkblad: Casusconceptualisatie 64 Welke oefeningen zet je in? 61 Creatieve hopeloosheid 62 Hoofdstuk 6 De boom, de uil en het hart 67 Samenvatting 67 Boomvaardigheden 67 Boomwerkblad: Aan de slag met de boom 73 Uilvaardigheden 74 Uilwerkblad: Wat zegt je uil? 76 Uilwerkblad: Hoofd vol gedachten en gevoelens 78 Uilwerkblad: Dit maakt me 81 Hartvaardigheden 82 Hartwerkblad: Ik hou van (8-12 jaar) 84 Hartwerkblad: Ik hou van... (12-18 jaar) 85 Hartwerkblad: Hartenkaartjes 88 Hoofdstuk 7 Het zelf 91 Samenvatting 91 Zelfvaardigheden 91 Hoofdstuk 8 De olifant en de kat 93 Samenvatting 93 Olifantvaardigheden 95 Olifantwerkblad: Dragen of de lucht inblazen 102 Katvaardigheden 105 Katwerkblad: Je lijfspreuk 106 Katwerkblad: Als ik kon toveren (8-12 jaar) 111 Katwerkblad: Als ik kon toveren (12-18 jaar) 112 Hoofdstuk 9 En verder 117 Samenvatting 117 Extra oefeningen 117 Werkblad: EHBO-kist 119 Hoofdstuk 10 Groepsprotocol 121 Samenvatting 121 Aanleren van ACT4kids-vaardigheden 121 Overzicht groepsbijeenkomsten 122 Bijeenkomst 1: Het hart Als dromen uitkomen 123 Bijeenkomst 2: De uil Pssst: wél verder vertellen angst hoort erbij! 124 Bijeenkomst 3: De boom Stel dat de uil even stil zou zijn 125 Bijeenkomst 4: De kat Op weg gaan en je hart vergroten 126 Bijeenkomst 5: Leren van de olifant Gewoon doen! 126 Bijeenkomst 6: Het zelf Ja, en nu? 127 Bijeenkomst 7: En nu verder 127 Bijeenkomst 8: Ouderbijeenkomst 128 Literatuur en websites 129
7 7 I nl ei di n g G e w o o n d o e n! I n e e n m e n s e nl e v e n b e kli m j e h o g e b er g e n, z a k j e i n di e p e d al e n e n d a art u s s e n d o or l o o p j e kil o m et er s l a n g o p vl a k l a n d. D e m o oi e m o m e nt e n b e w ar e n w e i n o n s h art e n bij v er v el e n d e er v ari n g e n n e m e n w e h et li ef st e e n af sl a g. Al s h et m o g elij k w a s, d a n bl e v e n w e v o or altij d bij el k a ar, w er d er ni e m a n d zi e k, gi n g er ni e m a n d d o o d e n l e ef d e n w e v o or altij d e n e e u wi g g el u k ki g. M a ar z o g a at h et n u e e n m a al ni et Ki n d er e n gr o ei e n o p m et d e o v ert ui gi n g d at d e w e g n a ar e e n fij n l e v e n all e e n t o eg a n k elij k i s w a n n e er j e vr e s elij k h ar d j e b e st d o et e n v e el z elf v ertr o u w e n h e bt. M a ar l ei dt d e z e r o ut e e c ht n a ar e e n g el u k ki g l e v e n? M a k e n d e di e p e d al e n j ui st ni et o o k e e n b el a n grij k d e el uit v a n e e n w a ar d e v ol l e v e n? W or d e n ki n d er e n ni et t e v e el o p e e n kr ui s p u nt g e z et w a ar z e g e e n st a p m e er d ur v e n t e z ett e n: d e e n e w e g l ei dt n a ar e e n l e v e n m et a n g st e n pij n e n d e a n d er e n a ar e e n l e v e n v ol a n g st v o or d e a n g st. Dit b o e k k a n al s e e n r o ut e pl a n n er g e br ui kt w or d e n o m ki n d er e n v er s c hill e n d e ri c hti n g e n t e l at e n zi e n, o p h u n w e g n a ar h et uit l at e n k o m e n v a n w e n s dr o m e n, e n z e t e l er e n o m g a a n m et h u n a n g st e n. E e n w er el d w a ari n z e o n b e v a n g e n e n ni e u w s gi eri g k u n n e n blij v e n e n ni et g e v a n g e n r a k e n i n h u n g e d a c ht e n e n g e v o el e n s. I k m oest v a n d a a g mij n s pree k be urt d oe n. I k v o n d het s u per s p a n ne n d e n i k w as heel er g ze n u w ac hti g. E n i k he b t ge w o o n ge d a a n! S ar a 9 j a ar I n h et e er st e h o of d st u k k o mt d e pl a at s v a n Acce pt a nce a n d C o m mit me nt T her a p y (v a n af n u: A C T) i n d e g e s c hi e d e ni s v a n d e w e st er s e p s y c h ol o gi e a a n d e or d e. H et b e s c hrijft d e a c ht erli g g e n d e fil o s o fi e e n d e t h e ori e w a ar m e e d e pr a kti s c h e t o e p a s si n g v a n A C T o nl o s m a k elij k i s v er b o n d e n. I n h o of d st u k 2 n o e m e n w e v er s c hill e n d e b e g el ei di n g s sit u ati e s e n - s etti n g s w a ar bi nn e n A C T t o e g e p a st k a n w or d e n. We v att e n s a m e n v o or w el k e pr o bl e e m g e bi e d e n A C T w et e n s c h a p p elij k b e w e z e n eff e cti ef lij kt t e zij n. I n h o of d st u k 3 g a a n w e i n o p h et d o el v a n A C T- b e g el ei di n g p s y c h ol o gi s c h e fl e xibilit eit e n w at dit b et e k e nt v o or ki n d er e n. We n o e m e n k ort d e k er n pr o c e s s e n di e i n g e z et w or d e n o m dit d o el t e b er ei k e n. We h e b b e n d e v ert a al sl a g g e m a a kt v a n h et A C T- m o d el v o or v ol w a s s e n e n n a ar e e n m o d el d at b et er a a n sl uit bij ki n d er e n e n pr es e nt er e n d e pr a kti s c h e t o e p a s si n g v a n A C T: A C T 4 ki d s. H et m o d el h e eft z e s m et af ori s c h e fi g ur e n e n e e n uit g e br ei d e o ef e n o m g e vi n g. Hi er m e e w or d e n d e o ef e ni n g e n o v er zi c ht elij k er v o or ki n d er e n e n w or dt h et v o or h e n m a k k elij k er o m d e v a ar di gh e d e n di e z e o p d o e n, t o e t e p a s s e n i n h et d a g elij k s l e v e n. H o of d st u k 4 dr a ait o m d e r a n d v o or w a ar d e n v a n A C T- b e g el ei di n g bij ki n d er e n, v er s c hill e n d e uit d a gi n g e n di e j e k u nt t e g e n k o m e n e n d e m a ni er w a ar o p j e hi er m e e o m k u nt g a a n. D e r ol v a n d e b e g el ei d er e n di e v a n o u d er s w or d e n n a d er b eli c ht. V a n af h o of d st u k 5 vi n d j e o ef e ni n g e n e n m et af or e n di e j e tij d e n s d e g e h el e b e g el ei di n g i n k u nt z ett e n v a n i nt a k e t ot n a z or g. Z e k u n n e n l o s i n g e z et w or d e n w a nn e er j e e cl e cti s c h wilt w er k e n, w a n n e er j e i n ci d e nt e el b e g el ei di n g bi e dt tij d e n s j e g e br ui k elij k e w er k z a a m h e d e n, of w a n n e er j e d o or h et af e n t o e g e br ui k m a k e n v a n
8 8 acceptance and commitment therapy bij kinderen en jongeren een ACT-oefening meer thuis wilt raken in de methodiek. Het is ook mogelijk om met de verscheidenheid aan oefeningen een geheel op maat gemaakte begeleiding te ontwerpen. De hoofdstukken hierna volgen de figuren die staan voor de verschillende ACT4kidsvaardigheden: de boom, de uil, het hart, het zelf, de kat en de olifant. Alle oefeningen en metaforen hebben een korte uitleg over het doel of de doelen die ze beogen te bereiken. Bij sommige oefeningen wordt een werkblad bijgevoegd, waarmee kinderen en jongeren de oefening zelfstandig kunnen uitvoeren. Deze werkbladen kunnen gedownload worden op de website van de uitgever (extras.springer.com). Tot slot vind je een globaal weergegeven trainingsprotocol voor groepen om je een voorbeeld te geven van hoe alle genoemde oefeningen soms met kleine aanpassingen ook op groepsniveau kunnen worden toegepast. Leeswijzer We hebben gekeken naar een eenduidige term waarmee we kinderen, jongeren, jeugdigen, pubers, tieners willen aanduiden. We hebben gekozen voor kinderen omdat dit de lading dekt en er geen waardeoordeel aan hangt. Slechts af en toe wordt het woord jongere gebruikt om het onderscheid tussen 8-12 jaar of jaar aan te duiden. In de tekst kiezen we voor het gemak voor hij en hem, maar daarmee bedoelen we natuurlijk net zo goed zij en haar : ACT is voor jongens en meisjes. Voor wie? Dit boek gaat over de begeleiding van jongens en meisjes van 8 jaar tot 18 jaar. Het boek is geschikt voor begeleiders die enige kennis van ACT hebben en werkzaam zijn in de gezondheidszorg en het onderwijs. Het model is geschikt voor kortdurende therapieën als ook langer durende of specialistische behandelingen. ACT is ook geschikt voor andere vormen van begeleiding dan therapie. Vanuit de ACT-houding kun je ACT toepassen in elk denkbare setting, zoals op school, tijdens het sporten of in de opvoeding thuis. Elk kind is anders in zijn ontwikkeling en voor jongvolwassenen geldt dat zij een aantal vaardigheden die volwassenen hebben, nog niet goed kunnen toepassen. De inhoud van dit boek is ook geschikt wanneer je kinderen begeleidt die net buiten deze leeftijdsgrenzen vallen. Rond 12 jaar maken kinderen een ontwikkelingsgroei door, waardoor ze meer vaardigheden leren. Bij de oefeningen wordt aangegeven of deze past bij de leeftijdsgroep 8-12 jaar of jaar. Voor elk begeleidingsmoment geldt dat je probeert aan te sluiten bij het ontwikkelingsniveau van het kind, zijn omgeving en de doelen die het kind nastreeft. Woord van dank Een boek schrijf je nooit alleen. Dank aan Hester voor je creativiteit en de prachtige illustraties in het boek. We zijn er stil van en het brengt onze woorden naar een ander niveau. Dank aan onze contacten bij Bohn Stafleu van Loghum: de altijd enthousiaste Joyce wiens idee wij mochten uitwerken. En Karel, van wiens kennis we dankbaar gebruik mochten maken wanneer we ingewikkelde vragen hadden over de opmaak van het boek. Een bijzonder dank aan Hannie, Gery, Henk-Jan, Jeanneke, Maaike en Margreet voor het lezen van het manuscript en hun scherpe geest: door de feedback konden wij onze laatste stappen zetten.
9 inleiding 9 Ik, Monique, wil daarnaast de volgende mensen in de spotlight zetten: Janneke; dank voor je rust en flexibiliteit (om met mij samen te kunnen werken) en je kennis en discipline. Samen hebben we iets supermoois neer kunnen zetten! Berry; bijzonder veel dank voor je geduld in de afgelopen maanden waarop het soms net leek alsof je alleen woonde je humor en je lieve zorgen. De studenten van het ROC, die met juweeltjes van opmerkingen kwamen, prachtige oefeningen bedachten en de drijvende kracht vormen achter mijn motivatie om dit boek te schrijven. Alle vrienden, familie, collega s met wie ik heb kunnen brainstormen en stoom heb af kunnen blazen: dank! Tot slot, pap; je begrijpt vast waarom de dankbaarheid die ik voor jou heb niet goed in woorden is te vatten. Zonder jou was er geen boek. En ik, Janneke, wil Monique bedanken voor de mooie reis die we samen gemaakt hebben. Het was een waardevolle zoektocht naar de juiste richting. Onderweg heb ik je doorzettingsvermogen en je vakmanschap mogen bewonderen. De bestemming is bereikt! Dank aan iedereen om me heen die openstond voor vragen en die met mij wilde sparren over het boek en de oefeningen. Henk-Jan, dank voor het meelezen, je kritische blik en je onvoorwaardelijke steun. Als laatste wil ik alle kinderen bedanken met wie ik werk en ooit gewerkt heb. Jullie zijn mijn grote inspiratiebron. En daarbij niet te vergeten Hanne, Joppe en Jet, die aan verschillende oefeningen hebben meegewerkt en nu wel een beetje klaar zijn met het gepsychologiseer thuis!
Eerste hulp bij faalangst
Eerste hulp bij faalangst Eerste hulp bij faalangst Faalangsttraining voor jongeren van 10 tot 18 jaar drs. Petra Lahr drs. Daphne Rijkée Houten 2017 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatieWerken aan je zelfbeeld
Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (individuele training) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen
Nadere informatieWerkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen
Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen hoort bij de handleiding Integrale
Nadere informatieWerken aan je zelfbeeld
Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (groepstraining) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen
Nadere informatieVerwerken en versterken
Verwerken en versterken Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor kinderen en jongeren hoort bij Behandeling van trauma bij kinderen en adolescenten. Met de methode Traumagerichte Cognitieve Gedragstherapie
Nadere informatieAdvies. Conceptnota Startnota transitieprioriteit Zorg en Samenleven in Brussel, 2 oktober 2017
Advies Conceptnota Startnota transitieprioriteit Zorg en Samenleven in 2050 Brussel, 2 oktober 2017 Strategische Adviesraad Welzijn Gezondheid Gezin Wetstraat 34-36, 1040 Brussel T +32 2 209 01 11 info@sarwgg.be
Nadere informatieOmgaan met lichamelijke klachten
Omgaan met lichamelijke klachten Dit Werkboek omgaan met lichamelijke klachten is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de
Nadere informatieNeem de regie over je depressie
Neem de regie over je depressie Dit boek, Neem de regie over je depressie. Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks
Nadere informatieWie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke
Wie heeft de regie? Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk John Sijnke Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 2009 Alle rechten
Nadere informatieONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE
ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE ISBN 978-90-368-1699-1 ISBN 978-90-368-1700-4 (ebook) 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieWerkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen
Werkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen
Nadere informatieLeercoaching in het hbo. Student
Leercoaching in het hbo Student Leercoaching in het hbo Student Een kapstok om jezelf uit te dagen de regie over je leren te nemen Jette van der Hoeven 2e druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009
Nadere informatieZorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders
Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders MIJN BSL Aan ieder exemplaar van Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Werkboek voor deelnemers is een unieke
Nadere informatiePersoonsgerichte zorg
Persoonsgerichte zorg C.J.M. van der Cingel J.S. Jukema Persoonsgerichte zorg Praktijken van goede zorg voor ouderen Houten 2014 ISBN 978-90-368-0448-6 DOI 10.1007/978-90-368-0449-3 ISBN 978-90-368-0449-3
Nadere informatieStoppen met roken Cursus
Stoppen met roken Stoppen met roken Cursus F.A. Willemsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieVan je nachtmerries af
Van je nachtmerries af 2 van je nachtmerries af Dit boek, Van je nachtmerries af, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor
Nadere informatieHypertensie en 24-uursbloeddrukmeting
Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting Een toegevoegde waarde voor de praktijk F.T.J. BOEREBOOM, INTERNIST-NEFROLOOG D. TAVENIER, HUISARTS Houten 2010 2010 Bohn Stafleu
Nadere informatieDenken + Doen = Durven
1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Dit werkboek is van: Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor
Nadere informatieGroenengrijs. Jong en oud met elkaar in gesprek. Karen van Kordelaar. Astrid Vlak. Yolande Kuin. Gerben Westerhof
Groenengrijs Groenengrijs Jong en oud met elkaar in gesprek Karen van Kordelaar Astrid Vlak Yolande Kuin Gerben Westerhof Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van
Nadere informatieDoen en blijven doen
Doen en blijven doen Doen en blijven doen Voorlichting en compliancebevordering door paramedici Marieke van der Burgt en Frank Verhulst Vierde, herziene druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009
Nadere informatieESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd
ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd Praktische handleiding voor signalering, screening en diagnostiek prof. dr. J. Buitelaar drs. E. van Daalen dr. C. Dietz
Nadere informatieKerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling
Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Pieternel Dijkstra en Remco Coppoolse Houten 2011 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatieDoorbreek je depressie
Doorbreek je depressie Doorbreek je depressie Werkboek voor de cliënt Drs. P.J. Molenaar Drs. F.J. Don Prof. dr. J. van den Bout Drs. F. Sterk Prof. dr. J. Dekker Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó
Nadere informatiePsychosociale problemen
Psychosociale problemen Reeks Kinderen en Adolescenten. Problemen en risicosituaties Psychosociale problemen is het tweede deel van de tiendelige reeks Kinderen en Adolescenten - Problemen en risicosituaties.
Nadere informatieDenken + Doen = Durven
1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor ouders Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor ouders, is onderdeel
Nadere informatieWerkboek klinische schematherapie
Werkboek klinische schematherapie Werkboek klinische schematherapie Redactie: Eelco Muste Anoek Weertman Anne-Marie Claassen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieMaatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving
Maatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving BSL - ACA_BK_1KZM - 0000 001 BSL - ACA_BK_1KZM - 0000 002 Maatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving Lia van Doorn Coreferaat:
Nadere informatieAngststoornissen en hypochondrie
Angststoornissen en hypochondrie Angststoornissen en hypochondrie Diagnostiek en behandeling P.M.G. Emmelkamp T.K. Bouman S. Visser Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieHet Astma Formularium
Het Astma Formularium Het Astma Formularium een praktische leidraad dr. J.C.C.M. in t Veen dr. N.H. Chavannes Houten 2011 Ó 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieMijn kind een Kanjer!
Mijn kind een Kanjer! Mijn kind een Kanjer! Help je kind bij het ontwikkelen van sociale vaardigheden Herberd Prinsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatieMinder angstig in sociale situaties
Minder angstig in sociale situaties Dit boek, Minder angstig in sociale situaties, Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in
Nadere informatieAtlas van de parodontale diagnostiek
Atlas van de parodontale diagnostiek Atlas van de parodontale diagnostiek Dr. Johan van Dijk Dr.FredSpijkervetendr.JanTromp Houten 2011 Ó 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle
Nadere informatieNicolien van Halem Inge Müller. Handboek studievaardigheden voor het hbo
Nicolien van Halem Inge Müller Handboek studievaardigheden voor het hbo Toegang tot de website Op deze website vindt u het ondersteunend materiaal behorende bij Handboek studievaardigheden voor het hbo.
Nadere informatieActief leren voor een beroep
Actief leren voor een beroep Actief leren voor een beroep Activiteiten voor leerlingen in het mbo niveau 3 en 4 Nicolien van Halem Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatiePatiënt en recht in de apotheek
Patiënt en recht in de apotheek Patiënt en recht in de apotheek mr Jurriane A. Rendering Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten
Nadere informatieHet ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct. Onder redactie van W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra
Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Onder redactie van W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Het ecg en het angiogram bij een
Nadere informatieVerwerken en versterken
Verwerken en versterken Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werboek voor ouders hoort bij Behandeling van trauma bij kinderen en adolescenten. Met de methode Traumagerichte Cognitieve Gedragstherapie
Nadere informatieZorg voor mensen met een verstandelijke beperking
Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Maja van Trigt Werkredactie: Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Inleiding en ziektebeelden Maja van Trigt Zeist Werkredactie: Amsterdam
Nadere informatieNiet meer depressief
Niet meer depressief Dit boek, Niet meer depressief; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de
Nadere informatieSamen terug naar vroeger Activiteiten met ouderen
Samen terug naar vroeger In deze serie zijn verschenen: Met de seizoenen mee isbn 978 90 313 8337 5 Feesten en feestdagen vieren isbn 978 90 313 8367 2 Samen terug naar vroeger isbn 978 90 313 8868 4 Spel
Nadere informatieLeercoaching in het hbo. Leercoach
Leercoaching in het hbo Leercoach Leercoaching in het hbo Een kapstok om studenten uit te dagen zelf de regie te nemen Jette van der Hoeven 2e druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu
Nadere informatieIn gesprek met de palliatieve patiënt
In gesprek met de palliatieve patiënt In gesprek met de palliatieve patiënt Anne-Mei The Cilia Linssen Bohn Stafleu van Loghum Houten ª 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle
Nadere informatieImaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries
Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries Dit boek, Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Bij deze titel is tevens een werkboek
Nadere informatiePsychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten
Psychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten Psychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten Doorbreken van de cirkel van verdriet Psychosocial assistance for relatives of
Nadere informatieHandleiding Gezinsvragenlijst (GVL)
Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL) Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL) Prof. dr. J.D. van der Ploeg Prof. dr. E.M. Scholte Bohn Stafleu van Loghum Houten, 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieProf. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn
Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Epidemiologie, preventie, diagnostiek,
Nadere informatiePubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt. Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen
Pubers van Nu! Pubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatieCoach jezelf in drie stappen
Coach jezelf in drie stappen Für Editha, meine liebe Mutter und beste Freundin Coach jezelf in drie stappen Ursela van Stekelenburg Bohn Stafleu van Loghum Houten 2006 Bohn Stafleu van Loghum, 2006 Alle
Nadere informatieHandleiding bij Beter beginnen
Handleiding bij Beter beginnen Handleiding bij Beter beginnen Trudy Mooren en Maartje Schoorl Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle
Nadere informatieKwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C
Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Wat kinderen en jongeren belangrijk vinden als ze niet thuis wonen Fiet van Beek en Leo Rutjes (red.) met medewerking van Mirjam
Nadere informatieSamenwerkingsperikelen in de huisartspraktijk
Samenwerkingsperikelen in de huisartspraktijk Samenwerkingsperikelen in de huisartspraktijk Annette Berendsen Jan Schuling Houten 2011 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten
Nadere informatieZorg om mensen met dementie
Zorg om mensen met dementie Voor Ries en Myrthe Zorg om mensen met dementie Een handleiding voor verzorgenden Bère Miesen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatieZakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen
Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Onder redactie van: G.A.E.G. van Asseldonk BSc J.J. van Duinen MSc M. Former-Boon R. van
Nadere informatieLeven met ADHD. Fiona Kat, Maura Beenackers en Willemijn ter Brugge
Leven met ADHD Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men met het
Nadere informatieMentale training in de sport
Mentale training in de sport Voor Linda, Roman en Orson Mentale training in de sport Toepassing en effecten Rico Schuijers Eerste druk, eerste en tweede oplage, Elsevier, Maarssen, 2004-2006 Eerste druk,
Nadere informatieBasiskennis schei- en natuurkunde
Basiskennis schei- en natuurkunde Basiskennis schei- en natuurkunde M. Zwamborn Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieWat elke professional over de oggz moet weten
Wat elke professional over de oggz moet weten Wat elke professional over de oggz moet weten Houten 2012 ISBN 978-90-313-9940-6 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 2012 Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieEerste hulp bij faalangst
Eerste hulp bij faalangst Faalangsttraining voor jongeren van 10 tot 18 jaar.sp ex tr a s.c o m r in g e r drs. Petra Lahr drs. Daphne Rijkée Eerste hulp bij faalangst Eerste hulp bij faalangst Faalangsttraining
Nadere informatieZorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders
Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Handboek voor trainers Redactie: Leony Coppens Carina van Kregten Houten 2012 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
Nadere informatieDe patiënt als partner
De patiënt als partner De patiënt als partner De zoektocht van het UMC St Radboud Onder redactie van Lucien Engelen Houten 2012 Ó 2012 UMC St Radboud Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag
Nadere informatieDenkbeelden over kleinschalig wonen voor mensen met dementie
Denkbeelden over kleinschalig wonen voor mensen met dementie Denkbeelden over kleinschalig wonen voor mensen met dementie Hugo van Waarde (red.) Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu
Nadere informatieETEN EN DRINKEN BIJ DEMENTIE. Jeroen Wapenaar Lisette de Groot
ETEN EN DRINKEN BIJ DEMENTIE Jeroen Wapenaar Lisette de Groot Eerste druk, Reed Business, Amsterdam 2013 Tweede (ongewijzigde) druk, Bohn Stafleu van Loghum, Houten 2016 ISBN 978-90-368-1557-4 DOI 10.1007/978-90-368-1558-1
Nadere informatieHet ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct
Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieNicolien van Halem Sjaak Groot. Planmatig zorg verlenen
Nicolien van Halem Sjaak Groot Planmatig zorg verlenen Nicolien van Halem Sjaak Groot Planmatig zorg verlenen Houten 2014 ISBN 978-90-368-0587-2 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
Nadere informatieMediation als alternatief
Mediation als alternatief Mediation als alternatief Bemiddeling door hulp- en dienstverleners Bert la Poutré Michael Boelrijk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieMUZIEK EN BEWEGEN BIJ DEMENTIE
MUZIEK EN BEWEGEN BIJ DEMENTIE Annemieke Vink Helma Erkelens Louwke Meinardi Bohn Stafleu van Loghum, Houten ISBN 978 90 368 1223 8 2016 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Omslagontwerp:
Nadere informatieIn gesprek met de palliatieve patiënt
In gesprek met de palliatieve patiënt In gesprek met de palliatieve patiënt Anne-Mei The Cilia Linssen Bohn Stafleu van Loghum Houten ª 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle
Nadere informatieMotivatie en mogelijkheden van moeilijke mensen
Motivatie en mogelijkheden van moeilijke mensen Motivatie en mogelijkheden van moeilijke mensen Redactie: Arno van Dam en Niels Mulder Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum,
Nadere informatieDe meest gestelde vragen over: cholesterol
De meest gestelde vragen over: cholesterol De meest gestelde vragen over: cholesterol Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieDe huisarts aan de leiding
De huisarts aan de leiding De huisarts aan de leiding Dr. Erik Ranzijn Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets
Nadere informatieVerwerken en versterken
Verwerken en versterken Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor therapeuten hoort bij Behandeling van trauma bij kinderen en adolescenten. Met de methode Traumagerichte Cognitieve Gedragstherapie
Nadere informatiePraktijkboek dementiezorg
Praktijkboek dementiezorg Praktijkboek dementiezorg Van Achterdocht tot Zwerfgedrag Ronald Geelen Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets
Nadere informatieZakboek ziektebeelden Oncologie
Oncologie Zakboek ziektebeelden Oncologie Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden
Nadere informatieJelle Kapitein. Van etiket naar diagnose
Jelle Kapitein Van etiket naar diagnose Jelle Kapitein Van etiket naar diagnose Verklaring van rug-, nek- en schouderklachten Houten 2014 ISBN 978-90-368-0652-7 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieZakboek ziektebeelden Gastro-enterologie
Gastro-enterologie Zakboek ziektebeelden Gastro-enterologie Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze
Nadere informatieNieuwerwets VERBINDEND WERKEN. Monique van Doorn Margriet de Wit
Nieuwerwets VERBINDEND WERKEN Monique van Doorn Margriet de Wit 1 colofon 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
Nadere informatieHelder rapporteren. BRING ME NO MORE REPORTS (Macbeth, Act V)
Helder rapporteren BRING ME NO MORE REPORTS (Macbeth, Act V) Helder rapporteren Een handleiding voor het opzetten en schrijven van rapporten, scripties, nota s en artikelen Peter Nederhoed Tiende, herziene
Nadere informatieVerstrekking en vergoeding
Verstrekking en vergoeding Verstrekking en vergoeding Han van Hagen Swen Kuipers Carlo Schneider Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle
Nadere informatieMarike van der Schaaf Juultje Sommers. Evidence statement voor fysiotherapie op de intensive care
Marike van der Schaaf Juultje Sommers Evidence statement voor fysiotherapie op de intensive care Marike van der Schaaf Juultje Sommers Evidence statement voor fysiotherapie op de intensive care ISBN 978-90-368-0903-0
Nadere informatie36 zieke kinderen. Een werkboek met patiëntenproblemen voor co-assistenten en basisartsen
36 zieke kinderen 36 zieke kinderen Een werkboek met patiëntenproblemen voor co-assistenten en basisartsen Guus de Jonge, emeritus hoogleraar kindergeneeskunde Arwen Sprij, kinderarts Derde, geheel herziene
Nadere informatieEen patiënt met stress en burnout
Een patiënt met stress en burnout Een patiënt met stress en burnout in de huisartspraktijk Bart Verkuil Arnold van Emmerik Roelf Holtrop Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatie8FSLDBIJFS /[EPMJMGEXMIRMZIEY
Medicijnen Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008 2008 Bohn Stafleu van
Nadere informatieSupervisie in onderwijs en ontwikkeling
Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Delen en helen Onder redactie van: Sijtze de Roos Auteurs: Heleen Bakker Hans Borst Corine Havelaar-Bakker Sijtze de Roos
Nadere informatieZakboek ziektebeelden Neurologie
Neurologie Zakboek ziektebeelden Neurologie Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden
Nadere informatieHandboek scheiden en de kinderen
Handboek scheiden en de kinderen Handboek scheiden en de kinderen Voor de beroepskracht die met scheidingskinderen te maken heeft Ed Spruijt Helga Kormos Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatiegroep Computerprogramma woordenschat
Taal actief G e b r u i k e r si n st r u c t i e C o m pu te rpro gra m m a w o o rde n s c ha t 214088_OM.indd 1 gro ep 6 22-06-2009 12:22:50 telefoon: 073-628 87 22 e-mail: helpdesk.bao@malmberg.nl
Nadere informatieMeer dan duizend dagen
Meer dan duizend dagen M eer dan duizend dagen Belevenissen van een huisarts in opleiding columns van Liesbeth Kooiman onder redactie van MedNet Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 ISBN 978 90 313 5310
Nadere informatieInterpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep
Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn
Nadere informatieInformatorium voor voeding en diëtetiek
Informatorium voor voeding en diëtetiek Majorie Former Gerdie van Asseldonk Jolanda van Duinen Jacqueline Drenth (Redactie) Informatorium voor voeding en diëtetiek Supplement 89 - april 2015 Houten 2015
Nadere informatieCognitieve therapie bij sociale angst
Cognitieve therapie bij sociale angst Dit boek, Cognitieve therapie bij sociale angst, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Bij deze titel is tevens het werkboek voor cliënten te bestellen:
Nadere informatieEen nieuwe heup of knie
Een nieuwe heup of knie Een nieuwe heup of knie Hoe wordt u weer lichamelijk en sportief actief? Martin Stevens Inge van den Akker-Scheek Jan Hamelink Inge Reininga Karen den Uyl-Verlinden Robert Wagenmakers
Nadere informatieAssistent en maatschappij
Assistent en maatschappij Assistent en maatschappij Burgerschap voor AG B. van Abshoven W. van Grootheest T. Verhoeven Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer
Nadere informatieZakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg
Zakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg Zakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg Drs. Geuk Schuur Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van
Nadere informatieRekenen. D. Brouwer-van Hulst. A. Driessens
Rekenen Rekenen D. Brouwer-van Hulst A. Driessens Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieDe meest gestelde vragen over: reumatologie
De meest gestelde vragen over: reumatologie De meest gestelde vragen over: reumatologie Bohn Stafleu van Loghum Houten, 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten
Nadere informatieGedragsproblemen bij kinderen
Gedragsproblemen bij kinderen Reeks Praktische Kindergeneeskunde Redactie: V.R. Drexhage, kinderarts L.W.E. van Heurn, kinderchirurg C.M.F. Kneepkens, kinderarts R. Pieterse, kinderarts E. van Rijswijk,
Nadere informatieErgotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers
Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers Maud Graff Margot van Melick Marjolein Thijssen Patricia Verstraten Jana Zajec Het EDOMAH-programma Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun
Nadere informatieVoortgezette regressie- en variantieanalyse
Voortgezette regressie- en variantieanalyse Voortgezette regressie- en variantieanalyse Frans W. Siero Mark Huisman Henk A.L. Kiers Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel
Nadere informatieDe wondere wereld van dementie
Bob Verbraeck Anneke van der Plaats De wondere wereld van dementie Vanuit nieuwe inzichten omgevingszorg bieden aan dementerenden Houten, 2016 Eerste druk, eerste t/m zevende oplage, Reed Business, Amsterdam
Nadere informatiedr. J.N. Keeman dr. B.C. Vrouenraets Kleine chirurgische ingrepen
dr. J.N. Keeman dr. B.C. Vrouenraets Kleine chirurgische ingrepen dr. J.N. Keeman dr. B.C. Vrouenraets Kleine chirurgische ingrepen Houten, 2016 Eerste druk, 1980 Zevende druk, eerste oplage, Uitgeverij
Nadere informatie