Agenda. Waarom vogelgeluiden opnemen? Wat heb je er voor nodig? Werken met sonogrammen Lastige duo-soorten

Transcriptie

1 Agenda Waarom vogelgeluiden opnemen? Wat heb je er voor nodig? Werken met sonogrammen Lastige duo-soorten

2 Wat heb je er voor nodig? Olympus LC-10 opname apparaat ( 239) Sennheiser microfoon ME67 + K6 voeding ( 400) oortjes ( 25) software: Audacity (freeware) geluidsboxje voor afspelen in het veld boeken en cd s voor thuisstudie! De juiste app s en websites Maar ook met je smartphone kun je hele aardige opnames maken!

3 Interessante app s en websites

4

5 Zet eens een sonogram op Waarneming.nl

6 Sonogrammen Spectogram = toonhoogte uitgezet tegen de tijd Oscillogram: volume afgezet tegen de tijd (bij spechtengeroffel) In de praktijk spreekt men over sonogrammen. Voorbeeld: boomkruiper

7 Om er even in te komen Nachtzwaluw zang contactroep alarm

8 Een paar lastige voorjaarzangers Zwarte Specht versus Groene Specht Snor verus Sprinkhaanzanger Bosrietzanger versus Spotvogel Tuinfluiter versus Zwartkop Matkop versus Glanskop Goudhaan versus Vuurgoudhaan

9 Zwarte Specht versus Groene Specht ANWB-gids: Groene Specht Zang luide, lachende reeks van kluu-klanken, iets dalend in toonhoogte en aan einde iets versnellend, kluuh-kluuh-kluu-kluu-kluu-kluu-kluu-kluu.. Zwarte Specht Zang een schrille reeks fluittonen, verschillend van lach van GS door aarzelender begin, gelijkmatige toonhoogte en wildere klank, kuih kwie kwie-kwiekwie-kwie-kwie-kwie

10 Snor versus Sprinkhaanzanger 50 dubbele nootjes per sec. Rond de 4000Hz 25 dubbele nootjes per sec. Rond de 6000Hz

11 Bosrietzanger versus Spotvogel Imiteert andere vogels Kenmerk: smakkende geluiden, trillers, jodel Imiteert andere vogels Kenmerk: explosieve, vloeiende uithalen

12 Tuinfluiter versus Zwartkop Warmer, gelijkmatiger, doorgaans langer en sneller dan Zwartkop, maar minder luid. Volume en tempo nemen toe. Aarzelend begin gaat over in heldere slotnoten.

13 Matkop versus Glanskop Eenvoudig, langzaam chick-adee roepje, eenvoudige zang. Roep begint met hoog chick-a en dan snelle dee s. Gevarieerde zang van steeds 6 a 7 nootjes.

14 Goudhaan versus Vuurgoudhaan

15 Wordt een goede op geluid vogelaar Oren vóór ogen Onderzoek en identificeer elk vogelgeluid dat je hoort Structureer ze in je hoofd (waar lijkt dit geluid op, wat is het verschil met een soortgelijke zang/roep?) Geloof in je eigen vermogen (je kunt wel 1000 vogelgeluiden uit je hoofd kennen!) Ga het het veld in! (tja, waar haal je de tijd vandaan ) Begin bij de makkelijkste soorten

16 Huiswerk leer a.d.h.v. sonogrammen Kleine Plevier versus Bontbekplevier Bosruiter versus Witgatje Visdief versus Noordse Stern Kleine Bonte Specht versus Draaihals Nachtegaal versus Noordse Nachtegaal Spotvogel versus Orpheusspotvogel Roep Tjifjtaf versus roep Fitis Boompieper versus Siberische Boompieper Gele Kwikstaart versus Citroenkwikstaart maar nooit: roep Waterpieper versus roep Oeverpieper

17 De professionals

18 Soundapproach boeken

19 Einde eerste deel

20

21 Najaars-trektellen: de magie van roepjes en silhouetten ( en zo werd binnenlandvogelen weer leuk) Paul Gnodde VWG Nijmegen

22 Vergelijk voorjaars-trektelposten met die van het najaar (bron: trektellen.nl) Voorjaar Vogels vliegen naar het noorden Voornamelijk bij ZO-wind Voornamelijk langs de kust In 2 maanden Najaar Vogels vliegen naar het zuiden Lastig voorspelbaar Over het gehele land In 3,5 maanden

23 Aantal vogels per week (bron: trektellen.nl)

24 Aantal vogels per week in 2013 Breskens: totaal 503K

25 Aantallen vogels per week in 2013 De Hamert: totaal 908K

26 Binnenlandtrektelposten; hoge aantallen vogels (voorbeeld De Hamert najar 2013) Houtduiven, Vinken, Spreeuwen, Koperwieken Bijna 70% van het totaal aantal getelde soorten komt op rekening van deze soorten. Maar ook De Hamert: 8 visarenden, 10 rode wouwen, 4 grote piepers, 10 duinpiepers, 3 europese kanaries, 8 ijsgorzen

27 Hoe kom je aan een goede trektelpostlocatie? Waar heb je de meeste kans op goede najaarstrek (aantallen, krenten)? In het binnenland geen echte stuwing, maar vogels volgen wel landschapselementen Meer trek boven natuurgebieden, dan boven bebouwing Visarenden en steltlopers volgen water, duinpiepers worden aangetrokken door zandige stukken Hoog uitkijkpunt voor wijds uitzicht Niet teveel wandelaars, hondenuitlaters, mtb-ers Ideaal binnenland trektelpost: een groot heideveld met een uitkijktoren/heuvel, niet direct ten zuiden van een stad, relatief ver van de bewoonde wereld met vennen in de buurt of een rivier

28 Zoek via Google Maps een mooie plek: durf te experimenteren! Trektelpost Quin, Afferden, Noord-Limburg

29 Dus, wat is zo leuk aan het trektellen (in het najaar)? Je bent getuige van de vogeltrek Hoge aantallen Lange periode, met afwisselende soorten Verhoogde kans op zeldzaamheden Gezellig Kan al dicht bij huis Maar is het ook nuttig? Voor jezelf Voor de wetenschap Voor de vogels

30 Trektellen anno 2014 Wat heb je nodig: Verrekijker ANWB vogelgids + roofvogelgids Telescoop + statief Digitale camera met telelens Geluidsopnameapparatuur met goede microfoon + koptelefoon Smartphone om via b.v. Obsmap je waarnemingen direct door te geven Autorisatie voor trektellen.nl en 3G bereik is ook wel handig

31 Welke (zang)vogels trekken door? Op trektelpost dagtrekkers als roofvogels, ooievaars, houtduiven, leeuweriken, zwaluwen, piepers, kwikstaarten, lijsters, vinken, mussen en gorzen Dus géén nachttrekkers als grasmussen (sylvia), rietzangers (acrocephalus), sprinkhaanzangers (locustella) spotvogels (hippolais), loofzangers (phylloscopus)

32 Wanneer trekt welke vogel door? 2e helft juli 1e helft augustus 2e helft augustus 1e helft september 2e helft september 1e helft oktober 2e helft oktober 1e helft november 2e helft november Gierzwaluw Wespendief Gele Kwikstaart Boeren/Huiszwaluw Witte Kwikstaart Graspieper Vink / Keep Veldleeuwerik Boomleeuwerik Kramsvogel* Koperwiek Spreeuw Houtduif * = voorjaaraantallen van kramsvogel doen niet onder voor die van het najaar

33 Je bent een goede trekteller als je de contact- of trekroepjes kent van onderstaande vogels 1. vink* 2. keep* 3. groenling* 4. putter 5. kneu 6. sijs 7. barmsijs 8. graspieper* 9. boompieper* 10. witte kwikstaart* 11. gele kwikstaart* 12. grote gele kwikstaart* 13. veldleeuwerik* 14. boomleeuwerik* 15. koperwiek 16. zanglijster 17. kramsvogel 18. grote lijster 19. boerenzwaluw 20. huiszwaluw 21. rietgors* 22. geelgors* 23. huismus 24. ringmus 25. appelvink* 26. kruisbek

34 Je bent een klasse trekteller als je ook de geluidjes kent van de volgende soorten 1. europese kanarie* 2. ijsgors* 3. sneeuwgors* 4. grote pieper* 5. duinpieper* (huismus*) 10. ortolaan 11. strandleeuwerik 12. frater 13. dwerggors 6. buidelmees* 7. roodkeelpieper* (rietgors*) 8. water/oeverpieper (graspieper) 9. beflijster* (merel*)

35 Trekroepjesoefening 10 vogelgeluiden van vogels die je op een binnenland trektelpost kan waarnemen Elke opname duurt 15 sec en er zitten steeds 2 sec tussen de opnames. Ik laat de tape twee keer horen. Succes!

36 Antwoorden sec. Boomleeuwerik sec. Gele Kwikstaart sec. Rietgors min. Graspieper min. Grote Lijster min. Boompieper min. Veldleeuwerik min. Koperwiek min. IJsgors min. Grote Pieper

37 Vink Twee witte vleugelstrepen. Staart recht afgesneden of nauwelijks ingekeept. Trekt in zeer grote losse groepen. Keep Witte buik, contrastrijk afgegrensde donkere borst. Witte stuit, oranje schouders, diepe staartvork. Compactere groepen en vlucht golvender dan Vink. Graspieper Ronde vleugels, een spartelende, weinig vorderende vlucht. waarbij op enkele vleugelslagen een in lengte verschillende zwakke boogvlucht volgt. Veldleeuwerik Spitse vleugels, lichte onderkant, donkere voorkant. Langere staart dan Boomleeuwerik. Staartvork duidelijk zichtbaar. Op afstand rukkiger, lijsterachtige vlucht.

38 Koperwiek Vluchtsilhouet als spreeuw, scherp gepunte vleugels, vleugels meer naar achteren gehoekt. Snelle, directe vlucht. Opvallende koptekening, oranje oksels. Grote groepen. Zanglijster Kleinere groepen dan koperwiek. Minder spreeuwachtig dan koperwiek. Kramsvogel Dikke lijster., rommelige manier van vliegen. Vlucht minder golvend dan grote lijster. Witte buik, witte oksels. Grote Lijster Grote lijster, zeer kenmerkende golvende vlucht.

39 Rietgors Musje met licht golvende vlucht. Boompieper Pieper, alleen op geluid te determineren en dat is makkelijk. Boomleeuwerik Diepgolvende vlucht, brede vleugels, korte staart. Gele Kwikstaart Slanke kwikstaart, kortere staart dan andere kwikstaarten, licht golvende vlucht.

40 Grote Pieper Dikke pieper met lange staart. Oktober. Duinpieper Dikke pieper met lange staart. Augustus, begin september. IJsgors Gorsje met krachtige vlucht, vorm lijkt op veldleeuwerik, kortere, duidelijk ingekeepte staart Buidelmees Meesje in vlucht.

41 Einde