CONTROLEPROTOCOL. Accountantscontrole Jaarrekening

Transcriptie

1 CONTROLEPROTOCOL Accountantscontrole Jaarrekening 2017 t/m 2020 Waterschap Noorderzijlvest 1

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid én rechtmatigheid) Te hanteren goedkeurings- en rapporteringstoleranties Begrip rechtmatigheid en de aanvullend te controleren rechtmatigheidscriteria Reikwijdte accountantscontrole rechtmatigheidtoetsing Specifieke omstandigheden Communicatie en periodiek overleg Rapportering accountant Looptijd protocol...8 Bijlage I. Normenkader voor de rechtmatigheidscontrole...9 Bijlage II. Toelichting bij het controleprotocol

3 1. Inleiding Bij besluit van 26 april 2017 heeft het algemeen bestuur van het waterschap Noorderzijlvest aan Astrium Accountants BV opdracht verstrekt de accountantscontrole, zoals bedoeld in artikel 109 lid 2 van de Waterschapswet, uit te voeren. De opdracht is verstrekt voor de boekjaren 2017 tot en met De overeenkomst kan door het waterschap worden verlengd met twee keer 1 (één) jaar. In het kader van de Waterschapswet legt het algemeen bestuur, voorafgaand aan de accountantscontrole van de jaarrekening, in een controleprotocol vast wat de reikwijdte is van het interne rechtmatigheidstraject en wat de rol van de accountant is ten aanzien van rechtmatigheid. Deze hoofdlijnen zijn, conform artikel 4 van de Controleverordening waterschap Noorderzijlvest, opgenomen in het voorliggende Controleprotocol. Object van accountantscontrole is de jaarrekening, en daarmede tevens het financieel beheer zoals uitgeoefend door of namens het dagelijks bestuur van het waterschap Noorderzijlvest. De controleverklaring bevat een oordeel over het getrouwe beeld én de rechtmatigheid. 1.1 Doelstelling Dit controleprotocol heeft als doel aan de accountant nadere aanwijzingen te geven over de reikwijdte van de accountantscontrole, de daarvoor geldende normstellingen en de daarbij te hanteren goedkeurings- en rapporteringstoleranties voor de controle van de jaarrekeningen 2017 tot en met 2020 van het Waterschap Noorderzijlvest. 1.2 Wettelijk kader De Waterschapswet (art. 109, lid 2) schrijft voor dat het algemeen bestuur één of meer accountants aanwijst als bedoeld in art. 393 eerste lid Boek 2 Burgerlijk Wetboek voor de controle van de in art. 103 van de Waterschapswet bedoelde jaarrekening en het daarbij verstrekken van een controleverklaring en het uitbrengen van een verslag van bevindingen. In het kader van de opdrachtverstrekking aan de accountant kan het algemeen bestuur nadere aanwijzingen geven voor te hanteren goedkeurings- en rapporteringstoleranties. Dit kan alleen voor zover dit uitgaat boven de wettelijke minimumeisen. De accountant mag verwachten dat het waterschap inzichtelijk maakt welke wet- en regelgeving van toepassing is (normenkader). Daarnaast kan in de opdrachtverstrekking worden aangegeven welke interne wet- en regelgeving in het kader van het financieel beheer onderwerp van de rechtmatigheidscontrole is (toetsingskader). Het algemeen bestuur heeft in de vergadering van 21 september 2016 de verordening ex art. 109, lid 1 van de Waterschapswet voor de controle op het financieel beheer en op de inrichting van de financiële organisatie van het Waterschap Noorderzijlvest vastgesteld (de hiervoor genoemde Controleverordening). Met het voorliggende controleprotocol stelt het algemeen bestuur nadere aanwijzingen vast die specifiek van toepassing zijn voor de controlejaren 2017 tot en met De tolerantiegrenzen (voor zowel de goedkeuring als de rapportage) zijn conform de wettelijke minimumkaders. 3

4 2. Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid én rechtmatigheid) De controle van de jaarrekening wordt uitgevoerd door een door het algemeen bestuur benoemde accountant, te weten Astrium Accountants BV. De accountantscontrole bij de jaarrekening is gericht op het afgeven van een oordeel over: het getrouwe beeld van de in de jaarrekening gepresenteerde baten en lasten alsmede grootte en samenstelling van het vermogen; de rechtmatigheid van de totstandkoming van de baten en lasten, alsmede de balansmutaties; het in overeenstemming zijn van de door het dagelijks bestuur opgestelde jaarrekening met de bij of krachtens algemene maatregel van bestuur te stellen regels bedoeld in artikel 98a van de Waterschapswet; het verenigbaar zijn van het jaarverslag met de jaarrekening; de inrichting van het financieel beheer en de financiële organisatie gericht op de vraag of deze een getrouwe en rechtmatige verantwoording mogelijk maken. Bij de controle zullen de nadere regels zoals opgenomen in hoofdstuk 5 van het Waterschapsbesluit, de richtlijnen/adviezen uit de Kadernota rechtmatigheid van de commissie Besluit Begroting en Verantwoording (commissie BBV) 2, de richtlijnen voor de Accountantscontrole (Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants - NBA) en de Controle en Overige Standaarden voor accountants (COS) bepalend zijn voor de uit te voeren werkzaamheden. Onder rechtmatigheid in het kader van de accountantscontrole (financiële rechtmatigheid) wordt begrepen de definitie zoals opgenomen in de Controleverordening waterschap Noorderzijlvest (en in de Waterschapswet), te weten: de mate waarin het tot stand komen van de financiële beheershandelingen en de vastlegging daarvan en voor zover deze beheershandelingen leiden tot baten, lasten en balansmutaties die in de jaarrekening zijn verantwoord, in overeenstemming zijn met de relevante weten regelgeving zoals bedoeld in het Waterschapsbesluit. 3. Te hanteren goedkeurings- en rapporteringstoleranties De accountant richt de controle in op het ontdekken van belangrijke fouten en baseert zich daarbij op een risicoanalyse, vastgestelde toleranties en statistische deelwaarnemingen en extrapolaties. De goedkeuringstolerantie is het bedrag dat de som van fouten in de jaarrekening of onzekerheden in de controle aangeeft, die in een jaarrekening maximaal mogen voorkomen, zonder dat de bruikbaarheid van de jaarrekening voor de oordeelsvorming door de gebruikers kan worden beïnvloed. De goedkeuringstolerantie is bepalend voor de oordeelsvorming en de strekking van de af te geven controleverklaring. In het hierna opgenomen schema zijn de toe te passen goedkeuringstoleranties opgenomen. Deze komen overeen met het wettelijk minimum (artikel 5.2 Waterschapsbesluit). Strekking controleverklaring: Goedkeuringstolerantie Goedkeurend Beperking Oordeelonthouding Afkeurend Fouten in de jaarrekening (% lasten) < 1% >1%<3% - > 3% Onzekerheden in de controle (% lasten) < 3% >3%<10% > 10% - Op basis van de begroting 2017 van het waterschap betekenen bovengenoemde percentages dat fouten in de jaarrekening tot een bedrag van circa en onzekerheden tot circa 2,25 miljoen de goedkeurende strekking van de controleverklaring niet zullen aantasten. 2 Via de Unie van Waterschappen hebben de waterschappen zich aangesloten bij de commissie BBV. 4

5 Voor de jaren 2018 t/m 2020 zullen de bedragen op basis van de vastgestelde begrotingen in overleg met de accountant jaarlijks worden aangepast. Indien kwalitatieve aspecten van de jaarrekening daartoe aanleiding geven, kan de accountant een goedkeurende controleverklaring onthouden. Naast de goedkeuringstolerantie wordt, vanuit de signalerende functie van de externe controle, de rapporteringstolerantie onderkend. De rapporteringstolerantie is een bedrag dat gelijk is aan of lager is dan de bedragen voortvloeiend uit de goedkeuringstolerantie (artikel 5.5, lid 1 en 2 Waterschapsbesluit). Bij overschrijding van dit bedrag vindt door de accountant rapportering plaats in het verslag van bevindingen. Een lagere rapporteringstolerantie leidt in beginsel niet tot aanvullende controlewerkzaamheden, maar wel tot een uitgebreidere rapportage van bevindingen. Voor de rapporteringstolerantie stelt het algemeen bestuur als maatstaf dat de accountant elke fout of onzekerheid rapporteert die groter is dan 7,5% 3 van de goedkeuringstolerantie. Dit betekent dat fouten vanaf en onzekerheden vanaf worden gerapporteerd. Deze tolerantie geldt voor de totale jaarrekening. 4. Begrip rechtmatigheid en de aanvullend te controleren rechtmatigheidscriteria Bij de rechtmatigheidscontrole worden de volgende negen rechtmatigheidscriteria onderkend: calculatie-, valuterings-, adresserings-, volledigheids-, aanvaardbaarheids-, leverings-, begrotings-, voorwaarden- en het misbruik en oneigenlijk gebruikcriterium. Bij het getrouwheidsonderzoek wordt aandacht besteed aan de eerste zes criteria. Voor de oordeelsvorming over de rechtmatigheid van het financieel beheer wordt aandacht besteed aan de volgende rechtmatigheidscriteria: 1. Het begrotingscriterium; 2. Het misbruik en oneigenlijk gebruik criterium, M&O-criterium; 3. Het voorwaardencriterium. In bijlage II is een toelichting gegeven op de rechtmatigheid en op de drie aanvullende criteria. Het begrip rechtmatigheid in het kader van accountantscontrole richt zich op de financiële rechtmatigheid en is hiermee beperkter dan het juridische begrip rechtmatigheid. Met financiële rechtmatigheid wordt bedoeld dat de financiële beheershandelingen in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving zijn uitgevoerd. Het Waterschapsbesluit geeft aan dat de accountant de rechtmatigheid van handelingen en beslissingen van niet-financiële aard niet actief inhoudelijk hoeft te toetsen. Het kan echter wel zo zijn dat onrechtmatige handelingen en beslissingen van niet-financiële aard op termijn kunnen leiden tot financiële gevolgen. De accountant kan in dit kader volstaan met het beoordelen van het interne systeem van risicoafwegingen en (juridische) kwaliteitsborging, alsmede met het beoordelen van de uitkomsten van dit systeem. Het dagelijks bestuur draagt zorg voor de opzet en goede werking van een dergelijk risicosysteem. 5. Reikwijdte accountantscontrole rechtmatigheidtoetsing Voor de rechtmatigheidstoetsing door de accountant stelt het algemeen bestuur van het waterschap Noorderzijlvest een zogenaamd Normenkader voor de rechtmatigheidstoetsing vast. Het normenkader omvat relevante wet- en regelgeving van hogere overheden en van het waterschap zelf. Eigen verordeningen mogen niet buiten beschouwing worden gelaten tenzij het besluiten betreft van het dagelijks bestuur 4. 3 Deze bedroeg in voorgaande jaren 10%; de richtlijnen voor de accountantscontrole nemen als ondergrens 5%; bij de aanbesteding van de accountantsdiensten begin 2017 is 7,5% opgenomen 4 Zie hoofdstuk 2 Kadernota rechtmatigheid van BBV 5

6 In het normenkader wordt de interne regelgeving opgenomen die rechtstreeks voortvloeit uit externe wet- en regelgeving en financiële gevolgen heeft. Het betreft vastgestelde verordeningen en besluiten van het algemeen bestuur die ofwel uitvoerend ofwel kaderstellend zijn voor het financieel beheer van het waterschap. Voorbeelden hiervan zijn de belastingverordeningen en het treasurystatuut. Besluiten of verordeningen van het dagelijks bestuur maken geen onderdeel uit van het normenkader voor de rechtmatigheidstoetsing door de accountant. Voorbeeld is de mandaatregeling en het beleid inzake inkoop- en aanbesteding (voor grensbedragen onder de landelijke of Europese regels). Wel kan de accountant een kwalitatief oordeel geven of deze kaderstellende besluiten daadwerkelijk door het DB zijn genomen en in overeenstemming zijn met de geldende wet- en regelgeving. De accountantscontrole op rechtmatigheid is kwantitatief gericht op: De naleving van wettelijke kaders (tabel Wet- en regelgeving extern van het Normenkader voor de rechtmatigheidscontrole in bijlage 1). Dit uitsluitend voor zover deze directe financiële beheershandelingen betreffen of kunnen betreffen; De naleving van de volgende kaders: 1. de Begroting; 2. de Verordening beleids- en verantwoordingsfunctie waterschap Noorderzijlvest (ex artikel 108 Waterschapswet); 3. de Controleverordening waterschap Noorderzijlvest (ex artikel 109 Waterschapswet). De naleving van de overige kaders (tabel Interne regelgeving van het Normenkader voor de rechtmatigheidcontrole ). Dit voor zover van toepassing en uitsluitend indien vastgesteld door het algemeen bestuur en deze regelingen etc. directe financiële beheershandelingen (kunnen) betreffen. Voor de accountantscontrole op rechtmatigheid gelden daarnaast de volgende uitgangspunten: Het algemeen bestuur kan specifieke interne verordeningen of regelingen alsnog opnemen in het normenkader. Het huidige normenkader is gebaseerd op het wettelijk minimum. Van de bevoegdheid tot aanvullingen wordt bij de vaststelling van het controleprotocol geen gebruik gemaakt. Jaarlijks voor de start van de accountantscontrole kan dit alsnog worden bepaald 5. Via de auditcommittee worden deze aanvullingen namens het algemeen bestuur gedaan. Ten aanzien van de interne regelgeving worden bij het voorwaardencriterium uitsluitend financiële consequenties verbonden aan de bepalingen die recht, hoogte en duur van financiële beheershandelingen betreffen. Indien en voor zover bij de accountantscontrole materiële financiële onrechtmatige handelingen worden geconstateerd, worden deze in de rapportage en oordeelsweging uitsluitend betrokken indien en voor zover het door het algemeen bestuur of hogere overheden vastgestelde regels betreft. Bepalingen in wet- en regelgeving die niet worden nageleefd (voorwaardencriterium) maar die zeer waarschijnlijk geen financiële consequenties hebben die in de jaarrekening tot uitdrukking komen, leiden alleen tot een opmerking in het verslag van bevindingen. Bepalingen in wet- en regelgeving die niet worden nageleefd (voorwaardencriterium) en waaruit financiële consequenties voortvloeien die in de jaarrekening tot uitdrukking komen, worden meegewogen in het accountantsoordeel en worden vermeld in het rapport van bevindingen. Deze fouten worden gekwantificeerd door de uit regelgeving blijkende mogelijke consequenties voor de betreffende jaarrekeningpost in geld uit te drukken. Dat beperkt tot de bepalingen recht, hoogte en duur. Alleen daar waar aan de overige bepalingen direct financiële consequenties zijn verbonden en die dus indirect recht, hoogte of duur beïnvloeden, is kwantificering aan de orde. 5 Bijvoorbeeld bij signalen naar aanleiding eerdere controles en bevindingen. 6

7 Wijzigingen in Wet- en regelgeving, van zowel extern als intern, vinden jaarlijks plaats. Veelal betreft het redactionele wijzigingen met een gering effect op het normenkader. Via de auditcommittee worden deze wijzigingen doorgevoerd in het normenkader. Alleen bij nieuwe wetgeving met een grote impact op de accountantscontrole (dit ter gezamenlijke beoordeling met de accountant) zal een voorstel aan het algemeen bestuur worden gedaan voor aanpassing van het normenkader. 6. Specifieke omstandigheden Naast de hiervoor benoemde specifieke zaken zoals het normen- en toetsingskader en de van toepassing zijnde toleranties, kan het algemeen bestuur aanvullende (afwijkende) eisen vaststellen voor onderdelen van de jaarrekening of voor onderdelen in deelverantwoordingen en programma s of voor organisatieonderdelen. Voor de controlejaren 2017 tot en met 2020 worden geen afwijkende eisen vastgesteld. Jaarlijks kan een afweging door het algemeen bestuur en/of de auditcommittee worden gedaan om alsnog aanvullende eisen te stellen. Via de auditcommittee worden deze aanvullingen besproken met de accountant. 7. Communicatie en periodiek overleg In de Controleverordening waterschap Noorderzijlvest (artikel 6, lid 3), is de volgende tekst opgenomen: Ter bevordering van een doelmatige en doeltreffende accountantscontrole vindt periodiek (afstemmings-) overleg plaats tussen de accountant en vertegenwoordigers van het algemeen en dagelijks bestuur alsmede van de organisatie. De auditcommittee vertegenwoordigt het algemeen bestuur in dit overleg. Op de volgende momenten vindt overleg plaats met de accountant: - Voorafgaand aan de accountantscontrole op de jaarrekening (pre-audit meeting). Besproken wordt onder anderen het controleprotocol voor dat jaar én de eventuele specifieke (bestuurlijke) punten. - Voorafgaand aan de start van de interimcontrole (pre-audit meeting). Eventuele bestuurlijke aandachtspunten die meegenomen worden bij de controle worden vastgesteld. - Na afloop van de controle vindt overleg plaats alvorens de jaarrekening en de controleverklaring formeel worden behandeld in een vergadering van het algemeen bestuur (conform artikel 9, lid 5 van de Controleverordening ). In de Controleverordening (artikel 5) is opgenomen dat het dagelijks bestuur ten behoeve van de controle zorgt voor de informatievoorziening naar de accountant. Het concept van de controleverklaring en het accountantsverslag wordt toegezonden aan het dagelijks bestuur (artikel 9, lid 3). Het concept wordt besproken met de portefeuillehouder bedrijfsvoering, de secretaris-directeur, de concerncontroller en het hoofd financiën. 8. Rapportering accountant Tijdens en na afronding van de controlewerkzaamheden rapporteert de accountant als volgt. Interimcontrole In de tweede helft van het jaar wordt door de accountant een zogenaamde interim-controle uitgevoerd. Op verzoek van de auditcommittee kan de accountant een specifiek onderwerp nader onderzoeken. Over de uitkomsten van de tussentijdse controle wordt een verslag uitgebracht aan het dagelijks bestuur/de directie van het waterschap. Dit verslag wordt ter informatie aan de auditcommittee verstrekt. 7

8 Verslag van bevindingen controle jaarrekening Overeenkomstig de Waterschapswet wordt omtrent de jaarrekeningcontrole een verslag van bevindingen uitgebracht aan het algemeen bestuur en in afschrift toegestuurd aan het dagelijks bestuur. Het concept van het verslag wordt voorgelegd aan het dagelijks bestuur, waarbij zij de mogelijkheid heeft op deze stukken te reageren. In het verslag van bevindingen wordt gerapporteerd over de opzet en uitvoering van het financiële beheer en of de beheersorganisatie een getrouw en rechtmatig financieel beheer en een rechtmatige verantwoording daarover waarborgen. In aanvulling op het voorgeschreven verslag van bevindingen brengt de accountant (eventueel) verslag uit aan de directie over zijn bevindingen die niet bestuurlijk van belang zijn (artikel 9, lid 2 van de Controleverordening). Rapportagevorm Gesignaleerde onrechtmatigheden worden gespecificeerd naar de aard van het criterium (begrotingscriterium, voorwaardencriterium, misbruik- en oneigenlijk gebruik). Fouten of onzekerheden die de rapporteringstolerantie zoals bedoeld in onderdeel 3 van dit controleprotocol overschrijden, worden weergegeven in een apart overzicht bij het verslag van bevindingen. De accountant rapporteert over eventuele bevindingen met betrekking tot de betrouwbaarheid en de continuïteit van de door het waterschap gehanteerde geautomatiseerde informatieverzorging. Indien de accountant bij een controle afwijkingen constateert die leiden tot het niet afgeven van een goedkeurende verklaring, meldt hij dit zo spoedig mogelijk schriftelijk aan het dagelijks bestuur en vraagt het dagelijks bestuur hierop te reageren. Indien na dit overleg de accountant van mening blijft dat de geconstateerde afwijkingen leiden tot het niet afgeven van een goedkeurende verklaring, meldt hij dit aan het algemeen bestuur (artikel 9, lid 1 van de Controleverordening). Controleverklaring In de controleverklaring wordt op een gestandaardiseerde wijze, zoals wettelijk voorgeschreven (artikel 5.4 van het Waterschapsbesluit), de uitkomst van de accountantscontrole weergegeven, zowel ten aanzien van de getrouwheid als de rechtmatigheid, uitmondend in een oordeel over de jaarrekening. Deze controleverklaring is bestemd voor het algemeen bestuur, zodat deze de door het dagelijks bestuur opgestelde jaarrekening kan vaststellen. 9. Looptijd protocol Dit controleprotocol is van toepassing op de controle van de boekjaren 2017 tot en met 2020 van het waterschap Noorderzijlvest. Vaststelling Het Controleprotocol waterschap Noorderzijlvest is vastgesteld in de vergadering van de algemeen bestuur d.d. 20 september Bert Middel, dijkgraaf Wim Brenkman, secretaris 8

9 Bijlage I. Normenkader voor de rechtmatigheidscontrole Onder rechtmatigheid wordt verstaan het voldoen aan wettelijke kaders en regelgeving. De accountant geeft als onderdeel van de controle over jaarrekening, naast een oordeel over getrouwheid, een oordeel over de rechtmatigheid. Bij de accountantscontrole moet worden vastgesteld dat de baten en lasten en de balansmutaties in de jaarrekening tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met van toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder verordeningen van het waterschap zelf. Voor het in beeld brengen van alle wet- en regelgeving waaraan waterschappen moeten voldoen, is een normenkader ontwikkeld. Een normenkader is een totaaloverzicht van externe wetgeving en interne regelgeving. Alleen wet- en regelgeving die bepalingen bevatten over financiële beheershandelingen zijn voor het normenkader van belang. Het waterschap moet aan deze wet- en regelgeving voldoen. Het normenkader wordt gehanteerd bij de vastlegging en verantwoording van financiële feiten. Onderstaande overzichten van relevante externe en interne wet- en regelgeving met financiële gevolgen zijn tot stand gekomen op basis van een landelijke inventarisatie door de Unie van Waterschappen en een aantal waterschappen. Ter toelichting hierop het volgende. Wet- en regelgeving extern Hierin wordt de te toetsen algemene wet- en regelgeving met financiële beheershandelingen aangegeven, die relevant is voor alle waterschappen. Het betreft algemeen verbindende voorschriften. Interne regelgeving Voor de uitvoering van de algemene wet- en regelgeving stelt het algemeen bestuur eigen verordeningen en/of kaderstellende besluiten op waarmee een nadere invulling wordt gegeven voor de lokale uitvoering van het daaraan verbonden financiële beheer. Deze interne regels maken onderdeel uit van het normenkader voor de rechtmatigheidscontrole. Interne regels vastgesteld door het dagelijks bestuur (in de tabel onder opmerkingen vermeld) maken geen onderdeel uit van het normenkader voor de accountantscontrole. De accountant onderzoekt alleen of dit besluit ook is vastgesteld en of deze voldoet aan gestelde eisen. Controle op naleving van deze DBbesluiten hoort dus niet onder de accountantscontrole. De naleving hiervan wordt wel intern periodiek getoetst. Regelgeving intern (materieel) te toetsen in het kader van de rechtmatigheid In de Kadernota Rechtmatigheid 2016 van de commissie BBV 6 is aangegeven dat er veel besluiten zijn waaruit financiële consequenties kunnen voortvloeien, die van ondergeschikt belang zijn 7. Als die allemaal moeten worden ontdekt via de rechtmatigheidscontrole, is een begrenzing nauwelijks meer mogelijk en zijn de activiteiten bijna oneindig. In de kadernota wordt geadviseerd om daarvoor een praktische gedragslijn te zoeken door een onderscheid te maken tussen hoofd- en bijzaken en de omvang van de financiële risico s. Waar de grens ligt wordt door de commissie niet aangegeven. In eerdere kadernota s en normenkaders van het waterschap Noorderzijlvest, is er vanuit gegaan dat alleen de materiële verordeningen onder de rechtmatigheidstoets vallen. Materieel is daarbij gedefinieerd als meer dan 0,2% van het lastentotaal van de begroting ofwel plm De commissie BBV is vooral gericht op gemeenten en provincies. De Commissie BBV formuleert stellige uitspraken en aanbevelingen. 7 Zie paragraaf 2.4 van de kadernota

10 Inventarisatie externe wet- en regelgeving waterschap Noorderzijlvest 2017 versie juli 2017 Nr. Wet- en regelgeving extern Financieel Opmerkingen en toelichting grondslag financieel (artikelen) A Europees 11 Aanbestedingsrichtlijn leveringen, diensten en werken (richtlijn 2004/18/EG) (tot 18 april 2016) 26 Richtlijn betreffende bestrijding van betalingsachterstand bij handelstransacties (Richtlijn 2011/7/EU) 27 Btw-richtlijn - richtlijn betreffende het gemeenschappelijk stelsel van belasting over de toegevoegde waarde (Richtlijn 2006/112/EG) 10 F artikelen 7 t/m 9 en 56; is vervallen m.i.v. 18 april 2016, zie artikel 91 Richtlijn 2014/24/EU (overheidsopdrachten) F artikelen 3, 4, 6 en 10 F artikel Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) F artikelen 107, 108 en 109 (staatssteun) 35 De-minimisverordening (verordening EU Nr. 1407/2013) F artikelen 3 en 4 36 Algemene groepsvrijstellingsverordening (verordening EU Nr. 651/2014) F artikelen 4, 36 en De-minimisverordening voor de landbouwproductiesector (verordening EU Nr. 1408/2013) F artikelen 3 en 4 38 MKB Landbouwvrijstellingsverordening - ABER (verordening EU Nr. 702/2014) F artikelen 4 en Catalogus Groenblauwe Diensten F divers B Nationaal B.1 Algemeen 43 Algemene wet bestuursrecht F artikelen 5:25, 5:31d t/m 5:39, titel 4.2 (subsidies) en 4.4 (bestuurlijke geldschulden) van hoofdstuk 4 44 Besluit proceskosten bestuursrecht F artikel 2 45 Burgerlijk wetboek F afdeling 9, 10, 11 en 12 van titel 1, titel 3 en titel 4 van boek 6 (verbintenissenrecht); boek 7 (bijzondere overeenkomsten) en boek 7a (bijzondere overeenkomsten vervolg) 60 Besluit tarieven openbaarheid van bestuur F artikelen 2 en 3 62 Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector F artikelen 5.4, 5.5, 5.6 en Uitvoeringsbesluit WNT F artikelen 2 en 3 64 Mededingingswet F artikelen 6, 24, 25g t/m 25m, 56, Pachtprijzenbesluit 2007 F diversen B.2 Ruimtelijk (bestuurs)recht 82 Wet ruimtelijke ordening F artikel Besluit ruimtelijke ordening F artikel Wet inrichting landelijk gebied F artikel 37 en artikel Onteigeningswet F artikel 72a 102 Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten F schade bij grondverzet 105 Wet gemeenschappelijke regelingen F Let op: bij deelname aan gemeenschappelijke regelingen, dan wel Financieel (F). B.3 Milieu / Natuur 108 Wet milieubeheer F artikel Visserijwet 1963 F artikel 56 B.4 Verkeer en vervoer (**) 155 Wet Brede Doeluitkering (BDU) Verkeer en Vervoer F artikel Wet Herverdeling Wegenbeheer F diversen 157 Besluit bijdrage vergoeding wegenzorg F artikel 1 en Bijlage, onderdeel A B.5 Belastingen 164 Waterschapswet F artikelen 110 t/m Waterschapsbesluit F artikelen c, en 6.1 t/m Waterwet F artikelen 7.1 t/m 7.9, 7.14, 7.17, 7.22, 7.23, Waterbesluit F artikelen 7.1 en Waterregeling F hoofdstuk Algemene wet inzake rijksbelastingen F artikelen 11, 16, 19, 20 en 67a, 67b, 67c, 67d, 67e, 67f, 67n 170 Uitvoeringsregeling Algemene wet inzake rijksbelastingen 1994 F artikel 31

11 Inventarisatie externe wet- en regelgeving waterschap Noorderzijlvest 2017 versie juli Invorderingswet 1990 F artikelen 63b, 63c, 64, 65 en Uitvoeringsregeling Invorderingwet 1990 F artikelen 7, 26, 27 t/m 28a 176 Wet waardering onroerende zaken F hoofdstukken III en IV 177 Uitvoeringsbesluit kostenverrekening en gegevensuitwisseling Wet waardering F artikelen 2 t/m 6 onroerende zaken 179 Kostenwet invordering rijksbelastingen F artikelen 2 t/m Besluit vervuilingswaarde ingenomen water 2009 F artikelen 2 t/m Wet op de internationale bijstandverlening bij de heffing van belastingen F artikel 34a 182 Regeling diplomatieke en internationale vrijstellingen waterschapsbelastingen F artikelen 1 t/m Wet wederzijdse bijstand in de Europese Unie bij de invordering van belastingschulden en enkele andere schuldvorderingen 2012 F artikelen 6, 40 en Nadere regels kwijtschelding gemeentelijke en waterschapsbelastingen F artikelen 1 en 1a B.6 Financiën 185 Wet financiering decentrale overheden (FiDO) F artikel Regeling schatkistbankieren decentrale overheden F artikelen 2 lid 3 en 7 lid Besluit leningvoorwaarden decentrale overheden F artikelen 1 en Uitvoeringsregeling Financiering decentrale overheden F artikelen 2 en Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden F artikelen 2 t/m Regeling beleidsvoorbereiding en verantwoording waterschappen F artikelen 4, 8, 9 t/m Wet houdbare overheidsfinanciën F artikelen 3, 6 en Wet op de omzetbelasting 1968 F artikelen 1 en Uitvoeringsbeschikking omzetbelasting 1968 F diversen 194 Wet op de vennootschapsbelasting 1969 F 195 Uitvoeringsbesluit vennootschapsbelasting 1971 F 196 Uitvoeringsbeschikking vennootschapsbelasting 1971 F 197 Wet op de belastingen van rechtsverkeer F artikel 15 lid 1 onder c 198 Wet op de accijns F artikel Wet belastingen op milieugrondslag F artikelen 22 t/m 31, 47 tot en met Uitvoeringsbesluit belastingen op milieugrondslag F artikelen 4, 5, 11a en Uitvoeringsregeling belastingen op milieugrondslag F artikel 6 B.7 Personeel en organisatie 208 Pensioenwet F artikel Werkloosheidswet F hoofdstukken II, III en IV 211 Ziektewet F afdelingen 2 en Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers F vijfde afdeling 213 Wet financiering sociale verzekeringen F artikelen 6 t/m 12, 16 t/m Wet kaderregeling VUT overheidspersoneel F artikel Wet op de loonbelasting 1964 F hoofdstukken II, IIB, IIC, III, IV, VB 216 Wet vermindering afdracht loonbelasting en premie voor de volksverzekeringen F artikelen 3 t/m 6, 21 t/m 23, 25, 30a, 31, Zorgverzekeringswet F hoofdstuk Wet arbeid en vreemdelingen F paragraaf IV 224 Wet structuur uitvoerorganisatie werk en inkomen F hoofdstuk Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag F artikelen 7, 8, 12, 14, 15 t/m 18, 18b 228 Uitvoeringsbesluit loonbelasting 1965 F hoofdstukken 3 en Uitvoeringsregeling loonbelasting 2011 F hoofdstukken 3 t/m Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) F artikelen 15, 23 t/m 26, 36, 37, 82 t/m 86, 91, 96, Wet inkomstenbelasting 2001 F artikelen 2.1 en Wet overheidspersoneel onder de werknemersverzekeringen F artikelen 2 t/m 5, 13 t/m 20, 23 t/m 28, 31 t/m 34, 40, Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten F hoofdstukken 2 en Pensioenreglement Stichting Pensioenfonds ABP F hoofdstuk 15; geldig m.i.v (NB. is geen wettelijke regeling, vastgesteld door het bestuur van Stichting Pensioenfonds) 244 Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (WAADI) F artikelen 16 tot en met Wet tegemoetkomingen loondomein F B.8 Archief B.9 Inkoop en aanbestedingen 11

12 Inventarisatie externe wet- en regelgeving waterschap Noorderzijlvest 2017 versie juli Aanbestedingswet 2012 F artikelen in afdelingen en NB. dit geldt ook m.i.v. 1 juli 2016 na inwerkingtreding van de Wijziging van de Aanbestedingswet 2012 in verband met de implementatie van aanbestedingsrichtlijnen 2014/23/EU, 2014/24/EU en 2014/25/EU (wetvoorstel EK ) Aanbestedingsreglement werken 2012 (ARW) F artikel Gids Proportionaliteit F hoofdstukken 2, 3 en 4 B.10 Subsidies 259 INTERREG-programma North West Europe (NWE) F divers; INTERREG-programma North Sea Region (NSR) F divers; INTERREG-Europe F divers; 262 Projectstimuleringsregeling Interreg V F artikelen 3 en Regeling co-financiering Interreg IIIA F artikelen 3 en Uitvoeringswet EFRO F artikelen 6 t/m 10; 266 Uitvoeringsregeling EFRO programmaperiode F artikelen 3.2 en Regeling bijzondere subsidies waterkeren en water beheren F artikelen 2 t/m Regeling subsidies hoogwaterbescherming 2014 F artikelen 2 t/m Subsidieregeling ESF (herzien) F artikelen 4, 12 t/m 14; Regeling vervalt per Subsidieregeling ESF F artikelen 4, 11 t/m 13 (**) niet van toepassing; NZV heeft geen wegentaak Inventarisatie wet- en regelgeving waterschap Noorderzijlvest 2017 versie juli 2017 Nr. Regeling Financieel Algemeen, bestuur 8 Vergoedingsregeling voorzitter, leden en plaatsvervangend leden bezwaren- en klachtencommissie F Opmerkingen DB besluit Nadeelcompensatie 14 Verordening schadevergoeding/nadeelcompensatieregeling F DB besluit Keur 15 Keur (watersysteem/waterkeringen en wateren/wegen) F vanwege de sanctiebepaling Lozingen Belastingen 18 Verordening verontreinigingsheffing F 19 Verordening watersysteemheffing F 20 Verordening zuiveringsheffing F 25 Legesverordening F 28 Kwijtscheldingsverordening F Financiën 30 Controleverordening F 31 Verordening beleids- en verantwoordingsfunctie F 32 Financieringsstatuut F kaderstellend besluit 36 Beleidsnota Kostentoerekening F kaderstellend besluit 37 Beleidsnota Waardering, activering & afschrijving van activa F kaderstellend besluit opgenomen in Nota financieel beleid Beleidsnota Weerstandsvermogen, risicomanagement, reserves en voorzieningen F kaderstellend besluit opgenomen in Nota financieel beleid 2016 Subsidies 41 Subsidieregeling F DB besluit 12

13 Inventarisatie wet- en regelgeving waterschap Noorderzijlvest 2017 versie juli 2017 Inkoop en aanbesteding 44 Beleid inkoop en aanbestedingen F kaderstellend besluit; DB besluit Archief Personeel 46 Sociaal Statuut F 48 Sectorale Arbeidsvoorwaarden Waterschapspersoneel, Deel 1 (bindende regelingen): SAW deel 1 is vastgesteld door het LAWA; versie 31 december 2016 Meerdere paragrafen uit de hoofdstukken 3 (beloning), 4 (werktijd/verlof), 5 (activerend personeelsbeleid), 6 (ziekte en arbeidsongeschiktheid), 7 (disciplinaire maatregelen), 8 (ontslag) en de bijlage V (herkomst middelen IKB) Aanvullingen specifiek Noorderzijlvest 49 Waterakkoord Noord F DB besluit 50 Waterakkoord Lauwersmeer F 51 Oppompkosten Drentse gemeenten F DB besluit 52 Gemeenschappelijke regeling samenwerking waterschappen Noorderzijlvest - Hunze en Aa's F 53 Gemeenschappelijke regelingen IBA's met gemeenten F DB besluit 54 Gemeenschappelijke regeling Hefpunt F 55 Gemeenschappelijke regeling Waterschapshuis F 56 Bijdrageregeling molens F DB besluit 57 Nota visbeleid en visrechthuurcontract F 58 Beleidsnotitie verpachting van gronden, verhuur jacht- en visrecht en woningen en beleid t.a.v. ligplaatsen woonboten F 59 Delegatiebesluit F kaderstellend besluit (*) 60 Mandaatregeling 2016 F kaderstellend besluit (*); DB besluit 61 Regeling verbreding van dammen en bruggen in/over hoofdwatergangen (2001) F 62 Verordening bezoldiging bestuur en rechtspositie dijkgraaf F 63 Stimulerings- en vergoedingsregeling groen blauwe diensten DB besluit F zie ook externe wet- en regelgeving nr. 39 Catalogus Groenblauwe diensten 64 Gemeenschappelijke regeling Noordelijk Belastingkantoor F Regionale subsidieregeling - Uitvoeringsregeling Deltaplan Agrarisch Waterbeheer F 65 Groningen Openstellingsbesluit Uitvoeringsregeling DAW Reductie erfemissie beheergebied F 66 waterschap Noorderzijlvest (Drenthe) 67 Regeling nadeelcompensatie en voordeeltoerekening Eemshotel F Besluiten van het DB worden niet gerekend tot het normenkader voor de accountantscontrole. 13

14 Bijlage II. Toelichting bij het controleprotocol 1. Inleiding Het controleprotocol heeft als doel nadere aanwijzingen te geven aan de accountant over de reikwijdte van de accountantscontrole, de daarvoor geldende normstellingen en de daarbij verder te hanteren goedkeurings- en rapporteringstoleranties voor de controle van de jaarrekening van het waterschap. Het algemeen bestuur kan de accountant alleen nadere aanwijzingen geven voor zover dit uitgaat boven de wettelijke minimumeisen. De belangrijkste zaken die het controleprotocol worden vastgelegd zijn de te hanteren goedkeurings- en rapporteringstoleranties en de reikwijdte van de rechtmatigheidscontrole. Het controleprotocol is van toepassing op de boekjaren 2017 tot en met Begrip rechtmatigheid en de aanvullend te controleren rechtmatigheidscriteria In art 109, lid 2 van de Waterschapswet is opgenomen dat de controleverklaring aangeeft of de baten, lasten, alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Met de invoering van de Waterschapswet (2009) is een scherpere grens getrokken tussen bevoegdheden die het algemeen bestuur en bevoegdheden die het dagelijks bestuur toebehoren. Voor de rechtmatigheidtoets betekent dit dat de voorschriften die het dagelijks bestuur uitvaardigt (interne regelgeving) niet onder het rechtmatigheidoordeel vallen. Deze voorschriften hebben immers betrekking op de relatie dagelijks bestuur - ambtenaren. De uitzondering hierop is als door het ontbreken of niet naleven van deze voorschriften het financieel beheer oncontroleerbaar is en daardoor de getrouwheid en rechtmatigheid in gevaar komt. Dit betekent dat besluiten van het dagelijks bestuur niet onder het rechtmatigheidoordeel vallen. Indien in de externe regelgeving of de eigen verordeningen de verplichting tot het opstellen en nemen van een besluit is opgenomen, zal de accountant wel onderzoeken of dit besluit daadwerkelijk door het dagelijks bestuur is vastgesteld. Indien in de externe of eigen regelgeving eisen aan het besluit van het dagelijks bestuur zijn opgenomen wordt gecontroleerd of het genomen besluit die bepalingen bevat. Controle van de naleving van de betreffende besluiten hoort niet standaard onder de accountantscontrole. De accountant neemt in zijn controle op de vraag of de financiële beheershandelingen voldoen aan de van toepassing zijnde wettelijke regelingen negen rechtmatigheidscriteria mee: calculatiecriterium: is het bedrag van de financiële stroom, gelet op de bepalingen van de regelgeving, juist vastgesteld? valuteringscriterium: heeft de verantwoording op het juiste tijdstip plaatsgevonden? volledigheidscriterium: zijn de inkomende financiële stromen (opbrengsten etc.) volledig? adresseringscriterium: is de financiële stroom richting de juiste persoon/instantie gegaan? aanvaardbaarheidscriterium: past een financiële beheershandeling binnen het kader van de activiteiten van een waterschap en is in relatie tot de prijs een aanvaardbare tegenprestatie overeengekomen? leveringscriterium: is de overeengekomen tegenprestatie ontvangen? voorwaardencriterium: wordt aan de voorwaarden uit wet- en regelgeving voldaan? misbruik- en oneigenlijk gebruikcriterium: wordt geen misbruik en oneigenlijk gebruik van financiële mogelijkheden gemaakt? begrotingscriterium: passen de lasten, baten en balansmutaties binnen de door het algemeen bestuur vastgestelde begrotingskaders? 14

15 De eerste zes criteria vallen van oudsher al onder de controle van het getrouwe beeld van de jaarrekening door de accountant. Bij het getrouwheidsonderzoek controleert de accountant of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de werkelijke situatie op balansdatum. De laatste drie criteria worden meegenomen in het gekwantificeerde oordeel dat de accountant geeft over de rechtmatigheid van de in de jaarrekening opgenomen lasten, baten en balansmutaties. De accountant gaat in zijn oordeel meewegen of met betrekking tot financiële beheershandelingen wordt voldaan aan in regelgeving vastgelegde voorwaarden voor het verkrijgen of verstrekken van gelden, of deze handelingen tot stand zijn gekomen binnen de geautoriseerde begroting en of door belanghebbenden verstrekte gegevens wel juist, tijdig en volledig zijn. De rechtmatigheid is daarmee uitgebreider dan de getrouwheid. Op de drie rechtmatigheidscriteria wordt onderstaand ingegaan. Begrotingscriterium In de begroting van het waterschap zijn per programma de maxima voor de netto-kosten vermeld die door het algemeen bestuur zijn vastgesteld. Bij de rechtmatigheidcontrole vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. Hierbij gaat het om de vraag of de financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten, lasten en balansposten die in de jaarrekening zijn opgenomen, tot stand zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en de hierin opgenomen programma s. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, het begrotingsbedrag, alsmede het begrotingsjaar van belang zijn. Met de controle op de juiste toepassing van het begrotingscriterium wordt getoetst of het budgetrecht van het algemeen bestuur is gerespecteerd. De toe te passen normen voor het begrotingscriterium zijn op hoofdlijnen door de wetgever bepaald (artikelen 98a, 99, 100, 101 en 102 van de Waterschapswet). Via de begroting en de Verordening beleids- en verantwoordings-functie waterschap Noorderzijlvest (ex artikel 108 van de Waterschapswet) kunnen door het algemeen bestuur nadere kaders worden gesteld. Deze kaders zijn van toepassing bij de controle door de accountant op de rechtmatigheid. Het begrotingscriterium houdt in dat de financiële beheershandelingen binnen de grenzen van de begroting tot stand moeten zijn gekomen. Als blijkt dat de gerealiseerde lasten zoals weergegeven in de jaarrekening hoger zijn dan de geraamde bedragen met inbegrip van de laatste begrotingswijziging, is er mogelijk sprake van onrechtmatige uitgaven. Het begrotingscriterium omvat drie aspecten: 1) toereikendheid begrotingsbedrag; 2) juistheid toerekening begrotingsjaar en 3) toerekening aan het juiste programma en daarbinnen aan de juiste productgroep. De toerekening aan het juiste programma en daarbinnen de juiste productgroep dient vastgesteld te worden aan de hand van de kaders die zijn gesteld in de begroting. Ingevolge het Waterschapsbesluit moet in de programmarekening een toelichting worden gegeven op de afwijkingen tussen de begroting (na wijziging) en de programmarekening. In de Kadernota Rechtmatigheid van de commissie BBV zijn een zevental categorieën begrotingsoverschrijdingen onderscheiden. Deze categorieën staan in onderstaande tabel met een korte toelichting of het rechtmatig is of niet. 15

16 Tabel: begrotingsrechtmatigheid Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen tenminste de volgende soorten begrotingsafwijkingen worden onderkend Onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel Kostenoverschrijdingen inzake activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotings-aanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving (subsidieregeling, -verordening) was gedefinieerd. Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met het algemeen bestuur. Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct X **) gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet. Kostenoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open X **) karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. Kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft het algemeen bestuur nog geen besluit heeft genomen. Kostenoverschrijdingen inzake activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal het waterschap er voor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende belastingjaar. - geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar - geconstateerd na verantwoordingsjaar X Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. - jaar van investeren - afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren X Onrechtmatig, en telt mee voor het oordeel X X X X X **) Voor dit type begrotingsoverschrijdingen wordt door de commissie de suggestie gedaan om regels vast te leggen over de vraag of de accountant deze moet meewegen in zijn oordeel. Deze kostenoverschrijdingen zijn strikt formeel onrechtmatig. Er zijn echter verschillende situaties denkbaar waarbij de overschrijdingen binnen het door het algemeen bestuur uitgezette beleid zijn gebleven. Het is dan niet de bedoeling dat de accountant deze overschrijding betrekt bij de beslissing of al dan niet een goedkeurende controleverklaring kan worden gegeven. Misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium De rechtmatigheid van financiële mutaties is in belangrijke mate afhankelijk van de betrouwbaarheid van verstrekte gegevens, alsmede van de integriteit van het handelen van personen. De rechtmatigheideis betreft de toetsing op juistheid en volledigheid van gegevens die door belanghebbenden zijn verstrekt om het voldoen aan voorwaarden aan te tonen. Dit ter voorkoming en bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik van financiële middelen (M&O-criterium). De integriteit van interne en/of externe personen is in het kader van de controle op de jaarrekening geen object van het accountantsonderzoek. Onder misbruik wordt verstaan: het opzettelijk niet, niet tijdig, onjuist of onvolledig verstrekken van gegevens met als doel ten onrechte overheidssubsidies of- uitkeringen te verkrijgen of niet dan wel een te laag bedrag aan heffingen aan de overheid te betalen. 16

17 Onder oneigenlijk gebruik wordt verstaan: het door het aangaan van rechtshandelingen, al dan niet gecombineerd met feitelijke handelingen, verkrijgen van overheidsbijdragen of het niet dan wel tot een te laag bedrag betalen van heffingen aan de overheid, in overeenstemming met de bewoordingen van de regelgeving maar in strijd met het doel of de strekking daarvan. Om het M&O te voorkomen zijn door het dagelijks bestuur vastgestelde beheersmaatregelen (zogenaamd M&O-beleid) nodig. Risicogebieden zijn: - verstrekken van subsidies - personeelskosten - inkopen en aanbesteden - integriteit interne relaties - belastinginkomsten - vergunningverlening en handhaving De interne én externe controle zullen er op gericht moeten zijn om dat vast te stellen. In tegenstelling tot andere getrouwheid- en rechtmatigheidaspecten gaat het bij het M&O-criterium in het bijzonder om vast te stellen dat in de organisatie effectieve maatregelen zijn getroffen om misbruik te voorkomen, dan wel op te sporen. En dat de vigerende wet- en regelgeving duidelijk is, aangepast is aan actuele omstandigheden en te handhaven is. Het is aan het waterschap om effectieve maatregelen te nemen om M&O te voorkomen. Dat kan door het vaststellen van het zogenaamde M&O-beleid. Dit beleid 8 is door het dagelijks bestuur van het waterschap op 1 maart 2016 vastgesteld. Het beleid is ter informatie toegezonden aan het algemeen bestuur (30 maart 2016). De accountant gaat bij de rechtmatigheidscontrole inzake het voorkómen van M&O na welke eisen de wet- en regelgeving stelt ten aanzien van M&O, wat daarin is geregeld omtrent de handhaving en hoe zich dat heeft vertaald naar de opzet van de interne organisatie. De naleving van feitelijk bepalingen in de specifieke voorschriften is bepalend voor zowel het getrouwheidsoordeel als in het rechtmatigheidsoordeel. Daarnaast beoordeeld de accountant de aandacht in de organisatie voor misbruikpreventie en -opsporing, maatregelen om de wet- en regelgeving regelmatig te toetsen op actualiteit en handhavingmogelijkheden alsmede het sanctiebeleid. Voor de eigen wet- en regelgeving bepaalt het waterschap zelf hoever gegaan wordt in de eisen die aan het M&O-beleid te stellen zijn. De accountant toetst of de opzet die voor het M&O-beleid is gemaakt feitelijk wordt nageleefd. Tot slot zal de werking van de getroffen maatregelen moeten worden vastgesteld. De basis daarvoor ligt in belangrijke mate bij de uitkomsten van de intern uitgevoerde controles en evaluaties. De accountant toetst en beoordeeld deze controles en evaluaties en of naar aanleiding van de uitkomsten in de organisatie de juiste (sanctie)maatregelen zijn getroffen. Voorts ziet de accountant er bij zijn onderzoek op toe dat het M&O-beleid, gelet op de mogelijkheden die er zijn, voldoende actueel is. Deze actualiteit wordt in elk geval vastgesteld door het M&O-beleid te bezien op wijzigingen benodigd voor de afstemming op nieuwe wet- en regelgeving en op specifieke ontwikkelingen, zoals daadwerkelijk gesignaleerd misbruik en/of oneigenlijk gebruik. Ad 3 Voorwaardencriterium 8 Kadernota Voorkoming Misbruik en Oneigenlijk gebruik waterschap Noorderzijlvest

18 Het voorwaardencriterium heeft betrekking op een toets op de mate waarin lasten, baten en balansmutaties gebaseerd zijn op handelingen die voldoen aan in wet- en regelgeving gestelde voorwaarden. Besteding en inning van gelden door een waterschap zijn aan bepaalde voorwaarden verbonden, waarop door de accountant wordt getoetst. Deze voorwaarden liggen vast in wetten en regels van hogere overheden en de eigen regelgeving. De gestelde voorwaarden hebben in het algemeen betrekking op: - De omschrijving van de doelgroep ) deze drie aspecten worden - De heffings- en of declaratiegrondslag ) samen recht, hoogte en - Normbedragen ) duur genoemd - De bevoegdheden; - Het voeren van een administratie; - Het verkrijgen en bewaren van bewijsstukken; - Aan te houden termijnen besluitvorming, betaling, declaratie e.d. Het is algemeen toegepaste praktijk dat alleen de artikelen die betrekking hebben op recht, hoogte en duur van financiële stromen in de rechtmatigheid(controle) worden betrokken. De aspecten nader omschreven: - recht: heeft degene die een betaling van het waterschap ontvangt of die een bedrag van het waterschap niet hoeft te betalen (kwijtschelding, oninbaarverklaring 9 ), op grond van de regelgeving op basis waarvan de betaling / vrijstelling plaatsvindt wel recht op deze betaling / vrijstelling? - hoogte: is het door het waterschap betaalde bedrag of het kwijtgescholden bedrag 10 wel juist berekend? Zijn de juiste formules, tarieven en andere aspecten die de hoogte van het (te betalen/kwijt te schelden) bedrag bepalen wel juist toegepast? - duur: is wel voldaan aan de in regelgeving opgenomen termijnen van betaling, verstrekking, toekenning en werkingsperiode? Het voorwaardencriterium is met name van toepassing op de inkopen, aanbestedingen en subsidies. Bij alle geldstromen dient vast te staan welke voorwaarden van toepassing zijn. De door de hogere overheden gestelde voorwaarden liggen vast, maar dit is niet het geval bij de regelgeving van het waterschap. Hiervoor zijn de zogenaamde toetsingskaders ontwikkeld waarin alle betreffende regelgeving van het waterschap is geoperationaliseerd op basis van de aspecten recht, hoogte en duur van het voorwaardencriterium. Voor de controle door de accountant worden geen aanvullende kaders vastgesteld. 3. Toleranties De accountant accepteert in de controle bepaalde toleranties en richt de controle daarop in. De accountant controleert niet ieder document of iedere financiële handeling, maar richt de controle zodanig in dat voldoende zekerheid wordt verkregen over het getrouwe beeld van de jaarrekening en de rechtmatigheid van de verantwoorde baten en lasten en balansmutaties en financiële beheershandelingen met een belang groter dan de vastgestelde goedkeuringstolerantie. De accountant richt de controle in op het ontdekken van belangrijke fouten en baseert zich daarbij op risicoanalyse, vastgestelde toleranties en statische deelwaarnemingen en extrapolaties. In het Waterschapsbesluit (hoofdstuk 5) zijn minimumeisen voor de in de controle te hanteren goedkeuringstoleranties voorgeschreven. Waterschappen mogen de goedkeuringstoleranties scherper 9 Uitbesteed aan Hefpunt; vanaf 1/1/2018 aan Noordelijk Belastingkantoor 10 Uitbesteed aan Hefpunt c.q. Noordelijk Belastingkantoor 18