Bijzonder Jeugdwerk: programma voor jarigen

Transcriptie

1 Bijzonder Jeugdwerk: programma voor jarigen In veel gemeenten raken probleemjongeren vanaf hun 18 e buiten beeld. Tot ze rond hun 22e weer opduiken. De meeste redden het niet alleen; ze bouwen schulden op, raken verslaafd, gaan zwerven of komen in aanraking met justitie. Uiteindelijk krijgen gemeenten dit probleem weer op hun bord. Deze kwetsbare doelgroep kan met 18 jaar nog niet op eigen benen staan. Een paar jaar later kom je ze weer tegen, in de psychiatrie, pgb of zwerfopvang. De kosten zijn enorm. Als gemeente ben je beter af als je de jeugdhulp een tijdje voortzet. Inleiding In iedere gemeente krijgt men, in min of meerdere mate, te maken met de problematiek van de oudere risicojongeren (17-27 jaar), zoals in het voorbeeld hierboven. De reguliere zorgstructuur binnen een gemeente is vooral ingericht op enkelvoudige problemen, zoals financiën of werk, maar biedt nauwelijks een antwoord op de complexe vragen van de meest kwetsbare doelgroep. Het blijkt bovendien lastig om aansluiting te vinden bij de leefwereld van deze risicojongeren. Op weg naar een positieve toekomst Bijzonder Jeugdwerk (BJ) kent de problematiek van deze jong-volwassenen als geen ander. Door onze jarenlange ervaring met risicojongeren, weten wij wat nodig is om hen richting een positieve toekomst te bewegen. We zijn in staat om deze doelgroep vasthoudend te coachen op weg naar zelfredzaamheid en participatie. Dat doen we niet alleen curatief (trajecten op maat), maar ook preventief, in de wijk en op straat (straatcoaching). Een speciale doelgroep zijn de Marokkaanse- Nederlandse jongeren die overlast veroorzaken binnen gemeenten en een risico lopen om in de jeugdcriminaliteit te belanden. Onze succesfactor daarbij is de inzet van ervaringsdeskundigen en rolmodellen die de straatcultuur van binnenuit begrijpen. Vanuit natuurlijk gezag weten zij jongeren te inspireren en motiveren om hun leven een positieve draai te geven. Wat is onze doelgroep? Bijzonder Jeugdwerk begeleidt jonge mensen in de leeftijd van jaar en hun gezinnen. Veel van hen zijn in hun jeugd al regelmatig in aanraking zijn geweest met hulpverlening. Het gaat om jong-volwassenen die al een leven van teleurstelling en afwijzing achter de rug hebben. Ze hebben talrijke problemen op diverse leefgebieden: geen dagbesteding/werk, onafgemaakte school, geen vrije tijdsbesteding, financiële problemen, dakloos, een beperkt netwerk, een verstoorde relatie met hun ouders, foute vrienden en/of problematisch drugs- en alcoholgebruik. Veel van deze jongeren zijn in aanraking geweest met justitie, een deel heeft in detentie gezeten. Ook radicalisering komt voor. Doordat deze jongeren weinig zelfinzicht hebben, gaan ze vaak in zee met de verkeerde mensen. Het lukt ze niet om zelfstandig te functioneren in een werkomgeving, ze maken ruzie of lopen weg als even tegenzit. Zonder de juiste informatie, goede adviezen of passende steun en begeleiding, dreigen ze verder af te glijden en verwijderd te raken van de samenleving. Mogelijke kenmerken: - gedragsproblemen - psychiatrische problemen - hechtingsproblemen - trauma s (door mishandeling, huiselijk geweld etc.) - licht-verstandelijke beperking / laag IQ - problematisch alcohol/drugsgebruik Waar gaat het mis? Veel van deze jong-volwassenen komen uit de jeugdzorg. Bij het bereiken van de 18-jarige leeftijd stopt de jeugdzorg en dan raken jongeren hun vaste begeleider, met wie ze een vertrouwensband hebben opgebouwd, kwijt. Vanaf dat moment gaat het vaak mis. Deze jongeren zijn nog niet klaar om op eigen benen te staan. Ze proberen het een tijdje alleen of krijgen een andere begeleider 1

2 toegewezen bij wie ze hun hele verhaal opnieuw moeten doen. De meesten voelen zich onbegrepen en zijn het beu om steeds aangesproken te worden op hun beperkingen en tekortkomingen. Ze haken af wanneer anderen gaan invullen wat goed voor hen is. Reguliere zorgverleners weten er vaak geen raad mee. Deze jongeren zijn wantrouwig naar instanties, komen niet opdagen op afspraken en geven anderen de schuld van alles wat fout gaat. Dat is de reden waarom het huidige activeringsbeleid voor risico-jongeren zo weinig succesvol is. Ter illustratie: zo n 60% van de daken thuislozen heeft een jeugdzorg-verleden. Landelijk wordt daarom gepleit om de knip tussen jeugdzorg en volwassenenzorg weg te halen en een integrale aanpak na te streven. Bijzonder Jeugdwerk is hier uiteraard een voorstander van. Als de jeugdhulp een tijdje kan worden voortgezet en jongeren goed worden voorbereid op een zelfstandig bestaan, kan men veel menselijk leed en maatschappelijke kosten voorkomen. Met diverse gemeenten maken we daarom afspraken over doorlopende trajecten. Wat zijn de uitdagingen voor deze jongeren? In Nederland willen we dat jong-volwassenen zich ontwikkelen tot zelfstandige, autonome burgers die participeren in de samenleving. Dat is voor deze doelgroep niet eenvoudig. Hun grootste opgave is te leren: - hoe ze hun talenten kunnen ontdekken en ontwikkelen; - zichzelf realistische doelen kunnen stellen; - zich kunnen aanpassen aan de eisen van de samenleving; - de regie te voeren over hun eigen leven. Sommige van hen zullen een groot deel van hun leven aangewezen blijven op zorg. Anderzijds: hoe eerder wordt ingegrepen, hoe beter de resultaten. Wat is onze visie? Bijzonder Jeugdwerk gaat uit van een integrale visie op de ontwikkeling van jong-volwassenen, waarbij we inzichten toepassen uit de positieve psychologie, onderwijskunde, psychiatrie en pedagogiek. Onze visie rust op drie pijlers: Context (omgeving) beïnvloeden en aanpassen Talentontwikkeling stimuleren Problemen aanpakken, begeleiden en behandelen Vaardigheden trainen 2

3 1. Context/omgeving Een steunende context/omgeving helpt jongeren om zich te ontwikkelen. Met context bedoelen we de woonomgeving, werkvloer, hangplek, sportclub, vriendenkring of netwerk waarin een cliënt zich begeeft of wil begeven etc. We gaan op zoek naar mensen in het eigen netwerk die hem/haar kunnen ondersteunen. We leren de omgeving hoe ze beter kunnen aansluiten bij de specifieke behoeften van de cliënt. En we leren cliënten om zich aan te passen aan de eisen en verwachtingen van hun omgeving. 2. Talentontwikkeling Jonge mensen komen vanuit passie in beweging. Daarom gaan we samen met cliënten op zoek naar hun interesses & talenten en bieden we vervolgens ontwikkelkansen die hierbij aansluiten, op hun eigen niveau. Bijzonder Jeugdwerk past hierbij de methodiek van het ervarend leren toe. Dit betekent dat we cliënten uitdagen en begeleiden om concrete ervaringen op te doen, ervaringen die leiden tot zelfreflectie en verandering van gedrag. Ook zetten we positieve rolmodellen in, die jongeren motiveren en inspireren. 3. Problemen en vaardigheden Bij de jong-volwassenen die zijn aangewezen op onze coaching is vaak sprake van trauma s, psychiatrische stoornissen en/of ontwikkelingsachterstanden. Daardoor worden ze beperkt in hun mogelijkheden. Door die beperkingen op te heffen of te verminderen, zal de gestagneerde ontwikkeling weer op gang komen. We zorgen voor goede diagnostiek, gerichte behandeling van problemen en training van vaardigheden, waardoor jongeren in staat zijn zich te ontwikkelen tot zelfredzame en autonome burgers. Ook ondersteunen we hen om praktische problemen op te lossen, o.a. op het gebied van financiën, onderdak, opleiding/werk etc. In onze visie hangen deze drie pijlers nauw met elkaar samen. Waar we de focus op leggen, kan per cliënt verschillen. Soms is het voldoende om te focussen op 1 onderdeel, omdat hierdoor het geheel positief worden beïnvloed. De zwaarte van onze doelgroep zorgt ervoor dat we ook trajecten aanbieden, waarin alle onderdelen aan bod komen: we interveniëren in de context, investeren in talentontwikkeling en bieden gerichte behandeling en training. Wat Bijzonder Jeugdwerk uniek maakt, is dat wij kennis en specialisme in huis hebben op al deze terreinen en deze flexibel kunnen inzetten. Wanneer is onze inzet geslaagd? Onze inzet is geslaagd als jongeren: - de eigen regie kunnen voeren over hun leven, op eigen benen kunnen staan; - op alle levensgebieden aansluiting vinden en perspectief hebben; - naar vermogen kunnen participeren en meedoen in de maatschappij; - minder afhankelijk zijn van zorg; - minder overlast veroorzaken op straat en in de wijk. Hoe bereiken we dat? Laagdrempelig inlooppunt Omdat we te maken hebben met een doelgroep die niet gemakkelijk aanklopt bij officiële instanties, hebben we in Helmond en Venlo een laagdrempelig inlooppunt gecreëerd. Jongeren hoeven hier geen afspraak te maken. In een informele setting kunnen ze hun verhaal kwijt en al hun vragen stellen. Ze worden ter plekke geholpen, bijvoorbeeld bij het aanpakken van praktische problemen en het leggen van contacten met instanties. Het inlooppunt is vrij toegankelijk voor iedereen, een indicatie is niet nodig. Zo nodig kan er vanuit het inlooppunt een traject op maat worden gestart. Preventie op straat Ook op straat zet Bijzonder Jeugdwerk haar kennis en expertise in. Bijvoorbeeld door aanwezig te 3

4 zijn op plekken waar de doelgroep zich bevindt. Onze straatcoaches en ervaringsdeskundigen staan in nauw contact met de doelgroep, op straat en in de wijk. Zij begrijpen de straatcultuur van binnenuit, hebben ooit in dezelfde situatie gezeten en krijgen - vanuit hun natuurlijk gezag - respect van de jongeren op straat. Zij signaleren waar problemen ontstaan, motiveren jongeren om iets van hun leven te maken, laten positieve alternatieven zien, en leiden hen waar nodig toe naar hulp. Het jongerenopbouwwerk van BJ zorgt bovendien voor verbinding en begrip tussen wijkbewoners en jongeren op straat. Maatwerk-trajecten Jong-volwassenen die het alleen of met hun netwerk niet redden, kunnen bij Bijzonder Jeugdwerk een traject op maat krijgen. Onze trajecten zijn vraaggericht en toekomstgericht: altijd afgestemd op de wensen, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt en altijd gericht op perspectief (wonen, onderwijs, werken, vrije tijd, sociale netwerk en gezondheid). Snel op- en afschalen We bieden flexibele trajecten waarbij we snel kunnen op- en afschalen. Een traject kan variëren van 1-5 uur ambulante begeleiding per week tot 24-uurs zorg in een beschermde woongroep. Ambulante begeleiding wordt geboden aan cliënten die al zelfstandig wonen of op het punt staan om zelfstandig te gaan wonen. Beschermd wonen in een woongroep kan worden ingezet als de eigen omgeving te onveilig is of wanneer de cliënt een ernstig risico vormt voor zichzelf of anderen. Cliënten in een woongroep worden in vijf fasen voorbereid op geheel zelfstandig wonen, waarbij de begeleiding steeds verder wordt afgebouwd. Vertrouwensrelatie centraal Een traject kan pas succesvol zijn als er sprake is van een positieve relatie tussen cliënt en begeleider/coach. Vanaf het allereerste begin investeren wij in deze vertrouwensband. Dat doen we vanuit de presentiebenadering: onze medewerkers zijn aandachtig en toegewijd en sluiten aan bij de leefwereld, behoeften en dromen van de cliënt. Trajecten waarbij de hulpverlener zijn wil oplegt aan de cliënt, zijn bij voorbaat gedoemd te mislukken. Goede analyse vooraf Onze trajecten beginnen altijd met: - analyse van problemen (wat is er aan de hand en wat kunnen wij doen/toevoegen?) - analyse van de context (wat zijn de mogelijkheden van de eigen context?) - talentherkenning (wat is het potentieel, waar is iemand goed in?) Balans tussen droom en realiteit Samen met de cliënt gaan we op zoek naar een balans tussen droom en realiteit. Hoewel de wensen en dromen van de cliënt voorop staan, zullen deze niet altijd realistisch zijn. Enerzijds sluiten we aan bij de eigenheid (wensen) van de cliënt, maar anderzijds leren we de cliënt ook om zich aan te passen aan de eisen die de samenleving (b.v. de werkgever) aan hem/haar stelt. Coaching en activering Vergeleken met de jongere doelgroep die wij helpen (12-17 jaar), ligt de focus bij oudere jongeren minder op bescherming en opvoeding en veel meer op coaching en activering. Waar wij sterk in zijn is jongeren motiveren, inspireren en ervaringen laten opdoen, waardoor ze uit eigen beweging stappen gaan zetten naar zelfstandigheid en autonomie. Eigen regie Elke cliënt heeft een eigen toekomstplan, waarover hij/zij zelf de regie voert. De begeleider stelt vooral vragen die de cliënt aan het denken zetten, prikkelen en activeren: Wat zijn je wensen? Welke vaardigheden heb je nodig om dat te bereiken? Welke problemen moeten aangepakt worden? En welke stappen ga je nu zetten? In het toekomstplan staat beschreven op welke wijze de cliënt - onder begeleiding - toewerkt naar het gewenste toekomstperspectief op diverse levensgebieden: wonen, onderwijs, werk, vrije tijd, sociaal netwerk en gezondheid. 4

5 Hoe is de toegang tot zorg geregeld? Onze voorzieningen worden aangeboden in de regio Helmond en de regio Venlo. De preventieve voorzieningen (straatcoaching en inlooppunt) zijn vrij toegankelijk. Voor de overige voorzieningen (trajecten op maat) is een indicatie nodig van de gemeente waar de jongere woont. Cliënten kunnen o.a. worden doorverwezen door een Wmo-consulent, wijkteam, huisarts, hulpverlener, Bureau Jeugdzorg etc. De meeste cliënten kiezen vrijwillig voor begeleiding. Een enkele cliënt wordt verwezen door de reclassering (gedwongen hulp). Contra-indicaties De enige contra-indicaties om een traject te kunnen starten, zijn ernstige verslaving of ernstige psychiatrische ziektebeelden (b.v. ernstige depressie, suïcidedreiging of psychose). In dat geval adviseren we eerst behandeling door specialisten op dit vlak, voordat we een traject kunnen starten. We werken hiertoe intensief samen met gespecialiseerde partners, waaronder de ggz en verslavingszorg. Indien mogelijk, starten we ons traject al parallel aan deze behandeling. Meer informatie? Neem vrijblijvend contact op met Maarten Schilder, coördinator aanmeldingen