Eenvoudige Gids voor mariene soorten van Nederland. Simple Guide of marine species of Netherland

Transcriptie

1

2 Eenvoudige Gids voor mariene soorten van Nederland Simple Guide of marine species of Netherland Alain van t Woudt, Hannco P.A.J. Bakker members of the Teams of the International Project for Teaching Malacology versione 2.0 1

3 Questo lavoro è già stato pubblicato, nella sua prima versione, da: Associazione Naturalistica Malachia (A.N.M.) website: www. malachia.it address: Allegato al n del Notiziario di Malachia Versione on line su Le versioni cartacee vanno richieste a redazione@malachia.it 2

4 Dit werk is onderdeel van het Internationale project voor onderwijzen van Malacologie en is toegewijd voor educatieve doeleinden. Dit werk draait niet om winst en mag niet verkocht worden of gebruikt worden voor commerciële doeleinden. We zouden dit werk niet kunnen maken zonder de hulp die ons geboden is door NHM Rotterdam, wie ons voorzag van al zijn fotografie materiaal. We zijn onze dank verschuldigd aan allen van wie we afbeeldingen hebben gebruikt. Deze zijn exclusief gebruikt voor educatieve doeleinden binnen het project en voldoen aan de wetenschappelijke eisen, educatief en niet voor commerciële doeleinden. De gebruikte afbeeldingen blijven het eigendom van de auteurs en mede hierom zal bij elke afbeelding de auteurs naam worden weergeven. We bedanken ook onze vriend Claudio Fanelli voor zijn wetenschappelijke en techinische samenwerking en ook het Central Project Team. De eerste editie zal zeker onderworpen worden aan herzieningen die zal blijven, in de context van dit project, gebaseerd op samenwerking met de andere deelnemende landen. This work is part of the International Project for Teaching Malacology and is dedicated to educational activities. It has therefore not for profit and may not be sold or used for commercial purposes. We could not make this text without the help offered by NHM Rotterdam, who has kindly provided all his photographic material. We owe thanks also to all those from whom we took some photos. These were used exclusively for educational purposes within the project and meet the requirements in terms of scientific, educational and not for profit usage. The images used remain the property of the authors and to this end has been written on each image the author's name. Thanks also to friend Claudio Fanelli for its scientific and technical cooperation and to the Central Project Team. This first edition will surely be subject to revisions that will aris, in the context of the project, based on collaborations with the other participating countries. 3

5 INHOUDSOPGAVE Begeleid zoeken 6 GASTROPODA 8 Het kiezen van de grootte 9 Tot 10 mm Keuze van de vorm 10 A - een er mager 11 B - breder dan hoog 12 C - hoog als breed 13 D - hoger dan breed 15 E - zeer langgerekt 25 F - conische geplette 31 G - mond zo hoog als de shell 33 Meer dan 10 mm Keuze van de vorm 35 A - een er mager 36 B - breder dan hoog 37 C - hoog als breed 39 D - high hoger dan breed 40 E - zeer langgerekt 46 F - conische geplette 48 G - mond zo hoog als de shell 50 Schelpen abnormale 52 Zonder schaal of met een kleine inwendige schelp 53 BIVALVIA 57 Keuze van de vorm 59 A - een er mager 60 B - breder dan hoog 62 C - hoog als breed 73 D - high hoger dan breed 78 E - zeer langgerekt 79 Schelpen abnormale 80 Dankwoord 83 4

6 TABLE OF CONTENTS Guided search 6 GASTROPODA 8 Choosing type and size 9 Up to 10 mm Choice of the shape 10 A - very flattened 11 B - wider than high 12 C - wide as high 13 D - higher than wide 15 E - very elongated 25 F - conical flattened 31 G - mouth high as the shell 33 More than 10 mm Choice of the shape 35 A - very flattened 36 B - wider than high 37 C - wide as high 39 D - higher than wide 40 E - very elongated 46 F - conical flattened 48 G - mouth high as the shell 50 Abnormal shape 52 With no shell or a little inside shell 53 BIVALVIA 57 Choosing type and size 59 A - very flattened 60 B - wider than high 62 C - wide as high 73 D - higher than wide 78 E - very elongated 79 Abnormal shape 80 Acknowledgements 83 5

7 Begeleid zoeken naar Guided search 6

8 Begeleid zoeken naar mariene soorten in Nederland Guided Search among marine species of the Netherland In de zee zijn er 8 klassen van mollusken. Sommigen van deze, zoals CAUDOFOVEATA en SOLENOGASTRES, bevatten enkel soorten van enkele mm grootte, en zijn moeilijk te vinden en zijn vaak wormvormig zonder schelp. De afwezigheid van de schelp beïnvloed verzamelaars niet om ze niet te verzamelen, er zijn mensen die juist geïnteresseerd zijn in deze beesten. In the sea there are eight classes of mollusks. Some of these, such as CAUDOFOVEATA and SOLENOGASTRES contain only species of small size, a few millimeters, and it is hard to find because they have a body with no shell and vermiform. Lacking the shell them are not considered by collectors and there are few scholars who engage in them. De zelfde aandacht is ook gegeven aan de klasse van CEFALOPODA waarvan je waarschijnlijk de octopus en de inktvis wel kent. Deze schelpen zijn niet altijd sterk in interesse bij verzamelaars, de meeste Cephalopoda ontwikkelen een bot in hun lichaam, bekend als het rugschild van de inktvis. Slechts enkele soorten hebben een schelp, wat ze interessant maakt. The same attention is also given to the class of CEFALOPHODA of which you certainly know the octopus and cuttlefish. Although these shells show no interest to collectors, mostly developed as an inside bone that you know : the cuttlefish bone. Only a few species show modified shells quite interesting. Drie andere klassen, maar toch zeer interessant, zijn slechts vertegenwoordigd door enkele soorten maar in ons zeegebied. Dit zijn de SCAFOPHODA, de MONOPLACOPHORA an de POLIPLACOPHORA. More then three classes, although very interesting, are represented by a few species in our seas. These are SCAFOPHODA, the MONOPLACOPHORA and POLIPLACOPHORA Ook voor mariene mollusken is er eerst informatie. Er is ook hulp bij het zoeken naar mollusken in de klassen BIVALVIA en GASTROPODA. Of these, and previous, do not provide a particularly helpful. Also for marine molluscs, therefore, we help you find inside the only classes BIVALVIA and GASTROPODA De eerste keuze die je kunt maken is tussen deze twee klassen. The first choice you can make is between these two classes GASTROPODA GASTROPODA BIVALVIA 008 7

9 GASTROPODA 8

10 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species tweede keuze: het kiezen van de grootte second choise: type and size Met deze keuze zal verder verminderen van het aantal foto's waarmee je je shell te vergelijken. Houd in gedachten dat, net als in het menselijk ras, Homo sapiens sapiens, zijn er mensen met een hoge en een lage, dun of dik, donkere huid of licht, dezelfde variabiliteit bestaat in de rest van de levende wereld. De maatregel in aanmerking is altijd groter dan, hetzij breedte of hoogte en in geval dicht bij mm. 10, kan er een individuele "klein" van een soort die gewoonlijk meer dan een inch, maar kan ook een "giant" van soorten die gewoonlijk minder dan een centimeter. In deze gevallen "ongelukkig" je moet gaan voordat een weg, en als uw zoekopdracht is niet succesvol is, dan de andere. Sommige buikpotigen vorm "abnormaal" waarin het moeilijk te identificeren typische propeller-driven, terwijl anderen hebben opgegeven of sterk verminderd hun shell. Voor deze hebben we gekozen voor een ander pad. With this choice will reduce further the number of images with which to compare your shell. Keep in mind that, as in the human race, Homo sapiens sapiens, there are individuals high and low, thin or fat, dark or light skin, the same variability exists in the rest of the living world. The measure to be taken into consideration is always better, either width or height, and if it were closer to mm. 10, there may be an individual "small" of a species that normally is more than an inch, but it could also be a "giant" of a species normally less than a centimeter. In these cases, "luck" you'll have to go before a road and, if your search is not successful, the other also. Some gastropods have an "anomalous" form in which it is difficult to identify the typical elichoid, while others have abandoned or greatly reduced their shell. For these we chose a different path. schelpen abnormale anomalous shell zonder schaal of met een kleine inwendige schelp. with no shell or a little inside shell tot 10mm up to 10 mm meer dan 10 mm more thean 10 mm 035 9

11 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species derde keuze: keuze van de vorm third choice: choice of shape Dit is uw voorlaatste keuze. Op de volgende ziet u een reeks beelden van schelpen met de functies die u selecteert. dus je moet naar de aangegeven. This is your second to last choice. On the next page you will see a series of images of shells with the features you select. So you have to go to the the indicated page. A B C D E F G een er mager 011 breder dan hoog 012 hoog als breed 013 hoger dan breed 015 zeer langgerkt 025 conische geplette 031 mond zo hoog als de shell

12 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell tot 10 mm up to 10 mm A : een er mager - very flattened Ammonicera rota (Forbes & Hanley, 1850) mm 2-3 Skeneopsis planorbis (Fabricius O., 1780) mm 1-2 Omalogyra atomus (Philippi, 1841) mm 0,6-1,0 11

13 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell tot 10 mm up to 10 mm B : breder dan hoog - wider than high Circulus striatus (Philippi, 1836) mm 1,5-3 Tornus subcarinatus (Montagu, 1803) mm

14 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell tot 10 mm up to 10 mm C : hoog als breed - wide as high Euspira pulchella (Risso, 1826) mm 7-12 Gibbula tumida (Montagu, 1803) mm 5-8 Lacuna parva (da Costa, 1778) mm 2-4 Lunatia montagui (Forbes, 1838) mm

15 Lacuna pallidula (da Costa, 1778) mm

16 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell tot 10 mm up to 10 mm D : hoger dan breed - higher than wide Alvania carinata (da Costa, 1778) mm 4-5 Alvania lactea (Michaud, 1832) mm 5-6 Alvania punctura (Montagu, 1803) mm 2-3 Alvania zetlandica (Montagu, 1815) mm 2,5-4 15

17 Assiminea grayana Fleming, 1828 mm 3-5 Barleeia unifasciata (Montagu, 1803) mm 2-3 Boreotrophon truncatus (Stroém, 1768) mm 6-18 Chrysallida pellucida (Dillwyn, 1817) mm 2-2,5 16

18 Cingula trifasciata (J. Adams, 1800) mm 4-5 Crisilla semistriata (Montagu, 1808) mm 1,5-2,5 Epitonium clathratulum (Kanmacher, 1798) mm 5-7 Hyala vitrea (Montagu, 1803) mm

19 Jujubinus montagui (Wood, 1828) mm 6-9 Jujubinus striatus (Linnaeus, 1758) mm 6-13 Lacuna vincta (Montagu, 1803) mm 6-10 Manzonia crassa (Kanmacher, 1798) mm

20 Melarhaphe neritoides (Linnaeus, 1758) mm 5-7 Nassarius pygmaeus Lamarck, 1822 mm 7-12 Obtusella intersecta (S. Wood, 1857) mm 1-2 Odostomia plicata (Montagu, 1803) mm 3-3,5 19

21 Odostomia scalaris MacGillivray, 1843 mm 2-4 Onoba aculeus (Gould, 1841) mm 2-3 Onoba semicostata (Montagu, 1803) mm 2-3 Propebela turricula (Montagu, 1803) mm

22 Pusillina inconspicua (Alder, 1844) mm 3-3,5 Pusillina sarsii (Lowen, 1846) mm 1,5-2,5 Raphitoma linearis (Montagu, 1803) mm 8-10 Rissoa guerinii Récluz, 1843 mm

23 Rissoa lilacina Récluz, 1843 mm 4-7 Rissoa membranacea (J. Adams, 1800) mm 5-9 Rissoa parva (da Costa, 1778) mm 2-5 Tricolia pullus (Linnaeus, 1758) mm

24 Trophonopsis muricatus (Montagu, 1803) mm 8-12 Alvania clathrella (Seguenza, 1903 ex Monterosato ms.) mm. 2-3 Eatonina fulgida (Adams J., 1797) mm. 0,5-1 Ecrobia ventrosa (Montagu, 1803) mm

25 Peringia ulvae (Pennant, 1777) mm 4-6 Hydrobia acuta (Draparnaud, 1805) mm

26 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell tot 10 mm up to 10 mm E : zeer langgerekt - very elongated Auriculinella bidentata (Montagu, 1808) mm 4-6 Bela nebula (Montagu, 1803) mm 9-12 Cerithiopsis tubercularis (Montagu, 1803) mm 6-7 Chauvetia brunnea (Donovan, 1804) mm

27 Chrysallida interstincta (J. Adams, 1797) mm 2-3 Chrysallida sarsi Nordsieck, 1972 mm 2-3 Graphis albida (Kanmacher, 1798) mm 3-5 Mangelia costata (Pennant, 1777) mm

28 Marshallora adversa (Montagu, 1803) mm 5-10 Odostomia turrita Hanley, 1844 mm 2-3,5 Odostomia unidentata (Montagu, 1803) mm 2,5-3,5 Truncatella subcylindrica (Linnaeus, 1767) mm

29 Turbonilla lactea (Linnaeus, 1758) mm 5-6 Turbonilla rufa (Philippi, 1836) mm 7-8 Aclis minor (Brown, 1827) mm. 6-7 Ebala nitidissima (Montagu, 1803) mm. 2,5-3 28

30 Eulima bilineata Alder, 1848 mm Eulima glabra (Da Costa, 1778) mm Eulimella acicula (Philippi, 1836) mm. 2,5-3,5 Parthenina indistincta (Montagu, 1808) mm

31 Mangelia costulata (Risso, 1826) mm Vitreolina philippi (Rayneval, Hecke & Ponzi, 1854) mm

32 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell tot 10 mm up to 10 mm F : conische geplette conical flattened Calyptraea chinensis (Linnaeus, 1758) mm 5-15 Emarginula fissura (Linnaeus, 1758) mm 5-10 Emarginula rosea Bell, 1824 mm 3-5 Iothia fulva (O.F. Müller, 1776) mm

33 Tectura virginea (O.F. Müller, 1776) mm 6-9 Puncturella noachina (Linnaeus, 1771) mm

34 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell tot 10 mm up to 10 mm G : mond zo hoog als de shell mouth high as the shell Cylichna cylindracea (Pennant, 1777) mm 8-10 Diaphana minuta T. Brown, 1827 mm 3-6 Philine punctata (Adams J., 1800) mm 3-4 Philine catena (Montagu, 1803) mm

35 Retusa obtusa (Montagu, 1803) mm 2-3 Retusa truncatula (Bruguiere, 1792) mm 3-4 Trivia monacha (da Costa, 1778) mm

36 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species. derde keuze: keuze van de vorm third choice: choice of shape Dit is uw voorlaatste keuze. Op de volgende ziet u een reeks beelden van schelpen met de functies die u selecteert. dus je moet naar de aangegeven This is your second to last choice. On the next page you will see a series of images of shells with the features you select. So you have to go to the the indicated page. A B C D E F G een er mager breder dan hoog hoog als breed hoger dan breed zeer langgerkt conische geplette mond zo hoog als de shell

37 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell meer dan 10 mm over than 10 mm A : een er mager - very flattened Lamellaria perspicua (Linnaeus, 1758) mm

38 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell meer dan 10 mm over than 10 mm B : breder dan hoog - wider than high Gibbula cineraria (Linnaeus, 1758) mm 9-14 Gibbula magus (Linnaeus, 1758) mm

39 Gibbula pennanti (Philippi, 1846) mm 7-19 Gibbula umbilicalis (da Costa, 1778) mm Phorcus lineatus (da Costa, 1778) mm Velutina velutina (O. F. Müller, 1776) mm

40 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell meer dan 10 mm over than 10 mm C : hoog als breed - wide as high Littorina arcana Hannaford-Ellis, 1978 mm Littorina littorea (Linnaeus, 1758) mm

41 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell meer dan 10 mm over than 10 mm D : hoger dan breed - higher than wide Acteon tornatilis (Linnaeus, 1758) mm Amauropsis islandica (Gmelin, 1791) mm Buccinum undatum Linnaeus, 1758 mm Calliostoma zizyphinum (Linnaeus, 1758) mm

42 Euspira catena (da Costa, 1778) mm Jujubinus exasperatus (Pennant, 1777) mm Lacuna crassior (Montagu, 1803) mm Littorina obtusata (Linnaeus, C., 1758) mm

43 Littorina compressa Jeffreys, 1865 mm Littorina fabalis (Turton, 1825) mm Littorina saxatilis (Olivi, 1792) mm Nassarius incrassatus (Strom, 1768) mm

44 Nassarius nitidus (Jeffreys, 1867) mm Nassarius reticulatus (Linnaeus, 1758) mm Neptunea antiqua (Linnaeus, 1758) mm Nucella lapillus (Linnaeus, 1758) mm

45 Ocenebra erinaceus (Linnaeus, 1758) mm Ocinebrellus inornatus (Recluz, 1851) mm Urosalpinx cinerea (Say, 1822) mm Propebela rufa (Montagu, 1803) mm

46 Myosotella myosotis (Draparnaud, 1801) mm

47 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell meer dan 10 mm more than 10 mm E : zeer langgerekt - very elongated Bittium reticulatum (da Costa, 1778) mm Colus gracilis (da Costa, 1778) mm Colus islandicus (Mohr, 1786) mm Epitonium clathrus (Linnaeus, 1758) mm

48 Epitonium turtoni (Turton, 1819) mm Turritella communis Risso, 1826 mm Melanella alba (Da Costa, 1778) mm

49 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell meer dan 10 mm more then to 10 mm F : conische geplette conical flattened Ansates pellucidus Linnaeus, 1758 mm Crepidula fornicata (Linnaeus, 1758) mm Diodora graeca (Linnaeus, 1758) mm Patella depressa Pennant, 1777 mm

50 Patella ulyssiponensis Gmelin, 1791 mm Patella vulgata Linnaeus, 1758 mm photo: NHM Rotterdam Capulus ungaricus (Linnaeus, 1758) mm Testudinalia testudinalis (O. F. Müller, 1776) mm

51 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell meer dan 10 mm over than to 10 mm G : mond zo hoog als de shell mouth high as the shell Lamellaria perspicua (Linnaeus, 1758) mm Philine aperta (Linnaeus, 1767) mm Scaphander lignarius (Linnaeus, 1758) mm Trivia arctica (Pulteney, 1799) mm

52 Simnia patula (Pennant, 1777) mm Velutina velutina (O. F. Müller, 1776) mm

53 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell Schelpen abnormale abnormal shape Caecum glabrum (Montagu, 1803) mm 1-4 Caecum trachea (Montagu, 1803) mm 2-2,5 Caecum clarkii (Carpenter, 1859) mm 2-3 Aporrhais pespelecani (Linnaeus, 1758) mm

54 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell zonder schaal of met een kleine inwendige schelp with no shell or a little inside shell Acanthodoris pilosa (Abildgaard in Müller, 1789) mm Aeolidiella alderi (Cocks, 1852) mm Aeolidiella glauca (Alder & Hancock, 1845) mm Alderia modesta (Lowen, 1844) mm

55 Ancula gibbosa (Risso, 1818) mm Archidoris pseudoargus (Rapp, 1827) mm Coryphella lineata (Lowen, 1846) mm Cuthona amoena (Alder & Hancock, 1845) mm Cuthona caerulea (Montagu, 1804) mm Cuthona gymnota (Couthouy, 1838) mm Cuthona nana (Alder & Hancock, 1842) mm Cuthona viridis (Forbes, 1840) mm

56 Dendronotus frondosus (Ascanius, 1774) mm Eubranchus exiguus (Alder & Hancock, 1848) mm Eubranchus pallidus (Alder & Hancock, 1842) mm Facelina bostoniensis (Couthouy, 1838) mm Geitodoris planata (Alder & Hancock, 1846) mm Goniodoris castanea Alder & Hancock, 1845 mm Hermaea bifida (Montagu, 1815) mm Janolus cristatus (delle Chiaje, 1841) mm

57 Janolus hyalinus (Alder & Hancock, 1854) mm Limacia clavigera (O. F. Müller, 1776) mm 8-12 Onchidoris bilamellata (Linnaeus, 1767) mm Polycera quadrilineata (Muller, O.F., 1776) mm Tergipes tergipes (Forskal, 1775) mm 5-10 Thecacera pennigera (Montagu, 1815) mm

58 BIVALVIA 57

59 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species tweede keuze: het kiezen van de grootte second choise: type and size Met deze keuze zal verder verminderen van het aantal foto's waarmee je je shell te vergelijken. Houd in gedachten dat, net als in het menselijk ras, Homo sapiens sapiens, zijn er mensen met een hoge en een lage, dun of dik, donkere huid of licht, dezelfde variabiliteit bestaat in de rest van de levende wereld. De maatregel in aanmerking is altijd groter dan, hetzij breedte of hoogte en in geval dicht bij mm. 10, kan er een individuele "klein" van een soort die gewoonlijk meer dan een centimeter, maar kan ook een "giant" van soorten die gewoonlijk minder dan een centimeter. In deze gevallen "ongelukkig" je moet gaan voordat een weg, en als uw zoekopdracht is niet succesvol is, dan de andere. Sommige buikpotigen vorm "abnormaal" waarin het moeilijk te identificeren typische Bivalve. Voor deze hebben we gekozen voor een ander pad. With this choice will reduce further the number of images with which to compare your shell. Keep in mind that, as in the human race, Homo sapiens sapiens, there are individuals high and low, thin or fat, dark or light skin, the same variability exists in the rest of the living world. The measure to be taken into consideration is always better, either width or height, and if it were closer to mm. 10, there may be an individual "small" of a species that normally is more than a centimeter, but it could also be a "giant" of a species normally less than a centimeter. In these cases, "luck" you'll have to go before a road and, if your search is not successful, the other also. Some gastropods have an "anomalous" form in which it is difficult to identify the typical Bivalve. For these we chose a different path. schelpen normale normal shell schelpen abnormale anomalous shell

60 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species derde keuze: keuze van de vorm third choice: choice of shape Dit is uw voorlaatste keuze. Op de volgende ziet u een reeks beelden van schelpen met de functies die u selecteert. dus je moet naar de aangegeven. This is your second to last choice. On the next page you will see a series of images of shells with the features you select. So you have to go to the the indicated page. A B C D E een er mager 060 breder dan hoog 062 hoog als breed 073 hoger dan breed 078 zeer langgerkt

61 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell A : een er mager - very flattened Barnea candida (Linnaeus, 1758) mm Ensis arcuatus Jeffreys, 1865 mm Ensis directus (Conrad, 1843) mm Ensis ensis (Linnaeus, 1758) mm Ensis minor (Chenu, 1843) mm Ensis siliqua (Linnaeus, 1758) mm

62 Phaxas pellucidus (Pennant, 1777) mm Solen marginatus Pulteney, 1799 mm

63 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell B : breder dan hoog - wider than high Abra alba (W. Wood, 1802) mm Abra nitida (Müller, 1776) mm Abra prismatica (Montagu, 1808) mm Abra tenuis (Montagu, 1803) mm

64 Anomia squama squama Gmelin, 1791 mm Astarte montagui (Dillwyn, 1817) mm Arctica islandica (Linnaeus, 1767) mm Clausinella fasciata (da Costa, 1778) mm

65 Corbula gibba (Olivi, 1792) mm Donax vittatus (da Costa, 1778) mm Ennucula tenuis (Powell, 1927) mm 6-10 Mysella bidentata (Montagu, 1803) mm

66 Gari fervensis (Gmelin, 1791) mm Hiatella arctica (Linnaeus, 1767) mm Lutraria lutraria (Linnaeus, 1758) mm Macoma balthica (Linnaeus, 1758) mm

67 Mactra stultorum Linnaeus, 1758 mm Mercenaria mercenaria (Linnaeus, 1758) mm Mya arenaria Linnaeus, 1758 mm Nucula sulcata Bronn, 1831 mm

68 Nucula nitidiosa Winckworth, 1930 mm 7-10 Nucula nucleus (Linnaeus, 1758) mm 8-11 Parvicardium exiguum (Gmelin, 1791) mm Petricola pholadiformis (Lamarck, 1818) mm

69 Polititapes virgineus (Linnaeus, 1767) mm Rangia cuneata Sowerby, 1831 mm Scrobicularia plana (da Costa, 1778) mm Spisula elliptica (Brown, 1827) mm

70 Spisula solida (Linnaeus, 1758) mm Spisula subtruncata (da Costa, 1778) mm Striarca lactea (Linnaeus, 1758) mm Tapes decussatus (Linnaeus, 1758) mm

71 Tapes philippinarum (A. Adams & Reeve, 1850) mm Tellina crassa (Pennant, 1777) mm Tellina donacina (Linnaeus, 1758) mm Tellina fabula (Gmelin, 1791) mm

72 Tellina pygmaea (Lowen, 1846) mm 7-10 Tellina tenuis (da Costa, 1778) mm Timoclea ovata (Pennant, 1777) mm Venerupis corrugata (Gmelin, 1791) mm

73 Zirfaea crispata (Linnaeus, 1758) mm

74 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell C : hoog als breed - wide as high Acanthocardia echinata echinata (Linnaeus, 1758) mm Aequipecten opercularis (Linnaeus, 1758) mm Anomia ephippium Linnaeus, 1758 mm Astarte sulcata (da Costa, 1778) mm

75 Cerastoderma edule (Linnaeus, 1758) mm Cerastoderma glaucum (Bruguiere, 1789) mm Chamelea gallina (Linnaeus, 1758) mm Chamelea striatula (da Costa, 1778) mm

76 Dosinia exoleta (Linnaeus, 1758) mm Mimachlamys varia (Linnaeus, 1758) mm Lucinoma boreale (Linnaeus, 1758) mm Ostrea edulis Linnaeus, 1758 mm

77 Palliolum tigerinum (O. F. Müller, 1776) mm Pecten maximus (Linnaeus, 1758) mm Goodallia triangularis (Montagu, 1803) mm 3-4 Parvicardium scabrum (Philippi, 1844) mm

78 Venus verrucosa Linnaeus, 1758 mm

79 Begeleid zoeken naar mariene soorten Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell D : hoger dan breed - higher than wide Laevicardium crassum (Gmelin, 1791) mm

80 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell E : zeer langgerekt - very elongated Crassostrea gigas (Thunberg, 1793) mm Modiolus adriaticus (Lamarck, 1819) mm Mytilus edulis Linnaeus, 1758 mm Modiolus modiolus (Linnaeus, 1758) mm

81 Guided search among marine species voorlaatste keuze: directe vergelijking met je shell last choose: direct comparison with your shell Schelpen abnormale abnormal shape Nototeredo norvagica (Spengler, 1792) mm 8-12 Psiloteredo megotara (Hanley in Forbes & Hanley, 1848) mm 7-10 Teredo navalis Linnaeus, 1758 mm 6-8 Xylophaga dorsalis (Turton, 1819) mm

82 Xylophaga praestans E.A. Smith, 1903 mm

83 Dankwoord - Acknowledgements Most of the images are by Natural History Museum Rotterdam a few are from the following authors. Peter H. van Bragt Olivier Caro Claudio Fanelli Bernard E.Picton Alberto Piras Luis Sanchez Tocino To all of them we give a special and heartfelt thanks for making it possible this guide addressed to primary school pupils aged between 4 and 13 years. We believe it is possible and right to contribute to the training of new generations of malacologists. All images have been used in compliance with laws on the use for educational, scientific, and non profit. The copyrights remain the same-proprietary of the authors. 82