Kiezen voor Karakter. Visie erfgoed en ruimte. Uitvoeringsprogramma Wederopbouwgebieden. Inhoud

Transcriptie

1 Kiezen voor Karakter Visie erfgoed en ruimte Uitvoeringsprogramma Wederopbouwgebieden Inhoud 1. Kiezen voor Karakter, pag Wederopbouw: tonen van een tijdperk, pag Programma vanuit drie pijlers, pag Uitvoering, pag. 4 Bijlage 1: Overzicht gebieden, pag Wederopgebouwde kernen / gebieden, pag Woonwijken, pag Landelijk gebied, pag. 30 Bijlage 2: Overzicht VER-bijdragen, pag. 39 versie 1.0 d.d

2 1. Kiezen voor Karakter Visie erfgoed en ruimte De Visie erfgoed en ruimte geeft aan hoe het rijk het onroerend cultureel erfgoed borgt in de ruimtelijke ordening, welke prioriteiten het kabinet daarbij stelt en hoe het wil samenwerken met publieke en private partijen. Vanuit een brede erfgoedvisie wordt ingezoomd op de meest actuele en urgente opgaven van nationaal belang. De visie is complementair aan de Structuurvisie infrastructuur en ruimte. Prioritaire opgave Het rijk kiest voor de komende jaren vijf prioriteiten in zijn gebiedsgerichte erfgoedbeleid. Wederopbouw: tonen van een tijdperk is er daar een van. De Visie erfgoed en ruimte en de Structuurvisie infrastructuur en ruimte kunnen gedownload worden van 2. Wederopbouw: tonen van een tijdperk Tonen van een tijdperk De architectuur en stedenbouw uit de periode is een belangrijke ontwikkeling in de Nederlandse architectuurgeschiedenis. Het is een periode van herstel van oorlogsschade en van schaarste, maar ook van optimisme en vernieuwing. Kenmerk voor deze naoorlogse jaren is de introductie van nieuwe materialen, nieuwe verkavelingspatronen, nieuwe wijkopbouw en een steeds belangrijkere rol van het verkeer. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed werkt aan drie projecten die architectuur, stedenbouw en kunst uit de wederopbouwtijd integraal benaderen. Er zijn dertig wederopbouwgebieden geselecteerd in het kader van de Visie erfgoed en ruimte; De selectie en waardering van een honderdtal meest waardevolle en kenmerkende bouwwerken uit de periode In vervolg op de periode ; Inventarisatie van naoorlogse wandkunst door de Rijksdienst. Selectie van dertig gebieden Op basis van onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zijn 30 gebieden geselecteerd uit de periode die van nationaal cultuurhistorisch belang zijn. De gebieden zijn beoordeeld op o.a. de kwaliteit van het oorspronkelijke plan c.q. ontwerp, de toenmalige ontwerpprincipes, de huidige stedenbouwkundige gaafheid en zeldzaamheid, de voorbeeldfunctie van ontwerp en uitvoering, het (inter)nationale belang en hun huidige cultuurhistorische waarde. Hierbij is onderscheid gemaakt naar drie typen gebieden: 1. de daadwerkelijk wederopgebouwde kernen / gebieden (herstel oorlogsschade); 2. naoorlogse woonwijken; 3. landelijk gebied (reconstructie na oorlogsschade, ruilverkavelingen en nieuw land). Doelstelling Doelstelling van het rijk is dat de periode in de toekomstige inrichting van Nederland herkenbaar aanwezig blijft op gebiedsniveau. Ondanks of misschien ook dankzij de massale en soms nietsontziende ontwikkelingen, zijn er in deze periode veel ideeënrijke, innovatieve en ongekende ontwerpen gerealiseerd, zowel bij stedelijk herstel en uitbreiding als bij de herinrichting van het landelijk gebied en de aanwinst van nieuw land. De bijzondere eigenschappen van deze gebieden verdienen meer publieke aandacht en de meest bijzondere gebieden een publieke bescherming. Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 2

3 3. Programma vanuit drie pijlers Opbouw van het programma Het programma is opgebouwd vanuit de wetenschap dat de doel stelling alleen dichterbij komt als er gelijktijdig gewerkt wordt vanuit drie pijlers (zie afbeelding): 1. Bestuurlijke en juridische borging kernkwaliteiten 30 gebieden; 2. kennisontwikkeling en kennisontsluiting; 3. communicatie en draagvlak. De afbeelding is het resultaat van een eerste brainstorm over de opbouw van dit programma. Overwogen is om deze afbeelding uit te werken naar een net vormgegeven afbeelding, maar bewust is hier van afgezien. Op deze manier representeert de afbeelding namelijk goed dat de uitwerking van het programma work in progress is. De drie pijlers staan, maar de inhoud ervan is veranderbaar en zal zich nog verder uitkristalliseren. Bestuurlijke en juridische borging van de kernkwaliteiten van de 30 gebieden Doel is om de kernkwaliteiten van de 30 benoemde wederopbouwgebieden juridisch planologisch te borgen. Hierover zullen met de betreffende gemeenten bestuurlijke afspraken gemaakt worden. Bij enkele gebieden kan er op korte termijn al een dergelijke afspraak gemaakt worden. Bij andere gebieden zal er eerst gewerkt worden aan het creëren van draagvlak voor de wederopbouwperiode, alvorens er een bestuurlijke afspraak gemaakt kan worden. In alle gevallen zal er ingezet worden op ondertekening van een intentieovereenkomst waarin partijen zich uitspreken over het starten van dit proces, het bespreken van relevante ruimtelijke ontwikkelingen en het wederzijds betrekken en informeren. Kennisontwikkeling en kennisontsluiting In de kennispijler zal allereerst ingezet worden op het ontsluiten van de reeds beschikbare kennis, zowel intern als extern (portalfunctie). Dit sluit goed aan bij de rol van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed als kennisinstituut. Hiaten in kennis zullen in samenwerking met het veld benoemd en uitgewerkt worden. Het (reeds gestarte) kennisplatform vervult hierin een centrale rol. Communicatie en draagvlak Er is een groeiende aandacht en waardering voor de periode van de wederopbouw. De bekendheid met de bijzondere karakteristieken van deze gebieden en de vanzelfsprekendheid om deze waarden expliciet onderdeel te maken van ruimtelijke ontwikkelingen is echter nog niet bij alle gebieden en partijen even sterk ontwikkeld. Gechargeerd gezegd worden bij de vakdisciplines architectuur, stedenbouw en ruimtelijke ordening, de kwaliteiten van de wederopbouwperiode het meest onderkend. Op bestuurlijk niveau varieert de waardering tussen neutraal en licht negatief (soms associatie met probleemwijken en grootschalige landschappen). Bij het brede publiek ten slotte lijkt er een tweedeling te zijn tussen de mensen die er daadwerkelijk wonen en de rest. Bewoners van de gebieden hebben vaak een hoge waardering voor de kwaliteiten en ervaren het als een prettige woonomgeving, terwijl er toch weinig aantrekkingskracht van de gebieden uitgaat. Binnen het programma zal er daarom ook expliciet gewerkt worden aan draagvlakverbreding en communicatie. Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 3

4 4. Uitvoering Tussen de 30 gebieden is er verschil in de mate waarin de bijzondere kwaliteiten van de wederopbouw onderkend worden. Dat maakt dat er ook verschil is in de wijze waarop de betrokkenheid vanuit de VER vormgegeven kan worden. In enkele gebieden is betrokkenheid evident, zeer gewenst en soms zelfs urgent. In andere gebieden zal er eerst gewerkt moeten worden aan het verkrijgen van een positie in het proces en het creëren van draagvlak. Kennis-, visie- en strategieontwikkeling Inzet in 2013 zal voor een belangrijk deel proces- en onderzoeksgericht zijn. De cultuurhistorische waarden zijn voor veel gebieden nog onvoldoende uitgewerkt in beeld gebracht. Bewust is er voor gekozen om de kernkwaliteiten in de Visie erfgoed en ruimte summier te benoemen en samen met de betreffende gemeente nader uit te werken. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zal bijdragen aan ruimtelijke en cultuurhistorische analyses van de gebieden, waarbij ruimtelijke ontwikkelingen en cultuurhistorische waarden in samenhang bezien zullen worden. De resultaten hiervan zullen input zijn voor de bestemmingsplannen en ander ruimtelijk beleid waaraan door veel gemeenten op dit moment gewerkt wordt. Deze samenwerking met de gemeente kan mede vormgegeven worden door het organiseren van workshops. Bereikt in 2015 Bestuurlijke overeenkomsten m.b.t. planologische borging van alle 30 wederopbouwgebieden. Functionerend kennisplatform (breder dan de 30 gemeenten). Publieke bekendheid met bijzondere karakter wederopbouwgebieden. Partners en wijze van commitment Gemeenten van 30 gebieden: intentieovereenkomst (eerste stap) en bestuurlijk afspraak over juridisch-planologische borging van kernkwaliteiten (uiteindelijke doel). Breed functionerend kennisplatform (publieke en private partijen). Medeoverheden: betrokkenheid in projecten. Woningcorporaties: betrokkenheid in projecten. Landschapsbeheren: betrokkenheid in projecten (in met name het buitengebied). Voorbeeldprojecten Langzamerhand zal er een verschuiving op kunnen treden naar een meer uitvoeringsgerichte benadering in de vorm van voorbeeldprojecten. Hierbij zal uitgangspunt zijn dat de resultaten inspirerend en breder toepasbaar moeten zijn. Er is nu nog een beperkt aantal voorbeeldprojecten. De verwachting is dat de fase van kennis-, visie- en stratgieontwikkeling nog enkele herkenbare voorbeeldprojecten kan opleveren, die samen met betrokken partijen verder uitgewerkt kunnen worden. Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 4

5 Bijlage 1: Overzicht gebieden Na de oorlog lagen er drie grote ruimtelijke opgaven: Herstel van verwoeste steden en dorpen; verbetering en vooral uitbreiding van steden; modernisering van het platteland. De selectie van de 30 wederopbouwgebieden is daarom aan deze drie opgaven gekoppeld. Daarnaast waren er nog de ruimtelijke inrichtingsplannen vanuit het industrialisatiebeleid en de aanleg en verbetering van de droge en natte infrastructuur (het laatste mede als gevolg van de Watersnoodramp van 1953). De vertaling van de ruimtelijke opgaven hing ook sterk samen met het idee van de maakbaarheid van de samenleving als ordenend principe. Dit principe heeft zich vooral in de vormgeving van de uitbreidingswijken sterk gemanifesteerd door middel van de wijkgedachte of parochiegedachte. Via the garden city van de Engelsman Howard en the neighbourhoodunit van de Amerikaanse socioloog Clarence Perry zijn de begrippen wijkgedachte en gemeenschapsvorming de Nederlandse cultuur binnengedrongen. De stedenbouw werd hierbij als een instrument beschouwd om de maatschappelijke samenleving de gewenste ordening te geven. De nieuwe wijken moesten daarbij ruim, open en groen van opzet zijn (licht, lucht en ruimte). De ruimtelijke inrichting is veelal hiërarchisch geordend volgens de functies wonen, werken, recreëren en verkeer. Meest karakteristiek aan de opzet is de samenhang tussen de verschillende schaalniveaus: van woning tot wooncomplex tot woonbuurt, van tuin tot buurtplantsoen tot stadspark. De naoorlogse bebouwing bestaat uit open bebouwing, omspoeld door ruimte en groen. De architectuur kan hierbij modern of traditioneel van stijl of materiaalgebruik zijn. Het herstel van de door oorlogshandelingen beschadigde gebieden werd geregeld door de opstelling van een door gemeente en rijk goedgekeurd Wederopbouwplan, opgesteld door een voorgedragen architect/stedenbouwkundige. Dit waren meestal traditioneel vormgegeven plannen (m.u.v. Rotterdam). Vaak werd hierbij teruggegrepen op de eerdere gebiedskenmerken. De infrastructuur en de functionele opbouw van de gebieden, vaak met een concentratie van bestuurlijke, religieuze en commerciële activiteiten werd vaak wel vernieuwd en aangepast aan de eisen van de tijd. In de ruilverkavelingsgebieden ging het uiteraard in de eerste plaats om de rationalisering van de voedselproductie. Mede door de verwoestingen van de oorlog, de gevolgen van de Hongerwinter en de Watersnoodramp waren de achterstanden op het platteland meer aan de oppervlakte gekomen, zoals de slechte ontsluiting, de gebrekkige waterhuishouding en de armoede van een groot deel van de boeren en landarbeiders. Anders dan voor de Tweede Wereldoorlog werd het landschapsontwerp als onderdeel in het planproces meegenomen. Hierbij werd door de ingeschakelde landschapsarchitect aangesloten bij bestaande landschapskarakteristieken, die door de grootschaligheid en de overheersende (want praktische) rechtlijnigheid van het agrarische productieland soms niet meer herkenbaar waren. De dertig gebieden 1. Wederopgebouwde kernen / gebieden Rhenen (Rhenen) Oostelijke binnenstad (Rotterdam) Strook Atlantikwall ( s Gravenhage) Strook Atlantikwall (Katwijk) Binnenstad (Hengelo) Binnenstad (Nijmegen) Oostburg (Sluis) 2. Woonwijken Westelijke Tuinsteden (Amsterdam) Kerschoten (Apeldoorn) Uitbreidingsplan Heuvel (Breda) t Hool (Eindhoven) Emmermeer, Angelslo, Emmerhout (Emmen) Mariahoeve ( s Gravenhage) De Wijert Noord (Groningen) Vrieheide (Heerlen) Klein Driene I en II (Hengelo) Plan Zuid, De Pettelaar ( s Hertogenbosch) De Heuvel en Prinsenhof (Leidschendam Voorburg) Pottenberg (Maastricht) Nagele (Noordoostpolder) Ommoord (Rotterdam) De Halve Maan (Utrecht) 3. Landelijk gebied De Groep e.o. (Veenendaal) Walcheren (Veere) Beltrum I/II (Berkelland) De Scheeken (St. Oedenrode) Haskerveenpolder (Skasterlân) Maas en Waal - West (West Maas en Waal) Vriezenveen (Twenterand) Noordoostpolder (Noordoostpolder) Begrenzing Op navolgende pagina s staat de voorlopige begrenzing van de 30 geselecteerde gebieden. De definitieve begrenzing zal in afstemming met de gemeente bepaald worden. Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 5

6 1. Wederopgebouwde kernen / gebieden Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 6

7 Rhenen (Rhenen) karakteristieke stedenbouwkundige inrichting binnen de groenstructuur van de oorspronkelijke vestingwerken kenmerkende hoogteverschillen door de ligging op de hoge steilrand traditioneel vormgegeven bebouwing (herstelde oorlogsschade) Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 7

8 Oostelijke binnenstad (Rotterdam) deel van grootste wederopbouwgebied van Nederland, met monumentale hoofdstructuur van ruim opgezette wegen met groen en hoogbouw Noordelijk deel: woonbuurt met strokenbebouwing aan groene hoven Zuidelijk deel: gemengd wonen/werken, met typerende bedrijfsverzamelgebouwen rond expeditiehoven Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 8

9 Strook Atlantikwall ( s Gravenhage) verbindingszone tussen Ockenburg en de Scheveningsebosje op voormalige defensiestrook opdeling in drie zones met eigen karakter (wonen in laagbouw, wonen hoogbouw en gemengd wonen en werken combinatie van wegenstructuur (parkway), water- en groenstructuur en monumentale bebouwing Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 9

10 Strook Atlantikwall (Katwijk) herbouwde vissersplaats met besloten bebouwing, familiebadplaats aan boulevard individuele en kleinschalig bebouwing in traditionele en sobere bouwstijl Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 10

11 Binnenstad (Hengelo) wederopbouwplan met vernieuwd, stedelijk karakter en ruimtelijke functieverdeling variatie en samenhang in pandsgewijze bebouwing geheel omgeven door groengordel Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 11

12 Binnenstad (Nijmegen) herstelplan met verbeterd verkeersplan herstelde historische bouwwerken als identiteitsdragers toegevoegde nieuwe gebouwtypen in moderne stijl Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 12

13 Oostburg (Sluis) vernieuwde en uitgebreide dorpskern verbeterde verkeersstructuur en herstelde historische bouwwerken en vestingwerken voor toerisme traditionele opbouw en architectuur Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 13

14 2. Woonwijken Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 14

15 Westelijke Tuinsteden (Amsterdam) karakteristieke herhaling van bouwblokken én de afwisseling van hoog- en laagbouw, volgens de stedenbouwkundig principe van CIAM hiërarchische opzet van infrastructuur en groenstructuur met bijbehorende beplantingsprofielen evenwichtige verhouding tussen bebouwd en onbebouwd Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 15

16 Kerschoten (Apeldoorn) stedenbouwkundig plan naar Scandinavisch voorbeeld afwisseling van gebouwtypen en gebouwhoogten bebouwing in groene setting binnen de hoofdwegenstructuur Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 16

17 Uitbreidingsplan Heuvel (Breda) combinatie van moderne en traditionele stedenbouw en architectuur hoge kwaliteit van architectuur en inrichting openbare ruimte en groen groepering van buurten rondom pleinen Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 17

18 t Hool (Eindhoven) stedenbouwkundige architectuur, samenhangend ontwerp van woning en wijk, privé- en openbaar groen robuuste en tegelijkertijd gedetailleerde verschijningsvorm en materiaaluitdrukking Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 18

19 Emmermeer, Angelslo, Emmerhout (Emmen) compositie van 3 wijken rond bos in voormalig veengebied hiërarchisch stratenpatroon met centraal gelegen voorzieningenstroken experimentele woningbouw en ruime groenvoorziening Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 19

20 Mariahoeve ( s Gravenhage) wijkverkaveling in vrije compositie verdeling van de wijk in zes buurten door stelsel van hoofdwegen vrijstaande gebouwen in het groen met afwisselende woningtypologie Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 20

21 De Wijert Noord (Groningen) herhaalbare module van de wooneenheid (stempel) als basis van de verkaveling afwisseling tussen laag- en middelhoogbouw Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 21

22 Vrieheide (Heerlen) modernistische mijnwerkerskolonie stratenbeloop geënt op de hoogteverschillen van het terrein technologisch vernieuwende architectuur Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 22

23 Klein Driene I en II (Hengelo) stempelverkaveling in groene setting combinatie van modernistische en traditionele architectuur en stedenbouw Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 23

24 Plan Zuid, De Pettelaar ( s Hertogenbosch) ruim opgezette middenstandswijk met zorgvuldige aanhechting aan de historische binnenstad modern stedenbouwkundig plan met traditionele architectuur (Bossche School) rijkere architectuur in diverse woningtypen met bijzondere detaillering Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 24

25 De Heuvel en Prinsenhof (Leidschendam Voorburg) zeldzame grootschalige hovenverkaveling op antropologische principes gebaseerde verhouding bebouwd-onbebouwd bijzondere bebouwing/voorzieningen binnen de hoven Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 25

26 Pottenberg (Maastricht) een van de vier uitbreidingsschillen met een hiërarchische opzet met vier kwadranten parochiewijk met mix van arbeiderswoningen en woningen voor beter gesitueerden Voorzieningen centraal in de wijk op kruispunt van wegen Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 26

27 Nagele (Noordoostpolder) structuur en bebouwing volgens de principes van het Nieuwe Bouwen groepering van geclusterde bebouwing met platte daken rondom een centrale open groene ruimte, omsluiting van het dorp door opgaande beplanting Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 27

28 Ommoord (Rotterdam) voorbeeld van woningproductie op toppunt van standaardisatie en industrialisatie woonwijk volgens drie hoofdprincipes: infrastructuur, wooneenheden en groen hoogbouwzone met grootschalige knikflats in parkachtige omgeving Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 28

29 De Halve Maan (Utrecht) naoorlogse invulling van vooroorlogs stedenbouwkundig plan gevarieerde bebouwing in een traditionele stedenbouwkundige opzet met hoofdstructuren en zichtlijnen, bijzondere functies in groene setting Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 29

30 3. Landelijk gebied Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 30

31 De Groep e.o. (Veenendaal) open en halfopen landschap met (indirecte) sporen van oorlogsschade en herstel tijdens WO II vele boerderijen uit de vroege wederopbouw samenhang en contrast met Grebbelinie Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 31

32 Walcheren (Veere) reconstructie van grootschalig geïnundeerd gebied, met centraal open gebied en perifere besloten zones herstelde landgoederen en bospartijen, beplanting, deels met coulissekarakter gemengd voorkomen van oude bebouwing en wederopbouw Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 32

33 Beltrum I/II (Berkelland) kleinschalig ruilverkavelingslandschap met weiden, bos, akkerlanden gedeeltelijk behouden coulisselandschap met bochtige wegen verspreid voorkomen van wederopbouw en oudere bebouwing Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 33

34 De Scheeken (St. Oedenrode) kleinschalig landschap met weiden, bos, akkerlanden en boomkwekerij een door gevarieerde boomlinten verkamerd landschap perifere zwermen van wederopbouw en oudere bebouwing Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 34

35 Haskerveenpolder (Skasterlân) zeer open veenweidegebied met convergerende strookverkaveling dwars op kavels nieuwe ontsluitingswegen met jonge boerderijen lineaire groenstructuren, eendenkooi, dijkjes, vaarten (dat gaat om het groen rond de boerderijen, nu weggelaten) Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 35

36 Maas en Waal - West (West Maas en Waal) sterk gewijzigd, zeer open, grootschalig weide- en akkergebied ingepaste eendenkooien, verspreide bosaanleg quasi organische structuur van ontsluitingswegen, afwatering en boerderijlinten Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 36

37 Vriezenveen (Twenterand) ingrijpende ruilverkaveling met gedraaid en vergroot kavelpatroon en nog herkenbare hoogveenontginning jonge boerderijlinten, deels met rijke groensingels contrastrijk gebied: open/gesloten en oud/nieuw Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 37

38 Noordoostpolder (Noordoostpolder) grootschalige droogmakerij met verspreide, rationeel geordende agrarische bebouwing en erven ring van dorpen rond de hoofdkern Emmeloord functioneel patroon van wegen en waterwegen met bijbehorende beplantingsprofielen Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 38

39 Bijlage 2: Overzicht VER-bijdragen Overzicht VER-bijdragen deelprogramma Wederopbouw (bedragen x 1000) Totaal Kennis/Visie/Strategieontwikkeling Communicatie en draagvlak Voorbeeldprojecten Nagele Apeldoorn Kerschoten Landschapsbeheer Herontwikkeling schoolgebouw Framing the Dutch landscape Totaal Toelichting bij de tabel Voor kennis-, visie- en strategieontwikkeling is programmabreed een bedrag gereserveerd van Daarnaast kan er vanuit dit budget bijgedragen worden aan de uitwerking van de kernkwaliteiten van de dertig geselecteerde gebieden. Exacte verdeling over de jaren is niet met zekerheid te geven (aansluiten bij actualiteit), maar inzet op 2013 en 2014 ligt voor de hand (beperkt aantal al gestart in 2012). Voor communicatie en draagvlakverbreding is programmabreed een bedrag gereserveerd van Voor 2013 aangevuld met specifiek budget voor project het Framing the Dutch Landscape. Dit budget kan zowel generiek als gebiedsspecifiek aangewend worden. Voor 2013 zal wat betreft voorbeeldprojecten ingezet worden op Nagele (VER-bijdrage: met (minimaal) 75% cofinanciering), landschapsbeheer van twee landelijke gebieden (VER-bijdrage per gebied met (minimaal) 50% co financiering) een voorbeeldproject met betrekking tot herontwikkeling van een schoolgebouw (VER-bijdrage met (minimaal) 50% cofinanciering) en voortzetting van de pilot (gestart 2012) Apeldoorn Kerschoten (15.000,- in 2013). Cofinanciering zit met name op de voorbeeldprojecten (uitvoeringsniveau). Doordat deze projecten voor 2014 en 2015 nog niet bekend zijn, is ook de cofinanciering niet te benoemen. Beoogde cofinanciering bij projectvoorstellen voor komende jaren zal 33% of meer zijn. NB. Dit overzicht van bijdragen vanuit de VER-middelen zal twee keer per jaar geactualiseerd worden. Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 39

40 Colofon Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Smallepad MG Amersfoort Postbus BP Amersfoort fax info@cultureelerfgoed.nl November 2012 Uitvoeringsprogramma : Wederopbouwgebieden Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 40