Een nieuw lied WERKBOEKJES VOOR DE EREDIENST, NR 38. Handreiking bij Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk. Klaas Holwerda

Transcriptie

1 WERKBOEKJES VOOR DE EREDIENST, NR 38 Een nieuw lied Handreiking bij Liedboek. Zingen en bidden in huis en kerk Klaas Holwerda Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer

2 Deze publicatie wordt in de reeks Werkboekjes voor de Eredienst uitgegeven door Uitgeverij Boekencentrum op verzoek van de Protestantse Kerk in Nederland. De redactie van de reeks bestaat uit: ds. W. van Beek, ds. N. Beimers, drs. P.M.J. Hoogstrate, drs. S.A. de Jong-Tennekes, dr. D. van Keulen en dr. E. Postma. Vormgeving: Studio Oblong, Jet Frenken Foto omslag: Beeldbank PKN, Freek Visser ISBN NUR Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbenden en van de uitgever. Besteladres: Uitgeverij Boekencentrum Postbus AA Zoetermeer Tel verkoop@boekencentrum.nl

3 1. Zingen verbindt 4 2. Eerste verkenning 7 3. Mogelijkheden in veelvoud Muziekprofielen De spelers en hun toerusting Geloofsgesprek, meditatie en pastoraat 44 Literatuur 46 Inhoud N.B. Nummers in de tekst van dit boekje verwijzen naar nummers uit Liedboek. Vetgedrukte nummers zijn te beluisteren op de dubbel-cd Met hart en ziel. De noten bij dit boekje zijn te vinden op de website

4 1. Zingen verbindt Zingen is met het mens-zijn gegeven. De vox humana, de menselijke stem, is een kostbaar geschenk. We kunnen ermee spreken en ons zo verstaanbaar maken en met anderen in contact treden. We kunnen er ook mee zingen: spreken op verhoogde toon, door het gebruik van melodiek en ritmiek de woorden articuleren en zo extra zeggingskracht geven. Gezongen teksten op hun beurt zijn eenvoudiger te memoriseren dan gesproken of enkel met de ogen gelezen teksten. Ze maken zo meer kans uit te groeien tot een spirituele schat die iemand met zich meedraagt: woorden die overweging voeden, ervaring tot uitdrukking brengen, op onverwachte momenten spontaan naar boven komen en houvast bieden, troost en geborgenheid op momenten van wankelen en kwetsbaarheid. Samen zingen verbindt, op talloze manieren. Zingen verbindt de zanger met zichzelf, maar ook met anderen en medezangers. Anders gezegd: zingen sticht gemeenschap. In de pure vreugde die samen zingen geven kan, eenstemmig of meerstemmig, met man en macht of beurtelings. Samen zingen vergt naar elkaar luisteren om op elkaar af te stemmen, zeker bij meerstemmig zingen, zingen in beurtzang en zingen in canon. Maar het reikt verder. Zingenderwijs verbinden wij ons met wie ons de eeuwen door voorgingen ( mensen van toen, mensen van hier, zij die gegaan zijn en wij die nu leven 404f). Zingenderwijs verbinden wij ons ook met anderen wereldwijd. Zingenderwijs overwinnen wij tegenstellingen en persoonlijke voorkeuren. Zingenderwijs verbreden wij onze horizon en maken wij kennis met nieuwe vergezichten. Dit besef van katholiciteit, van deel uitmaken van een heilige algemene christelijke kerk en van de 4

5 gemeenschap van heiligen, vormde een centraal uitgangspunt bij de samenstelling van Liedboek. Zingen verbindt ook de mens met God als de Schepper die ons met dat kostbare instrument van de vox humana begiftigde: de aanleg van de stembanden en de ademsteun die nodig is om ze in trilling te brengen. Door zich van dit instrument te bedienen richt de mens zich dan ook primair tot God. Zingen is inademen en uitademen. Niet alleen letterlijk, maar ook spiritueel: je bewust worden van de stem van God en je aan God toevertrouwen. Zingen is dubbel bidden, zei de kerkvader Augustinus al. In uiteenlopende liederen komen zulke noties tot uitdrukking: Ziel, gij zijt geboren tot / zingen voor de HEER uw God (146); Hij weet, dat wij, uit stof aan t licht gekomen, / slechts leven op de adem van zijn stem (103); Gezegend zal Hij wezen / die ons bij name riep, / die zelf de adem schiep / waarmee Hij wordt geprezen (92); Wij moeten Gode zingen / halleluja, / om alle goede dingen (713); Zolang wij ademhalen / schept Gij in ons de kracht / om zingend te vertalen / waartoe wij zijn gedacht (657); Dat wij volstromen met levensadem (694). Zing voor de Heer een nieuw gezang Cantate Zing voor de Heer een nieuw ge zang! Hij laaft u met wa ter Het is heel uw le ven lang uit de har vol won deren om u de steen. heen. 2 Hij gaat u voor in wolk en vuur, gunt aan uw leven rust en duur en geeft het zin en samenhang. Zing dan de Heer een nieuw gezang! 3 Een lied van uw verwondering dat nóg uw naam niet onderging, maar weer opnieuw geboren is uit water en uit duisternis. 4 De hand van God doet in de tijd tekenen van gerechtigheid. De Geest des Heren vuurt ons aan de heilige tekens te verstaan. 5 Wij zullen naar zijn land geleid doorleven tot in eeuwigheid en zingen bij zijn wederkeer een nieuw gezang voor God de Heer. 655 tekst Willem Barnard melodie Frits Mehrtens 1125 GETIJDEN getijden VAN van HET het JAAR jaar -- Paastijd 5

6 Regelmatig ook weerklinkt in liederen de aan de psalmen ontleende oproep: Zingt voor de Heer een nieuw lied! (96, 96ab, 98, 98cdf, 149, 655). Bijbels gesproken is een nieuw lied een lied van bevrijding. Het is het lied van Mozes na de gang van Israël door het water van de zee opnieuw: hertaald met het oog op nieuwe omstandigheden en actueel vertolkt in een nieuwe context (Ex.15,1-21; Op.15,3-4). In dat nieuwe lied gaat het altijd weer om de grote bijbelse thema s van uittocht, doortocht en intocht. Het lied van Willem Barnard en Frits Mehrtens op deze thema s is er nog altijd een voorbeeld bij uitstek van: Zing voor de Heer een nieuw gezang (655). 6