Patiëntenzorg bij een
|
|
- Gert ten Hart
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 INTERVIEW - PATIËNTENZORG ZELDZAME AANDOENINGEN ZELDZAAM 21 Patiëntenzorg bij een zeldzame genetische aandoening Patiëntenzorg bij een zeldzame genetische aandoening vraagt om Gezondheidszorg met een grote G: Gericht, Gedegen en Gezamenlijk! Experts aan het woord over unieke samenwerking op het gebied van de zeldzame aandoeningen. Anja Roubos interviewt Jos Egger, Laura de Graaff-Herder en José Veen Expertisecentra voor zeldzame aandoeningen In de Nederlandse universitaire medische centra (Radboudumc Nijmegen, ErasmusMC Rotterdam, MUMC Maastricht, Leiden LUMC, UMC Utrecht, UMC Groningen en AMC/VUMC Amsterdam) werken vele specialisten met elkaar samen rondom diverse zeldzame aandoeningen. Ze doen dit in zogenoemde Expertisecentra die zijn aangesloten bij een groot Europees samenwerkingsverband, de European Reference Networks (ERNs) waarbinnen kennis over zeldzame ziekten wordt gedeeld. Deze ERNs hebben als belangrijkste doel om de medische zorg voor patiënten met zeldzame aandoeningen te verbeteren vanuit de gedachte dat door afstemming tussen de verschillende vakgebieden de behandeling en begeleiding kan worden geoptimaliseerd en voor patiënten gezondheidswinst wordt bereikt. Klinisch neuropsychologische beeldvorming geeft context en richting aan diagnostiek en behandeling van zeldzame erfelijke aandoeningen (prof. dr. Jos Egger) Prof. dr. Jos Egger, hoogleraar Contextuele neuropsychologie Radboud Universiteit AR: Jaren geleden richtte u samen met andere professionals binnen de GGZ een expertisecentrum op voor psychopathologie en genetica. Waarom deed u dat en is de zorg vanuit dit centrum ook landelijk beschikbaar? Patiënten met genetische syndromen die óók lijden onder psychische aandoeningen of last hebben van psychiatrische symptomen konden in de geestelijke gezondheidszorg eigenlijk niet goed terecht en raken tot op de dag van vandaag nog steeds gemakkelijk verstrikt in de ingewikkelde organisatie van de Nederlandse gezondheidszorg. In het Limburgse Venray bestaat een uniek centrum, het Vincent van Gogh Topklinisch Centrum voor Neuropsychiatrie (TCvN), dat samenwerkt met de UMCs en een aantal van bovenstaande expertisecentra. Dit centrum draagt al vele jaren bij aan de ontwikkeling van kennis over de diagnostiek en behandeling van complexe en zeldzame genetische en/of psychiatrische aandoeningen en is gespecialiseerd in advisering over de zorg voor deze individuele patiënten. Eén van de belangrijkste middelen die daarbij worden ingezet is het specialistisch klinisch neuropsychologisch onderzoek dat kan worden verricht bij kinderen/jeugdigen en volwassenen met (o.a.) ontwikkelingsstoornissen en zeldzame erfelijke aandoeningen. Denk hierbij aan syndromen als Phelan-McDermid, Prader-Willi, KBG, Kabuki, Kleefstra, Koolen-de Vries, Sotos, en 16p11.2. Vanwege de complexe samenhang met uiteenlopende medische factoren wordt bij dit klinisch neuropsychologisch onderzoek dan ook meestal informatie betrokken van verschillende artsen (klinisch-genetici, internisten-endocrinologen, neurologen, cardiologen, kinderartsen, artsen voor verstandelijk gehandicapten, psychiaters, orthopeden) en andere professionals (diëtisten, verpleegkundig-specialisten en fysiotherapeuten). AR: Wat is klinisch neuropsychologisch onderzoek eigenlijk? En waarom is kennis over hersenen, informatieverwerking en gedrag zo belangrijk?
2 22 ZELDZAAM In een klinisch neuropsychologisch onderzoek worden bij de patiënt heel precies de hersenfuncties enerzijds en (patronen in) gedrag, emoties en denken anderzijds in kaart gebracht. Denk daarbij bijvoorbeeld aan belangrijke functies als geheugen (kunnen opslaan, onthouden en terughalen), aandacht en uitvoering (concentratie of omgaan met afleiding en/of overzicht houden, plannen) maar ook aan vermogens zoals het herkennen en uiten van emoties bij zichzelf of bij anderen. Daarbij komt dat niet alleen het lichamelijk en geestelijk functioneren onlosmakelijk met elkaar verbonden is, ook staan de omgeving van de patiënt en diens syndroom, persoonlijkheid en capaciteiten voortdurend met elkaar in contact. Behalve de patiënt zèlf vormen daarom ook de ouders, familieleden, begeleiders en gedragsdeskundigen voor het onderzoek een belangrijke informatiebron. Zicht krijgen op hersenen en gedrag in het dagelijks leven van de individuele patiënt en op de wisselwerking daarvan met diens omgeving is dus de kern van de zaak. Hierdoor worden de patiënt en diens naasten beter begrepen en kan bovenal de specifieke bijdrage van het syndroom beter worden onderkend, steeds rekening houdend met de belangrijke kenmerken van de omgeving, zoals gezin, woonvorm, werk, school en (andere) dagelijkse bezigheden. Bemoeienis vanuit de klinische neuropsychologie levert daarmee vaak behulpzaam advies op voor behandeling of begeleiding. Deze adviezen richten zich op de patiënt maar natuurlijk ook op zijn of haar omgeving. Gezondheidswinst voor de patiënt en het optimaliseren van de begeleiding en behandeling staan voorop. Met wetenschappelijk onderzoek wordt daarnaast geprobeerd om typische patronen te ontdekken die dan specifiek bij een bepaalde aandoening horen. Het delen van deze kennis wereldwijd zorgt ervoor dat zoveel mogelijk mensen ervan kunnen profiteren. Patiënten met zeldzame aandoeningen bereikten vroeger zelden de volwassen leeftijd, daarom is er weinig bekend over volwassenen. Door patiëntenzorg en wetenschappelijk onderzoek te combineren, kunnen we medische problematiek in kaart te brengen en richtlijnen voor volwassenen opstellen (dr. Laura de Graaff-Herder, internist-endocrinoloog) Dr. De Graaff-Herder, internist-endocrinoloog, oprichter multidisciplinaire polikliniek voor Erfelijke en Aangeboren Aandoeningen (EAA) binnen de inwendige geneeskunde. AR: Hoe levert multidisciplinair samenwerken op de Expertisecentra en de uitvoering van klinisch neuropsychologisch onderzoek betere inzichten op over de patiënten? Mensen met Prader-Willi syndroom bijvoorbeeld zijn vaak verbaal heel sterk. Hierdoor kan hun intelligentie worden overschat. Soms leidt dit tot overbelasting, hetgeen lichamelijke problemen kan verhevigen zoals bijvoorbeeld hoge bloeddruk. Ook kan overbelasting koppig gedrag versterken. Hierdoor zijn patiënten bijvoorbeeld niet meer te motiveren om aan lichaamsbeweging te doen. Dit terwijl lichaamsbeweging juist bij dit syndroom van levensbelang is om obesitas en bijbehorende complicaties te voorkomen. Doordat ze weigeren te sporten, komen ze aan in gewicht, met alle complicaties van dien. Bij het vermoeden op overvraging kan klinisch neuropsychologisch onderzoek meer inzicht geven in het niveau waarop een patiënt werkelijk functioneert. Dit biedt ouders en begeleiders handvatten om de volwassene anders te benaderen en te begeleiden. Dit kan gedragsproblemen tegengaan en de noodzakelijke leefstijlinterventies mogelijk maken. Doordat het multidisciplinaire team veel ervaring heeft met zeldzame aandoeningen, weten we sneller alle factoren boven tafel te krijgen. Dit voorkomt kostbare, belastende en overbodige medische diagnostiek. Daarnaast voorkomt het pijnlijke en dure medische complicaties. Op termijn kunnen daardoor ook de zorgkosten omlaag. De multidisciplinaire poli inwendige geneeskunde en endocrinologie heb ik aanvankelijk opgericht om de de behandeling van kinderen in de vijf expertisecentra genoemd op p. 25 op te volgen met volwassenzorg, maar inmiddels komen mensen met genetische syndromen uit heel Nederland naar onze poli. De vraag is groot. Ik vind het belangrijk dat er meer syndroom-internisten worden opgeleid in en buiten Nederland, zodat ik niet de enige ben want dat is te weinig. AR: Ziet u verbanden tussen syndromale aandoeningen en voedingsproblemen? Veel patiënten die wij behandelen op de syn-
3 ZELDZAAM 23 droompoli hebben problemen op het gebied van voeding en gewicht. Bij de meeste syndromen is er sprake van één of meerdere hormoontekorten. Tekorten aan groeihormoon, geslachtshormoon of schildklierhormoon kunnen gepaard gaan met overgewicht. Ook kan het syndroom op zich, los van de hormoontekorten, al gepaard gaan met overgewicht. Ook zijn er syndromen waarbij patiënten juist moeite hebben om niet te mager te worden. Bij deze mensen speelt voeding een grote rol. Zeker hier heeft onze multidisciplinaire aanpak grote toegevoegde waarde. Terwijl de endocrinoloog de hormoontekorten aanvult, past de diëtist de voeding aan aan de behoeftes van elke individuele patiënt. Voeding en regulatie van gewicht is een uitstekend voorbeeld waar de vakgebieden elkaar versterken en de gezondheid voor de patiënt wordt bevorderd. Men geeft mensen met eetdrang veel te veel zelfregie, houdt de kasten met eten en drinken niet op slot, waardoor onrust en stress kan ontstaan met toenemende eet- en gewichtsproblemen (José Veen, diëtist) José Veen, diëtiste Verstandelijk Gehandicapten s-heerenloo, tevens verbonden aan de poli Erfelijke & Aangeboren Aandoeningen ErasmusMC AR: Uw werk als diëtist is dus een prachtig voorbeeld van de multidisciplinaire aanpak. U gebruikt een praktisch tool, het stippenplan, wat houdt dit in? Het Happy Weight stippenplan is een visueel programma over voeding en kcal. En het leert mensen wat gezonde keuzes zijn in voeding. Het is uitgewerkt in plaatjes van voedingsmiddelen en stippen (= kcal) per portie. De kleur van de stippen geeft aan of het product een gezonde (groene) of een minder gezonde (oranje) keuze is. Er zijn geen rode stippen, want er wordt niets verboden. Het plan kent 21 productkaarten waarmee patiënten kunnen werken. Bij het stippenplan hoort een individueel advies op maat met een totaal aantal stippen per dag, hetgeen leidend is. Juist het concreet maken van de grens voor de intake van kcal per dag, zorgt ervoor dat patiënten effectief kunnen zijn. Het plan bevat een persoonlijk advies met een werkblad (stippenkaart) en instructie. Er kan met een boek of met een digitale versie worden gewerkt. Iedereen in de omgeving van de patiënt zit met het stippenplan op één lijn. Dat betekent geen discussie en dat geeft de patiënt rust. Voorbeeld van een productkaart Voeding, gewicht en (on)gezondheid Eén duidelijk voorbeeld van de multidisciplinaire aanpak betreft voeding, over- en ondergewicht en ziekten als diabetes. Sommige patiënten hebben een onstuitbare eetdrang in combinatie met geringere energiebehoefte, maar missen de cognitieve capaciteiten om deze drang te onderdrukken en om met de consequenties in voeding om te gaan. Structurering door de omgeving is dan van essentieel belang. Een praktische tool om vat te krijgen op voeding en kcal helpt daarbij. Andere (jonge) patiënten kampen met hypotonie (spierzwakte) waardoor bijvoorbeeld het drinken of kauwen moeizaam verloopt. Ook kan er sprake zijn van te weinig eten, eenzijdig eten en selectief eten vanwege moeite met bepaalde structuren of kleuren van voedsel. Tevens kunnen patiënten ondervoed raken omdat hun aandoening gepaard gaat met sterk verhoogd energiegebruik.
4 24 ZELDZAAM AR: Wat zijn de voordelen van het stippenplan? Het is GEEN dieet, maar een visueel PLAN voor eten en drinken, dat samen met de patiënt wordt opgesteld. Het is maatwerk, met een heel positieve insteek en er worden geen vage termen gebruikt zoals misschien, soms, af en toe, bij uitzondering e.d. Dat werkt namelijk niet. Het aantal stippen per dag is leidend, daarbinnen mag de patiënt keuzes maken. De patiënt weet hoe en hoeveel. Er is duidelijkheid en er is structuur. Het stippenplan geeft de mogelijkheid tot zelfregie binnen grenzen. AR: Richt u zich uitsluitend op de voeding bij de patiënt, of geeft u ook advies aan de omgeving? Het stippenplan als interventie is gebaseerd op 4 elementen: voeding + beweging+ gedrag + omgevingsparticipatie. Het systeem rond de patiënt is heel erg belangrijk. Zij moeten ondersteunend zijn en het plan prioriteit willen geven! Als diëtist verzorg ik training en scholing aan ouders, verzorgers, begeleiders en andere naasten. AR: Welke relatie ziet u in de praktijk bij mensen met verstandelijke beperkingen tussen voeding en hun psychologisch functioneren? Ik zie heel vaak problemen in het eetregulatiesysteem; altijd honger hebben en geen verzadiging kennen. Ook zie ik aan voeding gerelateerde gedragsproblemen. Als je iemand hebt verteld dat er om uur koffie komt met een koekje en dat gaat dan niet door probleem! Wat ik ook vaak zie is overvraging. Men geeft mensen met eetdrang veel te veel zelfregie, houdt de kasten met eten en drinken niet op slot, waardoor onrust en stress kan ontstaan met eet- en gewichtsproblemen. Verder kan een slechte voedingstoestand ten gevolge van ongezonde voeding, onvolwaardige voeding, selectief dan wel restrictief eten vermoeidheid, minder alert zijn, zich niet fit voelen, en gewichtsproblemen tot gevolg hebben. AR: Kunt u een voorbeeld geven waaruit voor u blijkt dat het belangrijk is om de patiënt in het Expertisecentrum te zien? Vaak zijn de oudere patiënten niet bekend bij een Arts Verstandelijk Gehandicapten (AVG) en een vaste specialist die hen medisch in de gaten houdt ontbreekt dan ook. Hun psychologisch profiel is niet duidelijk en er is geen diëtist VG met kennis van het syndroom betrokken. Op de poli waarbij alle disciplines kijken naar de persoon, voelen deze mensen met hun omgeving zich gekend, worden gezondheidsproblemen, psychische problemen, gedragsproblemen en eet-en gewichtsproblemen in kaart gebracht en een voorstel tot aanpak uitgewerkt. Dat levert direct en heel praktisch voordeel op! AR: Welke tips kunt u geven aan ouders als zij te maken hebben met voedingsproblemen? Mijn advies is, zoek contact met een in de doelgroep gespecialiseerde diëtist VG, die bekend is met syndromen, gedragsproblemen, ontwikkelingsstoornissen (zoals ASS) en psychiatrie. Iemand die het intellectueel niveau van de patiënt kan inschatten en weet hoe dan te communiceren. Met dank aan: Sectie volwassen van het expertisecentrum PWS Prof. dr. Jos Egger, hoofd Vincent van Gogh Topklinisch Centrum voor Neuropsychiatrie (TCvN) en hoogleraar Contextuele psychologie Radboud Universiteit Nijmegen; Dr. Laura de Graaff-Herder, internist-endocrinoloog, Erasmus MC Rotterdam; José Veen, diëtist VG, expertisecentrum Advisium, s-heerenloo Wekerom; Dr. Tjitske Kleefstra, klinisch-geneticus, poli Zeldzaam, Radboudumc Nijmegen.
5 Contact Vincent van Gogh Topklinisch Centrum voor Neuropsychiatrie drs. Anja G. Bos-Roubos, psycholoog Linde van Dongen, MSc, psycholoog dr. Ellen Wingbermühle, klinisch neuropsycholoog Prof. dr. J.I.M. Egger, klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog T (0478) secretariaattopreferentezorg@vvgi.nl W ZELDZAAM 25 Expertisecentrum Zeldzaam Radboudumc Nijmegen Expertisecentrum Zeldzame aangeboren ontwikkelingsstoornissen Dr. T. Kleefstra, dr. C. Ockeloen, klinisch-genetici T (024) W Poli Erfelijke & Aangeboren Aandoeningen van de afdeling Inwendige Geneeskunde voor volwassenen van de vijf NFU erkende expertisecentra: Prader-Willi Syndroom, Zeldzame Groeistoornissen, Disorders of Sex Development, Turner Syndroom en Expertisecentrum ENCORE (Erfelijke Neuro-Cognitieve Ontwikkelingsstoornissen) ErasmusMC Rotterdam dr. L.C.G. de Graaff-Herder, internist interneeaa@erasmusmc.nl W Expertisecentrum Advisium s-heerenloo José Veen-Roelofs, diëtist VG (verstandelijk gehandicapten) Locaties: s-heerenloo Wekerom, poli EAA Erasmus MC jose.roelofs@sheerenloo.nl / josedietist@gmail.com W / Samenvatting In Expertisecentra voor zeldzame genetische ontwikkelingsstoornissen werken diverse professionals (kinderartsen, AVG s, klinisch-genetici, internist-endocrinologen, cardiologen, fysiotherapeuten, psychologen, etc) multidisciplinair samen aan patiëntenzorg en aan internationaal wetenschappelijk onderzoek (o.a. via European Reference Networks). Klinisch neuropsychologisch onderzoek geeft inzichten in de individuele capaciteiten en ondersteuningsbehoefte van mensen met zeldzame genetische aandoeningen, waarbij kennis over de relaties tussen hersenfuncties en gedrag wordt toegepast. In de Expertisecentra worden de omgeving van de patiënt (o.a. familieleden, begeleiders, gedragsdeskundigen) en kennis van andere behandelaren actief betrokken bij diagnostiek en behandeling. Inzichten uit het klinisch neuropsychologisch onderzoek kunnen worden benut door behandelaren in de multidisciplinaire teams. Zo kunnen deze bijvoorbeeld worden vertaald naar voeding en gewicht: is de patiënt zelfstandig in staat diens (eet)gedrag te beheersen en te sturen, kan de patiënt de moeite met eten (te weinig, teveel, selectief) zelf hanteren of is hij/zij juist aangewezen op hulp en structuur van buitenaf, hoe wordt stress (bij voeding) gereguleerd of gereduceerd, is er (zelfstandig) energie en motivatie tot bewegen, tot structuur handhaven? Het Happy Weight Stippenplan is een visueel en praktisch tool dat de diëtist op maat maakt voor de individuele patiënt gericht op voeding + beweging + gedrag + omgevingsparticipatie. Multidisciplinair samenwerken bij zeldzame genetische aandoeningen bevordert de gezondheid van de patiënt en bespaart op termijn zorgkosten.
Achtergrondinformatie/Voedingsadvies/op/maat/ / Team/Gezond/Gewicht,/Regio/Noordwijk!! Waarom/Team/Gezond/Gewicht:/
Achtergrondinformatie/Voedingsadvies/op/maat/ / Team/Gezond/Gewicht,/Regio/Noordwijk Waarom/Team/Gezond/Gewicht:/ TeamGezondGewichtiseenmultidisciplinairteam,bestaandeuitdiëtiste,arts, pedagoog,psychomotorischetherapeut,totalecommunicatiedeskundige,
Nadere informatieLeeropdracht Contextuele neuropsychologie
Jos Egger Het is natuurlijk TOP om hoogleraar te mogen zijn. Een positie van waaruit je jonge collega s wegwijs kan maken in het vak en onderzoek kan aanzwengelen. Bovendien kun je helpen om bevindingen
Nadere informatieHappy Weight stippenplan voor mensen met een beperking & gewichtsproblemen Workshop Vilans, 6 maart 2012
Happy Weight stippenplan voor mensen met een beperking & gewichtsproblemen Workshop Vilans, 6 maart 2012 José Veen-Roelofs, kinderdiëtist/diëtist VG Happy Weight Stippenplan een programma ontwikkeld door
Nadere informatieMondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?!
Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?! José Veen kinderdietist en dietist VG 20-11-2015 Even voorstellen.. José Veen Roots in Wilhelmina Kinderziekenhuis UMC Utrecht Later gespecialiseerd
Nadere informatiePsychisch functioneren bij het syndroom van Noonan
Psychisch functioneren bij het syndroom van Noonan drs. Ellen Wingbermühle GZ psycholoog / neuropsycholoog GGZ Noord- en Midden-Limburg Contactdag 29 september 2007 Stichting Noonan Syndroom 1 Inhoud Introductie
Nadere informatieRecent nationaal en internationaal onderzoek PRADER-WILLI SYNDROOM
Recent nationaal en internationaal onderzoek PRADER-WILLI SYNDROOM Prof. Anita Hokken-Koelega, kinderarts-endocrinoloog Erasmus Universitair Medisch Centrum Rotterdam Directeur Stichting Kind en Groei
Nadere informatieExpertisecentrum. Trisomie van de X en Y chromosomen. Informatie over de TRIXY kliniek. Nieuwsbrief. Voorwoord
Expertisecentrum Nieuwsbrief 2018: tweede uitgave Voorwoord Vanuit het TRIXY Expertisecentrum bieden wij u graag de tweede nieuwsbrief van 2018 aan. Wij hopen u zo te informeren over de nieuwste ontwikkelingen
Nadere informatieHET CENTRUM VOOR GECOMBINEERDE LEEFSTIJL INTERVENTIE (GLI) VOOR MENSEN MET OVERGEWICHT, DIABETES TYPE 2 EN HART- EN VAATZIEKTEN
WORDT EIGENAAR LEEFSTIJL ALS MEDICIJN VAN JE VITALITEIT! HET CENTRUM VOOR GECOMBINEERDE LEEFSTIJL INTERVENTIE (GLI) VOOR MENSEN MET OVERGEWICHT, DIABETES TYPE 2 EN HART- EN VAATZIEKTEN WIE ZIJN WIJ? AM
Nadere informatieInformatie- en emotieverwerking bij het syndroom van Noonan
V I N C E N T V A N G O G H Institute for Psychiatry Contactdag 26 maart 2011, Putten Informatie- en emotieverwerking bij het syndroom van Noonan Ellen Wingbermühle, klinisch neuropsycholoog Renée Roelofs,
Nadere informatieDe huid en het brein. Multidisciplinaire expertise bij ontwikkeling, leren en gedrag van kinderen en jongeren met neurofibromatose type 1
De huid en het brein Multidisciplinaire expertise bij ontwikkeling, leren en gedrag van kinderen en jongeren met neurofibromatose type 1 Het Centrum voor Neurologische Leer- en ontwikkelingsstoornissen
Nadere informatieVasculaire Geneeskunde Centrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV)
Vasculaire Geneeskunde Centrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV) Het Centrum voor Vroege Hart- en Vaatziekten (CVHV) is een multidisciplinair spreekuur voor patiënten die al op jonge leeftijd (onder
Nadere informatieSpieren en het brein Multidisciplinaire expertise over leren, ontwikkeling en gedrag van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een spierziekte
NEUROLOGISCHE LEER- EN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Spieren en het brein Multidisciplinaire expertise over leren, ontwikkeling en gedrag van kinderen, jongeren en jongvolwassenen met een spierziekte Het centrum
Nadere informatieGeen diagnose. Genetische vroegdiagnostiek vanuit een multidisciplinaire poli. Dr. M-J.H van den Boogaard, klinisch geneticus
Geen diagnose Genetische vroegdiagnostiek vanuit een multidisciplinaire poli Dr. M-J.H van den Boogaard, klinisch geneticus UMC Utrecht Genetica @UMCUGenetica Thijs 11 jaar 2007: karyotypering 47, XXY
Nadere informatieOnderzoek en behandeling door de medisch psycholoog
Onderzoek en behandeling door de medisch psycholoog Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u informatie gekregen over het maken van een afspraak met een medisch psycholoog van de afdeling
Nadere informatieAfdeling Medische Psychologie
Afdeling Medische Psychologie In de meeste ziekenhuizen is een afdeling medische psychologie; ook in het St. Annaziekenhuis. U bent door uw medisch specialist naar deze afdeling doorverwezen. In deze folder
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek bij ouderen. Na verwijzing door de klinisch geriater
Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen Na verwijzing door de klinisch geriater 2 De klinisch geriater heeft u verwezen naar de afdeling medische psychologie voor een neuropsychologisch onderzoek (NPO).
Nadere informatieIs er een expertisecentrum?
Hand-out perspectief lysosomale stapelingsziekten 05-06-2014 De ervaringen met de zorg van patiënten met lysosomale stapelingsziekten zijn door middel van een online enquête onderzocht, in het kader van
Nadere informatiePsychosomatiek Eikenboom
specialistische geestelijke gezondheidszorg informatie voor patiënten en verwijzers Psychosomatiek Eikenboom Er zijn mensen, die jarenlang tobben met lichamelijke klachten waarvoor artsen geen afdoende
Nadere informatieBehandelteam voor kinderen en jongeren met een stoornis/variatie in de geslachtelijke ontwikkeling
Behandelteam voor kinderen en jongeren met een stoornis/variatie in de geslachtelijke ontwikkeling Radboudumc expertisecentrum voor stoornissen/variaties in de geslachtelijke en geslachtschromosomale
Nadere informatieDe Hondsberg. Ons aanbod in vogelvlucht
De Hondsberg Ons aanbod in vogelvlucht 1 Samen op eigen kracht 2 Koraal-locatie De Hondsberg in Oisterwijk biedt landelijk specialistische observatie, diagnostiek en exploratieve behandeling aan kinderen
Nadere informatieOrthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers
Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Orthopsychiatrie en ambulante forensische kinderen jeugdpsychiatrie Inleiding
Nadere informatieBehandeling van kinderen met adrenogenitaal syndroom (AGS)
Behandeling van kinderen met adrenogenitaal syndroom (AGS) Bij uw kind is de diagnose adrenogenitaal syndroom (AGS) gesteld en hij of zij gaat starten met medicijnen. De dosering varieert van kind tot
Nadere informatieAls eten geven faalt Voor jonge kinderen met ernstige eetproblemen
Als eten geven faalt Voor jonge kinderen met ernstige eetproblemen Behandelcentrum SeysCentra Voor jonge kinderen met ernstige eetproblemen Als een kind niet wil eten of drinken, is dat moeilijk voor het
Nadere informatieNeuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek
Neuropsychologie en neuropsychologisch onderzoek Inleiding Neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen gedrag en de werking van de hersenen. De neuropsycholoog stelt met een psychologisch
Nadere informatieHet neuropsychologisch onderzoek. Informatie voor de patiënt en verwijzer
Het neuropsychologisch onderzoek Informatie voor de patiënt en verwijzer Wat is neuropsychologie en wat is een neuropsycholoog? De neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen het
Nadere informatieBehandel- en expertisecentrum Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH)
Behandel- en expertisecentrum Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) Bavo Europoort helpt specialist in psychiatrie Inhoudsopgave Behandel- en expertisecentrum Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) Doelgroep
Nadere informatieGezonde groei en ontwikkeling voor ieder kind in Nederland
Gezonde groei en ontwikkeling voor ieder kind in Nederland Februari 2017 Gezonde groei en ontwikkeling voor ieder kind in Nederland Ongezonde eet-, beweeg- en slaapgewoonten vormen een grote bedreiging
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek
Neuropsychologisch onderzoek Inhoudsopgave Inleiding... 1 Wat is neuropsychologie?... 1 Mogelijke gevolgen van hersenproblematiek... 1 Wat is een neuropsychologisch onderzoek?... 2 Voorbeelden van neuropsychologisch
Nadere informatiedemedisch Specialist Klinisch geneticus Eva Brilstra: Dit vak is dynamisch, booming en nooit saai
GATEN IN HET ROOSTER In de knel door individualisering opleiding DEAL! Geheimen van goed onderhandelen demedisch Specialist 1 ARTSEN OVER PAPIERWERK Lusten en lasten van registraties APRIL 2016 UITGAVE
Nadere informatieAfdeling Medische psychologie
Afdeling Medische psychologie U bent door uw medisch specialist doorverwezen naar de afdeling Medische psychologie. In deze folder leest u meer over de behandeling door de medisch psycholoog, met welke
Nadere informatieRevant, de kracht tot ontwikkeling!
Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie
Nadere informatieEXECUTIEVE FUNCTIES. Congres DONDERDAG 5 JUNI 2014 JAARBEURS UTRECHT
EXECUTIEVE FUNCTIES Kinderen en adolescenten met problemen met inhibitie, cognitieve controle, emotieregulatie, werkgeheugen, motivatie en zelfregulatie thuis en op school Congres DONDERDAG 5 JUNI 2014
Nadere informatiePsychologisch onderzoek
Psychologisch onderzoek U bent door uw behandelaar verwezen voor een psychologisch onderzoek. Het psychologisch onderzoek is een diagnostisch onderzoek. Hieronder staat uitgelegd wat een psychologisch
Nadere informatieverwijzers Behandeling en begeleiding Forensische zorg voor mensen met een LVB
verwijzers Behandeling en begeleiding Forensische zorg voor mensen met een LVB Forensische cliënten met een licht verstandelijke beperking (LVB) hebben na een delict strafrechtelijk zorg opgelegd gekregen.
Nadere informatieBehandeling bij Jongeren en Middelengebruik. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers
Behandeling bij Jongeren en Middelengebruik Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling bij Jongeren en Middelengebruik Inleiding In deze brochure geven wij u informatie over de
Nadere informatieBehandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie. Kinderen en Jeugdigen. Informatie voor ouders/verzorgers
Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Kinderen en Jeugdigen Informatie voor ouders/verzorgers Behandeling in de algemene kinder- en jeugdpsychiatrie Inleiding In deze brochure geven wij
Nadere informatieBehandel- en expertisecentrum Niet aangeboren hersenletsel (NAH)/ neuropsychiatrie
Behandel- en expertisecentrum Niet aangeboren hersenletsel (NAH)/ neuropsychiatrie 20135014 PP bavo Neuro algemeen brochure.indd 1 24-09-13 13:48 Behandel- en expertise centrum NAH/neuropsychiatrie Het
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan
Nadere informatieRevant, de kracht tot ontwikkeling!
Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie
Nadere informatieDe verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns
De verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns & In de Bres biedt 'Eerstelijns Kortdurende Hulp' en 'Tweedelijns Specialistische Zorg', maar wat is het verschil? In Nederland ziet de zorgstructuur er
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek bij volwassenen
Neuropsychologisch onderzoek bij volwassenen Uw behandelend arts heeft u verwezen naar de afdeling medische psychologie voor een neuropsychologisch onderzoek (NPO). In deze folder vindt u meer informatie
Nadere informatieIntroductiecursus. Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG. mensenkennis
Introductiecursus Gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG mensenkennis Introductiecursus voor gedragsdeskundigen van de behandelcentra LVG-jeugd/SG LVG Een initiatief van de Vereniging
Nadere informatiePsychologisch onderzoek
Psychologisch onderzoek Ouderen Psychologisch onderzoek Introductie Tijdens uw behandeling kan aan u gevraagd worden om mee te werken aan een psychologisch onderzoek. Dit onderzoek vindt plaats onder verantwoordelijkheid
Nadere informatieInformatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht
Informatiebrochure voor patiënten Samen naar een gezond gewicht De Nederlandse Obesitas Kliniek, het centrum voor patiënten met morbide obesitas De Nederlandse Obesitas Kliniek (NOK) is hét centrum van
Nadere informatieDe Hondsberg Tijdelijke opname
De Hondsberg Tijdelijke opname Observatie, diagnostiek en exploratieve behandeling 1 Samen op eigen kracht 2 Koraal-locatie De Hondsberg in Oisterwijk biedt landelijk specialistische observatie, diagnostiek
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek bij kinderen Vakgebied dat de relatie bestudeert tussen het gedrag en de werking van de hersenen
Neuropsychologisch onderzoek bij kinderen Vakgebied dat de relatie bestudeert tussen het gedrag en de werking van de hersenen Folder voor ouders en kind Neuropsychologisch onderzoek bij kinderen Wat is
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek bij ouderen
Neuropsychologisch onderzoek bij ouderen Inhoudsopgave Inleiding... 1 Wat is neuropsychologie en wat is een neuropsycholoog... 1 Mogelijke gevolgen van een hersenbeschadiging... 1 Wat is een neuropsychologisch
Nadere informatieAfspraak bij de arts
Afspraak bij de arts Informatie voor patiënten en hun familie 2 Afspraak bij de arts Deze informatie werd samengesteld voor ouders, patiënten en familieleden die een afspraak hebben met een klinisch geneticus.
Nadere informatiePreventieve GGZ van vroeg tot later
Rob Giel Onderzoekcentrum Preventieve GGZ van vroeg tot later Locatie: Mediant Geestelijke Gezondheidszorg, Helmertheater Broekheurnering 1050, 7546 TA Enschede Datum:13-12-2016 Tijd: 13.00-16.50 uur Preventieve
Nadere informatieHartrevalidatie Tergooi
Patiënteninformatie Hartrevalidatie Tergooi 1234567890-terTER_ Hartrevalidatie Tergooi Binnen Tergooi verzorgen we de hartrevalidatie, middels deze folder informeren wij u over het programma dat wij aanbieden.
Nadere informatieALS Onderzoek. ALS biobank en database. ALS Onderzoek. Onderzoeksprojecten
ALS Onderzoek ALS Centrum Nederland doet onderzoek naar ALS, PLS en PSMA met als doel om zo snel mogelijk een behandeling voor deze ziektes te vinden. We verzamelen gegevens van zoveel mogelijk patiënten.
Nadere informatieEen zeldzame genetische diagnose, en dan..?
Een zeldzame genetische diagnose, en dan..? Antwerpen, 29 januari 2016 Esther Bakker-van Gijssel, AVG Tjitske Kleefstra, klinisch geneticus Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Afdeling Genetica Geneeskunde
Nadere informatieVoedingsmanagement in de Psychiatrie
Voedingsmanagement in de Psychiatrie Anneke van Hellemond, diëtist Anneke Wijtsma, diëtist 1 Inhoud presentatie Voedingsproblemen Overgewicht Metabool syndroom Verwijzen naar gespecialiseerd diëtist Behandelwijze
Nadere informatieMedPsych Center Voor poliklinische patiënten
MedPsych Center Voor poliklinische patiënten Brengt medische en psychische kennis samen MedPsych Center voor poliklinische patiënten 1. Inleiding 3 2. Welke patiënten kunnen bij de MPC terecht? 4 3. Diagnostiek
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek. Op de afdeling Medische Psychologie
Neuropsychologisch onderzoek Op de afdeling Medische Psychologie Inleiding Uw specialist heeft u verwezen naar de afdeling Medische Psychologie van het Albert Schweitzer ziekenhuis. In deze folder leest
Nadere informatie22q11.2 deletie syndroom bij volwassenen
22q11.2 deletie syndroom bij volwassenen Rens Evers Psychiater Koraal Studiedag Stichting 22Q11, Utrecht, zondag 19 november 2017 Rens Evers Psychiater Werk bij Koraal (verstandelijk beperkten zorg) in
Nadere informatieHet LEEFH Centrum. Wat kan U als patiënt verwachten. Lisette Vugts Snels Verpleegkundig Specialist, LEEFH consulente
Het LEEFH Centrum Wat kan U als patiënt verwachten Lisette Vugts Snels Verpleegkundig Specialist, LEEFH consulente Start StOEH Stichting Opsporing Erfelijke Hypercholesterolemie Ontwikkeld in het AMC in
Nadere informatieMedische Psychologie
Medische Psychologie Inleiding U bent door één van de medisch specialisten hier in het ziekenhuis verwezen naar onze afdeling. Op onze afdeling vindt diagnostiek en behandeling plaats (van kinderen, volwassenen
Nadere informatieOnderzoek en behandeling bij de. medisch psycholoog
Onderzoek en behandeling bij de medisch psycholoog De medische psychologie is een vak met kennis en kunde op het grensgebied van psychologie en geneeskunde. De psychologen werkzaam op deze afdeling zijn
Nadere informatieOndersteunende zorg voor mensen met kanker
Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties
Nadere informatieCentrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV)
Centrum voor Vroege Hart en Vaatziekten (CVHV) Het Centrum voor Vroege Hart- en Vaatziekten (CVHV) is een multidisciplinaire spreekuur voor patiënten die al op jonge leeftijd (onder de 50 jaar) te maken
Nadere informatiePWS: kenmerken. Kenmerken gedurende het leven -pasgeborenen- Gezond ouder worden met Prader-Willi syndroom
Inhoud Gezond ouder worden met Prader-Willi syndroom Prader-Wili syndroom: kenmerken Onderzoeksmethode Resultaten Subtypes Ziektes en ziekenhuisopnames Overgewicht Huidproblemen Gedrag / psychiatrie 50-plussers
Nadere informatieUitnodiging Samen sterk voor Syndromen
Uitnodiging Samen sterk voor Syndromen 2013 22 maart Congrescentrum Jaarbeurs Utrecht Samen sterk voor syndromen Welke stappen worden gevolgd? Welke taak is er weggelegd voor de jeugdarts? Hoe bekend ben
Nadere informatieSamen met de kinderartsen
Samen met de kinderartsen L.H.M. Berg, kinder- en jeugdpsychiater GGNet Jeugd Indeling Visie beroepsvereniging (NVvP) op plaatsbepaling van psychiatrie Aanvulling afdeling Kinder en Jeugd Casus 5-jarige
Nadere informatiePatiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing
2 Patiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing Algemene informatie Exoom Sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over
Nadere informatieENERGIEK. Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen
ENERGIEK Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen Achtergrond Bewegen is goed, voor iedereen! Dat is wat u vaak hoort en ziet in de media. En het is waar, bewegen houdt ons fit en
Nadere informatiePatiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie over neuropsychologisch onderzoek
Patiënteninformatie Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek U bent door een specialist van het ziekenhuis verwezen
Nadere informatiehet Diagnostiek, Advies en ConsultatieTeam
het Diagnostiek, Advies en ConsultatieTeam informatie voor patiënten en verwijzers november 2016 centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder met autisme Wat is het Diagnostiek, Advies en ConsultatieTeam?
Nadere informatieDe huisarts. De psycholoog. Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl)
Published on 113Online zelfmoordpreventie (https://www.113online.nl) Home > Over hulpverleners Verschillende soorten hulpverleners hebben verschillende opleidingen. Door dit verschil zijn ze goed in verschillende
Nadere informatieInhoud presentatie. Noodzaak Zorgmodule Voeding? Zorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist. Ontwikkeling Zorgmodule Voeding (1)
Inhoud presentatie 1. De Zorgmodule Voeding. Zorgmodule Voeding Kansen voor de diëtist Wineke Remijnse Beleidsadviseur NVD April 2013 i. Wat is de Zorgmodule Voeding? Hoe is deze tot stand gekomen? Op
Nadere informatieOncologische revalidatie uw behandelprogramma bij Adelante
Oncologische revalidatie uw behandelprogramma bij Adelante Voorwoord Oncologische revalidatie Iedereen is anders. Elke situatie is anders en elk herstelproces verloopt anders. Dat realiseren wij ons heel
Nadere informatiecongres Hoe autisme werkt! een voorzet op succesfactoren www.voorzet.nl dinsdag 4 juni 2013
congres Hoe autisme werkt! een voorzet op succesfactoren dinsdag 4 juni 2013 www.voorzet.nl Programma congres 4 juni 2013 10.00-10.05 Opening Dagvoorzitter Dhr. Karel Bootsman Arbeidsdeskundige bij TATA
Nadere informatieEen niet vrijwillige opname in het verpleeghuis
Een niet vrijwillige opname in het verpleeghuis Ouderen Een niet vrijwillige opname in het verpleeghuis Introductie Op dit moment is uw dementerend familielid in behandeling bij Mondriaan Ouderen van Mondriaan.
Nadere informatieConsortium Effectieve Behandeling Gedragsproblemen LVG in het kader van het ZonMw-programma Onderzoek voor mensen met een verstandelijke beperking.
Begeleiders in Beeld Consortium Effectieve Behandeling Gedragsproblemen LVG in het kader van het ZonMw-programma Onderzoek voor mensen met een verstandelijke beperking. Inleiding Begeleiders van mensen
Nadere informatieGoede zorg voor de bijnierpatiënt. Charlotte Krol Internist-endocrinoloog
Goede zorg voor de bijnierpatiënt Charlotte Krol Internist-endocrinoloog Programma 14:00 Goede zorg voor de bijnierpatiënt mw. dr. C.G. Krol, internist-endocrinoloog 14:15 Goede zorg & het EPD dr. S.W.
Nadere informatieVerwijzing naar de klinisch psycholoog
Verwijzing naar de klinisch psycholoog Deze folder geeft u informatie over de manier van werken van de klinisch psycholoog. Waar in deze folder gesproken wordt over u, kan het ook om uw kind gaan. Aan
Nadere informatieMultiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling
Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) De aandoening Multiple Sclerose (MS) kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijkse leven. In deze folder leest u wat het behandelprogramma
Nadere informatiePatiënteninformatie. Medische Psychologie. Algemene informatie terTER_
Patiënteninformatie Medische Psychologie Algemene informatie 1234567890-terTER_ Medische Psychologie Algemene informatie. Tergooi geeft u met deze folder graag algemene informatie over de afdeling Medische
Nadere informatieINFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE
INFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE INHOUD 01 Inleiding 4 02 Hartaandoening 5 03 Erfelijkheidsonderzoek 6 04 Genetische counseling 6 05 Wie komt in aanmerking 7 06 (Preventieve) behandeling
Nadere informatieNeuropsychologisch onderzoek
Psychologie, medische (volwassenen) Neuropsychologisch onderzoek www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is een klinisch neuropsycholoog?... 3 Voor wie kan een klinisch neuropsycholoog iets betekenen?...
Nadere informatieJGZ richtlijn voeding en eetgedrag
JGZ richtlijn voeding en eetgedrag netwerkdag NKD 20 september 2013 Brenda Glas Wat gaan we tot ons nemen? Najaar 2013 JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag 2012 NVK-richtlijn Signalering van somatische oorzaken
Nadere informatieAmbulante behandeling
Ambulante behandeling Ouderen Ambulante behandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen heeft verschillende
Nadere informatieOncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER
Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER ONCOLOGISCHE REVALIDATIE De ziekte kanker kan grote gevolgen hebben. Tijdens en na de behandeling kunt u last krijgen van allerlei klachten. Uw conditie
Nadere informatieEen scherp oog voor detail? Gevoelig voor prikkels?
Een scherp oog voor detail? Gevoelig voor prikkels? ASS-ist: diagnose en behandeling voor volwassenen met autisme 2 Stel: u loopt telkens vast in uw werk, relaties of sociale contacten. Uw omgeving vraagt
Nadere informatieHersentumorcentrum Amsterdam
Cancer Center Amsterdam Locatie VUmc Hersentumorcentrum Amsterdam De polikliniek 2 Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam Inleiding Neuro-oncologie is het specialisme dat zich concentreert op ziekten van
Nadere informatieDiabetescentrum voor volwassenen
Diabetescentrum voor volwassenen In de behandeling van diabetes mellitus speelt u als patiënt een centrale rol. Immers, u draagt dag in dag uit zorg voor de regulatie van uw diabetes. Van belang is dan
Nadere informatieDe psycholoog in Zuyderland Medisch Centrum. Medische Psychologie
De psycholoog in Zuyderland Medisch Centrum Medische Psychologie In deze folder informeren we u over de manier van werken van de psycholoog, verbonden aan de afdeling Medische psychologie van Zuyderland
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Dikke Vrienden Club Maasstad Ziekenhuis (voor ouders)
PATIËNTEN INFORMATIE Dikke Vrienden Club Maasstad Ziekenhuis (voor ouders) 2 PATIËNTENINFORMATIE Inleiding Overgewicht is een bedreiging voor de gezondheid. Het kan leiden tot hart- en vaatziekten, suikerziekte
Nadere informatiePoliklinische behandeling
Poliklinische behandeling Ouderen Poliklinische behandeling Introductie Mondriaan Ouderen is een onderdeel van Mondriaan. We verlenen hulp aan mensen van 65 jaar en ouder, die behoefte hebben aan behandeling,
Nadere informatiePatiënteninformatie. Medische Psychologie. Informatie over neuropsychologisch onderzoek
Patiënteninformatie Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek Medische Psychologie Informatie over neuropsychologisch onderzoek U bent door een specialist van het ziekenhuis verwezen
Nadere informatieZZP-Productenboek Verzorging en Verpleging
ZZP-Productenboek Verzorging en Verpleging Informatie over zorgproducten van Amerpoort voor oudere mensen met een verstandelijke beperking met het accent op verzorging en verpleging Indicatiestelling Zorg)
Nadere informatieVoedingsleer (terug) in de opleiding tot arts
Voedingsleer (terug) in de opleiding tot arts NAV bijeenkomst Ben Witteman Maag-Darm-Leverarts ZGV Buitengewoon hoogleraar voeding en darmgezondheid WUR Discussiepunten Afstemming voedingsleer/kennis:
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik
Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling
Nadere informatieDe behandelaren van Archipel
De behandelaren van Archipel Arts, psycholoog, fysio- en ergotherapeut, logopedist, diëtist, muziektherapeut, maatschappelijk werker het gevoel van samen 'Oók als u behandeling nodig heeft wilt u zelf
Nadere informatieBehandeling. Leven zoals jij dat wilt. Rian leerde voor zichzelf opkomen. Ondersteund door SDW
Behandeling Leven zoals jij dat wilt Rian leerde voor zichzelf opkomen Ondersteund door SDW Welke informatie vind je in deze brochure? SDW helpt je verder pagina 3 Therapie pagina 9 Onderzoek en behandelplan
Nadere informatieMultidisciplinaire polikliniek voor kinderen met 22q11.2 deletiesyndroom in het WKZ
Multidisciplinaire polikliniek voor kinderen met 22q11.2 deletiesyndroom in het WKZ Studiedag Stichting Steun 22Q11 19 november 2017 Dr. Michiel Houben algemeen kinderarts WKZ, UMCU Michiel Houben 2000
Nadere informatieOntwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X
Ontwikkelingsrisico s bij het opgroeien met triple X Hanna Swaab Sophie van Rijn Suus van Rijn Hanna, Sophie en Suus werken op de afdeling orthopedagogiek van de universiteit Leiden en op het Ambulatorium.
Nadere informatieFood that fits YOU. Een gezonde leefstijl voor alle werknemers
Food that fits YOU Een gezonde leefstijl voor alle werknemers FoodFirst Network Duurzame energieboost voor elk bedrijf Een bedrijf is zo gezond, creatief en fit als haar medewerkers. Daarom investeren
Nadere informatieVerpleegafdeling Hematologie
Verpleegafdeling Hematologie Inhoud Verschillende disciplines 5 Verpleegkundigen 5 Artsen 5 Psychosociale en levensbeschouwelijke zorg 6 Geestelijk verzorger 6 Maatschappelijk werk 6 Psycholoog 6 Psychiater
Nadere informatie