Voorbeeld. Preview. Verkort referentiejaar voor buitencondities NEN 5060 NEDERLANDSE NORM. Inhoud

Transcriptie

1 UDC : :628.85/86 Verkort referentiejaar voor buitencondities EDERLADSE ORM E 5060 Short reference year for weather conditions 1e druk, november 1987 Inleiding Inhoud blz. 3 1 Onderwerp Toepassingsgebied Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met E is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with E has been concluded. Termen en definities 4 Symbolen 5 Gegevensbestand 5.1 Beschrijving van het gegevensbestand Seizoenindeling Inslingerdagen Inhoud van het gegevensbestand 5.2 gebruik van het gegevensbestand Lengte van het gegevensbestand Gebruik van dagnummers Weekend- en nachtverlaging Verlichtingsenergieberekeningen Verwerking tot jaarresultaten 5.3 Uurlijkse waarden Bijlage - Klimaatgegevens E 5060

2 ormcommissie "Klimaatbeheersing in gebouwen" iets uit deze norm mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het I. Het I noch de leden van normcommissies zijn aansprakelijk voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdende met de toepassing van door het I gepubliceerde normen. ederlands ormalisatie-instituut Kalfjeslaan 2, Postbus 5059,2600 GB Delft, telefoon (015) ,telefax , telex 38144, postbank 25301

3 E Biz. 3 Inleiding In verband met de ontwikkelingen op de energiemarkt, is het nodig de beschikbare energie zo doelmatig mogelijk te gebruiken. Het energiegebruik voor het klimatiseren van woon- en werkruimten bedraagt ca. 30 % van het totale energiegebruik in ederland. Voor het energiezuinig ontwerpen en het vergelijken van gebouwen, woonruimten en installaties worden steeds meer berekeningen met behulp van computerprogramma's uitgevoerd. Door hierin bepaalde parameters zoals raamgrootte, isolatiedikte etc. te variëren, kan het te verwachten energiegebruik worden geminimaliseerd. Het jaarlijks energiegebruik voor de klimatisering van een gebouw wordt bepaald door het gebouw en zijn functie, de toegepaste klimaatinstallatie en het buitenklimaat. Deze norm behandelt alleen het buitenklimaat. Om een representatief resultaat te verkrijgen is het voldoende de energiegebruiksberekeningen uit te voeren met klimaatgegevens van 10 opeenvolgende jaren. Deze klimaatgegevens bevatten uurlijkse waarnemingen van verschillende klimaatgrootheden en vormen zodoende een zeer groot gegevensbestand. Indien op basis hiervan het te verwachten jaarlijks energiegebruik wordt berekend, leidt dit tot tijdrovende en dus kostbare berekeningen. Ten einde het rekenwerk te beperken zijn zgn. referentiejaren ontwikkeld o.a. door de Technische Universiteit Eindhoven (TUE) en door de Technisch Physische Dienst TO-TH (TPD). Deze referentiejaren hebben de lengte van één jaar en zijn opgebouwd uit aaneengeschakelde reeksen uurlijkse waarnemingen van het werkelijke klimaat gedurende delen (maanden) van verschillende jaren. Deze delen zijn uit de 10 jaren waarvan waarnemingen beschikbaar zijn zo gekozen, dat de berekende warmte- en koudebehoefte over deze periode van 10 jaren gemiddeld en over dat gekozen samengestelde jaar zo goed mogelijk met elkaar overeenstemmen. Voor veelvuldig gebruik in de praktijk is een gegevensbestand van één jaar nog te lang en wordt er met zgn. representatieve dagen voor de verschillende seizoenen gewerkt. a statistische analyse van de werkelijke uurlijkse klimaatgegevens van het KMI, over een periode van 10 jaren ( ) voor De Bilt is door de Technische Universiteit Delft (TUD) een representatief klimaatmodel ontwikkeld [1 ; 2; 3]. Gelet op de nauwkeurigheid van de huidige berekeningsmethoden en de onzekerheden omtrent de werkelijk optredende ventilatie- (infiltratie-) en transmissie- effecten wordt op voorhand het station De Bilt als representatief voor ederland beschouwd. Dit klimaatmodel biedt de mogelijkheid een beknopt bestand van klimaatgegevens te genereren waarin de karakteristieke eigenschappen van het klimaat gehandhaafd zijn, voor zover deze van belang zijn bij de bepaling van het energiegebruik in gebouwen, en bij het berekenen van de gemiddelde opbrengst van zonneboilersystemen. Dit beknopte gegevensbestand, dat het ''Verkort referentiejaar" wordt genoemd, is gekozen als standaard omdat het aanmerkelijk korter is en toch even nauwkeurige uitkomsten geeft als de bovengenoemde volledige referentiejaren. Het gegevensbestand is ontwikkeld voor de ederlandse situatie. In het "Verkort referentiejaar" zijn de gegevens van een heel jaar geconcentreerd in 4 seizoenen van 14 dagen. Dit bestand bevat dus 15 % van het totale aantal uurlijkse klimaatgegevens van één jaar. Omdat computerprogramma's voor energiegebruiksberekeningen een aantal zgn. inslingerdagen moeten doorrekenen om realistische startwaarden te bereiken alvorens met de eigenlijke berekeningen kan worden begonnen, zijn voorafgaand aan het eerste seizoen 7 extra dagen opgenomen. Het gegevensbestand is weergegeven in tabellen, welke zijn opgenomen in de bijlage. De tabellen zijn eveneens beschikbaar in voor verschillende computers direct leesbare vorm. De bijlage is een integrerend deel van de eigenlijke norminhoud. Deze norm is aanvaard door de normcommissie "Klimaatbeheersing in gebouwen", na voorbereiding door de subcommissie "Referentiejaar voor buitencondities". Ter informatie vermelde normen en andere publikaties: E Automatische gegevensverwerking. Schrijfwijze van datums met behulp van rangnummers (ISO ). E 999 Het Internationale Stelsel van Eenheden (SI). ISO 2599 Information processing - Representation of SI and other units in systems with limited character sets. Literatuur [1 ] van Paassen, A.H.C., A.G. de Jong, the Synthetical reference outdoor climate, Energy and buildings, 2 (1979), p [2] Boeke, Ä.W., A.G. de Jong, A.H.C. van Paassen, Een synthetisch referentiejaar voor energieverbruiksrekeningen, Klimaatbeheersing 8 (1979), nr. 4, p [3] van Paassen, A.H.C, Indoor climate, outdoor climate and energy consumption, dissertatie 1981, TU Delft. [4] ISSO-publikatie 12, 2e druk 1985, Verkort Referentiejaar. 1 ) [5] TPD rapport : De zonneboiler. 2 ) Verkrijgbaar bij: 1) ISSO, postbus 20740, 3001 JA Rotterdam 2) TPD TO-TH, postbus 155, 2600 AD DELFT.

4 E Biz. 4 (blanco)

5 E Biz. 5 1 Onderwerp Deze norm geeft een bestand van uurlijkse gegevens van klimaatgrootheden, aangeduid met "Verkort referentiejaar", dat representatief is voor het gemiddelde ederlandse klimaat gedurende één jaar. Opmerking Het gegevensbestand is opgenomen in de bijlage. 2 Toepassingsgebied De norm is bedoeld om te worden gebruikt als grondslag voor de berekening van het te verwachten jaarlijks energiegebruik voor het klimatiseren van woningen en andere gebouwen. De norm is tevens bedoeld om te worden toegepast bij de berekening van de te verwachten opbrengst van zonne-energiesystemen. De norm is niet bedoeld voor het bepalen van graaddagen, graaduren en/of aansluitwaarden noch voor het berekenen van het aantal uren dat bepaalde binnentemperaturen worden overschreden. De norm is op voorhand niet bedoeld voor het bepalen van opbrengsten van windmolens of van systemen met seizoenopslag van energie. Opmerking Indien het energiegebruik voor slechts één seizoen wordt berekend op basis van dat ene seizoen uit het referentiejaar zal de uitkomst, althans in absolute zin, goed overeenkomen met de gemiddelde waarde die zou worden verkregen op basis van het overeenkomstige seizoen van de 10 jaren werkelijke klimaatgegevens. Bij het bepalen van de opbrengst van zonnesystemen moet altijd met het gehele "Verkort referentiejaar" worden gerekend. In [4] worden de toepassingsmogelijkheden van het "Verkort referentiejaar" uitvoerig beschreven. Voor een nadere uitleg van de normtekst wordt aanbevolen kennis te nemen van deze publikatie. 3 Termen en definities 3.1 dagnummer: ummer van de dag in het referentiejaar genummerd volgens E diffuse straling: De neerwaarts verstrooide en gereflecteerde zonnestraling komend uit de gehele ruimtehoek boven een horizontaal oppervlak met uitzondering van de ruimtehoek die de zonneschijf omvat. 3.3 directe straling: De zonnestraling op een oppervlak loodrecht op de as van de ruimtehoek, dat is bepaald door de zonneschijf en het punt van waarneming. De zonnestraling is te beschouwen als niet verstrooid of gereflecteerd. 3.4 dubbel verkort referentiejaar: Een bestand van uurlijkse klimaatgegevens, bestaande uit 7 inslingerdagen en 4 seizoenen van 28 dagen, dat is opgebouwd met behulp van het verkort referentiejaar. 3.5 energiegebruiksberekening: Het berekenen van de gemiddelde hoeveelheid energie, die jaarlijks nodig is om de luchttemperatuur en eventueel de luchtvochtigheid in een gebouw op een voorgeschreven wijze te laten verlopen. 3.6 globale straling: De som van de diffuse straling en van de verticale component van de directe straling op een horizontaal vlak. 3.7 inslingerdagen: Dagen die vóór de eerste dag van het gegevensbestand (dag 1, seizoen 1 ) zijn toegevoegd teneinde de dynamische (computer-)berekeningen vanuit een eenduidig gedefinieerde beginpositie te doen starten en geen bijdrage leveren aan het berekende energiegebruik. 3.8 klimaatmodel: Een wiskundige karakterisering van de klimaatgrootheden, waardoor de onderlinge afhankelijkheid en de statistische eigenschappen (verdelingen e.d.) juist worden weergegeven. De klimaatgegevens kunnen met dit model worden gegenereerd. 3.9 klokuren: Uren weergegeven volgens de middeneuropese middelbare tijd (MEMT) massa: Het over alle vertrekomgrenzingen gesommeerde produkt van de werkzame dikte, de soortelijke massa en het inwendig oppervlak (excl. glas) gedeeld door de totale inwendige oppervlakte middeneuropese middelbare tijd (MEMT): De wettelijke tijd in de winter en in de zomer indien geen zomertijd wordt toegepast neerwaartse directe straling: De irradiantie op een horizontaal vlak door directe straling referentiejaar voor buitencondities: Een bestand van uurlijkse klimaatgegevens over een periode van 1 jaar, dat op één of andere manier uit een groter bestand is geselecteerd relatieve zonneschijnduur: Het quotiënt van de tijd die de zon in het beschouwde tijdvak heeft geschenen en de tijd die de zon in dat tijdvak maximaal had kunnen schijnen.

6 E Biz verkort referentiejaar voor buitencondities (V.R.J. ): Een bestand van uurlijkse klimaatgegevens, bestaande uit 7 inslingerdagen en 4 seizoenen van 14 dagen, dat is gegenereerd met behulp van een statistisch model (klimaatmodel) van het buitenklimaat werkzame dikte: Het gedeelte van de dikte van de vertrekomgrenzing dat een rol speelt bij de warmte-accumulatie in een gebouw zonneboiler: Een warmtapwater-installatie waarbij de benodigde energie voor een deel door zonnecollectoren wordt ingevangen en geleverd zonsazimuth: De hoek tussen de projectie van de stralingsrichting op het horizontale vlaken het noorden, gerekend vanaf noord met de zon meedraaiend zonshoogte: De hoek tussen de stralingsrichting van de zon en het horizontale vlak. 4 Symbolen In het gegevensbestand zijn de volgende symbolen gebruikt: symbool benaming eenheid AQ,Aq AZIM QDIF QDIR QGLB QD TEMP WIRI WIS X ZDU ZOH amplitude halve sinus zonsazimuth diffuse straling directe straling globale straling neerwaartse directe straling buitentemperatuur windrichting windsnelheid absolute vochtigheid relatieve zonneschijnduur zonshoogte W/M 2 DEG CEL DEG M/SEC G/KG % DEG Opmerking De symbolen, benamingen en eenheden komen overeen met ISO 2955 en wijken af van E 999 i.v.m. de computerverwerking van het gegevensbestand. 5 Gegevensbestand 5.1 Beschrijving van het gegevensbestand Seizoenindeling Het "Verkort referentiejaar" voor buitencondities is een, met een klimaatmodel gegenereerd, bestand van klimaatgegevens, bestaande uit 7 inslingerdagen en 4 seizoenen van 14 dagen, leder seizoen komt overeen met 3 maanden. De seizoenindeling is als volgt: seizoen 1: december, januari, februari ("WITER") seizoen 2: maart, april, mei ("VOORJAAR") seizoen 3: juni, juli, augustus ("ZOMER") seizoen 4: september, oktober, november ("AJAAR") Inslingerdagen Het "Verkort referentiejaar", dat voor energieberekeningen wordt gebruikt, is voorzien van 7 inslingerdagen. Deze dagen hebben tot doel om het energiegebruiksprogramma stationair te laten worden. Het inslingeren van deenergiegebruiksprogramma's dient slechts één keer te geschieden en wel voordat wordt begonnen met het doorrekenen van het eerste seizoen. Indien het eerste seizoen niet seizoen 1 ("WITER") is, moeten de laatste 7 dagen van het voorafgaande "seizoen" als inslingerdagen worden gebruikt Inhoud van het gegevensbestand Het gegevensbestand bevat de volgende uurlijkse variabelen: - zonazimuth (graden vanaf noord) - diffuse straling (W/m 2 ); - directe straling (W/m 2 ); - globale straling (W/m 2 ); - neerwaartse directe straling (W/m 2 ); - buitentemperatuur ( C); - windrichting (graden vanaf noord, met de zon meedraaiend); - windsnelheid (m/s); - absolute vochtigheid (massaconcentratie van waterdamp in lucht) (g/kg); - relatieve zonneschijnduur (%); - zonshoogte (graden);

7 E Biz. 7 De in het gegevensbestand gebruikte uren zijn klokuren (MEMT). In het gegevensbestand zijn per dag opgenomen: - tijdstip van zonsopkomst; - tijdstip van zonsondergang; - amplitude van de halve sinus waarmee de globale straling (W/m 2 ) benaderd wordt. Toelichting De oorspronkelijke gegevens van het KMI bevatten, wat de zonnestraling betreft, alleen de globale straling en de relatieve zonneschijnduur. Voor de herleidi ng van de irradiantie op een horizontaal vlak naar die op een vertikaal vlak, is het nodig de globale straling te splitsen in directe- en diffuse straling. De splitsing wordt in het model uitgevoerd volgens de methode van KMI- TPD [5], waarbij gebruik wordt gemaakt van de relatieve zonneschijnduur met de zonshoogte als parameter. Het verloop van de globale straling wordt in het model altijd benaderd door een halve sinus. De basis van deze halve sinus wordt als volgt bepaald: de halve sinus begint op het eerstvolgende hele uur na zonsopkomst en eindigt op het laatste hele uur voor zonsondergang. De amplitude wordt zo bepaald, dat de dagsom zo goed mogelijk met de werkelijkheid overeenkomt. Deze benadering is toegepast omdat de intensiteit van de zonnestraling een korte periode voor zonsondergang en een korte periode na zonsopkomst gering is en in de tussenliggende periode bij benadering volgens een halve sinus verloopt. De sinusvormige benadering resulteert in een kortere periode waarin de zon boven de horizon is, zodat het soms lijkt alsof de zon een uur tekort geschenen heeft. De tijdstippen waarop de halve sinus nul wordt, komen nooit exact overeen met de werkelijke tijden van zonsopkomst en zonsondergang. Deze laatste tijden zijn daarom ook expliciet in het gegevensbestand vermeld. Deze benaderingswijze van de globale straling is toelaatbaar en veroorzaakt nauwelijks afwijkingen. De procentuele bijdrage van zonne-energie aan de voor warmtapwater benodigde energie in een zonneboiler wordt niet beïnvloed door de toepassing van een halve sinus voor de globale straling. 5.2 Gebruik van het gegevensbestand Lengte van het gegevensbestand Bij energieberekeningen spelen accumulatie-effecten van de gebouwmassa een belangrijke rol. In de meeste gevallen is de lengte van het gegevensbestand van het V.R.J. (8 weken) voldoende. Bij zeer zware constructies en in situaties waarin de invloed van de accumulatie-effecten op het energiegebruik van groot belang kunnen zijn, is het aan te bevelen met het "dubbel verkort referentiejaar" (16 weken) te rekenen. Bij gebouwen boven een grenswaarde G = 200 kg/m 2 dient altijd met het "dubbel verkort referentiejaar" te worden gerekend. Het "dubbel verkort referentiejaar" wordt opgebouwd door alle seizoenen 2 maal achter elkaar te herhalen. De grenswaarde G volgt uit: waarin: G is de grenswaarde, in kg/m 2 ; g m is de soortelijke massa van wand, vloer of plafond, in kg/m 3 ; d m is de werkzame dikte, in m; A d is de van binnenuit zichtbare oppervlakte van alle wanden, exclusief glas, in m 2 ; >4 W isdetotale,van binnenuitzichtbareoppervlakte van allewanden, inclusief glas, vloerof plafond, in m 2. Voor het vaststellen van de werkzame dikte (d m ) geldt het volgende: - Voor binnenwanden en tussenvloeren wordt verondersteld dat de belastingen in de aangrenzende ruimte identiek zijn en dat de wanden resp. vloeren symmetrisch zijn opgebouwd. De waarde van d m is dan de halve wand- of vloerdikte. Indien de wand of vloer een isolerende laag bevat, dient deze als buitenwand te worden beschouwd. - Bij buitenwanden, begane grondvloeren of daken wordt alleen het binnenblad tot aan de isolatie in rekening gebracht of indien geen isolatie is toegepast de halve dikte Gebruik van dagnummers Het "Verkort referentiejaar" is zo samengesteld, dat de klimaatgrootheden over het hele jaar continu verlopen. Doordat een heel jaar in 56 dagen wordt doorlopen, zijn de dagnummers van opeenvolgende dagen binnen elk seizoen telkens met 6 verhoogd. De seizoenen "winter", "voorjaar", "zomer", "herfst" beginnen resp. met de dagnummers 335, 61, 152, 244. Opmerking Veel energiegebruiksprogramma's hebben een interne dagteller, die de dagnummers automatisch met 1 verhoogt. Deze verhoging moet worden aangepast omdat anders met foutieve herleidingen van de zonnestraling, van het horizontale naar het vertikale vlak, wordt gerekend. De in deze norm gebruikte dagnummers zijn bepalend voor de baan van de zon langs de hemel en voor de tijdstippen van zonsopgang en zonsondergang. De dagnummers komen alléén in dit verband overeen met de dagnummers van een volledig jaar. Dit is niet het geval t.a.v. de klimaatgrootheden omdat willekeurige variaties rond de gemiddelde seizoenswaarden op alle dagen binnen een seizoen op basis van dezelfde statistische waarden zijn gegenereerd. Dit betekent bijvoorbeeld dat de globale straling en de gemiddelde etmaaltemperatuur op een dag met een bepaald dagnummer kunnen afwijken van de waarden die op de dag met dat werkelijke dagnummer gewoonlijk kunnen worden verwacht.

8 E Biz Weekend- en nachtverlaging Bij energiegebruiksberekeningen kan worden gerekend met weekend- en nachtverlaging. Het gegevensbestand is zo samengesteld dat bij berekeningen met weekend- en nachtverlaging de warmte- en/of koudebehoefte in een seizoen het beste overeenkomt met die in hetzelfde seizoen, gemiddeld over een periode van 10 jaar, waarbij de eerste dag in het gegevensbestand wordt geïnterpreteerd als een maandag. Het weekend ligt dus op de dagen 6 en 7, 13 en 14 enz Verlichtingsenergieberekeningen Het "Verkort referentiejaar" kan gebruikt worden bij energieberekeningen, waarbij in het programma de verlichting daglichtafhankelijk wordt geschakeld. Het "Verkort referentiejaar" kan niet worden toegepast voor simulatieberekeningen t.b.v. schakelfrequenties van verlichtingsinstallaties Verwerking tot jaarresultaten De met het "Verkort referentiejaar" berekende warmte- en/of koudebehoefte moet met de waarde 6,52 [= 365/(4 x 14)] worden vermenigvuldigd om dezelfde uitkomst te verkrijgen als die welke zou volgen uit de berekening over een volledig jaar. Bij berekeningen met het "dubbel verkort referentiejaar" moet in dat geval met de waarde 3,26 [= 365/(4 x 28)] worden vermenigvuldigd. Toelichting Om de nauwkeurigheid van berekeningen op basis van het "Verkort referentiejaar" te onderzoeken, zijn controleberekeningen uitgevoerd. De resultaten verkregen met het "Verkort referentiejaar" zijn daartoe vergeleken met die verkregen uit berekeningen met de werkelijke klimaatgegevens van de perioden en van de lokatie De Bilt. De resultaten van deze controleberekeningen worden uitgebreid beschreven in [4]. 5.3 Uurlijkse waarden De tabellen met uurlijkse waarden zijn opgenomen in de bijlage.

9 so i ш < xo ZW OÛ 2^ 0 «^ X Ü Ü TEMP CEL OGLB ODIR QDIF OD UUR ООООО 'ГОчСОТОС'-'-Г r( t ir, (^ X О ^ «rj r J О О О О О О î ; О О О О О О ~*»-«_ОС го тг inос С > О О О о" О * Г->' ri *Т in го' O ГО' С ' о о о о о о о о о о о о о о о о о о о о о о о о с ) О О О О O O O O O O O O»П 00 Ш rf "* m OO» ' X X 1^ Г^ h- (^ f 4 - ri ri ri ri ri ri ri ri ri ri -i -H -H <»-H «-< ri ri ri ri ri ri ri ri in in 'П <n «П 1П <n ir( чо Г- Г- OC OC O O O O O O O OO OO O Ö О О О О О О О О о" О О О О О О О О О О О О О' г-н г-н,-н _«_< _н г-н ^н 00 ^ -н 0\ O О ^ C in O ГО Г- Г] SO 00 O 1^ М ^ r^w'г"-' Г- C ЧС SO' in in чо <} чо чо чо Г- Г-' ОООС* 00 Ou" ооооооооогогогогогогоооооооооо O O O O O O O O O r - O r - Г - О О ч О О О О О О О О О О О О О О О О О О О ' М М Г Ш н О О О О О О О О О О СО е 3 3 > 3 чо O чо ОО»-и Г- 0Û 1_ (Л Л upûûu г-н ЁоЙ"2 2 о о > О С л 1Л -f MC С i- <u is о о J?J <л ТЗ 4-1 UJ O XÜ ZW OÛ 2 0 z</> СЛ ^ xo ^H о Рм J 5Ш pju Ь 2<^ О CQ } J>: г* Г1 L; >' Q Ê o* UH J 5? o PH ' D OÛ с oooooooo'-imr-o^oor-ittoooooooo mrrmr-ooor-h(4 о. сэ о о ^ r- r rt ^ чо осo Г^ О О О^ О_ О О. О <О о о о о о' о" о о о ^óг ' тг ти-' fsfoo го" о" о о" о" о о" о о" PCO zw OÛ 4q40 404C4040ininOinOrinr^r^ineinr-Oi 1ГО^1Пч0 C < ri ri ri ri ri ri ro" ro" ro' ^*" -^ ^f TJ-' тг" ^t" го" го" го" тг Tj- Tt" тг ОО 00Г-~^ vc чо ЧО чо ЧО ' i Tf 'd- О in in O чо 00^ Г^ in тг_ ГО^ ГЧ Г rf о о о о о о о" о г-1 г-г,-.' г-н' о о" о --Н *-* ri ri ri" ri ri ri ri «-< чо О in OO^ C rj- Tf Г H in Г4 О Ю О^ Г-^ C Г"; C чо^ О i-^ Tf OOOOo"^'^"r-i"o4o'inin4040"^rOrOTr-rrinin4040in О О О О О О О О О О Ш ' ' r - н ч О О О О О О О О О О О Г- О ОО ОО О Г- -н ГО ГО ГО ГО г-н O O O O O O O O O O O O O O r - O O O O O O O O O O O Г-»П чо in Tf Г- 00 ОО Г- 1П O O O O O O O O O ' - n r o O r - O O i n O O O O O O O O O in < < 1-н чо oo ^f]()rh 3 С г- го e и. 3 > so чо O ГО 0О * I ГО OÙ u и Я E О- С стз 2 о о > С л (Л -f M C С ff SO 2 &û z ^ xo о Рн J SW Su H g* o^ o^ UH ^j ûl o^ z^ PC ' о O O O O O O O O O r - i - r r - O ^ - O O r - H T i - O O O O O O O O rorfinr-ocor-hf) о о o^ o, o^ о o_ o^ rosq^ ro^o^ ТГ ЧО г-; ^-н o^ o_ o^ CD o^ o^ q o^ о" о о" о" о" о о" о" о" чо" т-г го" Tt" ri oo" го" о" о" о" о" о" о" о" о" оооооооооооооооооооооооо ооосооооооооосооооооооосооооооооооооооосоооооооо OOOr^Tf40r-Or-H40r-i400O0040'^OrOrOC'-HOOOO "^ 1П1П1П1П1П1ПчОчОГ--Г--Г~-Г^Г^Г--Г^Г^чОчОчОчОч01П1П "Ч- ^ Т 'T ^ ^ ^ Ч 1 "Г ^Я ^ Я ^ "Ч. ^ ^ Ч. 1 ^ ^ ^ ^ r^cr^r^r^rsjr^r^rororororororororofo^rororororo '"i. v ^ ^ ^ ^ ^ ^~i \. Ч. Я ^ ^ ^ \ "Ч. с ^ ^ 'Я. ^1 *Ч / 1 ш" rf" Tt" тг" т/ Tf" го" го"i-н" о т-4 г-н' ^н' r-i ri ri ri ri r-i т-г о" о" о" о" О О О О О О О О О Г - Г О т - н ^ н г О О О О О О О О О О О О О O rf rt O О i-h I-H C < г-н г-н оооооооооооочооооочоооооооооо G <U S3 3 С чо C С «- 3 ^ D Г- m ^ so rfr ГО 00 1 i C OÛ L, (Л Я <u g во <u с Е^"Н & o О С (Я 71 -f. OÛ С С Л- <U «О 0> ел t 4 < C < (M 1-1

10 Bestelformulier Stuur naar: E Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft E Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft Ja, ik bestel ex. E 5060:1987 nl Verkort referentiejaar voor buitencondities T (015) F (015) Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? eem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer E Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: klantenservice@nen.nl Post: E Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2018, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: LERE, WERKE E GROEIE MET E preview