VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, COM(2016) 619 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD Verslag over de toepassing van Verordening (EU) nr. 181/2011 betreffende de rechten van autobus- en touringcarpassagiers en tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2006/2004 NL NL

2 1. INLEIDING 1.1. Achtergrond Bij Verordening (EU) nr. 181/ (de verordening) zijn de rechten van autobus- en touringcarpassagiers in de Europese Unie vastgesteld. De verordening is van toepassing sinds 1 maart De Commissie dient dit verslag in op grond van artikel 32 van de verordening, waarin bepaald is dat zij aan het Europees Parlement en de Raad verslag moet uitbrengen over de werking en het effect van de verordening en indien nodig wetgevingsvoorstellen moet doen tot nadere uitvoering van de bepalingen van de verordening of tot wijziging daarvan. Het verslag is gebaseerd op: door de Commissie zelf verzamelde gegevens over de tenuitvoerlegging en toepassing van de verordening, de verslagen van de nationale autoriteiten over de handhaving van de verordening 2, raadplegingen van Europese passagiersverenigingen en brancheorganisaties 3 en de "Comprehensive Study on Passenger Transport by Coach in Europe", die in 2015 en in opdracht van de Commissie door een externe contractant is uitgevoerd Belang en kenmerken van de bus- en touringcarsector in de EU Bussen en touringcars zijn, in tegenstelling tot de trein of het vliegtuig, zeer flexibel. Een minimale vaste infrastructuur volstaat om passagiers op een willekeurige locatie in of uit te laten stappen. Uitgedrukt in passagierskilometers, zijn bus en touringcar goed voor 9,2 % van alle passagiersvervoer over land in de EU en de tweede belangrijkste vervoerswijze voor passagiers, na de auto (81,7 %) 5. De liberalisering van de markt voor internationaal busvervoer meer dan tien jaar geleden 6 en de recente liberalisering van de markt voor 1 Verordening (EU) nr. 181/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 16 februari 2011 betreffende de rechten van autobus- en touringcarpassagiers en tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2006/2004 (PB L 55 van , blz. 1). 2 De door de lidstaten aangewezen nationale handhavingsinstanties (NHI's) moesten tegen 1 juni 2015 een verslag publiceren over hun activiteiten voor de handhaving van de verordening tijdens de twee vorige kalenderjaren. Bij de meeste NHI's staan die verslagen op hun homepagina. 3 De Commissie heeft organisaties die passagiers (met inbegrip van gehandicapten), vervoersondernemingen en terminalexploitanten op EU-niveau vertegenwoordigen gevraagd om schriftelijk opmerkingen over de werking van de verordening in te dienen en hen uitgenodigd voor een bijeenkomst op 1 maart 2016 in Brussel. De volgende organisaties hebben op deze oproep gereageerd: de Association of Pan-European Coach Terminals (APC), de European Alliance for Coach Tourism (ECTA), het Europees Gehandicaptenforum (EGF), de Europese Reizigersfederatie (EPF), de European Passenger Transport Operators (EPTO), de Internationale Wegvervoerorganisatie (IRU) en de Internationale Unie van het openbaar vervoer (UITP). Voorts ontving de Commissie spontane reacties van een Duitse passagiersvereniging, ProRail en de Franse busonderneming Ouibus EU Transport in Figures Statistical Pocketbook COM(2008) 817 final. 2

3 binnenlands busvervoer in een aantal lidstaten (waaronder Duitsland en Frankrijk 7 ) hebben voor sterke groei gezorgd in de sector van het busvervoer. Het bus- en touringcarvervoer bezit voor zowel de exploitanten als passagiers een aantal specifieke kenmerken. In tegenstelling tot het spoor en de luchtvaart, bestaat de bus- en touringcarsector voornamelijk uit kleine en middelgrote ondernemingen en maken bussen en touringcars gebruik van dezelfde weg als andere actoren. In sommige artikelen van de verordening wordt rekening gehouden met die specifieke kenmerken 8. Uit nationale enquêtes in een aantal lidstaten 9 is gebleken dat bus- en touringcarpassagiers doorgaans kwetsbaar zijn aangezien ze vaak over een laag inkomen beschikken (een groot percentage van de passagiers zijn studenten of bejaarden met een klein pensioen) of in een gebied wonen waar er geen andere vervoersmiddelen beschikbaar zijn. Aangezien bus- en touringcarpassagiers vaak geen rijbewijs of auto bezitten is het bus- en touringcaraanbod voor hen essentieel om naar de school of het werk te kunnen, op familiebezoek te gaan of voor toeristische of vrijetijdsverplaatsingen. Een moeilijke toegang tot bus- en touringcarvervoer kan hun maatschappelijke integratie sterk bemoeilijken. 2. TOEPASSINGSGEBIED EN INHOUD VAN DE VERORDENING Voor alle vervoerswijzen (vliegtuig, trein, schip en autobus/touringcar) heeft de EU de passagiersrechten in regelgeving opgenomen om burgers die in Europa reizen een minimumbescherming te bieden en hun mobiliteit en maatschappelijke integratie te bevorderen. Een gemeenschappelijk pakket wettelijk gegarandeerde passagiersrechten voor de vier vervoerswijzen (met bepalingen die op de specifieke eigenschappen van elke vervoerswijze zijn afgestemd) draagt bij tot een gelijk speelveld voor exploitanten binnen en tussen de verschillende vervoerswijzen. Toepassingsgebied In het algemeen is de verordening van toepassing op "geregelde diensten" (diensten met een bepaalde regelmaat en langs een vastgestelde reisweg, waarbij op vooraf vastgestelde 7 Na de liberalisering van de Duitse markt in 2013 is het aantal vergunde langeafstandsbusdiensten tussen december 2012 en januari 2015 gestegen van 86 tot 277. In 2014 vervoerden ze tussen 17 en 19 miljoen passagiers. De Franse binnenlandse markt werd geliberaliseerd in augustus Tijdens de eerste zes maanden na de wijziging van de wetgeving, vervoerden langeafstandsbussen 1,5 miljoen passagiers tussen 168 bestemmingen (tijdens het volledige jaar 2013 vervoerden binnenlandse langeafstandsbussen slechts reizigers en werden slechts 68 bestemmingen aangeboden). Bron: Comprehensive Study on Passenger Transport by Coach in Europe (2016). 8 In tegenstelling tot andere vervoerswijzen, geven grote vertragingen of annulering van de rit geen recht op compensatie. 9 De National Travel Survey 2013 in het VK, de NTA National Household Travel Survey 2012 in Ierland en een onderzoek van IGES consultancy in Duitsland van

4 stopplaatsen passagiers worden opgenomen of afgezet) voor niet-specifieke categorieën passagiers waarvan de in- of uitstapplaats zich op het grondgebied van een lidstaat bevindt 10. Inhoud Passagiers die gebruik maken van een geregelde dienst, ongeacht de geplande reisafstand die de dienst aflegt, genieten de volgende basisrechten: 1) niet-discriminerende vervoersvoorwaarden (met name niet-discriminerende tarieven); 2) toegang voor personen met een handicap of beperkte mobiliteit zonder extra kosten (vervoerders mogen het vervoer van personen met een handicap alleen weigeren als dat vervoer fysiek onmogelijk is door het ontwerp van het voertuig, de bushalte of de terminal of niet verzoenbaar is met de veiligheids- en gezondheidsvoorschriften); 3) minimumregels inzake reisinformatie die voor en tijdens de rit aan alle passagiers moet worden meegedeeld, waaronder informatie over hun rechten; 4) de vervoerders moeten ervoor zorgen dat al hun passagiers een beroep kunnen doen op een mechanisme voor de behandeling van klachten; en 5) onafhankelijke nationale handhavingsinstanties in elke lidstaat met het mandaat om toe te zien op de naleving van de verordening en die desgevallend boetes kunnen opleggen. Passagiers die gebruik maken van geregelde diensten die een afstand van 250 km of meer afleggen, genieten voorts de volgende aanvullende rechten: 6) de afgifte van (elektronische of papieren) vervoerbewijzen of documenten die recht geven op vervoer; 7) compensatie en bijstand in geval van overlijden of letsel, dan wel verlies of beschadiging van bagage door een verkeersongeval; 8) informatie als de dienst is geannuleerd of bij vertrek is vertraagd; 9) recht op terugbetaling van de volledige prijs van het vervoersbewijs of de voortzetting van de reis langs een andere route in geval van annulering of grote vertraging bij vertrek; 10) passende bijstand in geval van annulering of grote vertraging (alleen van toepassing als de geplande duur van de reis meer dan 3 uur bedraagt); 11) vergoeding tot 50 % van de prijs van het ticket als de vervoerder in geval van annulering of grote vertraging heeft nagelaten de passagier de keuze te bieden tussen terugbetaling van de prijs van het ticket of vervoer via een andere route; en 12) zonder extra kosten specifieke bijstand voor personen met een handicap of beperkte mobiliteit op busterminals en aan boord. 10 Een deel van de artikelen (de belangrijkste zijn de compensatie en bijstand die exploitanten moeten bieden in geval van overlijden, letsel, verlies of schade door verkeersongevallen) zijn ook van toepassing op "occasioneel vervoer", waarbij de groep passagiers is samengesteld op initiatief van de klant of de vervoerder. 4

5 Vrijstellingen van de verordening 11 De lidstaten kunnen volledig binnenlands geregeld vervoer vrijstellen van de toepassing van de aanvullende rechten waarin de verordening voorziet. Er kan een vrijstelling worden verleend voor maximum vier jaar (tot uiterlijk 28 februari 2017), één maal verlengbaar. Vrijstellingen moeten op transparante en niet-discriminerende basis worden toegekend. Op dit moment hanteren in totaal 12 lidstaten vrijstellingen (Kroatië, Tsjechië, Estland, Griekenland, Hongarije, Letland, Nederland, Portugal, Roemenië, Slowakije, Slovenië en het Verenigd Koninkrijk). De lidstaten kunnen geregelde diensten waarvan een belangrijk gedeelte (met ten minste één geplande stop) buiten de Unie wordt geëxploiteerd vrijstellen van toepassing van de volledige verordening. Die vrijstellingen moeten op transparante en niet-discriminerende basis worden toegekend, verstrijken uiterlijk op 28 februari 2017 en kunnen één maal worden verlengd. Op dit moment zijn in 13 lidstaten dergelijke vrijstellingen van toepassing: Oostenrijk, Kroatië, Estland, Finland, Duitsland, Griekenland, Hongarije, Italië, Letland, Nederland, Slowakije, Slovenië en het Verenigd Koninkrijk. Andere EU-regelgeving die van toepassing is op bus- en touringcarpassagiers Passagiers die per bus of touringcar reizen als onderdeel van een pakketreis genieten aanvullende rechten op grond van Richtlijn (EU) nr. 2015/ Bij Verordening (EG) nr. 661/ zijn de toegankelijkheidseisen vastgesteld waaraan alle nieuwe bussen en touringcars moeten voldoen om in de EU te mogen worden verkocht, ingeschreven of in dienst te worden gesteld. Passagiersvervoer per bus heeft vaak een intracommunautaire dimensie: passagiers maken gebruik van internationale diensten of van binnenlandse diensten in een andere lidstaat. Om de belangen van die passagiers te beschermen is bij Verordening (EG) nr. 2006/ een kader gecreëerd voor de onderlinge samenwerking tussen nationale handhavingsinstanties en de verdediging van de collectieve belangen van passagiers in een internationale context. 3. TOEPASSING VAN DE VERORDENING DOOR DE LIDSTATEN Op grond van de verordening moeten de lidstaten nationale handhavingsinstanties (NHI's) aanwijzen voor de handhaving daarvan. Voorts moeten zij in hun nationale wetgeving Richtlijn (EU) 2015/2302 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2015 betreffende pakketreizen en gekoppelde reisarrangementen, houdende wijziging van Verordening (EG) nr. 2006/2004 en van Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad, en tot intrekking van Richtlijn 90/314/EEG van de Raad (PB L 326 van , blz. 1). De lidstaten moeten die richtlijn uiterlijk 1 januari 2018 omzetten in nationale wetgeving. Tot die datum blijft Richtlijn 90/314/EEG van toepassing. 13 Verordening (EG) nr. 661/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende typegoedkeuringsvoorschriften voor de algemene veiligheid van motorvoertuigen, aanhangwagens daarvan en daarvoor bestemde systemen, onderdelen en technische eenheden (PB L 200 van , blz. 1). 14 Verordening (EG) nr. 2006/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 27 oktober 2004 betreffende samenwerking tussen de nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming. (PB L 364 van , blz.1). 5

6 doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties vaststellen voor exploitanten die inbreuk plegen op de verordening. De lidstaten moeten voorts bepalen in welke busterminals passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit een beroep kunnen doen op passende bijstand. De aanwijzing van NHI's 15 De meeste lidstaten hebben NHI's aangewezen die al verantwoordelijk waren voor de rechten van passagiers van andere vervoerswijzen. De NHI's zijn vervoersautoriteiten of consumentenbeschermingsinstanties. Sommige lidstaten wijzen verschillende NHI's aan: vaak wordt een consumentenbeschermingsinstantie belast met de behandeling van klachten terwijl een vervoersautoriteit inspecties uitvoert, sancties oplegt en toeziet op de toegankelijkheid van de voertuigen en terminals voor personen met een handicap. De meeste lidstaten hebben alleen op nationaal niveau NHI's aangewezen, maar in enkele lidstaten spelen ook regionale autoriteiten een belangrijke rol bij de handhaving van de verordening. Klachtenbehandeling Passagiers kunnen klachten over vermeende inbreuken op de verordening indienen bij de vervoerder (die op grond van de verordening een klachtenbehandelingsmechanisme moet opzetten), of bij de nationale handhavingsinstantie. In de verordening is niet bepaald in welke chronologische volgorde een klacht moet worden ingediend, maar de lidstaten kunnen eisen dat passagiers eerst klacht indienen bij de vervoerder. De NHI treedt dan alleen op als beroepsinstantie als de passagier niet tevreden is met het antwoord. In totaal hebben 20 lidstaten voor die optie gekozen. Die biedt het voordeel dat de NHI's klachten efficiënter en sneller kunnen behandelen omdat zij toegang hebben tot de volledige briefwisseling tussen de klager en de vervoerder en daardoor een bredere kijk hebben op het dossier vanuit het standpunt van de beide partijen. Er zijn geen cijfers bekend over het aantal klachten dat passagiers van 2013 tot 2015 bij vervoerders hebben ingediend. Hoewel dergelijke gegevens nuttig zouden zijn om de werking van de verordening te beoordelen, zijn vervoerders niet verplicht daarover gegevens bij te houden en aan de NHI's mee te delen. We weten echter dan de NHI's zeer weinig klachten hebben behandeld (zie onderstaande tabel). Daar zijn diverse redenen voor: i) de verordening is betrekkelijk nieuw en veel passagiers zijn wellicht niet volledig op de hoogte van hun rechten; ii) in de meeste lidstaten moeten passagiers hun klacht eerst indienen bij de vervoerder. Meestal biedt deze een bevredigende oplossing zodat een groot deel van de klachten niet naar de NHI's wordt doorgestuurd; en iii) in sommige lidstaten kunnen alleen rechtbanken een bindende beslissing opleggen aan vervoerders en ontmoedigt de trage en dure geschillenprocedure passagiers om hun rechten te doen gelden. 15 Voor een lijst van NHI's die verantwoordelijk zijn voor de handhaving van de verordening, zie: 6

7 Sancties In de meeste landen worden alleen geldboeten opgelegd, maar in sommige landen kunnen NHI's ook de vergunning van een exploitant intrekken als hij opzettelijk en stelselmatig inbreuk op de verordening pleegt. Tijdens de eerste twee jaar dat de verordening van toepassing is, hebben de NHI's zeer weinig sancties opgelegd (zie onderstaande tabel). Volgens de meeste NHI's zijn de exploitanten bereid om de verordening na te leven en een oplossing te zoeken voor klachten voordat een sanctie moet worden opgelegd. Tabel Aantal door de NHI's behandelde klachten en opgelegde sancties 16 Lidstaat Aantal behandelde klachten Aantal opgelegde sancties Oostenrijk n.v.t. n.v.t. België 1 0 Bulgarije 9 0 Kroatië 0 0 Cyprus 0 0 Tsjechië Denemarken 0 0 Estland 0 0 Finland 12 0 Frankrijk 21 0 Duitsland Griekenland n.v.t. n.v.t. Hongarije Ierland 4 0 Italië n.v.t. n.v.t. Letland 0 0 Litouwen 0 0 Luxemburg n.v.t. n.v.t. Malta 0 0 Nederland n.v.t. n.v.t. Polen n.v.t. n.v.t. Portugal n.v.t. n.v.t. Roemenië 0 0 Slowakije De cijfers komen uit de activiteitenverslagen van de NHI's en hebben betrekking op de periode tussen 1 maart 2013 en 1 januari N.v.t. betekent dat er in die lidstaat tijdens de verslagleggingsperiode nog geen NHI operationeel was, dat er nog geen regeling was vastgesteld om sancties op te leggen aan exploitanten die inbreuk op de verordening plegen of dat de NHI geen activiteitenverslag heeft gepubliceerd. Niet in alle verslagen van de NHI's wordt vermeld om welke redenen klacht werd ingediend. Derhalve kunnen de bovenstaande cijfers klachten omvatten die buiten de werkingssfeer van de verordening vallen. 7

8 Slovenië 0 0 Spanje Zweden 2 0 Verenigd Koninkrijk 4 0 Andere handhavings- en communicatieactiviteiten De behandeling van klachten en de sanctionering van inbreuken zijn slechts twee voorbeelden van maatregelen die in de verordening naar voren worden geschoven om de rechten van autobus- en touringcarpassagiers te handhaven. Een groot aantal NHI's hebben proactief gehandeld en extra maatregelen genomen 17. Aanwijzing van bus- en touringcarterminals waar passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit een beroep kunnen doen op bijstand Op grond van de verordening moeten de lidstaten bemande terminals aanwijzen die over de nodige faciliteiten beschikken en waar passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit passende bijstand kunnen krijgen. Bijstand in busterminals is uitermate belangrijk omdat passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit bij het in- en uitstappen van een bus of touringcar vaak hulp nodig hebben. Terminals die veel passagiers of verkeer verwerken kunnen doorgaans gemakkelijker op die behoeften inspelen. De aanpak van de verschillende lidstaten varieert. Enkele grote en dichtbevolkte lidstaten hebben slechts één of een zeer beperkt aantal terminals aangewezen. Dat beperkte aanbod staat niet in verhouding tot de omvang van hun grondgebied, noch van het aantal bus- en touringcarpassagiers 18. Een aantal andere lidstaten hadden aanvankelijk onbemande bushaltes zonder voorzieningen aangewezen, hetgeen duidelijk indruist tegen de verordening 19. Na opmerkingen van de Commissie 20 werden die haltes van de lijst geschrapt. 17 De Bulgaarse, Duitse, Estse, Spaanse, Franse, Litouwse, Finse en Zweedse NHI's hebben bijvoorbeeld inspecties van vervoerders en terminals uitgevoerd. Voorts heeft de Duitse NHI voor de verordening van toepassing werd overleg gepleegd met de vervoerders om hen voor te bereiden op de toepassing daarvan en brochures over de rechten van autobus- en touringcarpassagiers gepubliceerd. De Finse NHI was aanwezig op vakantiebeurzen om passagiers bewust te maken van hun rechten. 18 Om passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit passende bijstand te bieden, zouden alle bemande terminals met een significant passagiersvolume moeten worden aangewezen als terminals waar passagiers bijstand kunnen krijgen. Juridisch gezien, is de aanwijzing van slechts één terminal echter voldoende om aan de verordening te voldoen. Bovendien zijn de lidstaten niet verplicht een terminal aan te wijzen waar aanzienlijke aantallen passagiers vertrekken of aankomen. 19 Zie artikel 3, onder m), voor de definitie van het begrip "terminal". 20 De lijst van de door de lidstaten aangewezen en bij de Commissie aangemelde terminals staat op: 8

9 4. WERKING VAN DE VERORDENING EN MAATREGELEN VOOR VERBETERING 4.1 Beoordeling van de werking van de verordening Resultaten van de raadpleging In januari 2016 heeft de Commissie de Europese vertegenwoordigers van de passagiers en de sector gevraagd hun mening over de werking van de verordening 21 te geven. Alle deelnemers waren het erover eens dat twee factoren cruciaal zijn voor de werking van de verordening: - In verschillende landen is het gebrek aan degelijke busterminals één van de belangrijkste belemmeringen voor de ontwikkeling van bus- en touringcarvervoer: moderne, toegankelijke en veilige terminals die op andere vervoerswijzen aansluiten, kunnen nieuwe gebruikers overtuigen om bus- of touringcarvervoer te kiezen. Busterminals spelen bovendien een belangrijke rol bij de toepassing van de verordening: in een hoogwaardige terminal vinden passagiers vlot informatie over de beschikbare diensten en hun rechten, kan het terminalpersoneel personen met een handicap de nodige bijstand geven en kunnen passagiers beter worden geholpen wanneer de dienstverlening verstoord is. - Aangezien in de verordening geen nieuwe toegankelijkheidseisen voor bussen, touringcars en terminals zijn vastgesteld, heeft zij geen wezenlijke bijdrage geleverd tot een betere toegankelijkheid van de voertuigen en de infrastructuur (bushaltes en -terminals) voor passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit. Om bus- en touringcarvervoer toegankelijk te maken voor deze passagiers, moeten zowel de voertuigen als de terminals toegankelijk zijn. De verplichtingen die verschillende lidstaten aan exploitanten hebben opgelegd om in de toekomst alleen nog toegankelijke voertuigen in te zetten 22, zullen slechts een beperkte impact hebben als de infrastructuur niet wordt aangepast. De Commissie heeft echter ook weet van lokale en regionale initiatieven waarbij exploitanten er in nauwe samenwerking met gehandicaptenorganisaties voor hebben gezorgd dat hun diensten voor hen toegankelijk worden 23. Terwijl over de bovenstaande punten eensgezindheid bestond, hadden de vertegenwoordigers van de sector en de passagiersverenigingen een duidelijk verschillende visie op de resultaten van de verordening. De vertegenwoordigers van de vervoerders waren van oordeel dat de verordening een weergave was van het optimale evenwicht tussen de verplichtingen van de vervoerders en de rechten van de passagiers, rekening houdend met de specifieke context van de sector, en dat zij de nodige flexibiliteit biedt. 21 Zie voetnoot In Frankrijk en Duitsland mogen exploitanten tegen 2018 alleen bussen en touringcars gebruiken die toegankelijk zijn voor passagiers met een handicap; in Spanje en het VK is dat ook het geval vanaf Bron: Comprehensive Study on Passenger Transport by Coach in Europe (2016). 23 Onder meer de Waalse openbaarvervoermaatschappij SRWT (Société Régionale Wallonne du Transport) voert, met de hulp van plaatselijke belangenverenigingen van personen met een handicap, sinds 2013 toegankelijkheidsaudits uit van haar buslijnen; de exploitant van de internationale busterminal van Riga heeft zijn terminal, in samenwerking met gehandicaptenorganisatie Apeiros, volledig toegankelijk gemaakt voor passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit. 9

10 De passagiersverenigingen (EDF en EPF) betreurden dat de meeste bepalingen van de verordening slechts van toepassing zijn op geregelde diensten die een afstand van minstens 250 km afleggen. Dit betekent in de praktijk dat op de overgrote meerderheid van geregelde bus- en touringcardiensten alleen de basisrechten 24 gelden. De passagiersverenigingen vinden ook dat de lidstaten te veel vrijstellingen hebben toegestaan 25. Zij vinden dat de veelvuldige toekenning van vrijstellingen passagiers belet hun volledige rechten uit te oefenen en de rechtszekerheid ondermijnt (met name omdat het voor passagiers moeilijk is om te weten welke lidstaat welke vrijstellingen toepast). De geraadpleegde partijen vonden een wijziging van specifieke bepalingen niet nodig, maar pleiten wel voor een betere toepassing van de verordening door de exploitanten en een striktere handhaving door de nationale autoriteiten. Beoordeling door de Commissie De Commissie heeft geen opzettelijke of ernstige inbreuken op de verordening geconstateerd. De meeste individuele klachten waarvan zij weet heeft, hebben betrekking op een gebrek aan informatie, bijstand of compensatie bij grote vertraging of annulering 26. Volgens de verslagen van de nationale handhavingsinstanties vallen veel klachten buiten het toepassingsgebied van de verordening 27. Hoewel de resultaten in het algemeen positief zijn, staan een aantal factoren volgens de Commissie een efficiëntere toepassing van de verordening in de weg: a) Reizigers en exploitanten kennen hun rechten en plichten onvoldoende Aangezien de verordening vrij nieuw is, zijn de burgers er nog niet voldoende van op de hoogte. NHI's en vertegenwoordigers van de belanghebbenden gaven aan dat veel exploitanten op het ogenblik dat ze werd vastgesteld niet op de hoogte waren van de verordening. In sommige lidstaten is dat nog steeds een probleem. Het is dan ook essentieel dat NHI's, representatieve organisaties op nationaal en Europees niveau en de Commissie voorlichting blijven geven, aan reizigers over hun rechten en aan exploitanten over hun plichten. b) In sommige lidstaten hinkt de uitvoering achterop De lidstaten hebben te laat maatregelen genomen om de verordening toe te passen. Op 1 maart 2013, de datum waarop de verordening van toepassing werd, had nog geen enkele lidstaat alle nodige nationale maatregelen genomen. In sommige lidstaten werden de vereiste maatregelen twee jaar te laat genomen. 24 Zie deel 2 van dit verslag. 25 Zie deel 2 over het gebruik van vrijstellingen door de lidstaten. 26 Een aantal NHI's vermelden de redenen voor klachten. Volgens de Europe Direct-contactlijn (EDCC), een door de Commissie gefinancierde dienst die gratis informatie over het EU-recht verstrekt aan het grote publiek en het bedrijfsleven, heeft 80 % van de 99 vragen die het EDCC sinds de inwerkingtreding van de verordening ontving, betrekking op de rechten van passagiers bij vertraging of annulering. 27 B.v. als de bagage van een passagier tijdens de reis verloren is gegaan of gestolen, of als de passagier niet over de door hem of haar gereserveerde zitplaats kon beschikken. 10

11 De aanpak van de NHI's voor de handhaving van de verordening varieert sterk. Terwijl sommige handhavingsinstanties passagiers zeer proactief informeren over hun rechten en erop toezien dat de verordening wordt toegepast, beperken anderen zich grotendeels tot het behandelen van klachten. Ook de daadwerkelijke handhaving van passagiersrechten verschilt aanzienlijk. In sommige lidstaten bestaat er geen alternatief mechanisme voor geschillenbeslechting 28, waardoor passagiers uiteindelijk een rechtszaak moeten aanspannen. Dat is duur en tijdrovend en weerhoudt hen ervan hun rechten af te dwingen. c) Problemen bij de interpretatie van sommige bepalingen De verschillende NHI's en exploitanten interpreteren sommige bepalingen van de verordening op een verschillende manier. De representatieve organisaties en de NHI's zijn van oordeel dat de verordening niet moet worden gewijzigd om die bepalingen te verduidelijken, maar dat de Commissie en de NHI's afspraken moeten maken over de wijze waarop ze in de praktijk moet worden toegepast. 4.2 Maatregelen van de Commissie om de toepassing van de verordening te verbeteren De Commissie heeft de volgende maatregelen genomen om de hierboven genoemde problemen op te lossen: a) Maatregelen om de rechten van reizigers en de plichten van exploitanten beter bekend te maken In juni 2013 startte de Commissie een tweejarige informatiecampagne over passagiersrechten voor alle vervoerswijzen, waaronder bus en touringcar. Dat gebeurde door de verspreiding van posters en brochures in heel Europa, via sociale media, een app voor smartphones en het bijwonen van vakantiebeurzen. De Commissie heeft een samenvatting van de verordening gepubliceerd, die door de NHI's en de exploitanten op grote schaal wordt gebruikt om passagiers over hun rechten te informeren. b) Maatregelen voor een betere handhaving De Commissie heeft inbreukprocedures geopend tegen lidstaten die geen nationale handhavingsinstantie hadden aangewezen, geen boetes in hun nationale wetgeving hadden vastgesteld om exploitanten die inbreuk plegen op de verordening te sanctioneren of geen busterminals hadden aangewezen waar passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit passende bijstand kunnen krijgen 29. In juli 2015 hadden alle lidstaten de nodige maatregelen genomen en werden de inbreukprocedures gesloten. 28 Op grond van Richtlijn 2013/11/EU van het Europees Parlement en de Raad van 21 mei 2013 betreffende alternatieve beslechting van consumentengeschillen (PB L 165 van , blz. 63) moeten in de Unie woonachtige consumenten toegang hebben tot procedures voor de buitengerechtelijke beslechting van geschillen met in de Unie gevestigde ondernemers, onder meer in de vervoerssector. 29 Naar Oostenrijk, Griekenland, Italië, Luxemburg en Portugal werden met redenen omklede adviezen gestuurd en zeven andere lidstaten ontvingen een ingebrekestelling. 11

12 De Commissie heeft op EU-niveau jaarlijkse bijeenkomsten georganiseerd waarop NHI's en belanghebbenden hun ervaringen met de toepassing van de verordening en informatie over goede praktijken konden uitwisselen. Tijdens die jaarlijkse vergaderingen met de NHI's heeft de Commissie voorts richtsnoeren en informatie over goede praktijken verstrekt om de samenwerking tussen de NHI's te verbeteren. c) Maatregelen om een eenvormige toepassing van de verordening te verzekeren Tijdens de jaarlijkse bijeenkomsten met de NHI's en representatieve instanties en aan de hand van brieven, heeft de Commissie de praktische toepassing van een aantal bepalingen van de verordening verduidelijkt. Dat heeft bijgedragen tot een uniforme toepassing van de verordening in de hele Unie CONCLUSIES EN VOLGENDE STAPPEN In het licht van de beperkte ervaring die tot dusver met de toepassing van de verordening is opgedaan, acht de Commissie het niet opportuun de verordening te wijzigen. De belanghebbenden en de NHI's zijn het erover eens dat verschillende belemmeringen die de uitoefening of handhaving van de passagiersrechten in de weg staan, kunnen worden weggewerkt door een betere toepassing van de verordening. De Commissie neemt derhalve maatregelen en formuleert de volgende aanbevelingen aan de belanghebbenden en de handhavingsinstanties: De Commissie organiseert tussen het voorjaar van 2016 en eind 2017 haar derde informatiecampagne, met name via sociale media, om passagiers beter bewust te maken van hun rechten. Zij roept de NHI's, de sector en passagiersverenigingen op om de krachten te bundelen en op hun niveau gelijkaardige campagnes op te zetten. De NHI's worden aangemoedigd inspecties uit te voeren van bussen, touringcars en terminals, onder meer om na te gaan hoe de verordening in de praktijk wordt toegepast en exploitanten attent te maken op hun verplichtingen uit hoofde van de verordening. De NHI's worden ook aangemoedigd om te controleren of de websites van vervoerders informatie over passagiersrechten bevatten en of de algemene contractvoorwaarden op de site in overeenstemming zijn met de verordening. Lidstaten waar nog geen alternatief mechanisme voor geschillenbeslechting voor passagiersrechten bestaat, worden aangemoedigd om overeenkomstig Richtlijn 2013/11/EU 31 een dergelijk mechanisme in te stellen, zodat passagiers sneller en goedkoper verhaal kunnen halen. De Commissie zal regelmatig overleg blijven plegen met NHI's en representatieve organisaties om een consensus te bereiken over de interpretatie en uitvoering van de verordening, en om de samenwerking en de uitwisseling van ervaringen te bevorderen (zowel met betrekking tot problemen als goede praktijken). 30 De Commissie heeft bijvoorbeeld verduidelijkt dat bij diensten die een afstand van 250 km of meer afleggen de volledige verordening op alle reizigers moet worden toegepast, ook op passagiers die met die bus of touringcar een traject van minder dan 250 km afleggen. 31 Zie voetnoot

13 Indien nodig zal de Commissie algemene interpretatieve richtsnoeren publiceren om bepaalde regels van de verordening te verduidelijken (zoals zij in het verleden voor andere vervoerswijzen heeft gedaan) en/of documenten publiceren met goede praktijken over specifieke kwesties (bv. om beter in te spelen op de specifieke behoeften van gehandicapten of personen met beperkte mobiliteit). De Commissie verzamelt informatie over plaatselijke en nationale goede praktijken om vervoer per bus en touringcar beter toegankelijk te maken voor passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit. Zij zal die praktijken tijdens de regelmatige overlegmomenten voorstellen aan de NHI's en representatieve organisaties. De Commissie bekijkt ook of zij voor alle andere vervoerswijzen informatie kan publiceren over goede praktijken voor het vervoer van passagiers met een handicap of beperkte mobiliteit. De Commissie moedigt nationale en lokale autoriteiten en private investeerders aan om werk te maken van de multimodale verbinding tussen busstations en -terminals en de andere vervoerswijzen, met name de trein en stedelijke knooppunten van het stads- en streekvervoer, overeenkomstig de doelstellingen van de TEN-T-verordening 32.Voorts moet worden geïnvesteerd in de modernisering van de bestaande busterminals of de bouw van nieuwe moderne terminals, die volledig toegankelijk zijn voor gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit. De EU kan voor dergelijke projecten steun verlenen via de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen 33, voor stedelijke knooppunten op het TEN-T, of de Europese Structuur- en Investeringsfondsen, waarmee ook de ontwikkeling van openbaar vervoer kan worden gefinancierd. De Commissie roept de lidstaten die vrijstellingen op de verordening 34 of delen daarvan hebben toegestaan op om, in het licht van de opgedane ervaring, te evalueren of het nodig is die vrijstellingen te handhaven. 32 Verordening (EU) nr. 1315/2013 betreffende richtsnoeren van de Unie voor de ontwikkeling van het trans- Europees vervoersnetwerk (PB L 348 van , blz. 1). 33 Voor de gedetailleerde financieringsvoorwaarden, zie Verordening (EU) nr. 1315/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2013 betreffende richtsnoeren van de Unie voor de ontwikkeling van het trans-europees vervoersnetwerk en tot intrekking van Besluit nr. 661/2010/EU (PB L 348, blz , blz. 1) en Verordening (EU) nr. 1316/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2013 tot vaststelling van de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen (PB L 348 van , blz. 129). 34 Zie deel 2. 13