Overdenking zondag 23 juli Wilhelminakerk Bussum 1e Lezing: 2e Lezing: uit aan

Transcriptie

1 Overdenking zondag 23 juli Wilhelminakerk Bussum 1 e Lezing: Jesaja 43: e Lezing: Marcus 2: 1-12 Lieve mensen, samen gemeente van onze Heer, Onze God is een God die bevrijdt! Dat is de kern van Israëls geloof, het hart van de Thora. Het zijn Gods eigen woorden, toen bij de uittocht uit Egypte: Ik heb hun ellende gezien en ik ben neergedaald om hen te bevrijden. En als eerste van de Tien Woorden klinkt het: Ik ben de Heer, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd. Dat God een Bevrijder-God is, vormt ook het hart van de boodschap van Israëls profeten. Zij zijn het die zich geroepen weten om het volk Israël bij die belijdenis te houden en het te waarschuwen, als ze daaraan ontrouw worden. Want als we zo doorgaan, dan kan het niet anders of. Profeten zijn geen waarzeggers; hun woorden komen niet uit, maar aan en soms hard ook! Zij zien dat er onheil op komst is, vanwege die ontrouw; maar ook stellen zij telkens weer opnieuw heil in het verschiet. Omdat God toch trouw houdt en in zijn barmhartigheid niet laat varen wat zijn hand ooit begon. Jesaja is zo n profeet en zijn naam is tevens zijn program. God is heil; God bevrijdt betekent die naam. Intussen zijn bijbelwetenschappers het er wel over eens, dat niet alles wat in de bijbel Jesaja heet, ook werkelijk van Jesaja is. Eigenlijk is het boek Jesaja een kleine bibliotheek op zich. Het hoofdstuk, waaruit wij zojuist gelezen hebben, behoort tot een deeltje, dat waarschijnlijk zo n 200 jaar later geschreven is dan het eerste deel. Omdat de schrijver anoniem gebleven is, wordt hij, als geestverwant van de profeet Jesaja, wel de tweede Jesaja, Deutero-Jesaja genoemd. De eerste Jesaja leefde vòòr de ballingschap in Babel. De tweede ten tijde vàn de ballingschap. En deze tweede Jesaja profeteert nu, dat het einde van die ballingschap nabij is. Zijn boekje, dat de hoofdstukken omvat, wordt ook wel het Troostboek genoemd, naar de eerste woorden van hoofdstuk 40: Troost, troost mijn volk, zegt jullie God; Spreek Jeruzalem moed in; maak haar bekend, dat haar slavendienst voorbij is; dat haar schuld is voldaan. God zal zijn volk bevrijden en uit de ballingschap doen terugkeren. Er zal een tweede uittocht plaatsvinden, ditmaal uit Babel. In de eerste verzen, die wij lazen, wordt de herinnering opgeroepen aan die eerste uittocht, uit Egypte; de bevrijding uit de macht van Farao.

2 Namen worden niet genoemd, maar de beelden spreken voor zich: een weg gebaand door de zee; een pad door machtige wateren; paarden en ruiters, een leger van geweldenaars geveld, om nooit meer op te staan.

3 Je het verleden herinneren is belangrijk. Herinneringen maken deel uit van je leven. Ze vertellen hoe het ooit was en wat er daarna gebeurde. Hoe je leven daardoor soms veranderde en je maakte tot de mens die je nu bent. Hoe belangrijk herinneringen zijn, merkte ik ook in de Levensverhalengroepen, die ik 10 jaar lang in huize Godelinde begeleid heb. Door je levensverhaal, stukje bij beetje, te vertellen breng je er een bepaalde structuur in aan; krijgt dat, wat je hebt meegemaakt, een bepaalde betekenis; een plek in het geheel, waardoor je er ondanks alles mee kunt leven en weer verder kunt. Elk mensenleven kent immers naast de mooie momenten ook zijn schaduwkanten. Misschien zijn er dingen waar je je voor schaamt of waarover je je schuldig voelt. Het kan heilzaam zijn om die voor jezelf te erkennen, zodat ze hun starheid verliezen en er beweging komt in die ervaringen, waardoor er weer toekomst mogelijk is. Maar er is één gevaar, dat we allemaal wel kennen, denk ik, en dat is de neiging om in dat verleden te blijven hangen, waardoor je vast komt te zitten, verlamd raakt. Daarom volgen er die woorden van de Heer, bij monde van Jesaja: Blijf niet staan bij wat eertijds is gebeurd, laat het verleden nu rusten. Dat wat verkeerd gegaan is, waardoor je uit de koers geraakt bent en in de ballingschap terechtgekomen, moet je wel onder ogen zien, maar het mag je niet voorgoed verlammen. Wees liever opmerkzaam op wat er mogelijk is: een nieuw begin; een nieuwe toekomst gaat open! De bevrijding van toen kan opnieuw werkelijkheid worden. Daartoe baant God nieuwe wegen, dwars door de woestijn van ons leven. Omdat hij een God is die bevrijdt, die ons niet doet naar onze zonden, maar ze vergeeft. Niet omdat wij dat verdiend hebben, maar alleen uit genade. Die zonde speelt ook een rol in het evangelieverhaal van vandaag. Voor de moderne mens heeft dit woord vaak een zware lading. Het wordt geässocieerd met zwarte kousen, met harde oordelen en met straf. In de geschiedenis van de kerk is dit woord ook wel zo gebruikt en mensen kunnen daar tot vandaag toe last van hebben. Als u het boek van Jan Siebelink gelezen hebt Knielen op een bed violen dan weet u wat ik bedoel. Maar in de bijbel heeft dit woord toch een andere lading. Daar klinkt het ongeveer net zó, als wanner wij hè, wat zonde kunnen zeggen, wanneer iets moois bedorven wordt en daardoor niet voluit tot zijn recht komt. In het Hebreeuws betekent het woord dat wij met zonde vertalen: er naast zitten, je doel missen, niet tot je bestemming komen. De bijbel vertelt ons, dat mensen geschapen zijn naar Gods beeld, maar soms vergeten ze dat dat hun bestemming is. Dan laten ze zich leiden door andere verlangens en idealen.

4 Dan lopen ze daarin soms vast en hebben er geen idee van hoe ze verder moeten. Dan kunnen ze zich verlamd voelen van twijfel, angst en onzekerheid. In die context kun je de verlamde man uit het evangelieverhaal eigenlijk niet alleen maar zien als iemand wiens armen en benen niet functioneren. Het zou kunnen dat hij daar ook klachten heeft, want je lichamelijk welzijn en je geestelijke gesteldheid hebben veel met elkaar te maken. Maar bij de bijbelschrijvers gaat het er eigenlijk altijd om of er in geestelijke zin beweging zit in een mens; of hij op weg is die mens te worden, die hij bedoeld is te zijn, mens naar Gods beeld. En als dat niet gebeurt, dan wordt er in de bijbelverhalen gezucht: hè wat zonde. Wat zonde van die goddelijke kern, die er in die persoon zit. Zonde, dat die er nu weer niet uit komt. Als we zo naar het verhaal van de verlamde man kijken, dan kunnen we misschien iets beter begrijpen, waarom Jezus als eerste tegen die man zegt: Vriend, uw zonden worden u vergeven. Want laten we eerlijk zijn; dat is toch eigenlijk niet het eerste wat je zou verwachten en ik denk ook de verlamde man en zijn vrienden niet. Zij kwamen toch niet voor de vergeving van zijn zonden, maar ze wilden dat Jezus hem weer op de been zou helpen. Maar Jezus ziet kennelijk meer dan wat voor ogen is, verder dan de buitenkant. Hij onderkent hoe die man van binnenuit is vastgelopen, totaal verlamd; er komt niets uit zijn handen en hij kan geen voet meer verzetten. Als we Jezus mogen geloven, dan heeft dit alles te maken met zijn verleden: met wat gebeurd is ; met wat verzuimd is ; met wat verkeerd is gegaan. Wat zonde van die mens Jezus gunt hem zoveel beters. Niet bestraffend, maar met grote bewogenheid zegt hij: Vriend, jou worden die zonden vergeven. Niet, ze zullen vergeven worden, straks, in de toekomst. Nee, ze worden ter plekke vergeven, nù. Dat verleden van je, de verlammende werking ervan wordt ontkracht. Dat is vergeving, dat als eerste en dan volgt de genezing. Sterker nog: die vergeving is al genezing; is bevrijding van datgene wat je gevangen houdt en verlamt en wat je verhindert om mens te zijn naar Gods hart. Op het woord van Jezus staat de man op uit zijn verlamming en gaat op weg; hij kan weer vooruit! Een nieuw begin, een nieuwe toekomst gaat voor hem open. De schriftgeleerden, de theologen van die dagen, hebben er gelijk kritische vragen bij: of Jezus hier zijn boekje niet te buiten gaat; of het geen godslastering is om zich de macht toe te eigenen om iemands zonden te vergeven.

5 Maar door de zichtbare genezing van die man laat Jezus hen zien dat hij, de Mensenzoon, die volmacht heeft. Dat behoort tot zijn opdracht. Daartoe is hij immers op aarde gekomen; neergedaald om mensen te bevrijden. Herkent u die beweging? Het is dezelfde als waarmee God zich in de Thora en de Profeten laat kennen: néérgedaald om mensen te bevrijden. De rode draad van het verhaal van God met de mensen wordt doorgetrokken tot op Jezus. Hij, de Mensenzoon, is voluit beeld en gelijkenis van die Bevrijder-God. Zo Vader, zo Zoon! Jezus, daar gaat God! Dat moeten die mensen daar in Kafarnaüm gedacht hebben; want nog nooit van z n leven hadden ze zoiets gezien. En zij loofden God! Nog één aspect van dit verhaal wil ik noemen, omdat het mij raakt: en dat is de trouw van die vier vrienden; zo anders dan de kritische houding van de schriftgeleerden. Voor die vrienden is niets te veel om hun vriend bij Jezus te brengen. Als het vanwege de menigte niet door de deur van het huis kan, dan maar via een gat, dat zij graven in het dak, maar komen zullen zij er, omdat het om hun vriend gaat! Jezus ziet ze komen, van boven naar beneden, neerdalend voor zijn voeten. En in de weg, die zij kiezen, de weg van boven naar beneden; de beweging van de liefde; de weg van Jezus en die van zijn Vader, daarin ziet Jezus hun beginnend geloof. Méde door hen komt de bevrijding tot stand! Dat is het mooie, wat dit verhaal ook laat zien: wij mensen kunnen en mogen een rol spelen in het bevrijdend handelen van God, als zijn medearbeiders. Uit ervaring heb ik geleerd, hoe heilzaam en helend de inzet van familie en vrienden, maar ook van zorgverleners en vrijwilligers voor een mens kan zijn en hoe dat een rol kan spelen in een proces van verandering ten goede. In een klein Normandisch stadje, dat in de oorlog zwaar geleden had onder bombardementen, werd na de oorlog hard aan de wederopbouw gewerkt. Ook het gehavende kerkje probeerde men weer op te knappen. Onder het puin vond men onder andere het kruisbeeld terug, dat voor de oorlog altijd aan de muur gehangen had; alleen het was erg beschadigd: de handen van de Christusfiguur waren afgebroken. En hoe men ook zocht en het puin uitkamde, de handen werden nooit gevonden.. Toen het gehavende kruis toch aan de muur werd gehangen, schreef iemand met een stuk krijt deze woorden op de uiteinden van het kruishout: jullie zijn Mijn handen. Het verhaal gaat, dat dit tot op vandaag zo gebleven is.

6 Achter het evangelieverhaal van vandaag kan dus geen punt komen te staan. Want het verhaal moet doorgaan; als een rode draad, ook door onze geschiedenis: het verhaal van de God, die bevrijdt, die zegt: Ik ga iets nieuws beginnen kan ook vandaag werkelijkheid worden in het leven van mensen, als wij ons willen laten inschakelen in dat bevrijdende handelen van God. Geloven is: die weg van bevrijding ondanks tegenkrachten aandurven; met Gods hulp en in navolging van Jezus; die weg van boven naar beneden; van liefde, warmte en medemenselijkheid. Die beweging en die bewogenheid er altijd inhouden en erop vertrouwen dat een nieuw begin, een nieuwe toekomst mogelijk is! Want in die beweging word je een vriend van Jezus en wordt je beelddrager van God. Dan zijn de wonderen de wereld nog niet uit! Amen Pastor Annie Visser