Inhoudstafel. Inleiding 2. Inventaris Heistse weekbladen Regionale weekbladen Gemeentelijke en stedelijke weekbladen 14

Transcriptie

1 1

2 Inhoudstafel Inleiding 2 Inventaris 3 1. Heistse weekbladen 3 2. Regionale weekbladen Gemeentelijke en stedelijke weekbladen Vlaamsgezinde weekbladen Weekbladen uit de 18 e en het begin van de 19 e eeuw Andere weekbladen 27 Register 30 2

3 Inleiding De heemkundige kring Die Swane uit Heist-op-den-Berg beheert een omvangrijk documentatiecentrum 1. Hierin neemt de krantencollectie een belangrijke plaats in. Deze inventaris geeft een overzicht van deze waardevolle krantenverzameling die overwegend bestaat uit weekbladen. De vijfenveertig titels die deze collectie rijk is, zijn in deze inventaris ingedeeld in zes rubrieken. In de eerste rubriek zijn de Heistse kranten ondergebracht. Zij weerspiegelen een tijdssfeer en zijn een goudmijn aan informatie over de dagelijkse gebeurtenissen in onze gemeente en de onmiddellijke omgeving. De plaatselijk historische en culturele waarde van deze kranten kan moeilijk worden overschat. De tweede afdeling brengt de kranten van de regio Kempen op de voorgrond. De krantenuitgaven van steden of gemeenten vinden we terug in de derde rubriek. Het documentatiecentrum bevat ook verschillende Vlaamsgezinde kranten die we onderbrachten in een vierde afdeling. De oudste krantennummers uit de 18 e en begin 19 e eeuw hebben we samengebracht in een vijfde kapittel. De resterende kranten ten slotte kregen een plaatsje in de zesde rubriek. Alle krantennummers werden zorgvuldig nagekeken. In vele gevallen konden jaargangen worden vervolledigd. Alle kranten werden uitgevouwen en daarna in afwachting van een definitieve bewaring overzichtelijk teruggeplaatst op de schabben. We zijn ons tijdens de inventarisering bewust geworden van de kwetsbaarheid van deze kranten. We hebben met onrust de toenemende verzuring van het krantenpapier moeten vaststellen. Een goede conservering van deze krantencollectie verdient daarom onze absolute prioriteit. In die optiek is de raadpleging van de meest kwetsbare jaargangen op dit ogenblik op zijn minst kwestieus, zo niet onmogelijk. Deze inventaris mag daarom geen eindpunt zijn en houdt zelfs een noodoproep in. Want naar blijvende bewaring toe dringen er zich twee maatregelen op. 1 Het heemkundig documentatiecentrum Die Swane is gevestigd in het depot van het gemeentearchief van Heist-op-den-Berg (Berkenstraat Heist-op-den-Berg). 3

4 Er moet in de eerste plaats worden gezorgd voor een verpakking volgens eisen die beantwoorden aan duurzaam archiefbeheer. Vervolgens lijkt een digitalisering van deze kranten onafwendbaar, gezien het delicate karakter van deze uiterst gevoelige materialen. Deze inventaris werd opgesteld door Annelies Van Calster in het kader van een stageproject tot het behalen van het graduaat bibliotheekwezen en documentaire informatiekunde. De illustraties en foto s van deze publicatie zijn van de hand van Gabriele Segers. In een tijd waarin erfgoed aan belang blijft winnen hopen we met deze inventaris een uniek en authentiek stukje cultureel erfgoed dat deze krantencollectie is, veilig te stellen. Luk Herteleer gemeentearchivaris 3 april

5 Inventaris 1. Heistse weekbladen DE AANKONDIGER 2 van het kanton Heyst-op-den-Berg en omstreken mei mei , 34, 40 mei mei mei mei volledig eerste nummers in slechte staat mei mei volledig van nrs. 26 en 28 enkel p. 1-2 mei mei volledig mei mei , mei mei volledig fouten in de nummering mei mei , (er is geen nr. 52) fouten in de nummering mei mei volledig juni juni volledig juni juni volledig vanaf nr. 9 verspringt nummering jrg. van 16 naar 17 mei mei , 10, 17, 19-20, 22-27, 40, 42, 44, 46, 49, mei mei , 7, 9-10, 12-14, 16, 19-22, 25-35, 37-39, 41, 43, mei mei , juni juni volledig fouten in de nummering juni juni volledig juni juni juni juni , 19, 34 juni mei volledig van nr. 1 enkel p. 3-4 mei mei , 4-52 mei mei volledig 2 Eerste nummer verschenen op zondag 6 mei Frans Laumans was de stichter en tevens de eerste Heistse drukker. Deze en andere gegevens in verdere voetnoten vonden we in de artikelenreeks René Lambrechts vertelt De periodieke pers te Heist en naburige dorpen, Ons Nieuws, 1965, jrg. 44, nrs. 27, 28, 31, 32, 33, 34, 38 en 39. 5

6 , 26, , 11-12, , 26, 29-34, , 48, 50, , 8-23, 26-29, 31-39, 41-42, , 7-10, 12-14, 18-32, , , 13, 23, 38, , 19, 26-31, 37-38, 48, , 11-12, 19-20, 23-24, 26, 33-42, 45, 47-48, , 5, 8-14, 17, 19-30, 33-36, 38-39, 41, 43-45, , 4, 8-10, 14-21, 23-33, 36-37, , 5-13, 15-31, 34-39, 42-44, , 4, 9-10, 28-29, 31-43, , 10, 13-14, 27, 30,32-33, , 8-10, 12-26, , 4, 8-26, 29-30, 33-37, 39-40, 43-46, volledig vanaf nr. 40 verspringt nummering jrg. van 58 naar , volledig volledig jrg. van 1956 heeft dezelfde nummer (73) als jrg. van Na 1971 houdt De Aankondiger op te bestaan. In het laatste nummer (25 dec. 1971) citeert de redactie het volgende: De verschillende moderne kommunikatiemiddelen zoals de geschreven pers, weekbladen, radio en televisie maken het de plaatselijke weekbladen nog moeilijker om voort te bestaan. 6

7 Merk in deze titel de verschillende sierlijke letters op. Ondernemerszin was de familie Laumans niet vreemd. Er was aan de drukkerij een winkel verbonden waar van alles kon worden aangekocht dat draaide of mechanisch was aangedreven (De Aankondiger, 5 juni 1910). Publiciteit voor een verfwinkel in hartje Antwerpen (De Aankondiger, 12 juni 1898). 7

8 DE HEISTENAAR 4 Voorheen Ons Nieuws en De Aankondiger titel van nrs. 1-5 : De Aankondiger en Ons Nieuws (DIT IS) ONSE SWANE 5 Katholiek en volksgezind weekblad voor Heist-op-den-Berg , 12-18, GAZET VAN HEIST-OP-DEN-BERG 6 Vlaamsch Katholiek Weekblad voor t Kanton , Omwille van papierschaarste door oorlogsomstandigheden werden Ons Nieuws en De Aankondiger versmolten tot De Heistenaar (van tot ). 5 In 1899 (rond Kerstmis) gesticht door Lodewijk Liekens. In 1913 hield het weekblad op te verschijnen. Het archief van Onse Swane ging grotendeels verloren. 6 Sinds 1919 te Putte uitgegeven door Modest Augustynen. Na 1940 heeft het blad vermoedelijk opgehouden te bestaan. 8

9 ONS NIEUWS 7 Volksgezind weekblad voor het kanton Heyst-op-den-Berg en omliggende plaatsen nov 1921 nov volledig nov 1922 nov , 40, 42 in slechte staat nov 1925 nov , 38 in slechte staat nov 1926 nov nov 1928 nov , 15-16, 19-22, 24, 26, 28-29, 32, 34, 44 nov 1929 nov , 8, 51 nov 1930 nov , 7-8, 17-21, nov 1931 nov , 21-22, 25, 27-28, 37, nov 1932 nov , 4-6, 8-10, 12, 20, 22 nov 1933 nov , 8-16, 38, 45, 47, 51 nov 1934 nov , 4, 7, 29-31, nov 1935 nov , 6-8, 17, 21, 23, 28-30, 37-38, nov 1936 nov , 19-30, 33, 36-37, nov 1937 nov , 15-16, 19, 22, 40, 42, nov 1938 nov , 5-52 nrs enkel voorpagina + in slechte staat nov 1939 dec (volledig) volgende jrg. heeft hetzelfde nr. (19) en begint terug te tellen vanaf nr * 10, 12-13, , 22-23, 25-27, 30, 32-35, 37, 39-41, volledig jan (volledig?) tussen mrt 43 en sept 44 vervangen door De Heistenaar. Onduidelijk of er nog een nr. 6 verschenen is binnen deze jrg. sep 1945 dec * 1-18 (volledig) volledig , 42-44, 46, nr. 38 volledig, van de anderen enkel p volledig enkel pagina s Eerste nummer verscheen op 20 nov De drukker-uitgever was koster Emiel Parmentier. Het blad werd in 1928 overgenomen door Frans Jacobs. Omstreeks werd de krant gedrukt in Haacht. 9

10 volledig enkel pagina s volledig enkel pagina s volledig enkel pagina s , 9, 15-16, 18-23, 26, 29, 31-36, 39, 42, , van nrs. 1-6 enkel pagina s volledig nummering jrg. verspringt in september , 21-24, 30, 48, 52 + bijvoegsels bij nrs. 1, 2, 6, 9, 25, 30, , 8, 31, 38-39, 41-43, van nr. 39 enkel pagina s , * 18, 44-49, volledig van nr. 13 enkele pagina s volledig van nr. 13 enkel pagina s volledig volledig laatste nr. van 65 is nr. 1 van volgende jrg , volledig vanaf nr. 50 verspringt nummering jrg. van 46 naar , 7-12, 14-28, volledig * volledig * 1-5, 7-14, 17, 19-22, nummering jrg. verspringt n.a.v. artikel R. Lambrechts (Ons Nieuws, jrg. 50, nr. 1) * , 15-39, 41-50, 52 nummering jrg. verspringt bij nr. 7 door samengaan met De Haachtenaar volledig * 6-16, 18-21, 23-28, van nr. 27 enkel deel * + 11* * 2-23, 25-26, 28, 31-33, * 2-27, , 13-27, vanaf nr. 8 verspringt nummering jrg. van 10 naar 11 10

11 * 2-23, 25-27, 31-42, 45, 47, 49, * 2-4, 6, 9-10, 13-28, * 3-17, 19-28, * 2, 15-27, van nr. 39 enkel deel * 3-5, 7-27, 31, van nr. 26 enkel p * Nummer jaargang is in één van de vorige jaren reeds gebruikt. De nummering van de jaargangen van Ons Nieuws is namelijk niet altijd consequent gebeurd. 11

12 Het eerste nummer van deze unieke jaargang die in de collectie wordt bewaard. Publiciteit van de Itegemse conservenfabriek L Abeille (Ons Nieuws, 20 december 1952). Is de titel van de recente film De hel van Tanger (2006) wel zo origineel? (Ons Nieuws, 20 december 1952) 12

13 DE ZONDAGSBODE 8 Katholiek Weekblad van Heyst-op-den-Berg en het omliggende Het enige nog bestaande nummer van deze verdwenen krant. 8 Verschenen vanaf sept in Heist-Goor door drukker-uitgever Emiel Parmentier. In aug (uitbreken WO1) hield het blad op met verschijnen. Het archief van De Zondagsbode werd later in de kleiputten van t Goor geworpen. 13

14 2. Regionale weekbladen DE KEMPENAAR Het grootste katholiek Vlaams weekblad , 41 + bijvoegsel bij nrs bijvoegsel bij nrs. 2, 30, 37, , 47 DE NIEUWE KEMPEN Katholiek Vlaamsch volksblad ONS WEEKBLAD Voor Hulshout, Booischot, Heultje en Bruggeneinde ,

15 3. Gemeentelijke en stedelijke weekbladen 9 DE KLAMPER Nieuws- en aankondigingsblad van Aerschot 1892 proefnummer HET BERICHTENBLAD Algemeen-, nieuws- en aankondigingsblad voor de stad & de provincie Antwerpen GAZET VAN BALDER , 7, 10-11, 20, , Deze weekbladen worden alfabetisch gerangschikt volgens de gemeente of stad waarop ze betrekking hebben. 15

16 NIEUW BERLAAR 10 Nieuwsblad voor Berlaar en omstreken , 14, volledig GAZET VAN BOOM EN WILLEBROECK Nieuws- en aankondigingsblad NIEUWSBLAD VAN GHEEL Onvolledig nummer In slechte staat , 6, 8 10 Verschijnt sinds Uitgever en opsteller: A. Janssens-Douwen, Berlaar. 16

17 DE HAECHTENAAR 11 Nieuws- en aankondigingsblad voor het kanton Haacht en omstreken , , 7-8, 10-12, 15, , 34, 38, , 8, 28, 35, 49, 51, , 13, 15, 18, 21, 23, 27, 32, 40, , 2 ADVERTENTIEBLAD van Lier en der omliggende steden en dorpen , 23-24, 28, 31, , 7, 29, , 35 GAZET VAN LIER Nieuws- en aankondigingsblad Te Haacht op gesticht door Frans Laumans, tot 1896 in Heist gedrukt. 17

18 DE FAKKEL Nieuwsblad voor Lier en omstreken DE LIERENAAR Nieuws- en aankondigingsblad van Lier, de provincie, het land en den vreemde DE NETESTAD Weekblad voor Lier en omstreken , 13-14, 17-22, 25, 33-35, 37-39, 42, 44-47, , 14-17, 19-22, 24-26, 32-38, 45-51, , 6-9, 30-38, 40-42, , , 9-13, 15-21, , 6-18, 20-39, , 16-19, 21-26, 28-32, , 6-16, 18, 30-32, 34-37, 39-42, ,

19 ONS LIER Volksweekblad voor Lier en omstreken DE SCHAPENKOP Katholiek weekblad DE STAD LOKEREN Godsdienst Taal - Vaderland DE DIJLEGALM Katholiek weekblad voor de stad en het arrondissement Mechelen

20 Naast de Franstalige krant La Dyle verdedigde de Vlaamstalige De Dijlegalm ook de katholieke belangen in Mechelen. MECHELSCH BERICHT Inhoudende de verkoopingen der notarissen van Mechelen en andere bekendmakingen Datum Jaargang Aanwezige nummers Annotatie MECHELSCH LEVEN Algemeen weekblad voor Mechelen Datum Jaargang Aanwezige nummers Annotatie GAZET VAN PUTTE12 12 Datum Jaargang Aanwezige nummers , 17-18, 20-32, 34-36, Annotatie Gesticht in Drukker-uitgever was Modest Augustijnen uit Putte. 20

21 Gazet van Putte, 26 juni GAZET VAN SINT-AMANDS en der omliggende dorpen. Nieuws- en aankondigingsblad

22 4. Vlaamsgezinde weekbladen HAROP Vlaamschstrijdend maandblad , 4 DE NOORDERKLOK Vlaamsch-Nationaal Strijdblad ONS RECHT Vlaamschgezind weekblad VLAANDEREN Onafhankelijk nationaal weekblad voor de Nederlanden

23 DE VLAMING Onafhankelijk nationaal weekblad voor de Nederlanden DE VOLKSVRIEND Vlaamsche stem DE WITTE KAPROEN Vlaamsch strijdblad , 9 23

24 De vernederlandsing van de Gentse rijksuniversiteit vond pas 20 jaar later plaats in 1930! 24

25 5. Weekbladen uit de 18 e en het begin van de 19 e eeuw GAZETTE VAN GHENDT 13 Met privilegie van syne keyzerlyke majesteyt In de titel van dit weekblad wordt Gent op verschillende manieren geschreven (Ghendt, Gend). 25

26 Dit krantennummer uit 1728 is het oudste in de collectie. Bovenaan links staat geschreven dat de krant 14 patt(acons) en 1 schell(ing) kost. 26

27 GAZETTE VAN ANTWERPEN Met privilegie van zyne keyzerlyke en koninklyk-apostolyke majesteyt POSTRYDER Ofte Gazette van Antwerpen

28 6. Andere weekbladen SALVATOR Weekblad voor den buiten DE STRAAL Orgaan der Vereenigde Liberalen van het Arrondissement Mechelen DE VRIJSCHUTTER 14 Weekblad voor handboogmaatschappijen en liefhebbers DE WAARHEID Strijdorgaan voor daadwerkelijk christendom , 4, 18, De Vrijschutter werd in 1881 in het Antwerpse gesticht en heeft meer dan tien jaargangen geteld. Het blad werd in Heistop-den-Berg gedrukt en uitgegeven door Frans Laumans. 28

29 DE WERKMAN , 1278 DE ZWEEP 15 Geïllustreerd weekblad met premiën volledig Weekblad opgericht als Vlaamsgezind strijdblad door Julius Hoste. Het gold als spreekbuis van de progressieve Vlaamsliberalen van Brussel en evolueerde naar een apolitiek geïllustreerd tijdschrift dat in 1958 opgevolgd werd door het sensationele Zondagsnieuws. 29

30 30

31 31

32 Register Advertentieblad 16 De Aankondiger 4 De Dijlegalm 18 De Fakkel 17 De Haechtenaar 16 De Heistenaar 7 De Kempenaar 13 De Klamper 14 De Lierenaar 17 De Netestad 17 De Nieuwe Kempen 13 De Noorderklok 21 De Schapenkop 18 De Stad Lokeren 18 De Straal 27 De Vlaming 22 De Volksvriend 22 De Vrijschutter 27 De Waarheid 27 De Werkman 28 De Witte Kaproen 22 De Zondagsbode 12 De Zweep 28 Gazet van Balder 14 Gazet van Boom en Willebroeck 15 Gazet van Heist-op-den-Berg 7 Gazet van Lier 16 Gazet van Putte 19 Gazet van Sint-Amands 20 Gazette van Antwerpen 26 Gazette van Ghendt 24 Harop 21 Het Berichtenblad 14 Mechelsch Bericht 19 Mechelsch Leven 19 Nieuw Berlaar 15 Nieuwsblad van Gheel 15 Ons Lier 17 Ons Nieuws 8 Ons Recht 21 Ons Weekblad 13 (Dit is) Onse Swane 7 Postryder 26 Salvator 27 Vlaanderen 21 32