Ten noorden van de A-10, oostelijk van

Transcriptie

1 Leven Op Daken heeft in ruim zes weken tijd de tot nu toe grootste van Europa gerealiseerd op het dak van het gerenoveerde kantoorgebouw Zuidpark Lab in Amsterdam. Er zijn naast vakken met sedumbeplanting ook vaste en verrijdbare bakken geplaatst waarin diverse groenten, fruit en kruiden gaan worden geteeld. Een wortelvaste dakbedekking met daaronder een detectiesysteem moet voorkomen dat er op de onderliggende kantoorruimte waterschade ontstaat. Lekkagedetectiesysteem moet problemen ondervangen Tekst en beeld: Joop Wilschut De houten plantenbakken waarin de moesbeplanting komt, zijn Ten noorden van de A-10, oostelijk van verkeersplein Amstel, ligt het gebouwencomplex Zuidpark. Eén van de gebouwen is kortgeleden volledig gerenoveerd en heeft nieuwe bestemmingen gekregen. Zo is er op de begane grond nu een theater en een bar annex restaurant gevestigd en zijn er opslagruimten voor een tuiniersbedrijf ingericht. De verdieping is verbouwd tot kantoorruimte, waarin onder andere een automatiseringsbedrijf huisvesting vindt. Op het dak van dit gebouw, loodrecht op de snelweg, is een moestuin/gebruikstuin van ruim m² aangelegd. Behalve enkele ontmoetingsplekken en vakken met sedumbeplanting, gaat op het dak ook groenten verbouwd worden. 6

2 DAKENRAAD NUMMER 108, JUNI 2012 Dakmoestuin dient meerdere functies ter plekke opgebouwd uit FCS hardhout en verduurzaamd vuren. Daarbij moet men denken aan slasoorten, koolgewassen, artisjokken en pronkbonen, maar ook aan aardappelen, fruit, aal- en kruisbessen, aardbeien en gangbare tuinkruiden in verschillende soorten. Zal men zich afvragen: waarom een moestuin op een dak in zo n drukke omgeving pal naast een snelweg? Opdrachtgever Jan Huijbregts heeft daarvoor een aantal argumenten (zie kader). Alvorens verder in te gaan op de samenstelling en opbouw van de moestuin zelf, eerst iets over de dakbedekking daaronder. Artist impression van de. In de groene vakken zit sedumbegroeiing en in de hoge bruine bakken de moesbeplanting. Detectiesysteem Een dak hoort à priori waterdicht te zijn. Toch kan het voorkomen dat er lekkage ontstaat door wat voor oorzaak ook. 7

3 Wédéflex. Onze wereld is voor iedereen. Ruim 30 jaar geleden ontwikkelde Wédéflex het recept voor duurzame dakbedekking. Een recept dat bekroond werd met de Levensloopverklaring door BDA. Daksystemen die veel langer meegaan, leveren veel minder afval op en zorgen voor minder CO 2. Wédéflex voelt zich verantwoordelijk voor mens en milieu en heeft al jaren een productlijn die daarbij past. Dat deden we toen. Dat doen we nu. En dat doen we morgen. Want: Onze wereld is voor iedereen. Wédéflex Duurzame Daksystemen, Zuid-Willemsvaart 14, Postbus 811, 5201 AV s-hertogenbosch Telefoon: , Telefax: , Internet:

4 DAKENRAAD NUMMER 108, JUNI 2012 Overzicht van het dak tijdens de opbouwfase. Rechts één van de lichtstraten en midden in de foto de twee dakonderbrekingen/ patio s. Als een dakvlak dan is gecompartimenteerd, is het lek redelijk snel te vinden. Bij het multidisciplinaire dak van Zuidpark met een moestuin en sedumbeplanting erop en dus een constante aanwezigheid van water is de kans op lekkage relatief gezien groter. Bovendien is het zaak sneller en veel nauwkeuriger te weten waar een lek zit. Om die reden is ervoor gekozen een lekkagedetectiesysteem aan te brengen: Smartex MX van de Duitse fabrikant Progeo. Dit systeem bestaat uit een sectie kabels waaraan sensoren zijn bevestigd. Over deze kabels komt een koolstofvlies te liggen. Zodra er ergens een lekkage optreedt, wordt het vlies vochtig, wordt de sensor die het dichtste bij de lekkage ligt geactiveerd en wordt de elektrische stroom door de kabels onderbroken. In de controlekamer komt dan een melding binnen en op een monitor is direct tot op de centimeter nauwkeurig te zien waar het probleem zit. Het grote voordeel is dat er geen volledig compartiment behoeft te worden onderzocht om het lek te vinden. Men weet exact waar men moet zijn voor reparatie. Bij Zuidpark zijn de kabels op afstanden van drie meter h.o.h. gelegd en zitten de sensoren ook op drie meter uit elkaar d.05 51m1 110m d.01 35m1 d.02 39m1 39m1 53m d.03 35m1 39m1 39m1 39m1 22m1 d m1 37m1 d m Plattegrond van het dak met de indeling in sedumvakken, de betegeling en de stroken met plantenbakken. Legenda 705 m² sedum m² tegels 270 m² hoogte >700 mm 78 m² verplaatsbare bakken, substraat 20 cm (65 bakken) 14 m2 grind 4.5 m1 FR-50 9 Betonegel 50x50x5 cm afschotvolgend op rubber Plantenbak, in het werk gemonteerd, 80x80 cm (bxh),

5 DAKENRAAD NUMMER 108, JUNI 2012 Dakbedekkers leggen een kabels met sensoren van het Smartex systeem op de juiste plaats. Waarom een moestuin op het dak? Menigeen zal zich afvragen waarom je een moestuin zou aanleggen op een dak? Ontwikkelaar Jan Huijbregts heeft daar een filosofie over. De consequenties van leegstand en economische crisis zijn ook in de vastgoedwereld voelbaar. De vastgoedsector is gebaat bij een nieuw business model waarin duurzaamheid, sociale relevantie en maatschappelijke verantwoordelijkheid samenkomen op een manier dat er ook geld mee wordt verdiend. Toekomstgericht Ontwikkelaar en opdrachtgever Jan Huijbregts. ondernemerschap in vastgoed betekent dat we laten zien wat we met een gebouw met leegstand, kunnen doen in het belang van het milieu, de motivatie van werkende mensen en zakelijk succes. Mijn credo is: The Building is The Network. Een kantoor is volgens hem niet louter een werkplek meer, maar vooral een plaats om elkaar te ontmoeten. Zuidpark is herontwikkeld vanuit de gedachte dat het gebouw energie en creativiteit van mensen samenbrengt in een duurzame omgeving. Maar dat beperkt zich niet tot het binnenste van een gebouw. Vandaar de, die vanaf 6 juni in gebruik is genomen door onder andere de huurders, lokale tuinders en scholen die zijn geïnteresseerd in lokaal gekweekte groenten. De scholen kunnen ten behoeve van educatie op het gebied van de stadslandbouw deze tuin op het dak in de toekomst gaan bezoeken. De oogst wordt deels gebruikt in de locale horeca van Zuidpark. De Smartex-kabel is plat voor het gedeelte dat onder de dakbedekking verdwijnt en rond daar waar de kabel er onderuit komt. Het koolstofvlies wordt uitgerold over de sensorkabel en ligt los onder de dakbedekking. Hierdoor ontstaan er compartimenten van negen vierkante meter. Het totale dak is opgedeeld in twee segmenten. Per segment lopen de kabels naar de kopkanten van het gebouw, waar ze tezamen komen, als een bundel naar binnen worden gevoerd en daar worden aangesloten op een kast. Vanaf deze kast lopen de signalen naar een centraal meldpunt en vandaar via een online verbinding naar een PC bij in dit geval Mastum Daksystemen. Daar wordt het dak 24 uur per dag gecontroleerd en bij calamiteiten wordt er direct via een SMS of een een melding verstuurd naar de juiste persoon om actie te nemen. Nieuwe toplaag Het Smartex detectiesysteem moet uiteraard onder de dakbedekking komen te liggen. Op het dak in Amsterdam was weliswaar kort geleden een nieuwe dakbedekking gelegd, maar het was ondoenlijk daar nog een detectiesysteem onder aan te brengen. Vandaar dat het systeem op de bestaande dakbedekking is gelegd en men er een nieuwe éénlaagse toplaag overheen heeft gebracht. Deze toplaag is een gemineraliseerde wortelwerende SBS-dakbaan, Leven op Daken, dik 4 mm. De laag, waarvan alleen de naden zijn gelast, kon losliggend worden verwerkt, omdat het gehele dakvlak wordt geballast met betontegels of een laag substraat voor de sedumbedekking. De kabels van het detectiesysteem zijn verzameld in de overstekende goten op de kopzijden van het gebouw en daar tot aan het punt waarop ze naar binnen worden gevoerd, afgedekt met stroken van dezelfde dakbedekking als de toplaag. Het koolstofvlies, breed circa twee meter, is gelegd met overlappen van 150 mm. De Leven op Daken baan komt losliggend over het koolstofvlies en wordt alleen bij de naden gelast. 10

6 DAKENRAAD NUMMER 108, JUNI 2012 Projectgegevens Opdrachtgever : Bedrijvencomplex Zuidpark, Amsterdam Aanleg daktuin : Leven op Daken, De Meern Dakbedekking : Mastum Daksystemen, De Meern Begroening : Van der Tol, Amsterdam Advisering en aanleg moestuin : Biet & Boon, Hagestein Start uitvoering : 24 april 2012 Oplevering : 6 juni 2012 Op sommige plaatsen langs de dakrand staat een hekwerk maar het merendeel is afgeschermd met vaste, houten plantenbakken. 11

7

8 DAKENRAAD NUMMER 108, JUNI 2012 Driedeling Het dakvlak is in de lengterichting van circa 100 meter te verdelen in drie stroken. In de middelste strook bevinden zich op de kopzijden twee dakopbouwen: aan de ene zijde een trappenhuis met liftschacht en aan de andere zijde een noodtrappenhuis en verschillende installatieunits. Daartussenin liggen nog twee lichtstraten van 10 x 2,5 meter en twee dakonderbrekingen met dezelfde afmetingen, zijnde twee patio s van de onderliggende verdieping. De ruimte daartussen is grotendeels opgevuld met sedumvakken. In de twee buitenste stroken zijn ook nog enkele wat kleinere sedumvakken opgenomen en in elke strook twee gebieden waar tafels en banken staan als ontmoetingsplaatsen. Het gehele dakvlak met uitzondering van de sedumvakken is bestraat met grijze betontegels 500 mm x 500 mm x 50 mm gelegd op rubberen tegeldragers. De bestrating volgt de afschotlijnen van het dak. De leeftuin/moestuin loopt niet door tot op de dakrand, maar ligt ongeveer één meter terug. Rondom loopt een gootconstructie, waarin onder andere zoals al aangegeven de bekabeling van het detectiesysteem is verzameld. De afscheiding van tuin op goot bestaat voor het overgrote deel uit vaste plantenbakken. Slechts op een paar plaatsen aan de zuid- en westzijde staat een hekwerk van roestvast staal met een glazen beplating. De vaste plantenbakken zijn ook gebruikt als afscheiding tussen de twee buitenste en de middelste dakstrook en hier en daar zijn er van dit soort bakken haaks op de andere geplaatst om met stroken een zekere vakverdeling te geven. Opbouw tuinonderdelen De vaste plantenbakken, 800 mm hoog en breed, maar mm hoog waar ze grenzen aan de dakrand, staan rechtstreeks op de betontegels. Ze zijn gemaakt van frames van FSC hardhout 50 mm x 50 mm en bekleed met verduurzaamde vuren planken van 18 mm dik. Aan de binnenzijde is allereerst een wortelwerende folie aangebracht. Vervolgens zijn de bakken van onder naar boven opgevuld met 200 mm EPS, een dampopen vlies Zinco TGV 21, een drainageplaat Zinco FD 40, een scheidingsvlies Zinco SF en daktuinsubstraat, hier circa 400 mm. Behalve vaste plantenbakken staan er ook enkel verrijdbare plantenbakken op het dak. Deze bakken van mm x mm en 300 mm hoog zijn gemaakt van hetzelfde hout en geplaatst op kunststof pallets, waardoor ze met een palletsteekwagen zijn te verplaatsen. De opbouw van deze plantenbakken is nagenoeg gelijk aan die van de vaste. De enige verschillen zijn dat de beschermfolie onder de drainagelaag een Zinco SSM 45 is, er geen EPS als opvulling is gebruikt en de substraatlaag wat dunner is. De sedumvakken zijn gevuld met drainage/ watersparende elementen Zinco XD20 met daarop 60 mm Zinco Extensief substraat. De vakken zijn ingeplant met het standaard sedummengsel van 16 stuks per vierkante meter. Ter plaatse van de aansluitingen op het opgaande werk is dakgrind aangebracht in strookbreedtes van ongeveer 250 mm. De tegels zijn gelegd en de vakken voor het sedum zijn daarin uitgespaard. Bundeling van de kabels van het Smartex detectiesysteem in de goot aan de kopkant van het gebouw. Om de plantenbakken van water te voorzien is een geautomatiseerde druppelleiding beregeningsinstallatie inclusief breaktank geïnstalleerd. Dit watergeefsysteem werkt met druppelaars van 2 liter per uur bij 3 bar druk, waarmee de beplating afgepast en volgens behoefte water kan worden gegeven. Voorbeeldfunctie De is gerealiseerd door Leven op Daken. Haar rol is dat de volledige opbouw onder een tienjarige verzekerde garantie valt conform het Leven op Daken stappenplan. Dit plan houdt in dat er één aanspreekpunt is voor alle disciplines, een volledige begeleiding op het werk door BDA Dakadvies en een garantie, die alle schade dekt bij calamiteiten aan de waterdichte laag inclusief het afhalen van de complete inrichting van het meervoudig ruimtegebruik; in dit geval de. Mastum Daksystemen (dakbedekking), Van der Tol Hoveniers (daktuinelementen) en Biet & Boon (beplanting) hebben de in ruim zes weken tijd gerealiseerd en op 6 juni opgeleverd. Deze datum stond muurvast, want het dak was als praktijkvoorbeeld van Urban Farming op een dak door de bezoekers van Provada 2012 te bezichtigen. Over de bevindingen was op het moment dat dit artikel werd geschreven nog niets bekend. Maar dat het bijzonder is, zal duidelijk zijn. Meer over dit onderwerp in Dakenraad: De langste daktuin ter wereld, nr. 104, oktober Daktuinders, nr. 107, april Groente van het dak, nr. 108, juni