STADIONVERBODEN IN NEDERLAND

Transcriptie

1 STADIONVERBODEN IN NEDERLAND Door Lorenzo de Bever Studentennummer

2 Hoofdstuk 1 - Inhoud onderzoek stadionverboden 1. Wat is het onderwerp van je onderzoek? Het onderwerp van het onderzoek is stadionverboden in Nederland. 2. Waarom wil je dit onderzoeken? Voor wie (welk publiek/doelgroep) levert dit onderzoek relevante informatie of inzichten op? Voor voetbalsupporters is een stadionverbod het ergste wat hen kan overkomen. Door de toename van stadionverboden is het relevant om te onderzoeken waar het aan ligt en wat eraan wordt gedaan. Dit onderzoek levert relevante informatie en inzichten op voor voetbalsupporters en voor voetballiefhebbers. 3. Is er een actuele aanleiding? Welke? Nu.nl plaatste medio oktober een artikel op hun website over de toename van stadionverboden. Meer supporters hebben het afgelopen voetbalseizoen 2017/2018 een stadionverbod opgelegd gekregen dan het seizoen ervoor. Het aantal vuurwerkincidenten en brandstichting is gestegen van 108 naar 225 en dat is opvallend. 4. Hoe luidt de precieze onderzoeksvraag? Formuleer zo kernachtig mogelijk één (open) onderzoeksvraag. Wat doet men eraan om stadionverboden tegen te gaan? 5. Welke deelvragen moet je achtereenvolgens aan de orde laten komen om het antwoord op de hoofdvraag te kunnen geven? Formuleer alleen echt relevante deelvragen en zet ze in een logische volgorde. Deelvraag 1: Wat zijn de redenen van het toename in het aantal stadionverboden? Deelvraag 2: Wat is de rol van KNVB om het aantal stadionverboden tegen te gaan? Deelvraag 3: Wat doen clubs er zelf aan om stadionverboden te voorkomen? Deelvraag 4: Wat is de rol van de politie om het aantal stadionverboden tegen te gaan? Deelvraag 5: Wat zijn de ervaringen van supporters? 2

3 Hoofdstuk 2- Wat is een stadionverbod? In Nederland bestaan er twee soorten stadionverboden. Het civielrechtelijke stadionverbod wordt opgelegd door de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond (KNVB) naar aanleiding van een melding van het openbaar ministerie of de betaald voetbalorganisatie (BVO). De KNVB baseert zijn stadionverboden op de standaardvoorwerpen (KNVB, 2018). Bij bepaling van de hoogte en de duur van het stadionverbod houdt de KNVB zich meestal strak aan de richtlijn termijn stadionverbod. Een supporter kan bij het krijgen van een stadionverbod binnen twee weken een beroepschrift indienen bij de commissie stadionverboden van de KNVB. De (straf)rechter kan een strafrechtelijk stadionverbod opleggen in de vorm van een voorwaarde bij een voorwaardelijke straf. Houdt een veroordeelde zich niet aan de voorwaarde dan wordt de voorwaarde omgedraaid in een straf. Een voorwaardelijke straf wordt niet uitgevoerd indien de veroordeelde de voorwaarde niet overtreedt. Bij sprake van een strafrechtelijk stadionverbod overtreedt de veroordeelde de voorwaarde als hij zich in een stadion bevindt. 3

4 Hoofdstuk 3 - Beantwoording deelvragen 5 Deelvraag 1: Wat zijn de cijfers rondom stadionverboden in de afgelopen vijf seizoenen? Incidenten in seizoen 2014/2015 In het seizoen 2014/2015 werd een fors aantal stadionverboden uitgedeeld, vooral vanwege geweldsincidenten. In dat seizoen kregen maar liefst tachtig Feyenoord-supporters een SV opgelegd vanwege de zware rellen in Rome. Na ongeregeldheden rondom de wedstrijd FC Den Bosch FC Oss in de toenmalige Jupiler League werd er zelfs 98 voetbalfans een verbod opgelegd. Huidige situatie In de Eredivisie en in de Eerste Divisie nam het aantal vuurwerkincidenten toe, dat blijkt uit het jaarverslag van Voetbal en Veiligheid (Nederlandse Politie, 2018). Er is zelfs sprake van een ruime verdubbeling van het aantal vuurwerkincidenten. Er wordt meer vuurwerk afgestoken binnen het stadion dan erbuiten. In totaal zijn er 89 stadionverboden meer opgelegd in het seizoen 2017/2018 ten opzichte van het seizoen 2016/2017. Welke rollen spelen de KNVB, de politie en de betaald voetbalorganisaties hierin? Welke maatregelen moeten de desbetreffende organisaties nemen om het aantal stadionverboden ieder jaar te verminderen? In de onderstaande tabel ziet u voor welke delicten voetbalsupporters een stadionverbod kregen opgelegd in de voorgaande seizoenen. Delict 2014/ / / /2018 Spreekkoren/belediging Confrontatie/vechtpartij/geweld Vuurwerk/brandstichting Betreden speelveld Gooien van voorwerpen Vernieling Overig (baldadigheid, huisvredebreuk, overtreding APV, etc.) Totaal: Stijging stadionverboden Na het hoge aantal stadionverboden in het seizoen 2014/2015 daalde het aantal SV s in de daaropvolgende twee seizoenen. Opnieuw vond er een stijging plaats van bijna honderd 4

5 stadionverboden in het seizoen 2017/2018. Een opvallende statistiek is dat het aantal vuurwerkincidenten het afgelopen seizoen verdubbelde. Deelvraag 2: Wat is de rol van de KNVB om het aantal stadionverboden tegen te gaan? De KNVB ziet het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid om het aantal overtredingen met betrekking tot een stadionverbod terug te dringen, dat zegt Lars Mulder, persvoorlichter van de KNVB. Wij als KNVB, de BVO s, het openbaar ministerie, de politie, de burgemeesters en de supporters spelen hier een belangrijke rol in. Volgens Mulder neemt de KNVB de volgende acties om overtredingen tegen te gaan. - Clubs moeten van de gemeente een veiligheidsverklaring hebben voor hun stadion, anders krijgen ze geen licentie om betaald voetbal te mogen spelen. - Het project: Veilig, gastvrij en toegankelijk voetbal in 2020 (KNVB, 2017). - De KNVB trekt zelfs langs clubs om de laatste ontwikkelingen te peilen. Overtredingen die veelvuldig voorkomen in de stadions worden besproken en waar nodig volgt een tegenreactie. -Regelmatig organiseert de KNVB-bijeenkomsten voor BVO s, veiligheid is het belangrijkste onderwerp (overtredingen tegengaan valt hier ook onder). -Ter toevoeging organiseert de KNVB in oktober een middag voor persvoorlichters uit de Eredivisie en de Keuken Kampioen Divisie. Zij grijpen deze middag aan om samen in gesprek te gaan over bijvoorbeeld vuurwerk in stadions. De BVO s zijn na deze middag al beter op de hoogte en we hopen dat dit een nog betere samenwerking gaat opleveren. -Digitale meldplicht (KNVB, z.d) -Innovatieve camerasystemen in stadions om overtreders nog sneller op te sporen. Deelvraag 3: Wat doen clubs er zelf aan om stadionverboden te voorkomen? PSV Eindhoven heeft twee supporters coördinatoren in dienst. Eén van hen in Andre Coensen en hij is verantwoordelijk voor de bekende harde kern van de club. Hij fungeert als aanspreekpunt voor de club en de supporters. Coensen is van mening dat elke BVO een supporters coördinator in dienst moet nemen. Een fulltime supporters coördinator heeft een goede relatie met de achterban van de club. Hij kan er preventief voor zorgen dat gewelddadige supportsacties worden voorkomen of verijdeld. Ik ben eigenlijk een soort ombudsman tussen de club en de supporters. Coensen vindt dat men als club het vertrouwen moet hebben in hun eigen supporters. Het zijn geen hooligans, maar het zijn wel mensen die wat enthousiaster een voetbalwedstrijd beleven. Bij PSV geven wij verschillende supportersgroepen het vertrouwen en zo zie je maar dat er eigenlijk nooit wat gebeurd. De band tussen de club en de supporters moet honderd procent goed zijn. Als de supporters misbruik maken van het vertrouwen dan ondervinden ze vanzelf de consequenties. De vertrouwensband tussen PSV en de supporters probeer ik te allen tijde in stand te houden en ik vind dat meer eredivisieclubs ons voorbeeld moeten volgen, vervolgt Coensen. In het Philips Stadion van PSV hangen ook zeer geavanceerde camera s dus de club kan altijd zien wat mensen op de tribune uitspoken. Coensen attendeert de supporters er ook op en 5

6 waarschuwt hen om geen rare dingen te doen. De camera s kunnen zelf zo ver inzoomen dat ze de vullingen in je tanden kunnen zien. Deelvraag 4: Wat is de rol van de politie om het aantal stadionverboden tegen te gaan? De politie-inzet rondom wedstrijden in het betaald voetbal is verminderd. Dat heeft te maken met normalisatie, zegt Koen van Langen, coördinator supportersbegeleiding bij NAC Breda van politie-eenheid Zeeland/West-Brabant. Normalisatie betekent gastvrij voetbal en dat vinden wij erg belangrijk. Gezinnen moeten naar het voetbal kunnen gaan met een gastvrij gevoel. Een op een fouilleren hoort daar niet bij. Het aantal vuurwerkincidenten zijn afgelopen seizoen verdubbeld. De politie probeert met vroeg repressie eventuele raddraaiers te herkennen. Er is een samenwerking met de BVO s om supporters te waarschuwen die op de rand van onwenselijk gedrag zitten. Ook beschikken BVO s over geavanceerde camera s in het stadion waarbij eventuele overtreders makkelijk herkenbaar zijn. Wij waarschuwen hen dat ze in beeld zijn. Ook zijn er verschillende invallen geweest door de landelijke eenheid. Mensen die vuurwerk bestellen op binnenlandse en/of buitenlandse websites worden opgezocht en vervolgens wordt het vuurwerk in beslag genomen. Volgens Van Langen is de politie niet verantwoordelijk voor het geven van voorlichtingen op het gebied van stadionverboden. Wij kunnen als politie geen stadionverboden uitdelen. Wij zijn verantwoordelijk voor de handhaving van de veiligheid. Die verantwoordelijkheid rondom het uitdelen van stadionverboden ligt bij de BVO s, de KNVB en justitie. Als je een wedstrijdkaartje koopt bij een voetbalclub dan heb je je aan de huisregels te houden van de desbetreffende club. Als je die overtreedt, dan ben je strafbaar en kan de club zelf besluiten om iemand een stadionverbod op te leggen. Deelvraag 5: Ervaringen van supporters Mike M kreeg twee seizoenen geleden een stadionverbod bij zijn club Feyenoord. Dat was tijdens een wedstrijd in de Europa League, zegt M die wegens privéomstandigheden anoniem wil blijven. Bij Feyenoord wordt er al heel snel een stadionverbod uitgedeeld. Het 6

7 lijkt soms wel of de club ons niet in het stadion wil hebben. Ik ga altijd overal naartoe, maar nu kreeg ik een stadionverbod, omdat ik op de trappen bleef staan en dat mocht niet. M zou graag willen zien dat er een klankbord komt bij clubs waarbij supporters hun onvrede kunnen uitten. Het is volgens M belangrijk dat supporters door de club worden gehoord en niet dat zij altijd tegen worden gewerkt. Ik denk dat er iemand nodig is die als woordvoerder fungeert vanuit de supportersgroep richting het bestuur van Feyenoord, zodat supporters ook hun ontevredenheid kunnen uitspreken in sommige dingen. M is van mening dat goede communicatie tussen supporters en de club alleen maar pluspunten kan opleveren. Als wij een actie doen op de tribunes die is goedgekeurd door het bestuur is dat een groot voordeel. Iedereen kan op een vredige manier genieten van de sfeer en supporters zijn ook tevreden. Jan S kreeg na de rellen van Feyenoord-supporters in Rome in 2014 ook een stadionverbod opgelegd van twee jaar. Dat ligt echt aan een incompetente organisatie, vond S die ook liever anoniem blijft. Wij hadden al ruim van tevoren gecommuniceerd met Feyenoord dat we met man zouden afreizen naar Rome. In Rome liep het volledig uit de hand en zorgde de mobiele eenheid ervoor dat de rust wederkeerde. Dat kan ik weerleggen. Als Feyenoord juist had gecommuniceerd met de autoriteiten in Rome dan was er niks aan de hand. Volgens S waren er geen toiletvoorzieningen voor de grote supportersgroep en werd alcohol verkocht door straatverkopers in flesjes. We mochten in geen enkele kroeg naar binnen. We werden overal geweigerd en dan plas je maar in een hoekje. Je bent een grote groep dus dat moet gemanaged worden. Het ontbrak echt aan een goede organisatie en dat is mede de verantwoordelijkheid van Feyenoord. S sluit zich aan bij M dat supporters gehoord moeten worden. Hij zegt dat als Feyenoord had gezorgd voor de juiste organisatie dat de ellende in Rome niet was gebeurd. S zei dat hij zich als een kat in het nauw voelde, omdat de ME het plein op kwam waar de Feyenoord-supporters zich bevonden. Iedereen werd geslagen en dat is geen grap, natuurlijk zijn we niet allemaal lieverdjes, maar dit heb ik nog nooit meegemaakt. Ik kreeg een stadionverbod opgelegd omdat ik herkenbaar op de foto stond van de politie in Rome. S vindt dat voetbalclubs meer met hun eigen supporters in gesprek moeten gaan. Clubs moeten van hun supporters houden en niet tegenwerken of in de steek laten. Ik denk dat een supporters coördinator die aanzien heeft bij de harde kern een goede stap is richting de juiste communicatie met Feyenoord om op die manier stadionverboden en andere onenigheden tegen te gaan. Hoofdstuk 4 - Conclusie Om antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag - Wat doet men eraan om stadionverboden tegen te gaan - is het belangrijk om eerst de huidige situatie in kaart te brengen. Meer stadionverboden en een verdubbeling van het aantal vuurwerkincidenten. Dit is een slechte zaak en betekent niet veel goeds voor de toekomst. Zowel de clubs, de KNVB en de politie dragen ieder zijn steentje bij. Het is afwachten of het incidenten in de komende seizoenen dalen of stijgen. 7

8 8

9 Hoofdstuk 5 - Discussie De discussie geeft een aantal feedbackpunten weer die in een eventueel volgend onderzoek rondom dit onderwerp meegenomen kunnen worden. Dit onderzoek is voor een groot deel gebaseerd op theorie. Daarnaast zijn er verschillende interviews gehouden om een compleet beeld te kunnen vormen over de huidige situatie rondom het onderwerp stadionverboden. Voor een volgend onderzoek is het verstandig om verschillende clubs te spreken over hun aanpak om stadionverboden tegen te gaan. In dit onderzoek is bewust gekozen voor één club, namelijk de huidige landskampioen, PSV. PSV is een voorbeeld voor andere BVO s op het gebied van stadionverboden. Dit is dan ook direct de reden waarom gekozen is om met de supporters coördinator van deze club in gesprek te gaan. In een volgend, dieper onderzoek is het verstandig om meerdere clubs te spreken over hun aanpak, zodat er een nog completer totaalbeeld gevormd kan worden. De uitspraken van de KNVB en de politie zullen bij interviews van andere personen niet veel van elkaar moeten verschillen, dit heeft als reden dat zij duidelijke richtlijnen hebben die algemeen bekend zijn bij de supporters en belangengroepen. De theorie uit dit onderzoek bevat goed onderbouwde bronnen en deze bronnen kunnen in een volgend onderzoek altijd geraadpleegd worden voor meer details en inzichten. 9

10 Hoofdstuk 6 - Literatuurlijst Brabands Dagblad. (2015). Forse stijging van stadionverboden; meeste na rellen FC Den Bosch-FC Oss. Geraadpleegd oktober 2018, van Nederlandse Politie. (2018). Jaarverslag Voetbal en veiligheid seizoen 2017/2018. Geraadpleegd oktober 2018, van def-civ-voetbal-jaarverslag-2018-di.pdf In dit jaarverslag heb ik alle cijfers rondom de stadionverboden kunnen vinden en gebruikt voor mijn onderzoek. In dit onderzoek kon ik precies zien voor welke delicten er stadionverboden zijn uitgedeeld en dat heb ik vervolgens goed kunnen weergeven in een tabel. KNVB. (2014). Koninklijke Nederlandse Voetbalbond standaardvoorwaarden. Geraadpleegd oktober 2018, van september-2014 KNVB. (2018). Richtlijn termijn stadionverbod seizoen 2018/ 19. Geraadpleegd oktober 2018, van KNVB. (z.d). De voetbalwet. Geraadpleegd oktober 2018, van KNVB. (2017). Toegankelijkheid, gastvrij en veilig voetbal; mouwen opstropen nu. Geraadpleegd oktober 2018, van Gesproken bronnen Koen van Langen, coördinator supportersbegeleiding bij NAC Breda van politie-eenheid Zeeland/West-Brabant. Waarom heb ik gekozen voor Van Langen als bron voor mijn onderzoek? Politie is standaard aanwezig bij voetbalwedstrijden. Zij zorgen voor de handhaving van de orde en veiligheid rondom voetbalwedstrijden in het betaald voetbal. De politie heeft een samenwerkingsverband met betaald voetbalorganisaties. In samenspraak met de BVO kunnen zij eventuele raddraaiers herkennen door middel van geavanceerde camera s in en rondom het stadion. Met vroeg repressie proberen zij deze mensen te waarschuwen om op die manier een stadionverbod te voorkomen. Doordat de politie nauw betrokken is bij het 10

11 betaald voetbal leek het mij daarom de juiste bron om te spreken omtrent het onderwerp stadionverboden. Andre Coensen, supporters coördinator PSV Eindhoven. Coensen is supporters coördinator van PSV Eindhoven. Een bron die niet mocht ontbreken in dit onderzoek. PSV is een van de voorlopers op het gebied van supportersbeleid. Het voordeel van een supporters coördinator is dat hij nauw betrokken is bij de harde kern van de club. Hij weet wat er speelt bij de supporters en fungeert als een soort ombudsman tussen de club en de supportersschare. Coensen is een goede bron in dit onderzoek, omdat hij uitlegt hoe zij te werk gaan bij PSV om stadionverboden te voorkomen. Hij heeft een goede kijk hoe het achter de schermen bij een betaald voetbalorganisatie werkt op het gebied van supportersbeleid. Lars Mulder, persvoorlichter KNVB. De KNVB kan in dit onderzoek ook zeker niet ontbreken. De KNVB verzorgt alle wedstrijden in het Nederlands betaald voetbal en ziet het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid om het aantal stadionverboden terug te dringen. Mulder heeft mij uitgelegd wat zij doen om stadionverboden tegen te gaan en daarom is de KNVB onmisbaar voor dit onderzoek. Mike M en Jan S, twee supporters met een stadionverbod Om de doelgroep zelf aan het woord te laten, leek mij ook verstandig in dit onderzoek. Zo konden zij hun ervaringen delen en zeggen wat zij in hun ogen nodig vinden om stadionverboden tegen te gaan en hoe zij het in toekomst graag willen zien. 11