Terugblik informatieavond Van Gas Los - pilot

Transcriptie

1 Terugblik informatieavond Van Gas Los - pilot Maandagavond 4 juni 2018 in t Manneke in Berkel en Rodenrijs Learnings Mensen zijn zeker geïnteresseerd en ook bereid om te investeren in hun huis, mits ze vertrouwen hebben in het product. Mensen blijven geen fan van vastrecht door angst voor monopolie en verhogingen. Enkelen vragen of ze niet meer kunnen investeren en de bodemlus zelf betalen. Interessant, omdat het toch al om een aardige investering gaat. Dergelijke avond wordt als positief ervaren. Snappen dat ze wat moeten, dus fijn dat ze kennis kunnen maken met een goed product. Setting was: het is een kans, u bent tot niets verplicht. Alle professionals aanwezig om vragen te beantwoorden. De vorm van de avond is belangrijk: mensen hebben erg veel vragen, waardoor het echt een ruime avond in beslag neemt. Veel vragen tussendoor kan zorgen voor minder structuur in het verhaal. Uitnodiging + opkomst Uitnodiging verstuurd naar 58 huisadressen rondom Briellestraat. Daarnaast ook naar raadsleden, Nieuwe Lansinger Stroom en Lansingerland Samen Duurzaam. Professionals aanwezig van Helena, PSJ contract support, Svn bank, PZH, gemeente LL, Vaillant. Journalist van De Heraut was aanwezig. Op de informatieavond zijn zo n 65 gasten afgekomen, waarvan 50 inwoners en in elk geval 6 raadsleden. Het aantal huishoudens wordt geschat op 30. De opkomst van de 58 huishoudens die voor de informatiebijeenkomst zijn uitgenodigd is dus ongeveer 50%. Verloop van de avond Start bijeenkomst met welkomstwoord en inleidende presentatie van Cora Gijswijt, programmamanager Duurzaamheid bij gemeente Lansingerland. Zij gaf uitleg over: - De energietransitie in Nederland, wat dat betekent voor Lansingerland en voor de inwoners. - De proeftuin en mogelijke subsidie vanuit ministerie BZK. - Waarom een pilot in de Havenbuurt en waarom gemeente dit concept aanbeveelt/onderstreept/goed vindt. Namelijk: een bewezen technisch concept (weliswaar één woning gedurende één jaar) en potentiele werkgelegenheid creëren voor (lokale) installatiebedrijven en aannemers. Daarna het woord gegeven aan Fred Verharen van Helena Sustainable Innovations. Hij gaf een toelichting op het technisch concept, de aanpak en de financiële aspecten: - met eerst de aanleg infrastructuur voor de opslag van de eigen opgewekte warmte als alternatief voor een gasaansluiting, - waar vervolgens relatief eenvoudig de water-waterwarmtepomp en de PVT zonnepanelen voor de eigen warmteopwekking op aangesloten kunnen worden. - met lage woonlasten door meest duurzame oplossing en lage investerings-/financieringskosten met een grootschalige prefab plug & play aanpak - met volledige ontzorging op basis van een totaal pakket inclusief financiering. Uit de zaal kwamen veel vragen. Hierdoor ontstond een levendig gesprek en levendige discussie over het concept. Er is ruim anderhalf uur besteed aan het beantwoorden van de vragen en het reageren op reacties uit de zaal. Daardoor kwam de structuur van de toelichting enigszins onderdruk te staan. Hoewel er dus veel ruimte was voor vragen, werd dit achteraf door de bezoekers als rommelig ervaren en dat kwam terug in de evaluatieformulieren.

2 Gestelde vragen Bezoekers hadden zich duidelijk voorbereid en stelden goede vragen. Er werden goede kritische vragen gesteld, zoals bijvoorbeeld over een waarborg/vangnet voor als de pilot zou mislukken. Over het feit dat het bij één woning werkt, zegt dat voldoende over de slagingskans. Hoe het zit als men bijvoorbeeld al zonnepanelen heeft. In de tabel aan het eind van dit verslag staat een opsomming van de gestelde vragen en de antwoorden. Evaluatieformulieren 24 inwoners hebben het evaluatieformulier ingevuld/ingeleverd. Ook een raadslid, de voorzitter van Nieuwe Lansinger Stroom en twee geïnteresseerden uit Rotterdam hebben het formulier ingevuld. Dat betekent dat we van 20 huishoudens een reactie hebben, waarvan er 1 huishouden heeft aangegeven geen interesse te hebben. 19 wel. Naar schatting hebben 10 huishoudens het evaluatieformulier (nog) niet ingevuld. 60 % van de huishoudens, die de bijeenkomst hebben bezocht en het informatieformulier hebben ingevuld gaf aan dat zij interesse hebben. Al met al kan geconcludeerd worden dat er veel interesse bij de bewoners is maar bewoners daar ook nog wel voorwaarden en vragen bij hebben. Gezien de hoeveelheid nieuwe informatie en het aantal vragen zal er op korte termijn behoefte zijn voor een tweede informatieavond. Dan kunnen ook de bewoners, die deze keer verhinderd waren worden geïnformeerd. En nu Op de website van Helena Sustainable Innovations zetten we de presentatie, dit verslag en de veel gestelde vragen met antwoorden van de informatieavond. Hierover informeren wij de 58 huishoudens. Wij organiseren op korte termijn een volgende informatieavond voor de huishoudens die zich als geïnteresseerde geregistreerd hebben, n.a.v. de eerste brief en de informatieavond. De interesse is hoog, we moeten er alles aan doen om de mensen vast te houden. Contact houden is daarbij essentieel.

3 Vraag De elektra die je opwekt, maar niet gebruikt, wat gebeurt daarmee? Antwoord De elektra, die je niet gebruikt, wordt aan het net geleverd, waarvoor de salderingsregeling geldt. Waarom elektra niet ook opslaan bij de woning? Zolang de salderingsregeling geldt, is dit financieel niet aantrekkelijk. Het net biedt immers gratis opslag. Wij houden wel rekening met opslag en teruglevering van elektriciteit in een thuisbatterij of EV-auto. De oplossingen hiervoor zijn op dit moment nog te duur of nog niet marktrijp. Hoe zijn de nadelige gevolgen gewaarborgd? Bijvoorbeeld bij een niet-werkende warmtepomp, verkeerd boren, toch hogere vastrechtkosten dan nu berekend? M.a.w.: wie gaat de kosten betalen als dit mislukt? Staat de gemeente of overheid garant? (warmtewet: niet duurder dan huidige gasrekening) Niet werkend systeem: Installateurs en leverancierszijn o.a. gecertificeerd voor de BRL en BRL voor respectievelijk het ondergronds en bovengronds deel van de installatie. Deze normen en regels garanderen een goed werkend systeem. Hogere vastrechtkosten: Voor wat betreft de vastrechtkosten zullen indexeringsafspraken worden gemaakt. Pilot mislukt Het pilot project gaat uit van een stap voor stap benadering om de faalkans zo klein mogelijk te maken. Daarom is eerst gestart met pilot fase 1 proefwoning om het technisch concept goed te testen. Afgelopen winter heeft de proefwoning deze test succesvol doorstaan. Daarbij is al rekening gehouden met grootschalige uitrol, die in fase 2 voor een huizenblok in de praktijk getest wordt. De deelnemende bedrijven staan ook voor deze fase garant voor een goedwerkend systeem. Hun reputatie staat daarbij op het spel. Warmtenet De warmteopslag is geen warmtenet. U wekt immers zelf uw warmte in de zomer op. Met de warmteopslag kunt u die warmte opslaan in de bodem voor gebruik in de winter. Elke woning heeft zijn eigen warmteopslag. De eigen opgewekt warmte is gratis. Het enige wat u betaalt is een vastrecht voor de warmteopslag. Dit vastrecht voor de warmteopslag is niet afhankelijk van de gasprijs. Waarom niet alleen zonnepanelen? En als ik al zonnepanelen heb, wat dan? Met zonnepanelen kan alleen elektriciteit opgewekt worden. Het huis wordt dan nog steeds verwarmd met gas. Bij dit all-electric concept wordt niet alleen elektriciteit maar ook warmte opgewekt. De warmte wordt in de zomer opgeslagen in de bodem en in de winter door de warmtepomp gebruikt om de woning te verwarmen en van heet tapwater te voorzien.

4 Er is dan geen aardgasaansluiting meer nodig. Er wordt dus gekozen voor een oplossing in één keer goed. Dit is uiteindelijk goedkoper en levert minder overlast op. Als u al zonnepanelen hebt, dan is het in de meeste gevallen mogelijk deze panelen om te ruilen of aan te passen voor PVT panelen. Is dit concept uniek? De technologie is beproefd en heeft zich in meerdere projecten bewezen. Dit concept is uniek in die zin, 1. dat eerst de infrastructuur voor warmteopslag met een grootschalige aanpak wordt aangelegd als alternatief voor een gasaansluiting. 2. Dat vervolgens daarop relatief eenvoudig de warmtepomp en de PVT panelen met eigen energieopwekking op kunnen worden aangesloten. 3. Daarvoor wordt aan bewoners/eigenaren vrijblijvend een totaal pakket inclusief financiering aangeboden, dat bewoners volledig ontzorgt. Wat doen andere gemeentes? De meeste gemeentes steken in op de volgende 2 routes: 1. Kleinschalige aanpak met intensieve procesbegeleiding van bewoners/woningeigenaren in de transitie van hun woning van aardgas naar all-electric. Het nadeel hiervan is dat het allelectric maken van een woning niet eenvoudig is. De meeste bewoners hebben geen kennis, geen ervaring, geen tijd en vaak ook geen geld om dit zelf te regelen. De meeste bewoners zien door het groot aantal aangeboden systemen het bos niet meer. Dit leidt in veel gevallen tot hoge kosten, minder optimaal functionerend energiesysteem en hoger dan verwacht energieverbruik. Op wijkniveau leidt deze aanpak tot verrommeling, geluidsoverlast van de buitenunits van bijvoorbeeld lucht-water-warmtepompen en hogere maatschappelijke kosten als gevolg van verzwaring van het lokale elektriciteitsnet. 2. Grootschalige aanpak op basis van een warmtenet met energie van restwarmte en/of geothermie. Het nadeel van deze aanpak is dat dit hoge investeringskosten en een lange doorlooptijd vraagt. M.u.v. duurzaam opgewekte restwarmte van groene datacenters is de opgewekte warmte gebaseerd op brandstoffen van fossiele herkomst, en daarmee op termijn niet duurzaam.

5 Bij de aanleg van een warmtenet in de wijk wordt het warmtenet via een verdeelunit aangesloten op de radiatoren en de warm tapwatervoorziening. De energiemaatschappij levert dan via het warmtenet warmte aan de huishoudens. Het aanbrengen van een verdeelunit in de woning is relatief een kleine aanpassing. De investeringen in een warmtenet zijn hoog. Ook het warmteverlies in de leiding van de warmte-opwekcentrale naar uiteindelijk de woning is relatief groot. Deze hoge investeringskosten en exploitatiekosten als gevolg van warmteverlies tijdens transport moeten in de tarieven in rekening worden gebracht. Het maximaal tarief is op dit moment in de warmtewet geregeld en gekoppeld aan de gasprijs. De al relatieve hoge tarieven voor energie van een warmtenet zullen daarom met stijgende gasprijzen stijgen. Mijn ervaring met een boiler is dat ik gemakkelijk onder een koude douche kan komen te staan, hoe is dat met dit concept? Het concept gaat uit van een 200 liter boiler. Dat kan nog via de zoldertrap naar boven worden gebracht. Een boiler met een grotere inhoud is mogelijk als daar ruimte voor is. Voor normaal gebruik zou een 200 liter boiler genoeg moeten zijn. Als de boiler temperatuur zakt, springt de warmtepomp aan (3KW thermisch) en zo nodig de elektrische na-verwarming (3-6 kw extra). Dit zou ook bij langdurig gebruik voldoende moeten zijn om een koude douche te voorkomen. Waar haal je in de koude maanden de warmte vandaan? En als dat niet werkt, wat is de back up? In de koude maanden haalt de waterwaterwarmtepomp zijn warmte via een zogenaamde verticale bodemwarmtewisselaar (VBWW), uit de bodem. In de zomer wordt deze warmte weer aangevuld door warm water van de PVT zonnepanelen door de bodemlus te laten stromen. Dit is een heel betrouwbaar gesloten systeem met weinig componenten die stuk kunnen gaan. Ook de warmtepomp is heel betrouwbaar en vraagt vrijwel geen onderhoud. Denkt u maar aan uw koelkast, die ook werkt met een warmtepomp. In het geval de water-water warmtepomp niet goed werkt, kan op noodbedrijf worden overgeschakeld met de elektrische na-verwarmer. Het klimaat verandert, in de zomer is steeds minder zon. Heeft dat effect op de elektraopbrengst? Het klimaat verandert weliswaar maar in de zomer is in termen van zonne-uren daar gemiddeld nog weinig van te merken. Op de elektraopbrengst heeft dat geen

6 invloed. Wel kan schaduw van groter wordende bomen, vervuiling of degeneratie uiteindelijk de elektraopbrengst wat doen afnemen. Oneerlijk dat alleen gemeente put mag boren in gemeentegrond. Waarom die mogelijkheid niet ook aan particulieren bieden? Particulieren kunnen in beginsel met toestemming van de gemeente een verticale bodemwarmtewisselaar op openbaar terrein aanbrengen als op eigen grondgebied daar geen ruimte voor is. Hiervoor dient een BRL gecertificeerd installatiebedrijf en BRL gecertificeerd boorbedrijf te worden ingeschakeld. Vervolgens dient hiervoor een recht van opstal te worden gevestigd en dient de particulier zich een gecertificeerde service provider als beheerder te registreren bij het Klic Kadaster. Dit is voor een enkele particuliere woning veel te kostbaar en te omslachtig. Natuurlijk kunnen particulieren altijd wel op eigen grond een VBWW laten installeren door een BRL en gecertificeerd bedrijf. Dit blijkt in de meeste gevallen een te kostbare zaak waardoor dan vaak gekozen wordt voor een lucht-waterwarmtepomp met een buitenunit, die moeilijk inpasbaar is en geluidsoverlast geeft. Waarom gaan we niet met alle woningen op één put (VBWW)? Elke woning krijgt zijn eigen verticale bodemwarmtewisselaar (VBWW) omdat de VBWW dan rechtstreeks op de warmtepomp en de PVT zonnepanelen kan worden aangesloten. Dit resulteert in een eenvoudig en betrouwbaar systeem. Zowel de investeringskosten als de exploitatiekosten zijn hierdoor lager dan bij een collectief systeem. Er is dan ook geen discussie m.b.t. verschillen in gebruik van het warmteopslagsysteem. Zit de gasafsluiting, elektrische kookplaat en andere lage temperatuur radiatoren voor de woonkamer in dit all-in concept? Er staat heel veel water in mijn kruipruimte, is dat een probleem als ik dit concept wil? De proefwoning is heel anders dan onze woning (plat dak en 1m2 kast voor CV), dit concept past niet. Hoe gaan jullie daarmee om? Ja, het is letterlijk een all-electric concept. Gas afsluiting, inductiekookplaat en lage temperatuur convectoren in de woonkamer zitten in het concept. In de slaapkamers worden de bestaande relatief nieuwe radiatoren gehandhaafd omdat daar de warmtevraag in de praktijk minder zal zijn en de warmte van beneden naar boven gaat. Nee, dat is op zich geen probleem voor dit concept. Het maakt alleen het aansluiten van de VBWW op de warmtepomp via de kruipruimte wat problematischer. Voor elke type woning wordt apart een ontwerp gemaakt. Daarvoor wordt een opname ter plaatse gemaakt.

7 Wat gebeurt er met mijn oude ketel, die nu pas 3 jaar oud is? Krijg ik daar nog iets voor? Hoelang is de proefwoning getest? Wat als je dak ongeschikt is voor zonnepanelen? Bijvoorbeeld op het noorden gericht? Voor uw oude cv-ketel, afhankelijk van het type en de leeftijd krijgt u een inruilwaarde. Het all electric systeem is midden oktober 2017 in gebruik genomen en uitvoerig gemonitord en getest. Op de website van Helena Sustainable Innovations is een Evaluatierapport te vinden; Een dak kan ongeschikt zijn voor zonnepanelen Maar vaak is er meer mogelijk dan men denkt. Zo is een dak gericht op het oosten en/of westen afhankelijk van de hellingshoek (hoe minder steil hoe beter) geschikt voor zonnepanelen. Alleen daken op het noorden met een steile hellingshoek zijn niet geschikt. Voor de warmteopwekking zijn in de meeste gevallen maar 5 tot 9 PVT panelen nodig. In het uiterste geval wanneer geen PVT regeneratie mogelijk is, kan gekozen worden voor een extra of diepere VBWW in combinatie met koeling van de woning. Voor de eigen elektriciteitsopwekking kan elektriciteit door het net geleverd worden, bijvoorbeeld in de wintermaanden, als de PV panelen niet veel opbrengen. Wanneer gaat u naar Bleiswijk met dit concept? Dat is niet bekend. Het plan is om dit jaar eerst te starten met fase 2 proef huizenblok op basis van een bijdrage van de Provincie Zuid-Holland. Als vervolgens midden oktober 2018 de aanvraag voor grootschalige proeftuinen aardgasvrije wijken aan de gemeente Lansingerland wordt toegekend, zal nog eind 2018 gestart worden met de andere woningen van de Havenbuurt in Berkel en Rodenrijs. In zal dan volgens planning de Havenbuurt aardgasvrij kunnen zijn. Met de opgedane kennis en ervaring zullen dan de andere wijken, waaronder Bleiswijk worden aangepakt. Als ik met een andere partij in zee wil, kan ik dan ook aanspraak maken op een subsidie? Wij willen eerst een opbouw op de woning. We willen uitsluitsel van de gemeente of dit mag. We willen niet twee keer verbouwen. Werkt de gemeente hieraan mee? (woningen Doesburgerpad met plat dak, 2 slaapkamers) Als u een ander goed idee heeft en aanspraak zou willen maken op subsidies, neem dan contact met ons op om samen de mogelijkheden te onderzoeken. Het al dan niet vergunnen van een dakopbouw hangt af van vele factoren. Als u wilt weten of u een vergunning krijgt voor uw plan, dien dan een aanvraag in via de website van de gemeente Lansingerland

8 product-ofdienst_43279/product/omgevingsvergunning_866.html. Als u de woning verbouwt waarmee de woning een EPC krijgt van 0 of lager, dat krijgt u 100% korting op de bouwleges. Meer informatie : Als we ja zeggen tegen dit concept, wat is dan de tijdsplanning voor de verbouwing? Geadviseerd wordt om het all-electric concept met de verbouwing te combineren. De aanleg van de warmteopslag kan meegenomen worden in de overall planning van de Havenbuurt. Bewoners/ eigenaren kunnen dan tijdens of na de verbouwing op elk moment het all-electric systeem aansluiten op de warmteopslag. Wel is het van belang dat bij het bepalen van de grootte van de VBWW, rekening wordt gehouden met het grotere volume van de woning. Hoe lang gaat de installatie mee en hoe is het geregeld met onderhoud van de apparatuur, hoelang garantie zit erop? Dat is vergelijkbaar met een cv-ketel. De warmtepomp zal ongeveer jaar meegaan, de PV(T) panelen ongeveer 15 jaar. De garantietermijnen zijn de wettelijke garantietermijnen van de apparatuur. Als ik bijvoorbeeld nu niet meedoe, maar later wil instappen, kan dat en wat zijn dan de kosten? Dat is op dit moment nog moeilijk te zeggen omdat onzeker is wat de bijdragen van het Rijk zullen zijn op een later tijdstip. Doel is om de kosten omlaag te brengen met een grootschalige prefab plug & play aanpak per type woning. Als later teruggekomen moet worden, zal dit opnieuw ingepland moeten worden met mogelijk extra kosten. Wat zijn de onderzoeksresultaten van de proefwoning? De onderzoeksresultaten m.b.t. energieverbruik komen redelijk goed overeen met de verwachtingen. Op de website van Helena Sustainable Innovations is een Evaluatierapport te vinden; Kost de installatie van put (VBWW) de inwoner geld of valt het onder het all-in? De installatie van de VBWW komt niet voor rekening van de bewoner/woningeigenaar, wel de aansluiting van de VBWW op de warmtepomp en de PVT zonnepanelen.

9 Kunnen er ook keuzes gemaakt worden voor andere merken warmtepompen? In beginsel wordt één merk/type warmtepomp aangeboden, waarop het ontwerp van het all-electric systeem wordt gebaseerd. Een van de aspecten van de grootschalige aanpak is standaardisatie. Daarmee kunnen de investeringskosten omlaag worden gebracht. Dit komt ook ten goede van de kwaliteit en onderhoud en beheer. Mogelijk dat wij wel typeopties aanbieden. U bent echter niet gebonden aan het aangeboden totaalpakket. U kunt ervoor kiezen het in eigen hand te nemen en zelf uw leveranciers en installateurs kiezen. De panelen wekken 3 KW op, is dat niet erg krap? 55 graden voor de boiler, is dat niet erg laag gezien stand techniek? De 13 PV(T) panelen wekken ongeveer 3500 KWh per jaar op. Dat zal, afhankelijk van het elektriciteitsverbruik, in de meeste gevallen niet voldoende zijn om de woning geheel nul op meter te krijgen. De warmtepomp, waarvan is uitgegaan levert 55 C. Met elektrische na-verwarming kan deze temperatuur tijdelijk worden verhoogd naar 65 C voor bijvoorbeeld de wekelijkse legionella bestrijding. Bij verwarmingsbedrijf ligt de temperatuur tussen C en 55 C voor warm water. Voor de efficiëntie van het systeem maakt een hogere maximale temperatuur van bijvoorbeeld 60 C van de warmtepomp niet veel uit.