DJI in getal

Transcriptie

1 DJI in getal De divisies GW/VB en ForZo/JJI nader belicht Augustus 2018

2

3 Colofon Directie Afdeling Directie Beleid en Bestuursondersteuning Beleid, cluster Analyse Adresgegevens Turfmarkt DP Den Haag Postbus GC Den Haag Contactpersonen GW: Joost de Looff VB: Machteld van de Haar ForZo: Nol van Gemmert JJI: Maurice Bruggeman E: E: E: E: M.m.v. : Cyril van Schijndel Hans Valstar Tijs Bagchus Willem Gordeau Pagina 3 van 112

4 DJI in getal Augustus 2018 Pagina 4 van 112

5 Voorwoord De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) heeft als missie het leveren van een bijdrage aan de veiligheid van de samenleving door de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen en door de aan onze zorg toevertrouwde personen de kans te bieden een maatschappelijk aanvaardbaar bestaan op te bouwen. Deze publicatie geeft inzicht in de ontwikkelingen van de doelgroepen gevangeniswezen, vreemdelingenbewaring, forensische zorg en justitiële jeugdinrichtingen en beslaat de periode De publicatie is bedoeld voor het management en beleidsmedewerkers van DJI, het bestuursdepartement van JenV, onderzoekers en andere geïnteresseerden. De publicatie DJI in getal is te vinden op internet: Gerard Bakker Hoofddirecteur Dienst Justitiële Inrichtingen Pagina 5 van 112

6 DJI in getal Augustus 2018 Pagina 6 van 112

7 Inhoud Colofon 3 Voorwoord 5 Samenvatting 9 Hoofdstuk 1 Inleiding Inleiding/Aanleiding Doel Leeswijzer 13 Hoofdstuk 2 Gevangeniswezen Inleiding Capaciteit Instroom Populatie Uitstroom Incidenten Recidive 41 Hoofdstuk 3 Vreemdelingenbewaring Inleiding Capaciteit Instroom Populatie Uitstroom Incidenten 55 Hoofdstuk 4 Forensische Zorg Inleiding Capaciteit tbs Instroom Populatie Uitstroom Incidenten Overige Forensische Zorg Recidive 75 Hoofdstuk 5 Justitiële Jeugdinrichtingen Inleiding Capaciteit Instroom Populatie Uitstroom Incidenten Recidive 95 Bijlage 1 Kengetallen DJI 97 Bijlage 2 Incidenten 99 Bijlage 3 Processchema Gevangeniswezen 101 Bijlage 4 Processchema Vreemdelingenbewaring 102 Bijlage 5 Processchema Forensisch Psychiatrisch Circuit 103 Bijlage 6 Processchema Justitiële Jeugdinrichtingen 104 Bijlage 7 Begrippenlijst 105 Pagina 7 van 112

8 DJI in getal Augustus 2018 Pagina 8 van 112

9 Samenvatting DJI totaal De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) is gedurende de periode geconfronteerd met een sterke afname van de bezetting. De totale bezetting is in deze periode gedaald van naar : een daling van circa 16%. Vanaf 2015 is de bezetting DJI-totaal (licht) gestegen (van naar ). Deze stijging komt met name voor rekening van GW en VB. De DJI-brede direct inzetbare capaciteit is verminderd van plaatsen tot plaatsen: een afname van circa 21%. De afname van capaciteit is (groten)deels tot stand gekomen door het sluiten van meerdere inrichtingen en het in reserve zetten van plaatsen. De overige forensische zorg daarentegen laat een sterke groei zien. Het gerealiseerd aantal plaatsen bij zorgaanbieders is met 66% toegenomen van in 2013 tot in In 2017 is er DJI-breed één ontvluchting geweest en hebben 512 justitiabelen zich op een andere wijze aan de detentie onttrokken. Er hebben zich in totaal 14 suïcides voorgedaan. Gevangeniswezen In de verslagperiode van 1 januari 2013 tot en met 31 december 2017 is de gemiddelde direct inzetbare capaciteit ruim plaatsen afgenomen (van tot plaatsen). Het aantal plaatsen op meerpersoonscellen is de afgelopen jaren fors toegenomen tot plaatsen eind september Dit betekent overigens niet dat de meerpersoonscellen ook allemaal door meer dan één gedetineerde bezet waren: eind september 2017 verblijven personen op een meerpersoonscel. Vanaf 2014 vindt er een daling van de instroom plaats; van personen in 2014 naar in 2016 en in Na 2014 is met name de instroom van arrestanten, die zijn veroordeeld tot een hechtenisstraf (overtreding), sterk gedaald. Met personen komt de totale populatie (bezetting op peilmoment) in 2017 circa 13% lager uit dan in 2013 (incl. extramuraal). Opvallend is de sterke daling van het aantal gedetineerden in voorlopige hechtenis en van het aantal justitiabelen dat is ingesloten vanwege het niet betalen van een financiële sanctie. Daarnaast is er een sterke stijging van het aantal ISD-ers. De bezetting eind september 2017 is overigens wel hoger dan die van eind september 2015 en Mede als gevolg van de invoering van het adolescentenstrafrecht (ASR) in 2014 is het aantal adolescenten binnen het gevangeniswezen zeer sterk afgenomen: de categorie jaar is vanaf 2013 met circa 55% gedaald en vanaf 2013 is de categorie jaar met circa 39% gedaald. De helft van alle gedetineerden die in 2017 zijn uitgestroomd, kende een verblijfsduur van maximaal 27 dagen (mediaan). Ten opzichte van 2014 ligt de mediaan zeven dagen hoger. De detentierecidive (opnieuw in detentie) is gedaald: 35,2% van degenen die in 2002 uitstroomden was binnen twee jaar terug in detentie, bij de uitstroom 2015 is Pagina 9 van 112

10 DJI in getal Augustus 2018 dit binnen twee jaar 27,6%. De WODC-cijfers (opnieuw in contact met justitie) liggen hoger (is immers breder dan alleen detentie; bijv. ook taakstraffen), maar geven ook een daling weer (van 51,7% bij uitstroom 2004 tot 45,3% bij uitstroom 2013). Binnen de onderzochte landen van Europa heeft Nederland de laagste detentieratio: 50 gedetineerden per inwoners (Portugal kent de hoogste detentieratio: 129 per inwoners). Vreemdelingenbewaring De capaciteit bij de Vreemdelingenbewaring (VB) is conform het Masterplan DJI gedaald van plaatsen in 2013 naar 757 in 2016; de capaciteit in 2017 was gelijk aan die van De bezetting (op peildatum) nam over de jaren 2013 t/m 2015 ook af: van 621 personen in 2013 tot 155 personen in In 2016 was de bezetting echter 301 en in 2017 zelfs 382. Een stijging van 146% ten opzichte van De instroom houdt gelijke tred met de bezetting. In de periode van 2013 t/m 2015 daalde deze sterk van naar In 2016 steeg de instroom naar en in 2017 naar vreemdelingen; in vergelijking met 2015 is dat een toename van 46%. De meest voorkomende landen (top 5) van waaruit vreemdelingen zijn ingestroomd in 2017, zijn: Albanië (15,8%), Marokko (15,0%), Algerije (8,5%), Afghanistan (3,9%) en Irak (3,6%). Het aantal ingestroomde alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV) is in 2017 ten opzichte van 2016 aanzienlijk toegenomen van 26 tot 46. Het aantal ingestroomde gezinnen met kinderen is in 2017 juist afgenomen ten opzichte van 2016 van 76 naar 67. Dit aantal is nagenoeg gelijk aan dat van De verblijfsduur in vreemdelingenbewaring is afgenomen van gemiddeld ruim 10 weken in 2013 naar iets meer dan zes weken in 2016 en Forensische Zorg De (direct inzetbare) capaciteit van de Forensische Psychiatrische Centra (FPC s) is gedaald van plaatsen in 2013 tot in 2017: dit is een daling van circa 25%. De bezetting is afgenomen van personen in 2013 tot in 2017: minus 23%. Naast de FPC s kent de divisie ook de verantwoordelijkheid voor Overige Forensische Zorg (OFZ). Het gaat hierbij om alle forensische zorg in strafrechtelijk kader anders dan FPC s. Deze vorm van zorg laat een sterke stijging zien van het aantal gerealiseerde plaatsen bij zorgaanbieders; van in 2013 tot in Er treedt een stijging op van 66%. Het gaat hierbij zowel om klinische plaatsen als om beschermd wonen. Gedurende de verslagperiode is het aantal opleggingen terbeschikkingstelling (tbs) met bevel tot verpleging redelijk stabiel. Ten opzichte van het aantal opleggingen in bijvoorbeeld de periode is het aantal opleggingen per jaar sterk Pagina 10 van 112

11 afgenomen. Het aantal opleggingen terbeschikkingstelling (tbs) met bevel tot verpleging in 2017 bedraagt 105. Het aantal opleggingen tbs met voorwaarden is t.o.v sterk gestegen van 67 tot 98 over In april 2013 is door de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie een convenant gesloten met Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) Nederland en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Een belangrijk element in dit convenant betreft het terugbrengen van de behandelduur van tbs met dwangverpleging naar acht jaar. De meest recente meetwaarde (volgens instroomcohorten) komt uit op 7,7 jaar. Dit betekent een sterke stijging t.o.v. het vorige cohort toen 7,2 jaar werd gemeten. De prevalentie van algemene 2-jarige recidive van tbs ers uitgestroomd in de periode varieert tussen de 18,1% en 26,4%. De prevalentie van ex-tbs - gestelden met bevel tot verpleging die binnen twee jaar recidiveren o.g.v. een tbswaardig delict varieert tussen de 7,4% en 11,6%. Justitiële Jeugdinrichtingen De direct inzetbare capaciteit van de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI s) is afgenomen van 800 plaatsen in 2013 tot 505 plaatsen in Dit is een daling van circa 37%. De bezetting is afgenomen van 473 jeugdigen in 2013 tot 420 jeugdigen in 2017: een afname van ongeveer 11%. De instroom van strafrechtelijke jeugdigen is gedaald van in 2013 tot in 2017: minus 4%. De daling van de instroom is een gevolg van een dalende geregistreerde (ernstige) criminaliteit en de verruiming van alternatieve afdoeningen. De zittende populatie van de leeftijdsklasse van 18 jaar en ouder vormt net als in 2015 en 2016 circa 70% van de totale populatie in In 2017 was 48% van de zittende populatie op peildatum voorlopig gehecht en had 9% jeugddetentie. Het aandeel voorlopig gehechten stijgt elk jaar iets. Het aantal PIJ-ers (Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen) is opnieuw gedaald naar 43%. Het aantal lopende PIJ-maatregelen is afgenomen van 288 in 2013 naar 202 in Het percentage recidive binnen twee jaar na beëindiging van de PIJ-maatregel bedraagt voor het uitstroomjaar ,0% voor wat betreft zeer ernstige recidive. Dit is het hoogste percentage sinds het uitstroomjaar Pagina 11 van 112

12 DJI in getal Augustus 2018 Pagina 12 van 112

13 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Inleiding/Aanleiding Sinds 2010 brengt DJI jaarlijks de publicaties in getal uit. Deze publicaties bevatten vooral kwantitatieve informatie over de doelgroepen gevangeniswezen, vreemdelingenbewaring, forensische zorg en justitiële jeugdinrichtingen. De laatste versie is uitgebracht in juli 2017 en omvatte de periode 2012 tot en met Voor u ligt de publicatie De opzet is tot stand gekomen op advies van enkele stakeholders, waarbij de verschillende doelgroepen in één rapport zijn samengebracht DJI in getal; de divisies GW/VB en Forzo/JJI nader belicht. In 2015 heeft er binnen DJI een reorganisatie plaatsgevonden, waarbij de doelgroepen gevangeniswezen en vreemdelingenbewaring zijn samengevoegd tot één divisie GW/VB en de doelgroepen forensische zorg en justitiële jeugdinrichtingen tot de divisie ForZo/JJI. 1.2 Doel De publicatie DJI in getal geeft een overzicht van cijfers uit de verschillende doelgroepen en is bedoeld voor het management en beleidsmedewerkers van de Dienst Justitiële Inrichtingen, het bestuursdepartement van JenV en personen werkzaam in het veld van DJI, onderzoekers en andere geïnteresseerden. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 beschrijft de ontwikkelingen binnen het gevangeniswezen in de periode 2013 tot en met In hoofdstuk 3 wordt de vreemdelingenbewaring beschreven. Hoofdstuk 4 geeft inzicht in de ontwikkelingen die zich in de forensische zorg inclusief de overige forensische zorg hebben voorgedaan. Hoofdstuk 5 gaat in op de justitiële jeugdinrichtingen. Bijlage 1 geeft inzicht in de belangrijkste kengetallen van DJI: totaal en per doelgroep. In bijlage 2 wordt dieper ingegaan op suïcides binnen GW en tbs. Daarnaast wordt een nadere analyse gemaakt van de onttrekkingen tbs. Wellicht ten overvloede: binnen de hoofdstukken van de verschillende doelgroepen wordt ook ingegaan op de aantallen incidenten en de achtergrond hierbij. Pagina 13 van 112

14 DJI in getal Augustus 2018 Pagina 14 van 112

15 Hoofdstuk 2 Gevangeniswezen Inleiding Het gevangeniswezen is, met uitzondering van de tbs-maatregel en de vreemdelingenbewaring, verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen opgelegd aan meerderjarigen, alsmede aan minderjarigen van 16 of 17 jaar die ingesloten worden op grond van het volwassenenstrafrecht. De Huizen van Bewaring (HvB) zijn bestemd voor gedetineerden die in voorlopige hechtenis verblijven en nog niet in eerste aanleg zijn veroordeeld. In de gevangenissen verblijven personen die zijn veroordeeld. Beide hoofdbestemmingen kennen naast het reguliere regime, differentiaties voor specifieke doelgroepen. Elke vestiging beschikt over een extra zorgvoorziening (EZV) voor kwetsbare gedetineerden, die niet kunnen functioneren in het reguliere regime van een HvB of een gevangenis. In vier Penitentiaire Psychiatrische Centra (PPC) verblijven gedetineerden met ernstige psychiatrische stoornissen of psychische problemen. Het Justitieel Centrum voor Somatische Zorg (JCvSZ) is bestemd voor gedetineerde patiënten die niet-spoedeisende somatische zorg nodig hebben. Meerderjarige zeer actieve veelplegers kunnen per vonnis maximaal twee jaar lang de maatregel plaatsing in een Inrichting voor Stelselmatige Daders (ISD) opgelegd krijgen. Personen die door de politie zijn aangehouden vanwege een openstaand vonnis, verblijven in de eerste acht weken in een zogenoemd arrestantenregime met een beperkt dagprogramma. Voorts is er een terroristenafdeling, een extra beveiligde inrichting, een afdeling voor beheersproblematische gedetineerden, afdelingen voor strafrechtelijke vreemdelingen en afdelingen waar een beperkt of zeer beperkt beveiligd regime wordt gevoerd met meer vrijheden voor de gedetineerden. De meeste gedetineerden ondergaan hun straf of maatregel volledig in een penitentiaire inrichting (PI). Het gevangeniswezen is echter ook verantwoordelijk voor de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen in extramurale detentievormen zoals de Penitentiaire Programma s (PP). Het gevangeniswezen maakt tevens gebruik van ingekochte plaatsen bij de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) en voorzieningen voor beschermd en begeleid wonen. 2.2 Capaciteit Deze paragraaf beschrijft de belangrijkste capaciteitsmaatregelen die door het gevangeniswezen in de periode zijn genomen, om het intramurale capaciteitsaanbod zoveel mogelijk af te stemmen op de vraag en tevens te voldoen aan bezuinigingsopdrachten. Reductie capaciteit In de verslagperiode is de totale gemiddelde capaciteit (i.e. inclusief reserve- en in stand te houden capaciteit) met bijna 700 plaatsen afgenomen. In 2014 zijn de inrichtingen De Grittenborgh, Bankenbosch, Havenstraat en alle ZBBI-locaties gesloten. In 2015 zijn de inrichtingen Wolvenplein, De Kruisberg en Westlinge gesloten. In 2016 zijn de inrichtingen Amsterdam Over-Amstel, Tafelbergweg, Haarlem, De Berg en Breda gesloten. In 2016 is het Justitieel Complex Zaanstad opgeleverd. Deze inrichting is in 2016 en 2017 gefaseerd in gebruik genomen. Pagina 15 van 112

16 DJI in getal Augustus 2018 De capaciteit van de PI Tilburg is tot en met 2016 verhuurd aan België. Het verhuurcontract is per beëindigd, waarna de PI Tilburg is gesloten. Vanaf september 2015 is de locatie Norgerhaven van de PI Veenhuizen verhuurd aan Noorwegen. De verhuur eindigt per 1 september Vanwege een tekort aan executief personeel is de locatie Zoetermeer van PI Haaglanden eind 2016 voor de helft leeggezet. Omdat de uitstroom van personeel in 2017 aanhield, was het noodzakelijk om de locatie vanaf medio 2017 geheel leeg te zetten. Reservecapaciteit en in stand te houden capaciteit In 2009 is gestart met het aanwijzen van reservecapaciteit. Deze capaciteit moet snel inzetbaar te maken zijn om (tijdelijk) extra (seizoens)aanbod van in te sluiten justitiabelen op te vangen. De kostprijs van de reservecapaciteit is beduidend lager dan de kostprijs van de direct inzetbare capaciteit. Het betreft in meerderheid tweede bedden op meerpersoonscellen. Vanaf 2016 is de direct inzetbare capaciteit verder gereduceerd met nog eens plaatsen. Als in stand te houden capaciteit zijn deze plaatsen buiten gebruik gesteld en slechts zeer beperkt gefinancierd (onder andere voor de kosten van huurcontracten). Meerpersoonscelgebruik Het aantal plaatsen op meerpersoonscellen (MPC) is de afgelopen jaren toegenomen van ruim plaatsen eind september 2013 tot plaatsen eind september Slechts een deel van de MPC wordt dubbel bezet: eind september 2017 verblijven personen op een MPC (d.w.z. het eerste en tweede bed). Van de meeste overige MPC is alleen het eerste bed bezet. De tweede bedden zijn aangewezen als reservecapaciteit dan wel in stand te houden capaciteit of zijn niet bezet vanwege achterblijvend aanbod. Pagina 16 van 112

17 Grafiek 2.1 Gemiddelde capaciteit gevangeniswezen (incl. Penitentiaire Psychiatrische Centra) 1 1 Voor een juiste interpretatie van de capaciteitscijfers in deze publicatie is het volgende van belang: Plaatsen die zijn verhuurd aan België (PI Tilburg) en Noorwegen (locatie Norgerhaven) zijn niet meegeteld. Hoewel de financiering van de Penitentiaire Psychiatrische Centra (PPC s) verloopt via de Divisie Forensische Zorg/Justitiële Jeugd Inrichtingen van DJI, zijn de PPC s gesitueerd in penitentiaire inrichtingen. De capaciteit van de PPC s (2013: 680, 2014 t/m 2016: 620 plaatsen en 2017: 632) is daarom meegeteld. VN-plaatsen, plaatsen voor het Internationaal Strafhof en arrestantenplaatsen op politiebureaus waarover de Divisie Gevangeniswezen/Vreemdelingenbewaring op contractbasis kan beschikken, zijn niet meegeteld. Plaatsen die door de Divisie Forensische Zorg/Justitiële Jeugd Inrichtingen van DJI binnen een particuliere zorginstelling worden ingekocht ten behoeve van gedetineerden met een bijzondere zorgbehoefte, zijn ook niet meegeteld. Personen die in de laatste fase van hun straf een penitentiair programma volgen, leggen geen beslag op de intramurale DJI-capaciteit en blijven daarom in deze paragraaf buiten beschouwing. De teleenheid bij meerpersoonscellen is het aantal bedden. Pagina 17 van 112

18 DJI in getal Augustus Instroom Deze paragraaf geeft een beeld van het jaarlijks aantal gedetineerden dat in voorlopige hechtenis is genomen of als arrestant of zelfmelder is ingestroomd. Grafiek 2.2 Instroom vanuit de vrije maatschappij of het politiebureau Na een stijging in 2014 is de totale instroom in 2015, 2016 en 2017 afgenomen. In totaal is de instroom in 2017 ten opzichte van 2014 met personen afgenomen (minus 24%). Ten opzichte van 2013 is de daling 20%. Per categorie gedetineerde varieert het beeld sterk. Het aantal verdachten dat is ingesloten na een bevel tot voorlopige hechtenis is in 2014 fors gedaald ten opzichte van In de jaren daarna heeft deze daling zich in beperkte mate voortgezet. Tussen 2013 en 2014 is het aantal veroordeelde arrestanten sterk gestegen, om vervolgens vanaf 2015 flink te dalen. De instroom van zelfmelders is in 2017 bijna tweeënhalve keer zo hoog als in Grafiek 2.3 Instroom naar categorie Pagina 18 van 112

19 Instroom arrestanten In tabel 2.1 zijn de ingestroomde arrestanten onderscheiden naar de aard van de opgelegde straf of maatregel. Tabel 2.1 Instroom van arrestanten naar insluitingstitel Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Titel Vrijheidsstraf/maatregel: Gevangenisstraf ISD-maatregel Hechtenisstraf (principale hechtenis) Vervangende sanctie/dwangmaatregel: Vervangende hechtenis taakstraf Detentie vanwege financ. sanctie: Verv. hechtenis geldboete Gijzeling wet Mulder Verv. hechtenis wet Terwee Lijfsdwang ontnemingsmtr Gijzeling strafbeschikking Overig: TBS passant Bewaring uitlevering Bewaring, gevangenh. ihkv WOTS Overig Onbekend Totaal Veel arrestanten moeten meerdere vonnissen aansluitend uitzitten. Dat kunnen (principale) vrijheidsstraffen zijn, maar ook meerdere vervangende sancties of dwangmaatregelen. Combinaties komen ook veelvuldig voor. In die gevallen wordt eerst de principale straf ten uitvoer gelegd en daarna de vervangende sanctie of dwangmaatregel. Bij meerdere vonnissen is de arrestant in tabel 2.1 gerubriceerd onder de straf of maatregel, die het eerst ten uitvoer is gelegd. De tabel geeft dus niet de totale aantallen vonnissen weer die zijn uitgesproken tegen arrestanten. Instroom arrestanten veroordeeld tot vrijheidsstraffen Na een aantal jaren gestegen te zijn, is het aantal ingestroomde arrestanten met een gevangenisstraf in 2017 iets gedaald ten opzichte van Hun aandeel in de totale instroom van arrestanten is echter gestegen (38% in 2017), omdat de daling van het totale aantal ingestroomde arrestanten relatief veel groter is. De instroom ISD betreft geen mensen die in aansluiting op de preventieve hechtenis veroordeeld zijn tot de ISD-maatregel, maar nagenoeg alleen aanhoudingen van personen die zich hebben onttrokken aan de tenuitvoerlegging van hun ISDmaatregel (zie paragraaf 2.6). Het aantal arrestanten dat is veroordeeld tot een hechtenisstraf is in 2016 bijna gehalveerd ten opzichte van In 2017 loopt dit aantal weer op. In deze gevallen is sprake van een overtreding en niet van een misdrijf. Pagina 19 van 112

20 DJI in getal Augustus 2018 Instroom arrestanten voor vervangende straffen en gijzelingen In 2017 zijn ruim personen in het gevangeniswezen ingestroomd, omdat de executie van een taakstraf of een financiële sanctie niet tot een succesvol einde is gebracht. Dit is 17% minder dan in Deze daling is voornamelijk veroorzaakt door een sterke afname van het aantal vervangende hechtenissen na het niet betalen van een geldboete (-16%) en van gijzelingen op basis van de Wet Mulder (-79%) en van de wet OM-afdoening (strafbeschikkingen: -85%). Eind 2013 zijn de eerste gegijzelden wegens niet betalen van een strafbeschikking ingestroomd bij DJI. Dit verklaart het grote verschil met de instroom in In de Tweede Kamer en door de Nationale ombudsman is aandacht gevraagd voor meer maatwerk, om schrijnende gevallen bij gijzelingen voor strafbeschikkingen en voor verkeersovertredingen zoveel mogelijk te voorkomen. Er wordt nu meer onderscheid gemaakt tussen mensen die niet willen en mensen die niet kunnen betalen. De kritische houding van de kantonrechters heeft vanaf het tweede kwartaal van 2015 geresulteerd in een sterke daling van het aantal gijzelingen voor strafbeschikkingen en verkeersovertredingen. Instroom zelfmelders Tabel 2.2 Instroom van zelfmelders naar verblijfstitel Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Titel Gevangenisstraf Hechtenisstraf Overig Onbekend Totaal Door het buiten gebruik stellen en, daaropvolgend, het sluiten van een deel van de capaciteit van beperkt beveiligde inrichtingen (BBI s), zijn in 2013 minder zelfmelders opgeroepen. Eind 2013 zijn echter maatregelen genomen om de werkvoorraad niet verder op te laten lopen. Hierdoor is het aantal zelfmelders vanaf 2014 weer gestegen. Zelfmelders dienen zich vanaf die tijd te melden bij een reguliere gesloten inrichting, waar ze direct in het plusregime geplaatst worden, dus met meer vrijheden dan andere instromers. Later in 2014 is ook de zelfmeldprocedure gewijzigd. In de nieuwe procedure wordt een zelfmelder direct, zonder tussenkomst van - zoals eerder het geval was - het Centraal Justitieel Incassobureau, door DJI opgeroepen om zich in een penitentiaire inrichting te melden. De tijd tussen het moment van het informeren van de veroordeelde en de melddatum is bovendien aanzienlijk verkort. Met de nieuwe procedure is het aantal op te roepen veroordeelden door DJI alsook het opkomstpercentage aanzienlijk toegenomen. Pagina 20 van 112

21 Instroom naar geslacht Over de periode is het aandeel van de vrouwen licht gedaald (van 8,2% naar 7,4%). Tabel 2.3 Instroom naar geslacht Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Geslacht Man , , , , ,6 Vrouw , , , , ,4 Totaal Populatie De gegevens in deze paragraaf hebben betrekking op de populatie waarvoor het gevangeniswezen (eind)verantwoordelijk is op 30 september in de verslagperiode 2. Totale populatie In grafiek 2.4 wordt een onderscheid gemaakt in gedetineerden die verblijven in penitentiaire inrichtingen (incl. de Penitentiaire Psychiatrische Centra) en personen die in een zorginstelling 3 verblijven of extramuraal een penitentiair programma volgen. De twee laatste groepen verblijven buiten een penitentiaire inrichting. 2 Het WODC en het CBS hanteren ook deze peildatum. 3 Hiertoe zijn de personen gerekend die onder de eindverantwoordelijkheid vallen van het Gevangeniswezen, maar vanwege een bijzondere zorgbehoefte verblijven op plaatsen die door de Divisie Forensische Zorg/Justitiële Jeugdinrichtingen zijn ingekocht binnen de Geestelijke Gezondheidszorg, opvanghuizen en Regionale Instellingen voor Beschermd Wonen (RIBW s). Pagina 21 van 112

22 DJI in getal Augustus 2018 Grafiek 2.4 Populatie , binnen en buiten penitentiaire inrichting (incl. PPC s) Na jaren van daling, is het aantal gedetineerden dat binnen een penitentiaire inrichting verblijft (incl. de PPC) gestegen van iets meer dan in 2016 tot bijna in 2017 (peilmoment 30 september). Ten opzichte van 2013 bevinden er zich 15% minder gedetineerden in een PI. Het aantal personen dat in 2017 buiten een PI verblijft, is ten opzichte van 2013 gestegen met 13%. De lichte stijging van de populatie in 2017 lijkt te contrasteren met de daling van de instroom in Dit is echter te verklaren uit een toename van de verblijfsduur van de gedetineerden. De helft van de gedetineerden die in 2016 zijn uitgestroomd, kent een verblijfsduur van maximaal 24 dagen (mediaan). In 2017 is dit 27 dagen (zie tabel 2.12 in paragraaf 2.5). Populatie naar bestemming Uit tabel 2.4 blijkt dat de lichte stijging van de totale bezetting in 2017 ten opzichte van 2016 weerspiegeld wordt in een lichte stijging van de bezetting per bestemmingscategorie (zie de grijze balken in de tabel). Het procentuele aandeel van iedere categorie in 2017 blijft gelijk ten opzichte van Pagina 22 van 112

23 Tabel 2.4 Populatie naar bestemming Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Bestemming Huis van bewaring: Huis van bewaring excl. VRIS Huis van bewaring VRIS Gesloten gevangenis*: Gesloten gevangenis excl. arrestanten/vris Gesloten gevangenis arrestanten Gesloten gevangenis VRIS Gevangenis beperkte en zeer beperkte beveiliging: Gevangenis beperkte beveiliging Gevangenis zeer beperkte beveiliging Dubbel regime Huis van bewaring/gevangenis: Extra Zorgafdeling Penitentiair Psychiatrisch Centrum Verblijf/zorg/begeleiding buiten een pi: Art en art ISD Penitentiair Programma Overig/onbekend Totaal * Omdat de bestemmingen Gesloten gevangenis arrestanten en Gesloten gevangenis VRIS niet beide gelabelled zijn vóór 2014, zijn deze aantallen vanaf 2014 vermeld. Het aantal mensen dat in 2017 in een cel verblijft met een specifieke HvBbestemming, is sterk gedaald ten opzichte van Dit is vooral een gevolg van de daling van het aantal personen dat in voorlopige hechtenis verblijft (zie tabel 2.5). Strafrechtelijke illegale vreemdelingen verblijven in een VRIS-HvB of een VRIS- Gevangenis. Gedurende de verslagperiode is voor de arrestanten een specifiek regime ingericht, met een beperkter dagprogramma zonder arbeid, gedurende maximaal 8 weken. Indien de straf langer is, volgt overplaatsing naar een reguliere gevangenis. Conform het Masterplan zijn de afgelopen jaren alle afdelingen gesloten met een, in bouwkundig opzicht, (zeer) beperkte beveiliging. In 2014 is het wetsvoorstel voor de invoering van Elektronische Detentie (ED) en afschaffing van de huidige vormen van detentiefasering door de Eerste Kamer afgewezen. Bij de Tweede Kamer ligt nu een wijzigingsvoorstel van de Penitentiaire Beginselenwet, waarin is voorzien in de afschaffing van het bestaande systeem van detentiefasering (m.u.v. de penitentiaire programma s). Tot het moment van inwerkingtreding van deze wetswijziging vindt detentiefasering plaats vanuit, in bouwkundig opzicht, gesloten gevangenissen, waar afdelingen zijn ingericht voor het regime van (zeer) beperkte beveiliging. De bezetting op deze plaatsen is in tabel 2.4 apart vermeld. Zelfmelders werden van oudsher ook geplaatst in een gevangenis met een regime van beperkte beveiliging, maar vanaf eind 2013 is dit regime uitsluitend nog in gebruik voor detentiefaseerders. Zoals ook uit grafiek 2.4 blijkt, is het aantal personen dat buiten een penitentiaire inrichting verblijft, van 2013 tot en met 2017 gestegen. Deze justitiabelen volgen Pagina 23 van 112

24 DJI in getal Augustus 2018 extramuraal een penitentiair programma (5% in 2017) of verblijven in een instelling van de GGZ of een voorziening van begeleid of beschermd wonen (4% in 2017) 4. Populatie naar verblijfstitel Tabel 2.5 brengt de ontwikkeling in beeld van de verblijfstitels van de gedetineerden. De lichte stijging van de populatie in 2017 is zichtbaar in iedere categorie met verblijfstitels, op de vervangende sancties/maatregelen na. Het aandeel van iedere categorie blijft in 2017 echter gelijk ten opzichte van Tabel 2.5 Populatie naar verblijfstitel Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Verblijfstitel Voorlopige hechtenis: Nog geen vonnis in 1e aanleg Vonnis 1e aanl. (beroep nog mogelijk) Vonnis 1e aanl. (beroep loopt) Onherroepelijke vrijheidsstraf/mtr : Gevangenisstraf ISD Hechtenis (principale hechtenis) Vervangende sanctie/maatregel: Vervangende hechtenis taakstraf Detentie agv niet voldoen fin. sanctie: Vervangende hechtenis geldboete Gijzeling wet Mulder Vervangende hecht. wet Terwee Lijfsdwang ontnemingsmtr. (plukze) Gijzeling strafbeschikking Overig: TBS passant Strafr.mtr. pltsing psych. zkh (passant) Bewaring uitlevering Bewaring/gevangenhouding ihkv WOTS Overig Onbekend Totaal Opvallend is de sterke daling van het aantal gedetineerden in voorlopige hechtenis en van het aantal gedetineerden dat zit vanwege het niet voldoen van een financiële sanctie. Ook springt de stijging van het aantal ISD-ers in 2015, 2016 en 2017 in het oog. Deze stijging is mogelijk voor een deel te verklaren uit de voorlichtingsronde over de tenuitvoerlegging van de ISD-maatregel die DJI en het bestuursdepartement (JenV) in 2015 en 2016 hebben uitgevoerd. Tijdens 18 informatiesessies is de Rechterlijke Macht nader geïnformeerd over de uitvoering en 4 Deze externe plaatsingen betreffen onder andere ISD ers, die in de laatste fase van hun maatregel in aanmerking komen voor een plaatsing buiten een PI (Penitentiaire Maatregel, art. 44d.3). Op grond van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw) kunnen ook andere gedetineerden in aanmerking komen voor overplaatsing naar een psychiatrisch ziekenhuis (Pbw, art. 15.5) of een instelling voor sociale verzorging en hulpverlening (Pbw, art. 43.3; dit betreft meestal een verslavingskliniek). Pagina 24 van 112

25 resultaten van de ISD-maatregel. Uit onderzoek van het WODC 5 is gebleken dat de recidive van ex-isd ers weliswaar hoog is, maar dat deze significant lager is dan die van zeer actieve veelplegers die een standaard vrijheidsstraf opgelegd hebben gekregen. De andere verklaringen die zijn gegeven in paragraaf 2.3 voor de ontwikkeling van de instroom naar insluitingstitel, gelden ook voor de ontwikkeling naar verblijfstitel. De PPC s hebben een dubbele bestemming (HvB en gevangenis). In verhouding verblijven in de PPC s meer voorlopig gehechten dan in de andere bestemmingen bij elkaar, respectievelijk 58% (PPC) en 44% (gemiddeld totaal). In de PPC s verblijven ook relatief iets meer veroordeelden tot de ISD-maatregel en personen die na een veroordeling tot tbs met dwangverpleging of de maatregel Plaatsing in Psychiatrische Ziekenhuis wachten op overplaatsing. Er verblijven relatief minder veroordeelden tot een gevangenisstraf of een vervangende sanctie/dwangmaatregel. Populatie en voorwaardelijke invrijheidstelling Gedetineerden met een opgelegde straf van meer dan een jaar kunnen eerder voorwaardelijk in vrijheid worden gesteld: de voorwaardelijke invrijheidstelling (v.i.). Een klein deel van de veroordeelden tot een gevangenisstraf zit langer vast vanwege uitstel of afstel van de v.i. of raakt opnieuw gedetineerd na een schorsing of herroeping van de v.i. Op de peildatum eind september 2017 betreft dit in totaal 142 personen. Zij maken 4% uit van de gedetineerden die op die dag vastzitten vanwege een onherroepelijke gevangenisstraf (zie tabel 2.5). Populatie naar gepleegde delicten De daling van de totale populatie ten opzichte van 2013, is in lichte of sterke mate terug te zien bij vrijwel alle delictcategorieën. Het aantal vermogensmisdrijven met geweld (-37%) en het aantal gedetineerden dat vastzit vanwege een verkeerszaak (-71%) dalen het sterkst. Deze laatste afname is veroorzaakt door de terugval van het aantal gijzelingen in Mulderzaken (zie paragraaf 2.3). De lichte stijging van de totale bezetting in 2017 ten opzichte van 2016 is vooral veroorzaakt door een toename van het aantal vermogensmisdrijven zonder geweld (+8%) en het aantal zaken in het kader van de Opiumwet (+7%). Hier staat een verdere daling tegenover van het aantal vermogensmisdrijven met geweld (-5%). 5 Voor de rapportage van het WODC zie: Pagina 25 van 112

26 DJI in getal Augustus 2018 Tabel 2.6 Populatie naar delict Aantal %* Aantal %* Aantal %* Aantal %* Aantal %* Delict Wetboek van strafrecht - Vermogensmisdrijven zonder geweld Vermogensmisdrijven met geweld ** Geweldsmisdr. (excl. seksuele misdr) Seksuele misdrijven Vernieling en openbare orde en gezag Overig Wetboek van Strafrecht Opiumwet Verkeer (misdrijven en overtr.) *** Wet wapens en munitie Overige wetten Totaal bekend Onbekend a.g.v. specifieke verbl.titel **** Onbekend Totaal * Berekening percentages zonder de categorieën 'Onbekend' ** Diefstal met geweld en afpersing *** Inclusief gijzelingen voor niet betaalde verkeersovertredingen (Wet-Mulderzaken) **** Bij bepaalde verblijfstitels als de ISD-maatregel, subs. hechtenis, Wet Terwee en strafbeschikking (Wet OM-afdoening) Uit nadere beschouwing van het jaar 2017 blijkt dat vermogensdelicten zonder geweld en geweldsdelicten relatief niet veel meer of minder vaak voorkomen in een bepaalde leeftijdscategorie. Aan vermogensmisdrijven met geweld/afpersing maken gedetineerden jonger dan 30 jaar zich relatief vaker schuldig. Gedetineerden ouder dan 50 jaar zitten verhoudingsgewijs vaker vast voor overtredingen van de Opiumwet en voor seksuele delicten. Vrouwelijke gedetineerden begaan in 2017 relatief meer overtredingen van de Opiumwet en vermogensdelicten zonder geweld dan mannen, maar minder vermogensdelicten met geweld en seksuele misdrijven. Populatie naar geslacht Tabel 2.7 Populatie naar geslacht Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Geslacht Man , , , , ,6 Vrouw 561 6, , , , ,4 Totaal In procenten uitgedrukt blijft het aandeel van de vrouwen in de bezetting in 2017 (5,4%) achter bij het aandeel van de vrouwen in de instroom van 2017 (7,4%). Dit verschil is een gevolg van de gemiddeld kortere verblijfsduur van de vrouwen. Pagina 26 van 112

27 Populatie naar leeftijd en het strafrecht voor adolescenten Sinds 1 april 2014 geldt het adolescentenstrafrecht, waarmee de grens tussen het jeugdstrafrecht en het volwassenenstrafrecht flexibeler is geworden. Jongvolwassenen van 21 en 22 jaar kunnen nu ook volgens het jeugdstrafrecht worden vervolgd en berecht. Dit was eerder alleen mogelijk bij jongvolwassenen van 18 tot en met 20 jaar. In tabel 2.8 is de gedetineerdenpopulatie van 2013 en 2017 onderscheiden naar leeftijdsklasse: zowel in absolute aantallen als per inwoners in dezelfde leeftijdsklasse. In de rechterkolommen zijn de verschillen tussen beide jaren in procenten uitgedrukt. Ter vergelijking is tevens de demografische ontwikkeling vermeld: de procentuele stijging of daling van het aantal inwoners per leeftijdsklasse. De tabel laat onder meer het volgende zien: 1. Het aantal adolescenten binnen het gevangeniswezen is zeer sterk afgenomen. De categorie 18 of 19 jaar met 55% en de categorie 20 t/m 22 jaar met 39%. Voor een deel zijn deze groepen terug te vinden bij de instroom in de JJI s. 2. Het aantal gedetineerden van 50 jaar en ouder is ruim 9% gestegen. Voor een niet onbelangrijk deel als gevolg van de vergrijzing van de samenleving. Uitgedrukt per inwoners is het aantal gedetineerden van 60 jaar en ouder licht gedaald. In deze leeftijdscategorie is de relatieve toename van de bevolking veel groter dan die van het aantal gedetineerden. De gemiddelde leeftijd van de gedetineerden is gestegen van 35 naar 37 jaar. Tabel 2.8 Populatie naar leeftijdsklasse, absoluut en per inwoners in dezelfde leeftijdsklasse, 2013 en 2017 Leeftijd Proc. stijging/daling Aantal gedet. Ged. per inw. Aantal gedet. Ged. per inw. Aantal gedet. Ged. per inw. Aantal inwoners jonger dan 18 n.v.t n.v.t. 1 0 n.v.t. n.v.t. -2% 18 of 19 jaar % -55% 1% 20 t/m 22 jaar % -38% -1% 23 t/m 29 jaar % -24% 6% 30 t/m 39 jaar % -6% 0% 40 t/m 49 jaar % -4% -8% 50 t/m 59 jaar % 5% 5% 60 en ouder % -5% 9% Totaal % -16% 3% Populatie naar geboorteland Ruim de helft van de gedetineerden (58%) is in Nederland geboren. De grootste groepen hier opvolgend zijn gedetineerden geboren op de Nederlandse Antillen (6,6%), in Suriname (4,7%) en in Marokko (4,6%). Tabel 2.9 toont de top 10 van meest voorkomende landen. Er zijn negen landen die sinds 2013 onafgebroken in deze top 10 staan. Pagina 27 van 112

28 DJI in getal Augustus 2018 Tabel 2.9 Populatie naar geboorteland 2013, 2015 en Aantal % Land Aantal % Land Aantal % Land Nederland ,3 Nederland ,2 Nederland ,2 Ned Antillen 749 7,1 Ned Antillen 705 7,9 Ned Antillen 603 6,6 Suriname 674 6,4 Suriname 505 5,6 Suriname 432 4,7 Marokko 510 4,8 Marokko 400 4,5 Marokko 423 4,6 Turkije 284 2,7 Turkije 224 2,5 Polen 242 2,6 Polen 239 2,3 Polen 170 1,9 Turkije 221 2,4 Roemenië 201 1,9 Roemenië 155 1,7 Roemenië 157 1,7 Somalië 158 1,5 Somalië 105 1,2 Somalië 127 1,4 Joegoslavië 103 1,0 Joegoslavië 99 1,1 Irak 87 1,0 Dominicaanse Rep. 90 0,9 Algerije 70 0,8 Joegoslavië 82 0,9 Totaal top ,8 Totaal top ,3 Totaal top ,2 Overig ,7 Overig ,3 Overig ,8 Onbekend 51 0,5 Onbekend 117 1,3 Onbekend 91 1,0 Totaal Totaal Totaal Populatie naar reeds uitgezeten detentietijd Hieronder wordt ingegaan op de tijd die de gedetineerden in een penitentiaire inrichting zitten en moeten zitten. De populatie op 30 september 2017 is in tabel 2.10 onderscheiden in: Personen in voorlopige hechtenis die nog niet in eerste aanleg zijn veroordeeld. Personen die in eerste aanleg of onherroepelijk zijn veroordeeld in aansluiting op de voorlopige hechtenis. Onherroepelijk veroordeelde personen die als arrestant of zelfmelder het gevangeniscircuit zijn ingestroomd. Pagina 28 van 112

29 Tabel 2.10 Populatie naar reeds uitgezeten detentietijd per categorie gedetineerde, 2017 Duur Voorlopig gehecht, nog niet in 1e aanleg veroordeeld Veroordeeld in 1e aanleg of onherroep. in aansluiting op voorlop. hecht. Veroordeeld en ingestroomd als arrestant of zelfmelder Onbekend Totaal Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % < 1 mnd < 3 mnd < 6 mnd mnd - < 1 jr < 2 jr < 3 jr < 4 jr < 6 jr < 8 jr < 12 jr jr en langer onbekend Totaal Mediaan in dagen Gemiddelde in dgn % > dan 110 dgn 32 De helft van de gedetineerden die op 30 september nog niet in eerste aanleg is veroordeeld, zit langer dan 71 dagen in detentie (mediaan). Een derde zit langer dan 110 dagen. Vaak betreft dit gedetineerden die al voor een eerste keer voor de rechter zijn geweest in een pro-formazitting. Het kunnen echter ook gedetineerden zijn die in voorlopige hechtenis zijn genomen, omdat ze tijdens het uitzitten van een straf worden verdacht van een ander misdrijf. De gedetineerden die zijn veroordeeld in aansluiting op de voorlopige hechtenis zitten verreweg het langst. De helft langer dan 509 dagen. De deelpopulatie arrestanten en zelfmelders zit duidelijk korter; de helft zit op 30 september 2017 korter dan 60 dagen. Populatie veroordeelden naar totale detentietijd In tabel 2.11 is de totale detentieduur van de veroordeelden weergegeven. Deze duur is gedefinieerd als de som van het aantal dagen dat al is uitgezeten en het resterend aantal detentiedagen 6. 6 Voor de berekening van het resterend aantal detentiedagen is voor elke gedetineerde uitgegaan van de geplande ontslagdatum, zoals die op de peildatum 30 september 2017 in het registratiesysteem is vastgelegd. De werkelijke ontslagdatum kan naderhand om diverse redenen vroeger of later uitpakken. Bij het vaststellen van de geplande einddatum is in voorkomende gevallen rekening gehouden met eventuele vervolgvonnissen en voorwaardelijke invrijheidstelling. Pagina 29 van 112

30 DJI in getal Augustus 2018 Tabel 2.11 Populatie naar totale detentietijd per categorie veroordeelde, 2017 Duur Veroordeeld in 1e aanleg of onherroep. in aansluiting op voorlopige hecht. Veroordeeld en ingestroomd als arrestant of zelfmelder Totaal veroordeelden Aantal % Aantal % Aantal % < 1 mnd < 3 mnd < 6 mnd mnd - < 1 jr < 2 jr < 3 jr < 4 jr < 6 jr < 8 jr < 12 jr jr en langer onbekend Totaal Mediaan in dagen Gemiddelde in dagen Veroordeelde gedetineerden die voorafgaand aan de executie van hun straf in voorlopige hechtenis verblijven, zitten doorgaans veel langer (mediaan 905 dagen) dan veroordeelden die als arrestant of zelfmelder hun straf uitzitten (mediaan 180 dagen). Door de lengte van de detentie is de kans dat een langgestrafte op een willekeurig moment in het jaar deel uitmaakt van de bezetting, veel groter dan voor een persoon die maar kort hoeft te zitten. Uit de volgende paragraaf zal blijken, dat een groot aantal gedetineerden in een jaar uitstroomt na een korte detentie. De detentieduur van alle uitgestroomde gedetineerden is daardoor gemiddeld veel korter dan de detentieduur van de populatie die vastzit op een willekeurige dag. Welke duurgegevens het best gebruikt kunnen worden, is afhankelijk van de te beantwoorden (beleids)vraag. Detentieratio in Nederland en andere Europese landen De Raad van Europa (RvE) publiceert jaarlijks gegevens over de gevangenisbevolking van alle lidstaten. Het meest recente rapport verscheen begin De daarin vermelde aantallen gedetineerden per inwoners hebben betrekking op De publicatie vermeldt ongecorrigeerde en aangepaste cijfers 7. 7 Om de landen onderling vergelijkbaar te maken heeft de RvE de totaalopgaven van lidstaten zonodig verlaagd met het aantal jongeren in jeugdinrichtingen, het aantal illegale buitenlanders in vreemdelingenbewaring, de personen die buiten een inrichting verblijven en onder elektronisch toezicht staan en met de veroordeelden die verblijven in psychiatrische Pagina 30 van 112

31 In grafiek 2.5 zijn de meeste Noord-, West- en Zuid-Europese landen met meer dan 1 miljoen inwoners opgenomen. Van deze landen zitten in Nederland en Finland het laagste aantal mensen gedetineerd per inwoners. Grafiek 2.5 Aantal gedetineerden per inwoners in Nederland en in andere Europese landen, september 2016 (bron: Raad van Europa, aangepaste cijfers) 2.5 Uitstroom Hoeveel veroordeelde gedetineerden stromen in de laatste fase van hun detentie vanuit normaal beveiligde inrichtingen door naar een regime van beperkt beveiligde of zeer beperkt beveiligde inrichtingen en hoeveel naar extramurale penitentiaire programma s? Hoe lang is de totale detentieduur geweest van alle personen die definitief uit detentie zijn ontslagen? Wie zijn in aanmerking gekomen voor een voorwaardelijke invrijheidstelling? Deze paragraaf geeft antwoord op deze vragen. instellingen (voor Nederland zijn de tbs-gestelden niet meegeteld). Maar in sommige landen kunnen personen die niet of verminderd toerekeningsvatbaar zijn tijdens het plegen van een ernstig misdrijf en die in Nederland kunnen worden veroordeeld tot een tbs-maatregel, deel uitmaken van de reguliere gevangenisbevolking. Zij tellen dan ook mee in de aangepaste cijfers. Indien de tbs ers in de Forensische Psychiatrische Centra worden meegeteld, komt Nederland uit op 57 gedetineerden per inwoners. Pagina 31 van 112

32 DJI in getal Augustus 2018 Detentiefasering In het kader van detentiefasering kunnen langer gestrafte gedetineerden in aanmerking komen voor één of meer van de volgende detentiemodaliteiten met meer vrijheden: Op afdelingen met een regime van beperkte beveiliging kunnen gedetineerden worden geplaatst die in eerste aanleg onherroepelijk zijn veroordeeld en op het moment van overplaatsing een strafrestant van ten hoogste achttien maanden hebben. Kenmerkend voor dit regime is het vierwekelijks weekendverlof. Op afdelingen met een regime van zeer beperkte beveiliging kunnen gedetineerden worden geplaatst met een in eerste aanleg of onherroepelijk opgelegde straf van minimaal zes maanden, waarbij ten minste de helft van de opgelegde straf moet zijn ondergaan in een inrichting met een hogere beveiligingsgraad en het strafrestant ten minste zes weken en ten hoogste zes maanden bedraagt. Kenmerkend voor dit regime is het wekelijkse weekendverlof en het overdag buiten de inrichting verblijven voor werk of opleiding. Een extramuraal penitentiair programma (PP) heeft een duur van ten hoogste een zesde deel van de opgelegde vrijheidsstraf. Voorwaarde daarbij is dat een onvoorwaardelijke vrijheidsstraf van ten minste 6 maanden is opgelegd en het strafrestant bij aanvang van de deelname aan het PP ten minste 4 weken en ten hoogste een jaar betreft. Een penitentiair programma is een erkend programma van samenhangende activiteiten die expliciet zijn gericht op re-integratie in de maatschappij, waarbij de deelnemer op een plaats buiten de inrichting verblijft. Elektronisch Toezicht kan als aanvullende maatregel bij een penitentiair programma worden toegepast. Gedetineerden met meer dan een beperkt vlucht- of maatschappelijk risico komen niet in aanmerking voor detentiefasering. Hetzelfde geldt voor gedetineerden van wie vaststaat dat zij na de detentie zullen worden uitgezet of uitgeleverd of aan wie naast de gevangenisstraf ook de tbs-maatregel is opgelegd. Elke kandidaat dient bovendien te beschikken over een aanvaardbaar verlof- of verblijfsadres. Een veroordeelde kan na verblijf in een HvB en/of een regulier gevangenisregime één, twee of drie detentiefases doorlopen. Alle combinaties zijn mogelijk, evenals directe plaatsing in een regime van (zeer) beperkte beveiliging of een PP vanuit een HvB of regulier gevangenisregime. De aantallen in grafiek 2.6 hebben betrekking op alle afzonderlijke plaatsingen. Een gedetineerde die twee of drie fases doorloopt, is ook bij twee of drie detentiemodaliteiten geteld. Pagina 32 van 112

33 Grafiek 2.6 Overplaatsingen naar afdelingen met een (zeer) beperkt beveiligd regime en naar penitentiaire programma s Het aantal gedetineerden dat op basis van de objectieve criteria in aanmerking komt voor plaatsing in een regime met een (zeer) beperkte beveiliging, is niet exact vast te stellen met de beschikbare gegevens. Feit is wel dat er de afgelopen jaren minder veroordeelde personen voldoen aan één van de absolute eisen voor plaatsing in een regime van zeer beperkte beveiliging of deelname aan een penitentiair programma: de duur van de detentie moet minimaal zes maanden bedragen. In de volgende grafiek zijn de detentiefaseerders opgenomen die definitief zijn uitgeschreven omdat hun straffen en/of maatregelen ten uitvoer zijn gelegd. In geval van twee of drie doorlopen detentiefases, is de gedetineerde in grafiek 2.7 uitsluitend gerubriceerd onder de bestemming van de laatste fase. De aantallen van de regimes van (zeer) beperkte beveiliging pakken vanwege de doorplaatsingen naar de PP s een stuk lager uit dan in grafiek 2.6. Dat de PP-aantallen ook lager zijn, heeft een andere oorzaak. Niet elke detentiefaseerder houdt zich altijd aan de regels. Ingestroomde PP-deelnemers kunnen om die reden worden teruggeplaatst naar normaal beveiligde inrichtingen en uiteindelijk vanuit die gesloten inrichtingen hun detentie beëindigen. Pagina 33 van 112

34 DJI in getal Augustus 2018 Grafiek 2.7 Uitstroom detentiefaseerders Het totale aantal detentiefaseerders dat is uitgestroomd, is gedaald van in 2013 tot in 2017; een daling van 18%. Ter vergelijking: het totaal aantal gedetineerden dat als veroordeelde is uitgestroomd na een detentie van minimaal 6 maanden, is in de verslagperiode nog sterker gedaald: 25%. Totale uitstroom en detentieduur De meeste veroordeelden verlaten na de executie van hun straf of maatregel op een normale manier het gevangeniswezen. Sommige gedetineerden worden echter na hun detentie het land uitgezet, vanwege een tbs-maatregel doorgeplaatst naar een Forensisch Psychiatrisch Centrum of onttrekken zich aan de detentie. Een gedetineerde is als uitstromer geteld op het moment dat hij niet langer onder de (administratieve) verantwoordelijkheid valt van een penitentiaire inrichting 8. 8 Personen die in de laatste fase van hun straf of maatregel (onder de administratieve verantwoordelijkheid van de penitentiaire inrichting) verblijven in een zorginstelling buiten het gevangeniswezen of een penitentiair programma volgen, zijn als uitstromers geteld op het moment dat de straf of maatregel is beëindigd. Pagina 34 van 112

35 Tabel 2.12 Detentieduur totale uitstroom gevangeniswezen Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Duur < 2 weken wkn - < 1mnd mnd - < 3mnd mnd - < 6 mnd mnd - < 1 jaar jaar - < 2 jaar jaar - < 4 jaar jaar en meer onbekend Totaal Mediaan in dagen Gemiddelde in dgn In de jaren 2013 en 2014 is het aantal personen dat kort in een PI verbleef, zeer sterk gestegen 9. Deze stijging is een gevolg van een verschuiving van de insluitingscategorieën. Er zijn minder gedetineerden uitgestroomd die oorspronkelijk zijn binnengekomen als voorlopig gehechten en er zijn meer gedetineerden uitgestroomd die als arrestant binnenkwamen. In 2015, 2016 en 2017 is het beeld weer gewijzigd door de sterke terugval bij een deel van de arrestanten (de gegijzelden), terwijl het aantal voorlopig gehechten niet veel verder is gedaald (zie paragraaf 2.3). De helft van alle gedetineerden die in 2017 is uitgestroomd, kende een verblijfsduur van maximaal 27 dagen (mediaan). Dit is een aanzienlijke stijging ten opzichte van 2014, toen de helft van de uitgestroomde gedetineerden er maximaal 20 dagen op had zitten. Tabel 2.13 Detentieduur uitstroom gevangeniswezen per categorie 2017 Voorlopig gehecht nog niet in 1e aanleg veroordeeld Veroordeeld in 1e aanleg of onherroep. in aansluiting op vh Veroordeeld en ingestroomd als arrestant Veroordeeld en ingestroomd als zelfmelder Onbekend Totaal 1, Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Duur < 2 weken wkn - < 1mnd mnd - < 3mnd mnd - < 6 mnd mnd - < 1 jaar jaar - < 2 jaar jaar - < 4 jaar jaar en meer onbekend Totaal Mediaan in dagen Gemiddelde in dgn De detentieduur omvat in voorkomende gevallen ook de inverzekeringstelling op het politiebureau. Tevens is de duur van een eventueel penitentiair programma en de verblijfsperiode in een zorginstelling (plaatsen die DJI inkoopt) in de laatste fase van de straf of maatregel meegeteld. Pagina 35 van 112

36 DJI in getal Augustus 2018 Uit tabel 2.13 blijkt dat de helft van de gedetineerden die in 2017 uitstromen na een schorsing of beëindiging van de voorlopige hechtenis of na een vonnis gelijk aan het voorarrest, maximaal 28 dagen heeft gezeten. Personen die uit detentie zijn ontslagen na een voorlopige hechtenis en een aansluitend (al dan niet onherroepelijk opgelegd) strafrestant, zitten beduidend langer. Arrestanten en zelfmelders hebben de kortste detentieduur (mediaan respectievelijk 16 en 15 dagen), maar de gemiddelde verblijfsduur van de arrestanten is wel korter dan die van de zelfmelders. De verblijfsduur van vrouwelijke gedetineerden (mediaan 20, gemiddelde verblijfsduur 81 dagen) is korter dan die van mannelijke gedetineerden (mediaan 27, gemiddelde verblijfsduur 108 dagen). Dit is onder meer het gevolg van een andere delictverdeling (zie paragraaf 2.4). Voorwaardelijke invrijheidstelling Gedetineerden met een opgelegde straf van meer dan een jaar kunnen eerder voorwaardelijk in vrijheid worden gesteld. In 2017 kwamen 935 gedetineerden op die manier vrij, iets minder vaak dan in de voorafgaande jaren. Het betreft een klein deel van de totale uitstroom: 3% in In ongeveer 70% van de gevallen gaat dit gepaard met bijzondere voorwaarden. Het aantal opgelegde bijzondere voorwaarden in deze zaken vertoont een stijgende lijn: van gemiddeld 2,6 in 2013 tot 3,7 in Voorbeelden van bijzondere voorwaarden zijn deelname aan een gedragsinterventie, een drugs- of alcoholverbod en een locatieverbod of -gebod. Tabel 2.14 Voorwaardelijke invrijheidstelling Aantal % met bijzondere voorwaarden 69% 71% 70% 70% 71% bron: CJIB (systeem Robein) Strafonderbreking strafrechtelijke vreemdelingen (SOB) Vanaf 1 april 2012 zijn de strafrechtelijke vreemdelingen zonder rechtmatig verblijf in de zin van artikel 8 van de Vreemdelingenwet 2000 van v.i. uitgesloten. Wel komen zij in aanmerking voor strafonderbreking (SOB), mits vertrek uit Nederland wordt gerealiseerd. Bij een opgelegde vrijheidsstraf tot drie jaar kan deze na de helft worden beëindigd, bij een opgelegde vrijheidsstraf van meer dan drie jaar na twee derde deel. Het moet gaan om een onherroepelijke veroordeling. Daarbij geldt de voorwaarde dat de vreemdeling niet terugkeert naar Nederland. Deze regeling betreft een gunst voor de vreemdeling en geen recht. In 2017 hebben 356 gedetineerden op deze wijze het land verlaten. Indien de vreemdeling deze voorwaarde niet naleeft - dat wil zeggen indien hij nadien toch in Nederland wordt aangetroffen wordt de tenuitvoerlegging van de aan hem opgelegde straf hervat. Pagina 36 van 112

37 2.6 Incidenten Deze paragraaf biedt inzicht in het aantal ontvluchtingen, overige onttrekkingen aan de detentie, aanhoudingen na ongeoorloofde afwezigheid en suïcides. Ontvluchtingen uit gesloten inrichtingen Het aantal ontvluchtingen uit Huizen van Bewaring en gesloten gevangenissen 10 is zeer beperkt. Door de kleine absolute aantallen kan er sprake zijn van een relatief grote toe- of afname in een jaar. In 2016 en 2017 zijn er geen ontvluchtingen geweest. Grafiek 2.8 Ontvluchtingen uit gesloten inrichtingen Niet terug van verlof en overige onttrekkingen Het aantal gedetineerden dat niet terugkeert van verlof of zich op een andere wijze onttrekt aan de tenuitvoerlegging van een straf of maatregel, is in de periode aanzienlijk gedaald, maar vanaf 2016 is er sprake van een toename. Deze is voornamelijk toe te schrijven aan meer onttrekkingen van ISD-ers (zowel degenen die in een penitentiaire inrichting verblijven als in een particuliere zorginstelling). Dit is ook het gevolg van een stijging van het aantal ISD-ers in de bezetting. 10 Penitentiaire inrichtingen die normaal, uitgebreid of extra beveiligd zijn. Pagina 37 van 112

38 DJI in getal Augustus 2018 Grafiek 2.9 Niet terug van verlof en overige onttrekkingen Over de afgelopen drie jaar is meer gedetailleerd in beeld gebracht op welke wijze de onttrekkingen hebben plaatsgevonden. Tabel 2.15 Niet terug van verlof en overige onttrekkingen, per type onttrekking, Aantal % Aantal % Aantal % Niet terug van tijdelijke schorsing voorl. hecht. of strafonderbr. 16 5% 11 3% 17 4% Niet terug van incidenteel verlof 18 5% 19 5% 20 5% Niet terug van algemeen verlof of regimesgebonden verlof 84 25% 83 21% 70 17% Niet terug van trajectverlof ISD'ers 20 6% 49 13% 74 18% Onttrekking aan verblijf in een (zeer) beperkt beveiligde inr. 4 1% 2 1% 6 1% Onttrekking aan verblijf in een particuliere zorginstelling % % % Onttrekking aan een extramuraal penitentiair programma 48 14% 49 13% 34 8% Overig, onbekend 3 1% 3 1% 3 1% Totaal % % % Het grootste deel van de onttrekkingen vindt plaats vanuit een particuliere zorginstelling (oplopend tot 47% in 2017). Gedetineerden zijn daar geplaatst op grond van art of art van de Penitentiaire beginselenwet of omdat zij verblijven in de laatste fase van de ISD-maatregel. ISD-ers in de laatste fase van hun maatregel namen ca. 40% van de onttrekkingen binnen GW voor hun rekening. Onttrekkingen vanuit particuliere zorginstellingen vinden overwegend plaats door niet (tijdig) terug te keren van verlof. Toekennen van verlof staat juist in een behandelvoorziening mede in het teken van het weer leren omgaan met vrijheden en verantwoordelijkheden. Gelet op de complexe problematiek van de ISD ers, is dat vaak een kwestie van vallen en opstaan. Dat verklaart het relatief hoge aantal onttrekkingen. Een ander groot deel van de onttrekkingen vindt plaats vanuit gesloten gevangenissen. Het betreft de mensen die niet terugkeren van algemeen verlof, regimesgebonden verlof of trajectverlof ISD. Het aandeel van onttrekkingen van degenen die niet terugkeren van algemeen verlof of regimesgebonden verlof is in 2017 gedaald. Dit komt volledig op het conto van onttrekkingen tijdens algemeen verlof. Het aantal ISD-ers dat niet terug is gekomen van hun trajectverlof is in 2016 Pagina 38 van 112

39 en in 2017 duidelijk gestegen. Dit is ook een gevolg van de gestegen bezetting van ISD-ers. Het aandeel van personen die zich onttrekken aan de uitvoering van een penitentiair programma daalt in 2017 tot minder dan één op de tien onttrekkingen. De onttrekkingen betreffen in 5% van de gevallen een vrouw. Dit sluit aan op het gemiddelde percentage van vrouwen in de gedetineerdenpopulatie in Tussen beide groepen zijn geen opvallende, kwantitatieve verschillen waargenomen in het type onttrekking. Gedetineerden van 30 tot en met 39 jaar nemen een groot deel (40%) van de onttrekkingen voor hun rekening. Ruim twee derde deel komt op het conto van gedetineerden van 30 tot 50 jaar. Deze groep heeft een aandeel in de gemiddelde populatie in 2017 van 52% en neemt dus relatief veel onttrekkingen voor zijn rekening. Voor de andere leeftijdscategorieën is dit juist relatief minder. Gedetineerden van 20 tot en met 29 jaar onttrekken zich relatief vaker door niet terug te keren van algemeen verlof (in 20% van de gevallen t.o.v. 12% van het totaal aantal onttrekkingen) of tijdens een penitentiair programma (16% t.o.v. 8%). Gedetineerden van 40 tot en met 49 jaar onttrekken zich relatief vaker door niet terug te keren van trajectverlof ISD (27% t.o.v. 18%). Gedetineerden van 50 tot en met 59 jaar onttrekken zich relatief vaker aan een verblijf in een particuliere zorginstelling (57% t.o.v. 47%). Ontvluchtingen, niet terug van verlof en overige onttrekkingen per 100 bezette plaatsen Grafiek 2.10 toont de ontwikkeling van het aantal personen dat ontvlucht of zich anderszins onttrekt aan de detentie, uitgedrukt per 100 bezette plaatsen. In 2016 en 2017 stijgt het aantal onttrekkingen per 100 plaatsen. Dit komt bijna geheel voor rekening van de ISD-ers. Dit is ook een gevolg van de stijgende ISD-bezetting (zie de vorige paragraaf). Grafiek 2.10 Ontvluchtingen, niet terug van verlof en overige onttrekkingen per 100 bezette plaatsen, Pagina 39 van 112

40 DJI in getal Augustus 2018 Aanhoudingen De overgrote meerderheid van de gedetineerden wordt weer aangehouden na een periode van ongeoorloofde afwezigheid. Grafiek 2.11 laat min of meer hetzelfde patroon zien als grafiek 2.9. In een aantal jaren zijn meer personen aangehouden dan zich in dezelfde periode aan de detentie hebben onttrokken. De extra aanhoudingen hebben betrekking op personen die zich vóór de verslagperiode aan de detentie hebben onttrokken. Grafiek 2.11 Aantal aanhoudingen van personen die in hetzelfde jaar of eerder zijn ontvlucht of zich aan de detentie hebben onttrokken, Van de grootste groep mensen die in 2017 zijn aangehouden (17%), heeft de onttrekking niet langer dan één dag geduurd. De helft van de mensen wordt binnen maximaal 8 dagen aangehouden. Suïcides Door de (statistisch gezien) geringe aantallen suïcides, is al snel sprake van een relatief grote toe- of afname. In de periode 2013 tot en met 2017 varieert het jaarlijks aantal tussen 4 en 14. Grafiek 2.12 Suïcides Pagina 40 van 112

41 2.7 Recidive Deze paragraaf beschrijft de recidive van ex-gedetineerden. Daarbij is een onderscheid gemaakt in de zogenaamde algemene recidive en de detentierecidive. Algemene recidive versus detentierecidive Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid rapporteert periodiek over de mate waarin bepaalde categorieën justitiabelen opnieuw met justitie in aanraking komen. Voor diegenen die in een bepaald jaar uitstromen, wordt binnen één jaar, binnen twee jaar, binnen drie jaar, etc. bezien of zij opnieuw een strafbaar feit hebben gepleegd dat ter kennis is gebracht aan het OM (algemene recidive). Het WODC maakt een onderscheid tussen niet gecorrigeerde en wel gecorrigeerde cijfers. De niet gecorrigeerde cijfers geven de feitelijk gemeten recidive weer. Voor de berekening van de gecorrigeerde cijfers zijn de uitstroomcohorten eerst zo veel mogelijk vergelijkbaar gemaakt ten aanzien van een zestal achtergrondkenmerken waarvan bekend is dat ze van invloed zijn op de hoogte van de recidive. Dit zijn sekse, leeftijd, geboorteland, type delict, eerdere justitiecontacten en leeftijd bij eerdere justitiecontacten. DJI stelt met behulp van de eigen detentiegegevens vast in welke mate verschillende groepen ex-gedetineerden opnieuw zijn ingesloten in een penitentiaire inrichting (detentierecidive). Omdat niet elk justitiecontact leidt tot een detentie, zijn de DJI detentierecidivecijfers lager dan de algemene recidivecijfers. Tabel 2.16 Percentage recidive binnen twee jaar na uitstroom, cohort /2015 WODC - algemene recidive Cohort GW detentierecidive gecorrigeerde cijfers * nietgecorrigeerde cijfers ,2-56, ,1-53, ,1 51,7 53, ,9 50,0 51, ,5 49,6 50, ,5 48,8 49, ,5 47,6 48, ,8 46,6 47, ,0 46,4 47, ,5 46,1 46, ,1 46,1 47, ,8 45,3 45, ,2 ** ** ,6 ** ** * het WODC corrigeert de cijfers van de algemen recidive niet meer dan 10 jaar terug, o.a. om het onderliggende model te borgen. ** (nog) onbekend Pagina 41 van 112

42 DJI in getal Augustus 2018 De drie reeksen laten een duidelijke daling zien van de recidive van exgedetineerden. Profielschets detentierecidivist Welke personen die eerder gedetineerd zijn geweest, keren terug in het gevangeniswezen als verdachten van of veroordeelden voor een nieuw delict? Hieronder zijn de detentierecidivecijfers onderscheiden naar een aantal kenmerken die gelden op het moment van uitstroom. Er is gekozen voor het meest actuele cohort waarvan op dit moment de detentierecidive binnen twee jaar na uitstroom bekend is: cohort Het cohort 2015 is kleiner dan de totale uitstroom in 2015 (zie tabel 2.12): respectievelijk en Dit komt omdat er mensen zijn die meerdere keren in een jaar uitstromen. Voor het cohort 2015 is alleen de eerste keer meegenomen dat iemand uitstroomt in De kenmerken zijn: geslacht, leeftijd bij ontslag, geboorteland, laatste celbestemming voor ontslag, delict en detentieduur. Tabel 2.17 Detentierecidive binnen twee jaar na uitstroom naar geslacht, cohort 2015 Geslacht Recidive Uitstroom binnen 2 jaar Aantal Aantal % man vrouw totaal Tabel 2.18 Detentierecidive binnen twee jaar na uitstroom naar leeftijd, cohort 2015 leeftijd bij ontslag Uitstroom Recidive binnen 2 jaar Aantal Aantal % tm 19 jaar t/m t/m t/m t/m t/m t/m en ouder totaal Pagina 42 van 112

43 Tabel 2.19 Detentierecidive binnen twee jaar na uitstroom naar geboorteland, cohort 2015 Geboorteland Recidive Uitstroom binnen 2 jaar Aantal Aantal % Nederland Ned Antillen Suriname Marokko Roemenië Polen Turkije Somalië Joegoslavië Irak totaal top overige landen onbekend totaal Tabel 2.20 Detentierecidive binnen twee jaar na uitstroom naar celbestemming bij uitstroom, cohort 2015 Bestemming Recidive Uitstroom binnen 2 jaar Aantal Aantal % huis van bewaring gesloten gevangenis gev met regime van beperkte beveiliging gev met regime van zeer beperkt beveiliging penit. psychiatr. centrum ISD'ers binnen een PI * ISD'ers buiten een PI penitentiair programma overige/onbekend** totaal * meerderheid van de ISD'ers die zijn ontslagen vanuit een PI verbleven wel een periode buiten een PI, maar zijn teruggeplaatst ** inclusief EZV en art 15.5/43.3 Pagina 43 van 112

44 DJI in getal Augustus 2018 Tabel 2.21 Detentierecidive binnen twee jaar na uitstroom naar delictcategorie, cohort 2015 Delictcategorie Recidive Uitstroom binnen 2 jaar Aantal Aantal % vermogensmisdrijven zonder geweld vermogensmisdrijven met geweld geweldsmisdrijven (excl.seksuele misdrijven) seksuele misdrijven vernieling en openbare orde en gezag overig Wetboek van Strafrecht opiumwet verkeer (misdrijven en overtr.) wet wapens en munitie overige wetten onbekend a.g.v. specifieke verblijfstitel onbekend totaal Tabel 2.22 Detentierecidive binnen twee jaar na uitstroom naar detentieduur, cohort 2015 Detentieduur Uitstroom Recidive binnen 2 jaar Aantal Aantal % < 2 wkn wkn - <2 mnd < 4 mnd < 8 mnd mnd - < 1 jr jr - < 2 jr jr - < 3 jr * jr of langer onbekend totaal * w.o. ISD'ers Pagina 44 van 112

45 Hoofdstuk 3 Vreemdelingenbewaring Inleiding Wettelijk kader vreemdelingenbewaring Vrijheidsontneming op grond van de Vreemdelingenwet 2000 (Vw 2000) is een maatregel om een vreemdeling aan wie de toegang tot Nederland is geweigerd, dan wel een vreemdeling die niet (meer) in Nederland mag verblijven en weigert zelfstandig te vertrekken, beschikbaar te houden in een inrichting tot het moment dat vertrek of uitzetting mogelijk is. Hierbij is van belang op te merken dat het toepassen van vrijheidsontneming (hierna genoemd: vreemdelingenbewaring) slechts dan geoorloofd is, als met minder ingrijpende middelen niet hetzelfde doel kan worden bereikt (het ultimum remedium beginsel). In de vreemdelingenbewaring worden twee groepen onderscheiden: aan de grens geweigerde vreemdelingen, die worden ingesloten op grond van artikel 6 van de Vw 2000 en vreemdelingen die in Nederland worden aangehouden wegens onrechtmatig verblijf, die worden ingesloten op grond van artikel 59, 59a en 59b van de Vw De vrijheidsbeneming van eerstgenoemde groep vangt aan in een gebouw van de grensdoorlaatpost of een politiebureau. Daarna wordt de vreemdeling geplaatst op een afdeling in een detentiecentrum, waar het Reglement Regime Grenslogies van toepassing is. De laatstgenoemde groep wordt geplaatst op een afdeling in een detentiecentrum waar de Penitentiaire Beginselen Wet (PBW) geldt. Gesloten gezinsvoorziening: alleenstaande minderjarige vreemdelingen en gezinnen met kinderen Sinds maart 2011 worden alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV ers) slechts in bijzondere omstandigheden in bewaring gesteld. Bijvoorbeeld als zij worden verdacht of veroordeeld zijn voor van een misdrijf, de minderjarigheid nog niet is vastgesteld of zij zich eerder hebben onttrokken aan een vrijheidsbeperkende maatregel. Bewaring wordt voor een zo kort mogelijke duur toegepast. Gezinnen met minderjarige kinderen kunnen ten behoeve van vertrek in bewaring worden gesteld voor in beginsel een maximale duur van twee weken. Alleenstaande minderjarigen worden niet in grensdetentie geplaatst. Daarnaast geldt sinds 2014 voor gezinnen met minderjarige kinderen een grensscreening. Dit houdt in dat een gezin na inreis via de Schengenbuitengrens alleen in bewaring in de gesloten gezinsvoorziening (GGV) kan worden geplaatst als er bijvoorbeeld vermoedens zijn van mensenhandel of er twijfels bestaan over de familieband. Plaatsing in de GGV is in dat geval een uiterste maatregel in het belang van het kind. Vanaf oktober 2014 worden AMV ers en gezinnen met kinderen in de GGV in Zeist ondergebracht. In april 2016 is de nieuwbouw van de GGV in gebruik genomen. Bij de ontwikkeling van deze GGV is rekening gehouden met de beleving en bescherming van kinderen. De voorziening is groen en kindvriendelijk ingericht. Iedereen kan zich van 8:00 tot 22:00 uur vrij bewegen over het afgesloten terrein. De deuren van de woningen worden niet op slot gedaan. Vreemdelingen kunnen de deur van hun woning zelf op slot doen. Pagina 45 van 112

46 DJI in getal Augustus Capaciteit Doordat de instroom in de vreemdelingenbewaring tussen 2011 en 2015 sterk is afgenomen, is een aantal capaciteitsmaatregelen genomen. Deze maatregelen hebben als doel de vraag naar plaatsen beter in overeenstemming te brengen met het aanbod aan plaatsen: 1. Onder de noemer in stand te houden capaciteit is capaciteit buiten gebruik gesteld. De in stand te houden capaciteit wordt zeer beperkt gefinancierd (onder andere voor de kosten van huurcontracten). De gemiddelde capaciteit in grafiek 3.1 is exclusief de in stand te houden capaciteit. 2. Het introduceren van reservecapaciteit. Deze capaciteit moet binnen vier maanden inzetbaar zijn om (tijdelijk) pieken in de instroom van in te sluiten vreemdelingen op te vangen. De kostprijs van de reservecapaciteit is weliswaar hoger dan de kostprijs van de in stand te houden capaciteit, maar ligt wel beduidend lager dan de kostprijs van de direct inzetbare capaciteit. Grafiek 3.1 Gemiddelde direct inzetbare capaciteit (taakstelling begroting), De taakstelling gemiddelde direct inzetbare capaciteit is in de periode afgenomen met 55%. De totale capaciteit is volgens de begroting teruggebracht tot 933 plaatsen, waarvan 757 plaatsen direct inzetbaar en 176 plaatsen reservecapaciteit. De capaciteit is hiermee meer in lijn met de meerjarenprognose voor vreemdelingenbewaring. De gemiddelde direct inzetbare capaciteit is aanzienlijk hoger dan de bezetting (zie paragraaf 3.4). Dit komt omdat verschillende differentiaties binnen de capaciteit moeten worden aangebracht voor het gescheiden onderbrengen van mannen en vrouwen, vreemdelingen onder artikel 6 en onder artikel 59 VW, gezinnen met kinderen en alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Pagina 46 van 112

47 3.3 Instroom De instroom in de vreemdelingenbewaring vertoonde in de verslagperiode een constant dalend verloop. De afname bedroeg in die periode bijna 30%. In 2016 en 2017 is de instroom ten opzichte van 2015 gestegen met respectievelijk 18% en 46%. Grafiek 3.2 Instroom vreemdelingenbewaring, Pagina 47 van 112

48 DJI in getal Augustus 2018 Grafiek 3.3 Instroom naar wettelijke grondslag van de vrijheidsontnemende maatregel, Het aantal vreemdelingen dat op grond van artikel 59, 59a en 59b van de Vw 2000 in bewaring is gesteld, is ten opzichte van 2016 met 28 % gestegen. Het aantal vreemdelingen dat op grond van artikel 6 in bewaring is gesteld is nagenoeg gelijk aan het aantal dat in 2016 in bewaring is gesteld. Instroom naar geslacht Tabel 3.1 Instroom naar geslacht, Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Geslacht Man Vrouw Totaal In de laatste jaren is het percentage vrouwen van de instroom in vreemdelingenbewaring enigszins afgenomen. Pagina 48 van 112

49 Instroom naar nationaliteit Tabel 3.2 Instroom naar nationaliteit top 10 in procenten, Land % Land % Land % Land % Land % Marokko 7,6 Marokko 8,8 Albanië 8,9 Albanië 20,4 Albanië 15,8 Afghanistan 5,1 Albanië 4,1 Marokko 8,4 Marokko 11,5 Marokko 15,0 Somalië 4,7 Afghanistan 3,8 Algerije 3,6 Algerije 6,0 Algerije 8,5 Algerije 4,5 Algerije 3,7 Nigeria 3,5 Afghanistan 4,4 Afghanistan 3,9 Turkije 3,4 China 3,6 Irak 3,0 Nigeria 3,3 Irak 3,6 Nigeria 2,8 Nigeria 3,4 Afghanistan 2,8 Georgië 2,9 Georgië 3,2 Suriname 2,7 Somalië 3,1 Viëtnam 2,6 Irak 2,5 Libië 2,6 Iran 2,7 Suriname 2,9 China 2,5 Suriname 2,2 Syrië 2,5 India 2,7 Turkije 2,6 Suriname 2,4 India 2,1 Egypte 1,8 Rusland 2,6 Georg/India 2,6 Iran/Turkije 2,2 Iran 1,9 Turkije 1,7 Totaal 10 38,8 Totaal 11 41,2 Totaal 11 42,1 Totaal 10 57,2 Totaal 10 58,6 Overig 53,9 Overig 52,8 Overig 51,7 Overig 40,0 Overig 37,7 Onbekend 7,2 Onbekend 6,0 Onbekend 6,2 Onbekend 2,8 Onbekend 3,7 Totaal 100 Totaal 100 Totaal 100 Totaal 100 Totaal 100 De meest voorkomende landen (top 5) van waaruit vreemdelingen in 2017 zijn ingestroomd, zijn: Albanië (15,8%), Marokko (15,0%), Algerije (8,5%), Afghanistan (3,9%) en Irak (3,6%). De landen van de top 10 samen vormen in 2017 ongeveer hetzelfde percentage van de instroom als in Tabel 3.3 Instroomtrend nationaliteit top 5 van 2017, in procenten % % % % % Land Albanië 2,6 4,1 8,9 20,4 15,8 Marokko 7,6 8,8 8,4 11,5 15,0 Algerije 4,5 3,7 3,6 6,0 8,5 Afghanistan 5,1 3,8 2,8 4,4 3,9 Irak 2,4 2,1 3,0 2,5 3,6 Tabel 3.3 geeft de procentuele ontwikkeling weer, vanaf 2013, van de top 5 landen van het jaar De absolute aantallen van deze top 5 staan in grafiek 3.4. Pagina 49 van 112

50 DJI in getal Augustus 2018 Grafiek 3.4 Trend nationaliteit top 5 op basis van de instroom 2017, absoluut Instroom Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen Tabel 3.4 Instroom Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen, Aantal Sinds eind 2006 zijn Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV ers) die in vreemdelingenbewaring werden gesteld, niet meer geplaatst in de reguliere detentiecentra, maar in speciaal voor hen ingerichte opvanglocaties in een Justitiële Jeugdinrichting (JJI). Enkele dagen voor de uitzetting konden de AMV ers overgeplaatst worden naar een detentiecentrum. In 2012 werden nog circa 20 AMV ers direct in een detentiecentrum geplaatst, omdat de uitzetting binnen enkele dagen kon worden gerealiseerd. In 2013 neemt het aantal AMV ers dat direct in een detentiecentrum werd geplaatst, sterk af naar vier. In 2014, 2015 en 2016 zijn er helemaal geen AMV ers direct in een detentiecentrum geplaatst. De AMV ers gaan vanaf oktober 2014 naar de GGV. Instroom gezinnen met kinderen In beginsel maximaal twee weken voor de datum van het vertrek uit Nederland kan een gezin in vreemdelingenbewaring worden geplaatst. Dit gebeurde tot oktober 2014 in het DC Rotterdam, waar speciale faciliteiten voor de opvang van kinderen aanwezig waren. Vanaf oktober 2014 worden gezinnen opgenomen op de GGV in DC Zeist. De vreemdelingenbewaring van een gezin kan alleen worden verlengd als er sprake is van fysiek verzet tegen de uitzetting of als op het laatste moment een nieuwe aanvraag voor een verblijfsvergunning wordt ingediend. Pagina 50 van 112

51 Tabel 3.5 Instroom gezinnen met kinderen, Aantal Gezinnen Kinderen Het aantal gezinnen met kinderen dat instroomt, is in 2014 gedaald ten opzichte van de jaren ervoor, omdat in de periode van september 2013 tot en met mei 2014 nauwelijks gezinnen met kinderen in bewaring werden gesteld. Deze periode betrof een pilot, op grond waarvan gezinnen met kinderen alleen nog in bewaring werden gesteld als zij zich eerder aan het toezicht hadden onttrokken. Deze werkwijze leidde echter tot een groot aantal onttrekkingen aan het toezicht, waardoor gezinnen met kinderen in de illegaliteit verdwenen. Dit leidde tot het besluit om met terughoudendheid en onder strikte criteria het weer mogelijk te maken gezinnen met kinderen in bewaring te plaatsen. In tegenstelling tot de stijging van de totale instroom in vreemdelingenbewaring in 2017 ten opzichte van 2016 met 24%, is de instroom van gezinnen op de GGV in 2017 ten opzichte van 2016 met 12% afgenomen. 3.4 Populatie In 2017 waren er drie centra waar vreemdelingen met een bestuursrechtelijke titel verbleven: DC Schiphol; DC Zeist; DC Rotterdam. DC Rotterdam is vanaf het najaar 2015 tot 1 mei 2016 tijdelijk niet in gebruik geweest voor vreemdelingenbewaring. Binnen de detentiecentra verblijven mensen in principe op een meerpersoonscel (mpc), uitzondering hierop zijn o.a. de GGV en de extra zorg afdelingen. De medische dienst bekijkt vooraf of er eventueel medische indicaties zijn, waardoor iemand niet op een mpc geplaatst kan worden. Het is mogelijk om een verzoek te doen om samen met een landgenoot of een bekende een cel te delen. In deze paragraaf worden de verschillende kenmerken van de aanwezige populatie in de periode 2013 t/m 2017 bezien. De vaste peildatum is ultimo september, aangezien uit analyses van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat dit, gemiddeld genomen over het gehele jaar, het meest representatieve meetmoment is. Algemene ontwikkeling bezetting Het verloop van de bezetting vertoont een grote gelijkenis met het verloop van de instroom, zoals in de vorige paragraaf te zien was. Vanaf 2012 is er een duidelijke daling in de bezetting te zien: van 621 op 30 september 2013 tot 155 op Pagina 51 van 112

52 DJI in getal Augustus september 2015: een afname met 75%. Ten opzichte van 2015 stijgt de bezetting in 2016 met 94% tot 301 en in 2017 met 146% tot 382. Grafiek 3.5 Bezetting vreemdelingenbewaring, Hoewel de instroom in en de gemiddelde bezetting van de vreemdelingenbewaring de afgelopen twee jaar is toegenomen, is de direct inzetbare capaciteit (757 plaatsen) nog ruim voldoende om aan de vraag te kunnen voldoen. Grafiek 3.6 Bezetting naar wettelijke grondslag van de vrijheidsontnemende maatregel, Pagina 52 van 112

53 De onderlinge procentuele verdeling van de groep artikel 59 vreemdelingen (art. 59, 59a, 59b) en artikel 6 vreemdelingen in de bezetting blijft in de jaren 2013 en 2014 nagenoeg gelijk. Het percentage artikel 59 vreemdelingen ligt in die periode grofweg tussen de 95 en 97 van het totaal. In 2015 treedt er een wijziging op: artikel 6 vreemdelingen vormen 12% tegen 88% artikel 59 vreemdelingen. Deze trend zet zich door in 2016; artikel 6 vreemdelingen vormen 16% tegen 84% artikel 59 vreemdelingen. In 2017 is de verhouding artikel 59- artikel 6 weer meer conform de jaren 2013 en 2014, namelijk 94% - 6%. Tabel 3.6 Bezetting naar geslacht, Geslacht Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Man Vrouw Totaal De verhouding man-vrouw fluctueert enigszins, maar blijft over de jaren heen redelijk stabiel. Bezetting naar leeftijd Tabel 3.7 Bezetting naar leeftijd, Leeftijd Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % minderjarig 0 0,0 0 0,0 0 0,0 1 0,3 3 0,8 18 en 19 jaar 20 3,2 6 1,3 6 3,9 11 3,7 30 7,9 20 t/m 29 jaar , , , , ,1 30 t/m 39 jaar , , , , ,7 40 t/m 49 jaar , , , , ,8 50 t/m 59 jaar 49 7,9 32 7,1 13 8,4 22 7,3 21 5,5 60 jaar en ouder 6 1,0 5 1,1 0 0,0 3 1,0 5 1,3 onbekend 6 1,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 Totaal Gemiddelde Op 30 september 2017 is de bezetting in de leeftijdsgroep 20 tot en met 29 jaar het grootst. Voor 2014 was dit ook al het geval. Over de jaren 2013 tot en met 2017 heen is de totale groep 20 tot en met 39 jaar redelijk constant: 68,5% in 2013 en 67,8% in De gemiddelde leeftijd van de gehele groep die op 30 september 2017 in bewaring verblijft, is 32 jaar. Wanneer gekeken wordt naar de voorgaande jaren is dit redelijk constant. Pagina 53 van 112

54 DJI in getal Augustus Uitstroom Voor het daadwerkelijke vertrek van vreemdelingen uit Nederland werkt DJI nauw samen met verschillende partners. Belangrijke schakels in het terugkeerproces zijn de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) en organisaties zoals Vluchtelingenwerk en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). In deze paragraaf komt de ontwikkeling van de uitstroom aan bod en wordt kort de gemiddelde bewaringsduur bij uitstroom belicht. De uitstroom volgt dezelfde tendens als de instroom en de bezetting (zie paragraaf 3.3 en 3.4). Bedroeg de uitstroom in 2013 nog vreemdelingen, in 2015 is deze gedaald met 42% naar vreemdelingen. In 2016 en 2017 stijgt de uitstroom echter weer; in 2016 met ruim 5% ten opzichte van 2015 naar en in 2017 met 34% ten opzichte van 2015 naar Grafiek 3.7 Uitstroom vreemdelingenbewaring, Tabel 3.8 Verblijfsduur in dagen, Dagen art art Totale gemid. duur Mediaan In 2013 is de gemiddelde verblijfsduur in vreemdelingenbewaring bij uitstroom nog 72 dagen. Hierna daalt de verblijfsduur in 2016 en 2017 naar gemiddeld 43 dagen. De gemiddelde verblijfsduur van artikel 6 vreemdelingen is in de jaren 2013 t/m 2015 aanzienlijk lager dan die van artikel 59 vreemdelingen. In 2016 en 2017 ligt de gemiddelde verblijfsduur van de twee groepen dichter bij elkaar. Pagina 54 van 112

55 De mediaan is in 2015 ten opzichte van 2013 en 2014 gedaald. In 2016 en 2017 was deze nagenoeg gelijk aan die van % van de vreemdelingen verbleef in dagen of minder in bewaring. De reden dat de gemiddelde duur in 2015 hoger is dan die in 2016 en 2017 is dat in % van de vreemdelingen langer dan 6 maanden in bewaring verbleef. In 2016 was dit 2% en in %. 3.6 Incidenten Tijdens het verblijf in een detentiecentrum kunnen er incidenten voorkomen. Twee van deze incidenten zijn speciaal van belang: ontvluchtingen en suïcides. Tabel 3.9 Aantal ontvluchtingen uit vreemdelingenbewaring, Aantal Bij iedere ontvluchting vindt er een grondige analyse plaats en worden er, waar nodig en mogelijk, maatregelen getroffen om een herhaling te voorkomen. Te denken valt aan bouwkundige aanpassingen en extra werk- en dienstinstructies voor het personeel. In 2014 heeft er één ontvluchting plaatsgevonden. In 2015, 2016 en 2017 zijn er geen ontvluchtingen vanuit vreemdelingenbewaring geweest. Tabel 3.10 Aantal suïcides in vreemdelingenbewaring, Aantal In de verslagperiode hebben zich in totaal twee suïcides voorgedaan, waarvan de laatste in Pagina 55 van 112

56 DJI in getal Augustus 2018 Pagina 56 van 112

57 Hoofdstuk 4 Forensische Zorg Inleiding De divisie Forensische Zorg/Justitiële Jeugdinrichtingen houdt zich onder meer bezig met kwaliteitsontwikkeling, inkoop, plaatsing en financiering van alle forensische zorg in een strafrechtelijk kader. Het gaat hierbij - naast de tbs - om alle geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en verstandelijk gehandicaptenzorg aan volwassenen met een forensische titel. Er zijn 28 forensische zorgtitels: 24 strafrechtelijke titels, twee vormen van forensisch psychiatrisch toezicht (fpt), verdiepingsdiagnostiek en de voorgenomen indicatiestelling van de reclassering. De laatste titel kan onder bepaalde voorwaarden gebruikt worden om een verdachte zorg te bieden voordat er sprake is van één van de strafrechtelijke titels. Het strafrechtelijke vonnis en de onafhankelijke indicatiestelling bepalen het type forensische zorg dat een persoon zal ontvangen. Naast informatie over de tbs met bevel tot verpleging besteedt dit hoofdstuk aandacht aan de inkoop van forensische zorg voor de andere groepen met een strafrechtelijke titel, zoals zorg in detentie of zorg als voorwaarde bij de beslissing van de rechter of het Openbaar Ministerie (OM). Terbeschikkingstelling (tbs) Er bestaan twee vormen van tbs: tbs met bevel tot verpleging en tbs met voorwaarden. Tbs met bevel tot verpleging is een ingrijpende maatregel in het Nederlands strafrecht. De maatregel is bedoeld voor iemand aan wie het misdrijf niet (volledig) kan worden toegerekend, omdat hij of zij lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis en/of een ernstige psychische stoornis, en bij wie de stoornis heeft bijgedragen aan het plegen van het delict. Op het misdrijf staat een strafdreiging van vier jaren of meer. Tbs met bevel tot verpleging wordt opgelegd voor twee jaar en kan in de regel telkens worden verlengd met één of twee jaar. De rechter zal de tbs-maatregel verlengen als hij dat noodzakelijk acht, op advies van de behandelaars, wegens het verwachte gevaar van ernstige recidive (zie voor nadere begripsomschrijvingen de bijlage). Een andere variant van tbs met bevel tot verpleging betreft gemaximeerde tbs. Deze variant mag maar één keer worden verlengd en kan maximaal vier jaar duren. De andere vorm van tbs is tbs met voorwaarden. Dat is een lichtere vorm van tbs waarbij de tbs-gestelde niet in een Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) wordt opgenomen, maar waarbij de rechter voorwaarden stelt aan het gedrag van de tbsgestelde. Een dergelijke voorwaarde kan zijn dat hij of zij zich (psychiatrisch) laat behandelen. De reclassering begeleidt in dat geval de tbs-gestelde en ziet erop toe dat hij of zij zich aan de voorwaarden houdt. Indien de voorwaarden worden geschonden, kan de rechter op vordering van het OM de tbs met voorwaarden alsnog omzetten in tbs met bevel tot verpleging. In de regel start de tbs-maatregel (met bevel tot verpleging), nadat de tbs-gestelde een gevangenisstraf heeft ondergaan. Indien het strafbaar feit in het geheel niet kan worden toegerekend aan de verdachte, ziet de rechter af van het opleggen van Pagina 57 van 112

58 DJI in getal Augustus 2018 een straf. Ook in die situatie verblijft de tbs-gestelde in een penitentiaire inrichting tot het moment van plaatsing in een FPC. Overige forensische zorg De overige forensische zorg valt in te delen in drie segmenten: Klinische zorg: hierbij is sprake van een 24-uurs verblijfssetting, waarbij ook behandeling wordt geboden. Beschermd wonen: vorm van (kleinschalig) wonen, waarbij op verschillende niveaus begeleiding en ondersteuning wordt geboden. Ambulante zorg: hierbij is geen sprake van verblijf. Het betreft zorg die voornamelijk wordt verleend op afgesproken tijden waarbij de justitiabelen naar de zorgaanbieders toekomen. Het kan hierbij gaan om behandeling, begeleiding of een combinatie hiervan. Het gaat bij overige forensische zorg o.a. om zorg na de tbs, zoals proefverlof en voorwaardelijke beëindiging. Daarnaast gaat het om zorg in het kader van een voorwaardelijke veroordeling. Ook gaat het om inkoop van forensische zorg voor gedetineerden, die op een bijzondere zorgplaats verblijven binnen het gevangeniswezen (de PPC s), maar ook om gedetineerden die buiten het gevangeniswezen in forensische zorginstellingen verblijven of binnen een PI ambulante forensische zorg krijgen. 4.2 Capaciteit tbs De tbs-capaciteit is afgenomen van plaatsen in 2013 tot in 2017, een afname van bijna 25%. Deze afname wordt veroorzaakt door de eerder ingezette afname van het aantal opleggingen tbs met bevel tot verpleging in combinatie met een afnemende behandelduur (over langere tijd). Grafiek 4.1 Gemiddelde capaciteit FPC, Direct inzetbaar Justitieel: justitieel rijks en justitieel particulier. Direct inzetbaar Inkoop: niet justitieel. Pagina 58 van 112

59 Tabel 4.1 Gemiddelde capaciteit per FPC in 2017 FPC Capaciteit Rijks (Justitieel) Veldzicht 42 Oostvaarderskliniek 133 Totaal rijks 175 Particulier (Justitieel) Pompekliniek 277 Rooyse Wissel 163 Van der Hoeven 169 Kijvelanden 162 Mesdag 244 Totaal particulier Niet Justitieel Arkin 30 Boschoord 110 GGZ Drenthe 10 GGZE 56 Totaal niet justitieel 206 Totaal Instroom Paragraaf 4.3 gaat in op het jaarlijkse aantal opleggingen van tbs met bevel tot verpleging en tbs met voorwaarden. Het aantal tbs-gestelden dat in een penitentiaire inrichting, na de startdatum van de tbs, wacht op opname in een FPC (de zogenaamde tbs-passanten ), inclusief wachttijd, vormt het slotstuk van deze paragraaf. Tbs met bevel tot verpleging In deze paragraaf wordt aandacht besteed aan de tbs met bevel tot verpleging naar geslacht, type oplegging en al dan niet de combinatie met een gevangenisstraf. De tbs met bevel tot verpleging kan worden opgesplitst naar de duur van de maatregel: gemaximeerde tbs en tbs voor onbepaalde duur. De gemaximeerde tbs kan alleen worden opgelegd als het indexdelict niet gericht is tegen of gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam van één of meer personen. Het indexdelict is het delict waarvoor de tbs-maatregel is opgelegd. Pagina 59 van 112

60 DJI in getal Augustus 2018 Grafiek 4.2 Aantal opleggingen tbs met bevel tot verpleging naar geslacht, Gedurende de verslagperiode is het aantal opleggingen redelijk stabiel. Ten opzichte van het aantal opleggingen in bijvoorbeeld de periode is het jaarlijks aantal opleggingen circa 100 afgenomen. Tabel 4.2 Aantal opleggingen tbs met bevel tot verpleging naar type, Differentiatie Tbs met bevel tot verpleging Gemaximeerde tbs Tbs met voorwaarden omgezet in tbs met bevel tot verpleging Tbs met voorw. omgezet in tbs met bevel tot verpleging max. 4 jaar Totaal De omzettingen (tbs met voorwaarden omgezet in tbs met bevel tot verpleging) tellen (juridisch) mee in het jaar waarin de tbs met voorwaarden is opgelegd. Dit houdt in dat bij de volgende publicatie het (totaal) aantal opleggingen tbs met bevel tot verpleging over de afgelopen jaren kan wijzigen. Naarmate de tijdspanne tussen het jaar waarin de tbs met voorwaarden is opgelegd en het moment van meten langer wordt, neemt de kans op een omzetting naar tbs met bevel tot verpleging toe. Met ingang van 2016 wordt behandeling in de Forensische Zorg (incl. tbs) volledig bekostigd door middel van DBBC s (zie begrippenlijst). Tabel 4.3 geeft inzicht in het aantal naar type. 11 Het daadwerkelijke aantal opleggingen tbs met bevel tot verpleging over 2017 kan gedurende 2018 nog toenemen in verband met het zogenaamde na-ijleffect. Zo bleek het aantal over 2016 te zijn toegenomen van 98 (begin 2017) tot 107 (begin 2018). Pagina 60 van 112

61 Tabel 4.3 Te openen Diagnose Behandel- en Beveiligings Combinaties (DBBC s) voor tbs naar type, aantal aantal aantal Aantal Aantal Aan een middel gebonden stoornissen Behandeling kort Diagnostiek Geen behandeling Indirect Persoonlijkheidsstoornissen Problemen i.v.m. misbruik of verwaarlozing Restgroep diagnoses Schizofrenie en andere psychotische stoornissen Seksuele stoornissen Stoornissen in de impulsbeheersing Stoornissen in de kindertijd Eindtotaal Het betreft zowel initiële (eerste) DBBC s als vervolg DBBC s. Tussen 2013 en 2017 zien we een afname van ruim 22%. Binnen de DBBC s nemen de persoonlijkheidsstoornissen procentueel iets af en schizofrenie en andere psychotische stoornissen juist licht toe, evenzo als stoornissen in de kindertijd. Tabel 4.4. Aantal omzettingen tbs met voorwaarden in tbs met bevel tot verpleging naar jaar datum onherroepelijk tbs met voorwaarden, Totaal Datum onherroepelijk Totaal De tabel maakt bijvoorbeeld inzichtelijk dat van de negen omzettingen ten laste van het jaar 2015 er twee in 2015 zijn omgezet in tbs met bevel tot verpleging, vier in 2016 en drie in Pagina 61 van 112

62 DJI in getal Augustus 2018 Tabel 4.5 Duur van de gevangenisstraf die in combinatie met tbs met bevel tot verpleging is opgelegd, Differentiatie Tbs i.c.m. ontslag van rechtsvervolging* Tbs i.c.m. gev.straf < 6 maanden Tbs i.c.m. gev.straf 6 maanden t/m 1jr Tbs i.c.m. gev.straf > 1jr. t/m 2jr Tbs i.c.m. gev.straf > 2jr. t/m 3jr Tbs i.c.m. gev.straf > 3jr. t/m 6jr Tbs i.c.m. gev.straf > 6jr Totaal * Dat wil zeggen dat er naast de tbs-maatregel geen gevangenisstraf is opgelegd. Afgelopen jaar bedraagt het aantal combinatievonnissen tbs met een lange straf (langer dan 6 jaar) 12. Hoewel eerder door de Taskforce behandelduur tbs aan de rechter is verzocht om, waar mogelijk, terughoudend te zijn met het opleggen van een lange gevangenisstraf in combinatie met tbs, zien we vooralsnog geen daling ten opzichte van 2015, toen er absoluut gezien sprake was van de laagste score. Bij een combinatievonnis volgt de tbs direct in aansluiting op het moment dat de opgelegde vrijheidsstraf (langer dan een jaar) verandert in een voorwaardelijke invrijheidsstelling. Personen met een vrijheidsstraf tussen één en twee jaar worden, nadat zij ten minste één jaar en een derde van de nog resterende straf hebben ondergaan, in een FPC geplaatst. Personen met een vrijheidsstraf langer dan twee jaar kunnen onder voorwaarden in een FPC worden geplaatst als twee derde van de straf is ondergaan. Met andere woorden: een tbs-gestelde die in 2017 naast tbs een gevangenisstraf krijgt opgelegd van negen jaar, zal pas na zes jaar (in 2023) in een FPC worden opgenomen. Als gevolg van een wetsvoorstel dat de minister eind april naar de TK heeft gestuurd kan deze regeling veranderen. In dit wetsvoorstel is opgenomen dat de v.i. maximaal nog maar twee jaar mag zijn. De nieuwe regeling heeft dan ook consequenties, zodra iemand is veroordeeld voor een periode langer dan zes jaar. Tbs met voorwaarden Tbs met voorwaarden houdt in dat de veroordeelde zich aan bepaalde door de rechter opgelegde voorwaarden moet houden. Een dergelijke voorwaarde kan zijn dat hij zich laat opnemen of zich onderwerpt aan een ambulante behandeling. In het geval van tbs met voorwaarden acht de rechter deze voorwaarden voldoende om het recidiverisico te beteugelen. Deze modaliteit geeft de rechter de mogelijkheid binnen het kader van de tbs-maatregel af te wijken van het zwaarste middel dat hij tot zijn beschikking heeft: tbs met bevel tot verpleging. De reclassering begeleidt de persoon en ziet erop toe dat hij zich aan de voorwaarden houdt. Als de persoon zich niet aan de voorwaarden houdt, kan de rechter op vordering van het OM de tbs met voorwaarden alsnog omzetten in tbs met bevel tot verpleging. Pagina 62 van 112

63 Grafiek 4.3 Aantal opleggingen tbs met voorwaarden, naar geslacht, Tabel 4.6 Aantal opleggingen tbs met voorwaarden naar differentiatie, Differentiatie Tbs met voorwaarden Tbs met voorwaarden omgezet in tbs met bevel tot verpleging Tbs met voorw. omgezet in tbs met bevel tot verpleging max. 4 jaar Totaal Ten opzichte van de periode laat 2017 een zeer sterke stijging zien in het aantal opleggingen tbs met voorwaarden: van gemiddeld circa 66 tot 98 over Van de opleggingen blijkt verder dat na enige tijd een deel wordt omgezet in tbs met bevel tot verpleging. In 2017 hebben twee omzettingen plaatsgevonden van tbs met voorwaarden (opgelegd in 2017) naar tbs met bevel tot verpleging. Tabel 4.7 Duur van de gevangenisstraf die in combinatie met tbs met voorwaarden is opgelegd, Differentiatie Tbs i.c.m. ontslag van rechtsvervolging* Tbs i.c.m. gev.straf < 6 maanden Tbs i.c.m. gev.straf 6 maanden t/m 1jr Tbs i.c.m. gev.straf > 1jr t/m 2jr Tbs i.c.m. gev.straf > 2jr t/m 3jr Tbs i.c.m. gev.straf > 3jr t/m 5jr Totaal * Dat wil zeggen dat er naast de tbs-maatregel geen gevangenisstraf is opgelegd. Pagina 63 van 112

64 DJI in getal Augustus 2018 Grafiek 4.4 Tbs-gestelden aanwezig geweest in een FPC per jaar, Tussen 2013 en 2017 is het totaal aantal tbs-gestelden aanwezig geweest in een FPC met circa 20% afgenomen. Tbs-passanten Onderstaand wordt ingegaan op het aantal tbs-passanten. Het gaat hierbij om justitiabelen van wie de tbs-termijn is begonnen en in een penitentiaire inrichting wachten op opname in een FPC. Een groot deel van de wachtenden bevindt zich binnen GW op een PPC-plek of een EZV-plek. Tabel 4.8 Tbs-passanten: aantal en wachttijd, Differentiatie Gem. aantal tbs-passanten Aantal tbs-passanten ultimo jaar Gem. wachttijd tbs-passanten (dgn.) Mediaan wachttijd tbs-passanten (dgn.) Ten opzichte van voorgaande jaren is het aantal tbs-passanten en de daarbij behorende wachttijd gestegen. Afgelopen jaar ligt de gemiddelde wachttijd hoger dan de mediaan. Er zijn blijkbaar tbs-passanten geweest die vanwege hun lange wachttijd het gemiddelde omhoog hebben getrokken. In de volgende tabel wordt ingegaan op de eerste opnames in een FPC per jaar, gekoppeld aan het aantal plaatsingen binnen de termijn van zes en vier maanden. Pagina 64 van 112

65 Tabel 4.9 Eerste opnames naar wachtduur, e opnames Plaatsing binnen 6 maanden Plaatsing binnen 4 maanden Jaar Populatie De gegevens in deze paragraaf hebben betrekking op de populatie aanwezig op 30 september in de periode Door de septemberstand als uitgangspunt te nemen wordt aangesloten bij de methodiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek; zij gebruikt september ook als vast peilmoment. Tabel 4.10 Justitiabelen met een combinatievonnis tbs in het gevangeniswezen, Totaal Man Vrouw Jaar Tabel 4.10 laat het aantal justitiabelen zien die op het peilmoment nog in hun gevangenisstraf zitten en aansluitend een tbs-maatregel ten uitvoer gelegd krijgen (deze zitten nog niet in hun passantentijd: pre-passanten). Een aanzienlijk deel van de in tabel 4.10 benoemde personen zit op een EZV of PPC plaats binnen het gevangeniswezen. In PI Vught is een afdeling van 18 plaatsen in het PPC bestemd voor pre-passanten. Op deze afdeling worden gedetineerden met een combinatievonnis tijdens de laatste zes tot 12 maanden van de detentieperiode voorbereid en gemotiveerd voor de behandeling in een FPC. Tabel 4.11 Bezetting FPC naar geslacht, Aantal Totaal w.v. man w.v. vrouw De bezetting is in 2017 ten opzichte van 2013 bijna 23% afgenomen. Pagina 65 van 112

66 DJI in getal Augustus 2018 Tabel 4.12 Geboorteland tbs-gestelden in FPC s, Geboorteland Nederland 72% 72% 71% 71% 71% Suriname 7% 6% 7% 7% 7% Nederlandse Antillen 6% 6% 6% 6% 7% Marokko 6% 4% 4% 3% 3% Turkije 3% 2% 2% 2% 1% Somalië 1% 1% 1% 1% 1% België 0% 0% 1% 1% 1% Duitsland 1% 1% 1% 1% 1% Subtotaal 96% 92% 93% 92% 92% Overig 4% 8% 7% 8% 8% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Afgelopen jaren is het aandeel geboorteland Nederland met ruim 70% redelijk stabiel gebleven. Tabel 4.13 Leeftijd tbs-gestelde, Leeftijd T/m 19 jaar 0% 0% 0% 0% 0% 20 t/m 29 jaar 10% 10% 9% 9% 8% 30 t/m 39 jaar 31% 29% 30% 30% 30% 40 t/m 49 jaar 34% 33% 33% 31% 31% 50 t/m 59 jaar 18% 20% 20% 21% 22% 60 jaar en ouder 7% 8% 8% 9% 9% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Gemiddelde Mediaan Verlof Verlof vormt een belangrijke stap op weg naar resocialisatie, de terugkeer van de tbs-gestelde in de samenleving. Sinds 1 januari 2008 toetst het Adviescollege Verloftoetsing Tbs (AVT) alle door de FPC s ingediende aanvragen van verlof van tbs-gestelden. Het gaat daarbij om vier soorten van verlof: begeleid verlof, onbegeleid verlof, transmuraal verlof en proefverlof. Onderstaand wordt ingegaan op de eerste drie vormen van verlof. In paragraaf 4.5 wordt apart aandacht besteed aan het proefverlof. Pagina 66 van 112

67 Tabel 4.14 Gemiddeld aantal geregistreerde en gestarte verlofmarges, Verlofmarge* Geregistreerde verlofmarges w.v. begeleid verlof w.v. onbegeleid verlof w.v. transmuraal verlof Gestarte verlofmarges w.v. begeleid verlof w.v. onbegeleid verlof w.v. transmuraal verlof *Zie begrippenlijst. Langdurige forensische psychiatrische zorg (lfpz) Indien de tbs-behandeling niet resulteert in resocialisatie, dan is de kans groot dat een tbs-gestelde wordt geplaatst op een langdurige forensische psychiatrische zorg afdeling (voorheen longstay). De capaciteit en de bezetting van de lfpz maakt onderdeel uit van de gemiddelde capaciteit en bezetting (zie grafiek 4.1 en tabel 4.11). Tabel 4.15 Langdurige forensisch psychiatrische zorg, Capaciteit Bezetting Jaar * *Er is flexibele capaciteit beschikbaar waar lfpz-ers ook op kunnen verblijven. Deze wordt niet meegenomen in bovenstaande tabel. Dit betekent dat de bezetting hoger kan zijn dan de capaciteit. 4.5 Uitstroom In deze paragraaf wordt ingegaan op de behandelduur in de tbs, het aantal proefverloven, de duur ervan en het aantal gestarte voorwaardelijke beëindigingen. Ook wordt de jaarlijkse ontwikkeling weergegeven van het aantal personen bij wie de tbs-maatregel definitief is beëindigd. Pagina 67 van 112

68 DJI in getal Augustus 2018 Behandelduur tbs De behandelduur (verblijfsduur) van het intra- en transmurale verblijf wordt bepaald aan de hand van een instroomcohort. Deze manier van meten is niet gevoelig voor capaciteitsmutaties en schommelingen in de instroom. Het enige nadeel van deze manier van meten is dat uitspraken over de meer recente jaren niet goed mogelijk zijn. Om dit nadeel te beperken wordt van elk instroomcohort de mediaan genomen. Hierdoor is het niet nodig om van alle personen die zijn ingestroomd in een bepaald jaar, de laatste verblijfsdag in beeld te brengen. Tabel 4.16 Behandelduur intra-/transmuraal volgens instroomcohorten, Jaar start populatie Mediaan in jaren (excl. verblijf passant) , , , , , , , , , , , , ,7 Sinds 2011 is de behandelduur een gespreksonderwerp tussen de divisie en de FPC s geweest. Daarbij zijn in overleg met elkaar prestatie-indicatoren (de zgn. Prestatie-Indicatoren Doelmatigheid) ontwikkeld, waarmee de voortgang in de behandeling gemonitord wordt. Daarnaast is in april 2013 een convenant gesloten met GGZ Nederland en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Een belangrijk element in dit convenant betreft het terugbrengen van de behandelduur naar acht jaar. De meest recente meetwaarde op basis van instroomcohorten komt weliswaar uit op een duur van onder de acht jaar, maar geeft wel een sterke stijging weer ten opzichte van het vorige cohort. Proefverlof Onderstaand wordt ingegaan op de extramurale component: het proefverlof. Behandeling in het kader van de tbs is erop gericht om terugkeer in de samenleving mogelijk te maken, zonder dat dit gepaard gaat met een onaanvaardbaar risico van ernstige delicten. Het verlenen van de eerder genoemde vormen van verlof (begeleid, onbegeleid, transmuraal) en uiteindelijk het proefverlof, vormen belangrijke elementen in de behandeling en geleidelijke terugkeer in de samenleving. Pagina 68 van 112

69 Tabel 4.17 Proefverloven, Aantal proefverloven ult. jaar Gem. aantal proefverloven Gem. duur beëindigde proefverlof (dgn.) Mediaan duur beëindigde proefverlof (dgn.) Aantal gestarte proefverloven Het gemiddeld aantal proefverloven is t.o.v toegenomen, evenzo de duur. Voorwaardelijke beëindiging van de verpleging Voorwaardelijke beëindiging is - naast proefverlof - bedoeld om een meer geleidelijke overgang naar het einde van de tbs mogelijk te maken. Tabel 4.18 Voorwaardelijke beëindigingen (VB), Aantal gestarte VB Aantal ultimo september VB Duur VB, in dgn Ten opzichte van 2015 is het aantal gestarte voorwaardelijke beëindigingen sterk afgenomen. De duur van de voorwaardelijke beëindiging is over 2017 echter het hoogst ten opzichte van de gehele rapportage periode. Beëindigingen tbs met bevel tot verpleging In grafiek 4.5 wordt ingegaan op het daadwerkelijk aantal beëindigingen tbs met bevel tot verpleging. Vervolgens wordt ingegaan op de verschillende redenen van beëindigen. Grafiek 4.5 Aantal beëindigingen tbs met bevel tot verpleging, Het aantal beëindigingen tbs met bevel tot verpleging is aanzienlijk toegenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Het aantal daadwerkelijke beëindigingen overtreft nog steeds het aantal tbs-opleggingen. Met andere woorden: er vinden (veel) meer Pagina 69 van 112

70 DJI in getal Augustus 2018 beëindigingen plaats dan opleggingen, waardoor de tbs-populatie (geleidelijk) verder zal afnemen. Tabel 4.19 Reden beëindiging tbs, Reden Aflopen termijn (gemaximeerde tbs) Conforme beëindiging OvJ/rechter Contraire beëindiging* Einde tbs i.v.m. nieuw vonnis Overleden OvJ dient geen vordering in OvJ trekt vordering in Beëindiging wegens Bopz-titel Overige redenen Totaal *Zie begrippenlijst. Het aantal contraire beëindigingen varieert in de verslagperiode tussen de 32 en 18. Ten opzichte van 2016 is het aantal contraire beëindigingen toegenomen. Een contraire beëindiging vindt veelal plaats vanuit de fase van proefverlof of vanuit de fase van voorwaardelijke beëindiging. Het is dus niet zo dat de bovengenoemde contraire beëindigingen allemaal betrekking hebben op personen in de intra-/transmurale fase Incidenten In deze paragraaf wordt ingegaan op ongeoorloofde afwezigheid evenals op suïcides. Ongeoorloofde afwezigheid bevat volgens de ministeriële regeling 12 zowel ontvluchtingen als overige onttrekkingen. Van een overige onttrekking is sprake wanneer indien er een onttrekking aan het toezicht tijdens begeleid verlof plaatsvindt of indien een justitiabele zich niet tijdig op de afgesproken plaats bevindt of daar niet terugkeert tijdens of na onbegeleid verlof of transmuraal verlof. Tabel 4.20 Ontvluchtingen uit FPC, Aantal Ontvluchtingen Regeling van de Staatssecretaris van Justitie van 29 januari 2008, nr /07/DJI, houdende regels over de melding van ongeoorloofde afwezigheid uit penitentiaire inrichtingen, inrichtingen voor verpleging van ter beschikking gestelden en justitiële jeugdinrichtingen. Pagina 70 van 112

71 Grafiek 4.6 Overige onttrekkingen, Sinds 1 januari 2011 is artikel 17 van de Verlofregeling tbs gewijzigd. Aan tbsgestelden die ongeoorloofd afwezig zijn geweest wordt één jaar geen verlof verleend, tenzij zwaarwegende persoonlijke omstandigheden zich daartegen verzetten. Ook tbs-gestelden die door het OM als verdachte zijn aangemerkt van een strafbaar feit waarvoor voorlopige hechtenis is toegelaten, krijgen één jaar geen verlof. De maatregel één jaar geen verlof is 13 keer toegepast voor de tbs-gestelden die zich in 2017 hadden onttrokken, waarbij er in één geval zowel sprake was van een onttrekking als een verdenking van een nieuw strafbaar feit. Voor strafbare feiten die in 2017 hebben plaatsgevonden, is vier keer de maatregel één jaar geen verlof toegepast. Daarnaast is voor één incident in 2017 de tbs-maatregel van rechtswege vervallen in verband met een nieuwe opgelegde tbs-maatregel. Ook zit één tbsgestelde voor een strafrechtelijk feit uit 2017 preventief gehecht. Hierbij is de verlofmachtiging van rechtswege vervallen en is de tbs opgeschort. Tabel 4.21 Aantal suïcides, Aantal Suïcides Let wel: de bovenstaande aantallen hebben uitsluitend betrekking op suïcides tijdens intra- en transmuraal verblijf. 4.7 Overige Forensische Zorg De divisie ForZo/JJI is o.a. verantwoordelijk voor alle forensische zorg in een strafrechtelijk kader en daarmee ook voor de inkoop van de zorg bij zorgaanbieders, anders dan tbs. Dit wordt de overige forensische zorg genoemd. De overige forensische zorg is grofweg in te delen in drie verschillende vormen van zorg: klinische zorg, beschermd wonen en ambulante zorg. Klinische zorg Bij klinische zorg is sprake van een 24-uurs verblijfssetting waarbij ook behandeling wordt geboden. De klinische zorg kent verschillende niveaus van beveiliging en Pagina 71 van 112

72 DJI in getal Augustus 2018 zorgintensiteit. De hoogst beveiligde en de meest intensieve vorm van forensische zorg in de geestelijke gezondheidszorg wordt geleverd in de Forensische Psychiatrische Klinieken (FPK s), gevolgd (wat betreft beveiligingsniveau) door de zorg op Forensische Psychiatrische Afdelingen (FPA s). In de verslavingszorg wordt de meest intensieve zorg en beveiliging geboden in de Forensische Verslavingsklinieken (FVK s), gevolgd door zorg op Forensische Verslavingszorgafdelingen (FVA s). Voor de verstandelijk gehandicaptenzorg wordt dit geboden in de klinieken voor zorg aan Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk Gehandicapten (SGLVG). Daarnaast wordt een beperkt aantal plaatsen ingekocht in de reguliere GGZ. Beschermd wonen Beschermd wonen is een vorm van (kleinschalig) wonen, waarbij op verschillende niveaus begeleiding en ondersteuning wordt geboden. Ambulante zorg Bij ambulante zorg is geen sprake van verblijf. Het betreft zorg die voornamelijk wordt verleend op afgesproken tijden, waarbij de justitiabele vanuit de eigen woonen werkomgeving naar de hulpverlener toekomt, of de hulpverlener de justitiabele in diens omgeving bezoekt. De begeleiding bestaat uit hulp bij Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen, financiële hulp e.d. In de applicatie informatievoorziening forensische zorg (IFZO) wordt voor cliënten met een forensische titel een indicatie tot plaatsing opgemaakt. In grafiek 4.7 is het totaal aantal plaatsingen in de overige forensische zorg per jaar opgenomen. De telling van het aantal plaatsingen is gebaseerd op de datum waarop er een akkoord is over de plaatsing tussen de betreffende zorgaanbieder en de plaatsende instantie. Grafiek 4.7 Aantal plaatsingen*, *afgerond op 100-tal Tabel 4.22 Instroom plaatsingen naar geslacht, Geslacht Man Vrouw Totaal % 9% 100% 91% 9% 100% 90% 10% 100% 90% 10% 100% 90% 10% 100% Pagina 72 van 112

73 Tabel 4.23 Type plaatsing, Type Crisis Regulier Spoed Totaal % 82% 17% 100% 1% 82% 17% 100% 1% 85% 14% 100% 1% 87% 12% 100% 1% 88% 11% 100% Tabel 4.24 Arrondissement vonnis plaatsing, Arrondissement Den Haag 14% 15% 15% 16% 17% Rotterdam 13% 11% 11% 13% 14% Gelderland 11% 8% 9% 11% 9% Noord-Nederland 10% 9% 11% 11% 11% Midden-Nederland 9% 9% 9% 10% 10% Amsterdam 8% 8% 8% 8% 8% Noord-Holland 7% 6% 7% 8% 7% Zeeland-West-Brabant 6% 5% 6% 6% 6% Oost-Brabant 6% 6% 6% 6% 6% Limburg 4% 4% 5% 5% 5% Overijssel 3% 4% 5% 6% 6% Overige arrondissementen 9% 15% 8% 0% 1% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% De arrondissementen Den Haag, Rotterdam, Gelderland en Noord-Nederland en Midden-Nederland zijn samen goed voor meer dan de helft van alle plaatsingen. Tabel 4.25 Instroom naar leeftijd, Leeftijd t/m 19 jaar 2% 2% 1% 1% 1% 20 t/m 24 jaar 17% 16% 14% 14% 13% 25 t/m 29 jaar 16% 16% 17% 16% 16% 30 t/m 34 jaar 14% 15% 16% 15% 16% 35 t/m 39 jaar 13% 13% 14% 14% 14% 40 t/m 44 jaar 14% 14% 13% 13% 13% 45 t/m 49 jaar 50 t/m 59 jaar 11% 10% 11% 10% 11% 11% 12% 12% 12% 12% 60 jaar en ouder 3% 3% 3% 3% 3% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Gerealiseerde plaatsen zorgaanbieders De openingsdatum van een Diagnose Behandel- en Beveilings Combinatie (DBBC) is gelijk aan de datum waarop de eerst(volgend)e directe of indirecte patiëntgebonden activiteit plaatsvindt. Zorgzwaartepakketten (ZZP s) zijn ingevoerd voor de groep justitiabelen met een psychiatrische stoornis die zorg met verblijf zonder behandeling in de GGZ ontvangen, evenals voor verstandelijk gehandicapten die zorg met verblijf ontvangen. Pagina 73 van 112

74 DJI in getal Augustus 2018 Tabel 4.26 Gerealiseerde plaatsen zorgaanbieders in DB(B)C/ZZP, Differentiatie Realisatie Realisatie Realisatie Realisatie Voorlopige realisatie DB(B)C beveiligingsniveau DB(B)C beveiligingsniveau DB(B)C beveiligingsniveau Totaal DB(B)C ZZP-C ZZP-VG Totaal ZZP Totaal DB(B)C en ZZP Het aantal gerealiseerde plaatsen bij de zorgaanbieders van de overige forensische zorg is in de verslagperiode aanzienlijk gestegen. Tabel 4.27 Te openen DBBC s voor overige forensische zorg, aantal aantal aantal aantal Aantal Aan een middel gebonden stoornissen Behandeling kort Diagnostiek Indirect Persoonlijkheidsstoornissen Problemen i.v.m. misbr.of verwaarlozing Restgroep diagnoses Schizofrenie en andere psych.stoornissen Seksuele stoornissen Stoornissen in de impulsbeheersing Stoornissen in de kindertijd Eindtotaal PPC In 2009 heeft een transitie van bijzondere groepen in het Gevangeniswezen naar Penitentiaire Psychiatrische Centra (PPC s) plaatsgevonden. Daarnaast heeft de divisie ForZo/JJI voor gedetineerden plaatsen (in de GGZ) ingekocht ten behoeve van forensische zorg. Naast de klinische plaatsen in de PPC s en in de GGZ is het mogelijk dat zorgaanbieders in reguliere penitentiaire inrichtingen ambulante forensische zorg bieden. Veel gedetineerden in Nederland hebben ernstige psychiatrische aandoeningen, een verslaving en/of een verstandelijke beperking. Alleen de zwaarste psychiatrische gedetineerden met een hoge beveiligingsbehoefte komen in een PPC. Het bieden van verantwoorde psychiatrische zorg is een speerpunt van de PPC s. Het aanbod van de PPC s is afgebakend als doorzorg ; de PPC s positioneren zich als schakel in Pagina 74 van 112

75 de zorgketen. Vaak is er nog sprake van een zorgbehoefte na beëindiging van de strafrechtelijke zorg. Tabel 4.28 Bezetting PPC naar geslacht, , ultimo september Geslacht Man Vrouw Totaal Recidive De strafrechtelijke recidive is een indicator voor het succes van de strafrechtelijke sancties en, als onderdeel daarvan, voor het succes van de forensische zorg. Het WODC is daarom gevraagd om naast de tbs met bevel tot verpleging de overige groep justitiabelen met forensische zorg toe te voegen aan de Recidivemonitor. Het WODC heeft o.a. de terugval (recidive) op systematische wijze in beeld gebracht van tbs met bevel tot verpleging. Tbs met bevel tot verpleging De prevalentie van algemene 2-jarige recidive van tbs ers varieert tussen de 18,1% en 26,4%. De prevalentie ernstige recidive varieert tussen de 15,3% en 23,3%. De prevalentie van ex-tbs-gestelden met bevel tot verpleging die binnen twee jaar zeer ernstig recidiveren, ligt echter een stuk lager (3,6% tot 7,7%). Tabel 4.29 Prevalentie van 2-jarige recidive van justitiabelen (tbs met bevel tot verpleging), per vijfjaarscohort, Differentiatie Uitstroomcohort Algemeen Ernstig Zeer ernstig Tbs-waardig ,5 21,5 6,7 10, ,7 22,2 6,7 11, ,8 22,0 7,7 11, ,4 23,3 7,4 11, ,1 22,7 7,1 11, ,0 19,1 4,8 9, ,0 19,5 4,3 8, ,4 18,5 4,1 9, ,3 16,9 4,7 9, ,9 15,3 4,3 8, ,4 16,4 4,2 7, ,1 15,4 4,7 7, ,0 16,5 3,6 7, ,6 16,5 3,9 8,6 Bron: Repris WODC. Pagina 75 van 112

76 DJI in getal Augustus 2018 Tbs met voorwaarden De recidive van tbs met voorwaarden ligt iets hoger dan bij tbs-gestelden met bevel tot verpleging. Het uitstroomcohort is het meest recente cohort. De prevalentie van algemene recidive varieert tussen de 22,9% en 32,3%. Tabel 4.30 Prevalentie van 2-jarige recidive van justitiabelen (tbs met voorwaarden), per vijfjaarscohort, Differentiatie Uitstroomcohort Algemeen Ernstig Zeer ernstig Tbswaardig ,3 29,0 9,7 17, ,3 22,7 5,7 12, ,7 20,9 5,7 11, ,9 20,6 5,0 10, ,3 22,6 4,3 10, ,9 20,0 4,0 9, ,6 21,9 5,6 10, ,4 22,1 5,1 12, ,3 21,1 4,6 11, ,5 20,2 4,7 12,2 Bron: Repris WODC. Pagina 76 van 112

77 Hoofdstuk 5 Justitiële Jeugdinrichtingen Inleiding In de JJI s worden de vrijheidsbenemende straffen en maatregelen van het jeugdstrafrecht ten uitvoer gelegd. Dit impliceert dat de jeugdigen die in de inrichtingen verblijven bij insluiting in beginsel tussen 12 en 18 jaar oud zijn. Hogere leeftijden komen ook voor. Zo kan het jeugdstrafrecht worden toegepast op jeugdigen tot 21 jaar - en sinds de inwerkingtreding van het adolescentenstrafrecht (ASR) op 1 april 2014 tot 23 jaar - van wie de rechter vindt dat zij verstandelijk of emotioneel nog onvoldoende zijn ontwikkeld. Sinds de inwerkingtreding van het jeugdstrafrecht in september 1995 is er normaliter sprake van één straf die in een jeugdinrichting ten uitvoer wordt gelegd: jeugddetentie. De maximumduur van de jeugddetentie bedraagt één jaar voor jeugdigen die ten tijde van het plegen van het delict tussen de 12 en 15 jaar oud zijn. Jeugdigen van 16 jaar en ouder kunnen worden veroordeeld tot maximaal twee jaar jeugddetentie. De vrijheidsbenemende strafrechtelijke maatregel die het jeugdstrafrecht sinds 1995 kent, is de maatregel Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen (PIJ). Voor het opleggen van de maatregel dient aan drie voorwaarden te zijn voldaan: Er moet sprake zijn van een misdrijf waarvoor voorlopige hechtenis is toegestaan. De veiligheid van anderen dan wel de algemene veiligheid van personen of goederen eist het opleggen van de maatregel. De maatregel dient in het belang te zijn van een zo gunstig mogelijke ontwikkeling van de jeugdige. Alle jeugdigen die in een JJI worden geplaatst, stromen met de inwerkingtreding van de gewijzigde Beginselenwet Justitiële Jeugdinrichtingen in op een kortverblijf groep van maximaal tien jeugdigen. Na gemiddeld drie maanden volgt overplaatsing naar een langverblijf groep van maximaal acht jeugdigen, ongeacht de verblijfstitel. Deze fasering in het verblijf sluit aan bij de basismethodiek YOUTURN en leidt ertoe dat de heropvoeding en/of behandeling van jeugdigen sneller ter hand kan worden genomen. In YOUTURN draait alles om het aanleren van eigen verantwoordelijkheid. Met deze methodiek kunnen de pedagogisch professionals en de docenten in alle JJI's de jongeren op een eenduidige en duidelijke manier benaderen en behandelen. Pagina 77 van 112

78 DJI in getal Augustus Capaciteit In deze paragraaf wordt de ontwikkeling van de gemiddelde capaciteit per jaar besproken. Naast het eerder vermelde onderscheid tussen kort- en langverblijfcapaciteit, kan er ook een onderscheid worden aangebracht in groepen met een reguliere/regionale bestemming en groepen met een landelijke bestemming. In de groepen met een reguliere bestemming worden jeugdigen geplaatst volgens het uitgangspunt van regionale plaatsing: ze gaan naar de dichtstbijzijnde inrichting. Hierop zijn uitzonderingen, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van medeverdachten die niet samen mogen worden geplaatst of in geval van plaatsgebrek in de inrichting in de regio. De groepen met een landelijke bestemming bestaan uit: Forensische Observatie Afdeling: deze richt zich op Pro Justitia onderzoek in het kader van voorlopige hechtenis en op jeugdigen die al een PIJ-maatregel opgelegd hebben gekregen en van wie de behandeling is vastgelopen (voor advies over de voortgang van de behandeling en het al dan niet verlengen van de PIJ-maatregel). meisjes: conform artikel 9 lid 1 van de Bjj dienen jongens en meisjes gescheiden te worden ondergebracht in een JJI. Meisjes verblijven dan ook op afdelingen specifiek voor meisjes. Aan de meisjes wordt (deels) ook een ander soort activiteiten aangeboden dan aan jongens, zoals andere leerlijnen in het onderwijs en andere programma s. zeden: deze groep is bedoeld voor obsessieve zedendelinquenten. Deze doelgroep heeft speciale zorg en behandeling nodig in het kader van de recidivevermindering, mede omdat het vaak gaat om jeugdigen die hun delict hardnekkig ontkennen en ontwijken. Bijkomend argument om zedendelinquenten op een landelijke bestemming en niet in een reguliere groep te plaatsen, is de morele afwijzing van deze doelgroep in de JJI s. Forensische Observatie- en Begeleidings Afdeling (FOBA): jeugdigen worden op de FOBA geplaatst wanneer sprake is van een acute crisis en een psychiatrische stoornis (bijvoorbeeld een psychose). De FOBA is de enige afdeling waar alle jeugdigen (voorlopig gehecht, kortverblijf en langverblijf) in een acute (psychiatrische) crisis kunnen worden geplaatst. Het verblijf op de FOBA duurt zo kort mogelijk (stabilisatie); het doel is terugkeer naar een reguliere groep. Very Intensive Care (VIC): deze is eveneens gericht op jeugdigen met ernstige psychiatrische problematiek. De VIC is echter bestemd voor langverblijf van jeugdigen met ernstige en/of chronische psychiatrische stoornissen. Individuele Traject Afdeling (ITA): de ITA is bestemd voor groepsongeschikte jeugdigen die door hun houding en gedrag het groepsklimaat dusdanig verstoren dat het veilige leefklimaat op de groep in het geding is. Deze jongeren zijn gebaat bij een individuele aanpak met een aangepast dagprogramma. Dat betekent dat er een 1 op 1 benadering is. De inzet is erop gericht om ook deze jongeren uiteindelijk veilig terug te laten keren in de maatschappij. licht verstandelijk beperkt (LVB): jeugdigen met een IQ onder de 70 en een beperkte sociale zelfredzaamheid worden geplaatst op een LVB-groep. De LVB-problematiek vraagt om een specifieke manier van begeleiding en om specifieke kennis en ervaring bij medewerkers. Ook dient het onderwijs te worden aangepast. Pagina 78 van 112

79 LVB-VIC: de jeugdigen die op de LVB-VIC worden geplaatst, hebben een lichte verstandelijke beperking in combinatie met ernstige psychiatrische problematiek, waarvoor zij specifieke behandeling nodig hebben. Grafiek 5.1 Gemiddelde capaciteit kort- en langverblijf, totaal kortverblijf langverblijf De dalende capaciteit hangt nauw samen met de dalende instroom van jeugdigen met een strafrechtelijke titel. Deze teruggang is al vanaf 2005 gaande. Door de dalende instroom loopt de bezetting van de JJI s en daarmee de behoefte aan capaciteit- gestaag terug. Deze daling wordt veroorzaakt doordat er minder jeugdigen worden aangehouden in verband met het plegen van ernstige delicten en doordat het aantal alternatieven voor plaatsing in een JJI bijvoorbeeld toezicht, begeleiding en behandeling in een voorwaardelijk kader is gegroeid. De capaciteit van de JJI s is tussen 2013 en 2017 met meer 35% gedaald van 800 plekken in 2013 tot 505 plekken in De daling van de capaciteit is gerealiseerd door het sluiten van inrichtingen/locaties en door het aanhouden van reservecapaciteit. In tabel 5.1 wordt aangegeven wat de capaciteit en de gemiddelde bezetting in 2017 per inrichting op respectievelijk kortverblijf, langverblijf en de landelijke bestemmingen is geweest. Pagina 79 van 112

80 DJI in getal Augustus 2018 Tabel 5.1 Capaciteit en gemiddelde bezetting JJI s, 2017 Inrichting Direct inzetbare capaciteit Bezetting kortverblijf Bezetting langverblijf Bezet land. Bestemming Totaal generaal Rijks Justitiële Jeugdinrichtingen: ,8 De Hartelborgt ,3 20,3 27,1 80,7 Den Hey-Acker 78 24,2 21,2 19,3 64,7 De Hunnerberg 72 22,9 23,5 0,0 46,4 Teylingereind 92 52,4 22,6 4,1 79,1 Het Keerpunt 36 8,2 6,5 5,6 20,3 Lelystad 78 19,2 22,0 33,4 74,6 Juvaid 44 8,7 20,7 0,0 29,4 Totaal ,9 136,8 89,5 395,2 Over 2017 zijn totaal gemiddeld 395,2 plaatsen bezet. Een daling van de gemiddelde bezetting van 31,6 plaatsen t.o.v (426,8). 5.3 Instroom De volgende thema s komen aan bod: instroom naar categorie en verblijfstitel en instroom naar verschillende persoonskenmerken zoals: geslacht, leeftijd en geboorteland. Ten slotte volgt een overzicht van het aantal gestarte nachtdetenties en het aantal opgelegde strafrechtelijke jeugdmaatregelen (PIJ). Instroom naar categorie, bestemming en verblijfstitel Sinds 2015 is de instroom van het aantal opgenomen jeugdigen in een JJI redelijk stabiel: in tegen in 2017 en een minimale stijging in 2016 (1.442). Net als voorgaande jaren ligt het aantal jongeren dat volgens het adolescentenstrafrecht (ASR) is opgenomen in een JJI op een totaal van ruim 300 (in jongeren). Sinds eind 2006 zijn Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV ers) die in vreemdelingenbewaring werden gesteld geplaatst op speciaal voor hen ingerichte opvanglocaties in een Justitiële Jeugdinrichting (JJI). Sinds 2011 mogen alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV ers) onder de 18 jaar niet meer in een justitiële jeugdinrichting worden geplaatst. In plaats daarvan komen zij onder voogdij te staan en krijgen zij voorlopig huisvesting in speciale voorzieningen van het COA voor alleenstaande jongeren. Alleen AMV ers met strafrechtelijke antecedenten en AMV ers die zich eerder uit een opvangvoorziening of aan een vrijheid beperkende maatregel hebben onttrokken, worden nog in bewaring gesteld in de Gesloten Gezinsvoorziening Zeist (sinds okt. 2014). Pagina 80 van 112

81 Tabel 5.2 Instroom naar verblijfstitel Verblijfstitel bij instroom Voorlopige hechtenis Jeugddetentie PIJ Gijzeling/Overig GBM Subtotaal strafrechtelijk Vreemdeling Totaal incl. inkoopplaatsen excl. STP In tabel 5.2 wordt aangegeven op welke strafrechtelijke titel een jeugdige in een inrichting wordt opgenomen. Veruit het grootste deel stroomt in op grond van een voorlopige hechtenis (in 2017: maal). In 2017 zijn 42 jeugdigen opgenomen, bijvoorbeeld omdat zij onder voorwaarden worden geschorst vanuit de voorlopige hechtenis en zich niet aan de voorwaarden houden waardoor alsnog detentie volgt. Het is ook mogelijk dat een niet-uitgevoerde taakstraf wordt omgezet in detentie. De instroom op grond van een jeugddetentie in 2017 is tevens het hoogst aantal in de periode In de regel volgt een PIJ-maatregel op een voorlopige hechtenis. Deze instroom op een PIJ-titel is niet zichtbaar in tabel 5.2. De jeugdigen die doorstromen vanuit voorlopige hechtenis naar PIJ verblijven immers al in een JJI. Voor een deel betreft de instroom PIJ in tabel 5.2 jeugdigen van wie de voorwaardelijke PIJ alsnog ten uitvoer wordt gelegd (in 2017: 12 maal). Daarnaast gaat het om jeugdigen die bijvoorbeeld terugkeren na een onttrekking. In grafiek 5.5 wordt ingegaan op het aantal onvoorwaardelijk opgelegde PIJmaatregelen: hierbij gaat het wel om de nieuw gestarte PIJ-maatregelen. Tabel 5.2 geeft weer dat de instroom van jeugdigen in 2017 op basis van voorlopige hechtenis ongeveer gelijk is aan 2014 en minder is dan de jaren 2015 en Hier staat tegenover dat de instroom van jeugdigen met jeugddetentie sterk is toegenomen. Een stijging van 43% in 2017 t.o.v Pagina 81 van 112

82 DJI in getal Augustus 2018 Instroom naar persoonskenmerken Tabel 5.3 Instroom naar geslacht, absoluut en procentueel, Jongens Meisjes Totaal Aantal Percentage Aantal Percentage Aantal Percentage Jaar ,5 67 4, ,8 58 4, ,1 56 3, ,4 67 4, ,6 63 4, In tabel 5.3 is voor de periode 2013 tot en met 2017 aangegeven hoe de verdeling is tussen jongens en meisjes, die op strafrechtelijke titel of als AMV in een JJI zijn ingestroomd. Ten opzichte van 2016 is het absolute aantal opgenomen jongens en meisjes in 2017 licht gedaald. Tabel 5.4 Instroom naar leeftijd, procentueel, Leeftijd bij instroom 12 0,3 0,2 0,1 0,1 0,1 13 1,5 1,1 0,7 0,9 1,0 14 4,6 5,7 3,3 4,0 3, ,8 11,9 10,6 11,4 9, ,8 20,1 18,2 18,5 19, ,1 34,6 31,2 29,8 29,2 18 9,3 14,2 17,3 16,8 15,9 19 2,2 5,8 8,7 8,9 11,3 20 1,8 3,5 5,1 4,6 5,9 21 0,7 1,8 3,2 2,7 2,4 22 0,5 0,5 0,8 1,9 1,2 23 0,1 0,3 0,4 0,1 0,8 24 0,1 0,2 0,1 0,1 0,1 25 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 26 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 onbekend 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 totaal In tabel 5.4 wordt aangegeven hoe de instroom zich ontwikkelt voor wat betreft de leeftijd ten tijde van instroom, uitgedrukt in procenten. In 2013 bestaat de instroom voor circa 20% uit jeugdigen in de leeftijd van 12 tot 16 jaar, voor ongeveer 65% uit jeugdigen in de leeftijd van 16 tot 17 jaar, en voor circa 15% uit jeugdigen van 18 jaar of ouder. Sinds 2014 is dit beeld aan het veranderen en is de groep jeugdigen in de leeftijd 12 tot 16 jaar in 2017 verantwoordelijk voor het kleinste deel van de instroom met ongeveer 14%. De groep 16- en 17-jarigen is ten opzichte van 2013 in 2017 gedaald naar ongeveer 48% van de instroom. De groep 18 en ouder vormt nu ongeveer 38% van de instroom. Dit is tevens het hoogste percentage van deze groep sinds Dit beeld is ook terug te zien in grafiek 5.2, waarin de instroom in procenten per leeftijdsklasse wordt weergegeven. Pagina 82 van 112

83 Grafiek 5.2 Leeftijdsklassen bij instroom, , procentueel 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0, /13 jaar 14/15 jaar 16/17 jaar 18 en ouder De stijging van het percentage 18-plussers vanaf 2014 laat zich verklaren door de invoering van het ASR, waardoor veel preventief gehechte 18-plussers instromen. Tegenover de stijging van het percentage van de groep 18 jaar en ouder staat de stabilisering van het percentage 16- en 17-jarigen. In 2017 en 2016 blijft het percentage van deze leeftijdsgroep op hetzelfde niveau, namelijk 48,3%. Tabel 5.5 geeft een overzicht van de ontwikkeling van de instroom naar geboorteland in procenten weer voor de jaren 2013, 2015 en Voor de overzichtelijkheid zijn 2014 en 2016 weggelaten. Tabel 5.5 Instroom geboorteland top 5 in procenten*, Land % Land % Land % Nederland 76,6 Nederland 81,2 Nederland 82,8 Marokko 4,2 Ned Antillen 3,1 Marokko 2,7 Ned Antillen 3,0 Marokko 2,6 Ned Antillen 2,0 Roemenie 1,5 Suriname 1,7 Somalië 1,2 Afghanistan 0,9 Somalie 1,3 Suriname 0,9 Totaal top 5 86,2 Totaal top 5 89,9 Totaal top 5 89,6 Overig 12,1 Overig 10,0 Overig 10,4 Onbekend 1,7 Onbekend 0,1 Onbekend 0,0 totaal 100,0 totaal 100,0 totaal 100,0 * percentages zijn inclusief AMV ers, die tot en met 2013 in een JJI verbleven. Pagina 83 van 112

84 DJI in getal Augustus 2018 Van alle ingestroomde jeugdigen tussen 2013 en 2017 is er een lichte stijging te zien van het aantal in Nederland geboren jeugdigen. Hoewel de Nederlandse Antillen officieel opgehouden zijn te bestaan per 10 oktober 2010, wordt in deze publicatie in verband met consistentie naar eerdere jaren de naam Nederlandse Antillen aangehouden. Jeugdigen die zijn geboren in Nederland, op de Nederlandse Antillen of in Marokko vormen sinds 2013 structureel de top 3 van geboortelanden. In de periode tussen 2013 en 2017 neemt de geboorteland top 5 in totaal 85% tot 90% van alle instroom voor zijn rekening. Grafiek 5.3 Instroom 2017 naar herkomst provincie In 2017 is de provincie Zuid-Holland met afstand de grootste leverancier van in te sluiten jeugdigen: ruim één op de drie jeugdigen is afkomstig uit Zuid-Holland (35%). Jeugdigen die afkomstig zijn uit de provincie Noord-Holland vormen 22% van de instroom. De provincie Noord-Brabant sluit met 10% de top 3 af. Gestarte nachtdetenties Nachtdetentie bij jeugdigen is een bijzondere vorm van voorlopige hechtenis, waarbij de jeugdige overdag naar school, werk of stage gaat, of een dagbehandeling volgt en s avonds en in het weekend vast zit. Het doel van nachtdetentie is het beperken van de schadelijke effecten van voorlopige hechtenis en het behouden c.q. versterken van de positieve banden met de samenleving. Pagina 84 van 112

85 Grafiek 5.4 Aantal gestarte nachtdetenties In 2013 tot en met 2015 is het aantal gestarte nachtdetenties stabiel. In 2016 heeft er een daling plaatsgevonden naar 42 nachtdetenties. In 2017 is er sprake van een stijging naar 51 nachtdetenties. Onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen Grafiek 5.5 laat het aantal jeugdigen zien aan wie een onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregel van Plaatsing in een Inrichting voor Jeugdigen is opgelegd (PIJ) en van wie de maatregel in het desbetreffende jaar is gestart in een JJI. Grafiek 5.5 Aantal onvoorwaardelijke strafrechtelijke jeugdmaatregelen (PIJ) Pagina 85 van 112

86 DJI in getal Augustus 2018 In de periode zijn er voor wat betreft het aantal gestarte PIJmaatregelen twee opvallende constateringen. In 2015 stijgt het aantal gestarte PIJmaatregelen naar 61, het meest in de periode en in 2017 is het aantal gestarte PIJ-maatregelen (40) op zijn laagst in de periode Populatie In paragraaf 5.4 komt de populatie naar verblijfstitel en bestemming aan bod op het peilmoment eind september. Daarna volgen persoonskenmerken van de populatie, zoals geslacht en leeftijd. Ten slotte volgt een overzicht van de populatie naar delictsoort, het gemiddeld aantal lopende en nieuw gestarte STP s en proefverloven, evenals het aantal lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen. Op onderdelen kunnen tabellen en grafieken met betrekking tot de bezetting een ander beeld laten zien dan op grond van de in paragraaf 5.3 weergegeven instroomaantallen mag worden verwacht. Bijvoorbeeld: in 2017 bestond de strafrechtelijke instroom in kortverblijf voor 81% uit voorlopig gehechte jeugdigen (tabel 5.2). Bij de bezetting ultimo september 2017 bestaat de populatie voor 48% uit voorlopig gehechten, maar voor ruim 42% uit jeugdigen met een PIJ-maatregel. Dit verschil hangt nauw samen met het feit dat voorlopig gehechten gemiddeld veel korter in een JJI verblijven dan PIJ-ers. Hierdoor drukken PIJ-ers een zware stempel op de populatie tijdens een peilmoment. Tabel 5.6 Populatie naar verblijfstitel ultimo september Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Verblijfstitel Voorlopige hechtenis , , , , ,1 Jeugddetentie 37 7,8 44 9, , ,5 38 9,0 PIJ , , , , ,6 Overig Totaal , , , , ,0 inclusief inkoopplaatsen exclusief STP In de periode tussen 2013 en 2017 is de bezetting op 30 september afgenomen van 473 strafrechtelijk geplaatste jeugdigen tot 420, een daling van ongeveer 11%. Het aantal jeugddetenties bevindt zich in de periode 2013 tot en met 2017 ongeveer op gelijk niveau. Na het bereiken van de laagste bezetting in 2015 (411) is de populatie in 2016 (421) en 2017 (420) stabiel gebleven. Verder blijkt uit tabel 5.6 dat het aantal PIJ-ers (zowel absoluut als procentueel) elk jaar minder wordt, maar dat het aantal jeugdigen dat voorlopig gehecht is vrijwel elk jaar procentueel aan het stijgen is. Voor de volledigheid is het noodzakelijk om aan te geven dat de aantallen zoals genoemd in tabel 5.6 en grafiek 5.6 exclusief jeugdigen zijn die met STP/Proefverlof zijn, maar inclusief jeugdigen met een PIJ-maatregel die zich op een inkoopplaats bevinden. Het betreft bijv. plaatsen in Hoeve Boschoord en Catamaran. In laatstgenoemde inrichtingen bevinden zich eind september 2017 in totaal 14 jeugdigen. Pagina 86 van 112

87 Grafiek 5.6 Populatie naar bestemming ultimo september In de periode 2013 tot en met 2017 is de bezetting in de JJI s van strafrechtelijk geplaatsten afgenomen van 473 tot 420 op het peilmoment. Na de daling in 2014 op kortverblijf is de bezetting op deze groep elk jaar aan het stijgen. Voor wat betreft de langverblijfgroep valt op dat in de periode de bezetting met ongeveer 24% is afgenomen. Populatie naar persoonskenmerken Tabel 5.7 Populatie naar geslacht, absoluut en procentueel Kortverblijf Langverblijf Aantal Jongens Meisjes Totaal Kortverblijf % Jongens 96,2 98,3 97,7 96,3 96,5 96,9 97,9 97,5 97,0 95,0 Meisjes 3,8 1,7 2,3 3,7 3,5 3,1 2,1 2,5 3,0 5,0 Totaal De bezetting op kortverblijf van jongens is in 2017 het hoogste in de periode , bij meisjes varieert de bezetting in dezelfde periode tussen drie en zeven. Bij langverblijf is het aantal jongens in 2017 in de periode juist op zijn laagst terwijl de meisjes in 2017 het hoogste aantal laat zien. De bezetting in kortverblijf en in langverblijf lijken steeds meer naar elkaar toe te groeien. Pagina 87 van 112

88 DJI in getal Augustus 2018 Tabel 5.8 Populatie naar leeftijd, absoluut en procentueel In de periode bestaat de bezetting in de JJI s voor het grootste gedeelte uit jeugdigen van 18 jaar en ouder (tussen 60,9% en 73,8%). Na de forse stijging van deze leeftijdsgroep in 2014 is de bezetting in 2015 en 2016 iets teruggelopen, terwijl in 2017 sprake is van een minimale stijging. De bezetting van jeugdigen in de leeftijd van 14 en 15 jaar is over de gehele periode redelijk stabiel gebleven (tussen de 4 en 6%). Populatie naar delictsoort In onderstaande tabel wordt ingegaan op de delicten waarvoor jeugdigen zijn veroordeeld of waarvan ze worden verdacht. Hierbij is het delict met de zwaarste strafdreiging geteld. Tabel 5.9 Delictsoort Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Terzake delictsoort Vermogensmisdrijven met geweld , , , , ,8 Geweldsmisdrijven , , , , ,5 Zedendelicten 46 10, , , , ,0 Vermogensmisdrijven zonder geweld 43 9, , , , ,3 Vernieling en openbare orde 9 2,1 19 4,1 21 5,0 20 4,6 26 6,1 Opium 4 0,9 2 0,4 5 1,2 7 1,6 7 1,6 Wet wapens en munitie 2 0,5 0 0,0 1 0,2 3 0,7 2 0,5 Overige misdrijven 0 0,0 2 0,4 1 0,2 2 0,5 1 0,2 Totaal Onbekend/nvt Bovenstaande tabel geeft een overzicht voor welk delict jeugdigen in een JJI zijn opgenomen of met STP zijn. Het aantal jeugdigen in tabel 5.9 wijkt af van het aantal in tabel 5.6, omdat in tabel 5.9 STP is inbegrepen en in tabel 5.6 niet. In tabel 5.9 is STP meegenomen, omdat op deze wijze van de gehele JJI-populatie de delicten in beeld worden gebracht, terwijl exclusief STP een weergave is van de jeugdigen die in een JJI verblijven. Noemenswaardig is de stijging van het aantal (absoluut en relatief) jeugdigen dat in verband met een zedendelict in een JJI verblijft en de daling van het aantal (absoluut en relatief) jeugdigen dat in verband met een geweldsmisdrijf in een JJI verblijft. Pagina 88 van 112

89 Lopende en gestarte Scholings- en Trainingsprogramma s (STP s) Tabel 5.10 laat het gemiddeld aantal lopende en nieuw gestarte (STP s) per jaar zien. In het kader van resocialisatie zijn STP s uitermate belangrijk. Een STP is een extramuraal programma van minstens een maand en maximaal 12 maanden onder verantwoordelijkheid van de JJI-directeur en begeleid door de (jeugd)reclassering. Tabel 5.10 STP's Gem. aantal lopend Aantal nieuw gestart Jaar Het gemiddeld aantal lopende STP-maatregelen laat een continue daling zien van 33 in 2013 tot 18 in Het aantal lopende STP-maatregelen voor 2017 is gelijk aan het aantal in Als aandeel in de bezetting treedt er een daling op van 6,4 lopende STP per 100 bezetting naar 4,0 per 100. Ten opzichte van het aantal lopende PIJ-maatregelen: e4r treedt een daling op van 11,4 per 100 PIJ-ers naar 8,9 per 100 (zie voor de aantallen PIJ-ers figuur 5.7). Het aantal nieuw gestarte STP s in 2017 ligt met 43 iets onder het niveau van Lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen Grafiek 5.7 Lopende strafrechtelijke jeugdmaatregelen (PIJ), ultimo Pagina 89 van 112

90 DJI in getal Augustus 2018 In grafiek 5.7 wordt de ontwikkeling van het aantal lopende PIJ-maatregelen getoond. Omdat een PIJ-maatregel gemiddeld circa 3 ½ jaar duurt, is de teruggang in het aantal gestarte maatregelen pas een aantal jaren later zichtbaar als gevolg van het vertragingseffect. Dat wil zeggen dat er een sterke samenhang is tussen bijvoorbeeld het aantal lopende maatregelen eind 2016 en het aantal opgelegde maatregelen in Let wel: in de aantallen zoals vermeld in grafiek 5.7 zitten niet besloten de jeugdigen die een PIJ-maatregel hebben en op het meetmoment bijvoorbeeld ontvlucht zijn of tijdelijk een jeugddetentie hebben of in verband met een nieuw delict in voorlopige hechtenis zijn genomen. De aantallen zijn inclusief jeugdigen die STP hebben, evenals PIJ ers elders (m.n. op inkoopplekken). 5.5 Uitstroom Deze paragraaf gaat in op de uitstroom van de jeugdigen naar de vrije maatschappij, waarbij o.a. de duur per titel wordt getoond. In grafiek 5.8 wordt aangegeven wat de gemiddelde verblijfsduur, gemeten bij uitstroom naar de vrije maatschappij, van resp. voorlopige hechtenis, jeugddetentie en vreemdelingenbewaring is geweest in de periode 2013 tot en met In grafiek 5.9 wordt separaat ingegaan op de gemiddelde duur van de PIJ. Grafiek 5.8 Gemiddelde verblijfsduur in dagen naar verblijfstitel De gemiddelde verblijfsduur is de duur gemeten vanaf de opname van de jeugdige in een JJI tot de uitstroom naar de vrije maatschappij. Indien een jeugdige tussentijds werd overgeplaatst, is de gehele aaneengesloten verblijfsduur berekend. Het gaat hierbij overigens om de titel die de jeugdige heeft bij het verlaten van de JJI. Pagina 90 van 112

91 Uit grafiek 5.8 blijkt dat de gemiddelde verblijfsduur van jeugdigen die uitstromen na een schorsing of beëindiging van de voorlopige hechtenis of na een vonnis gelijk aan het voorarrest, vrij stabiel is tussen de 45 en 49 dagen (categorie voorlopige hechtenis). De gemiddelde verblijfsduur van jeugdigen die uitstromen na jeugddetentie is in 2017 in vergelijking met voorgaande jaren met meer dan 20 dagen afgenomen. De gemiddelde verblijfsduur is inclusief de duur van de eventuele voorlopige hechtenis. In 2015, 2016 en 2017 zijn er geen AMV-ers in de JJI s geweest. Daardoor staat de teller hier op nul. Bij de duur van de PIJ-maatregel is er voor gekozen om alleen de gemiddelde duur van de PIJ zelf in beeld te brengen. Hierbij zijn periodes van onderbreking verrekend, terwijl de periode van voorlopige hechtenis niet is meegenomen; het gaat kortom om de zuivere, netto PIJ-duur, inclusief de (eventuele) STP-termijn. Grafiek 5.9 Gemiddelde duur PIJ-maatregel In 2017 is de gemiddelde PIJ-duur met 115 dagen afgenomen ten opzichte van De grootste daling in de periode Uitstroom naar verblijfstitel Tabel 5.11 Uitstroom naar verblijfstitel Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Aantal % Verblijfstitel Voorlopige hechtenis , , , , ,5 Jeugddetentie/Gijzeling , , , , ,9 PIJ 93 6, , ,7 74 5,1 64 4,5 Subtotaal , , , , ,9 Overig 34 2,2 11 0,7 0 0,0 11 0,8 16 1,1 Totaal Het aantal strafrechtelijk geplaatste jeugdigen dat een JJI verlaat, is in 2017 het laagst van de afgelopen vijf jaar. Pagina 91 van 112

92 DJI in getal Augustus 2018 In 2013 en 2014 is de uitstroom groter geweest dan de instroom. Dit heeft geleid tot een achterblijvende bezetting. In 2015 en 2016 was de in- en uitstroom in evenwicht. In 2017 is er voor het eerst in vijf jaar sprake van een grotere instroom dan uitstroom (1.434 instroom tegen uitstroom). 5.6 Incidenten In deze paragraaf komen gegevens van een aantal belangrijke incidenten aan bod: ontvluchtingen, overige onttrekkingen en overlijdensgevallen. Ontvluchtingen en overige onttrekkingen In 2013 (5 maal) en 2014 (2 maal) was er nog sprake van ontvluchtingen maar sinds 2015 hebben er geen ontvluchtingen meer plaatsgevonden (zie grafiek 5.10). Grafiek 5.10 Aantal ontvluchtingen Grafiek 5.11 Aantal overige onttrekkingen Nadat het aantal onttrekkingen in 2016 het laagste aantal had bereikt binnen de verslagperiode (33), bedraagt in 2017 het aantal onttrekkingen 53, vergelijkbaar met het aantal in Pagina 92 van 112

93 In grafiek 5.12 wordt het aantal overige onttrekkingen gerelateerd aan de bezetting. Door te kijken naar het aantal overige onttrekkingen per 100 bezette plaatsen, wordt een vergelijking door de jaren heen mogelijk gemaakt. Ook hier is de stijging in 2017 ten opzichte van 2016 terug te zien. Grafiek 5.12 Aantal overige onttrekkingen per 100 bezette plaatsen, De meeste overige onttrekkingen vinden plaats in de vorm van niet terugkeren van (onbegeleid) verlof. Jeugdigen die zich moesten melden voor de ten uitvoerlegging van een straf of maatregel en niet gekomen zijn, zijn in deze cijfers niet meegenomen. In 2017 hebben zich geen onttrekkingen in deze vorm voorgedaan. Van de grootste groep jeugdigen die in 2017 waren onttrokken (66%), heeft de onttrekking niet langer dan een dag geduurd. Onttrekking naar geslacht Tabel 5.12 Onttrekkingen naar geslacht Aantal % Geslacht Jongens 51 96,2 Meisjes 2 3,8 Totaal Van de 53 onttrekkingen in 2017 zijn bij 51 onttrekkingen jongens betrokken en 2 onttrekkingen betreffen meisjes. Dit komt overeen met het beeld van de gemiddelde bezetting van jongens t.o.v. meisjes in een JJI. Pagina 93 van 112

94 DJI in getal Augustus 2018 Onttrekking naar leeftijdscategorie Tabel 5.13 Leeftijd bij onttrekking Aantal % Leeftijd Tot en met 13 jaar 0 0,0 14 en 15 jaar 0 0,0 16 en 17 jaar 4 7,5 18 jaar en ouder 49 92,5 Totaal Zowel absoluut (49) als relatief (92,5%) is de leeftijdscategorie 18 jaar en ouder verantwoordelijk voor de meeste onttrekkingen. Jeugdigen in de leeftijd van 16 tot en met 17 jaar hebben zich in 2017 vier maal onttrokken. Dit zijn de ook de twee leeftijdscategorieën die in de populatie het meest vertegenwoordigd zijn. Onttrekking naar bestemming In tabel 5.14 wordt gekeken naar het aantal onttrekkingen naar bestemming in Hieruit is op te maken dat verreweg de meeste onttrekkingen hebben plaatsgevonden door jeugdigen die op langverblijf in een JJI verbleven (64,2%). Onttrekkingen van jeugdigen op kortverblijf is het laagst (9,4%). Tabel 5.14 Onttrekkingen naar bestemming Aantal % Bestemming Kortverblijf 5 9,4 Langverblijf 34 64,2 STP 6 11,3 Overig/ onbekend 8 15,1 Totaal Overlijdensgevallen In de periode van 2013 tot en met 2017 hebben zich geen overlijdensgevallen voorgedaan. Pagina 94 van 112

95 5.7 Recidive Recidive 13 is de mate waarin jongeren na hun verblijf terugvallen in de criminaliteit en dus opnieuw in aanraking komen met justitie. De recidive onder jeugdigen die in een JJI hebben gezeten, is hoger dan onder volwassenen. Criminaliteit is in veel gevallen een leeftijdsgebonden verschijnsel, dat afneemt naarmate de jeugdigen ouder worden. De algemene recidive van alle jongeren die in 2013 uit de JJI s zijn gestroomd is na 2 jaar 56,2% (ongecorrigeerd). Dat is hoog, maar het gaat hier over de algemene recidive, die elk justitiecontact meetelt. Jongeren worden in een JJI geplaatst na ernstige of zeer ernstige delicten. In tabel 5.15 wordt specifiek ingegaan op de doelgroep jongeren met een PIJ-maatregel. Tabel 5.15 Percentage recidive na PIJ-maatregel binnen 2-jaar na ontslag uit detentie, % Ernstige recidive % Zeer ernstige recidive Jaar van uitstroom ,2 18, ,9 23, ,4 15, ,6 18, ,4 15, ,2 14, ,6 18, ,2 14, ,3 9, ,9 20,0 bron: WODC, Repris Tabel 5.15 laat een wisselend beeld zien. Wanneer er bijvoorbeeld wordt gekeken naar de verschillen tussen 2007 en 2008 dan stijgt het percentage ernstige recidive en daalt het percentage zeer ernstige recidive. Terwijl beide percentages van 2008 naar 2009 dalen om vervolgens van 2009 naar 2010 weer te stijgen. 13 Algemene recidive: een nieuw geldig justitiecontact naar aanleiding van enig misdrijf, ongeacht de aard en ernst van de gepleegde delicten. Ernstige recidive: een nieuw geldig justitiecontact naar aanleiding van een misdrijf met een maximale strafdreiging van vier jaar of meer. Zeer ernstige recidive: een nieuw geldig justitiecontact naar aanleiding van een misdrijf met een maximale strafdreiging van acht jaar of meer. Pagina 95 van 112

96 DJI in getal Augustus 2018 Pagina 96 van 112

97 Bijlage 1 Kengetallen DJI Gemiddelde direct inzetbare capaciteit, gemiddelde direct inzetbare capaciteit, jaar GW* VB ForZo** JJI Totaal * GW incl. PPC ** excl. OFZ Bezetting op 30 september, bezetting op 30 september, jaar GW* VB ForZo** JJI Totaal * GW incl. PPC/extramuraal ** excl. OFZ Gerealiseerde plaatsen overige forensische zorg DB(B)C ZZP Totaal jaar Pagina 97 van 112

98 DJI in getal Augustus 2018 Ontvluchtingen, ontvluchtingen, GW* VB ForZo** JJI Totaal jaar * GW incl. PPC ** excl. OFZ Overige onttrekkingen, overige onttrekkingen, GW* VB ForZo** JJI Totaal jaar * GW incl. PPC/extramuraal ** excl. OFZ Suïcides, suïcides, GW* VB ForZo** JJI Totaal jaar * GW incl. PPC/extramuraal ** excl. OFZ Pagina 98 van 112

99 Bijlage 2 Incidenten Suïcide tbs In de onderstaande tabel staat het aantal suïcides per jaar. Aantal suïcides tbs per jaar In de verslagperiode hebben zich tien suïcides voorgedaan binnen de tbs, waarvan drie in Van de tien suïcides vonden er twee plaats tijdens onbegeleid verlof. In 2017 is een tbs-gestelde, na een suïcidepoging in de kliniek, overleden in het ziekenhuis. In de onderstaande tabel staat de verblijfsduur in de tbs tot het moment van overlijden. Verblijfsduur tbs, voor suïcide Duur Aantal 0 < 3 jaar 3 3 < 6 jaar 2 6 < 9 jaar 2 >= 9 jaar 3 Totaal 10 Van de tbs-gestelden die suïcide hadden gepleegd, bedroeg de gemiddelde leeftijd 38,4 jaar. Suïcide gw In de verslagperiode hebben zich 46 suïcides voorgedaan binnen GW, waarvan 11 in Dit is een stijging ten opzichte van Door het grillige verloop van het aantal suïcides op jaarbasis, kunnen aan deze stijging echter geen conclusies verbonden worden. In de onderstaande tabel is het absolute en relatieve aantal suïcides (per bezette plaatsen) weergegeven. Het relatieve aantal in 2017 is gelijk aan 2015 (evenals het absolute aantal). Suïcides tbs, absoluut en per bezette plaatsen ,4 1,4 1,2 0,7 1,2 Van de 46 suïcides vonden er 14 plaats op een EZV/PPC-bestemming. Iets meer dan 65 % van het totale aantal suïcides was gedurende de preventieve fase van de detentie; 33 personen (bijna 72%) suïcideerden zich binnen een half jaar na het begin van de detentie. Van de gedetineerden die suïcide hadden gepleegd, bedroeg de gemiddelde leeftijd 39,7 jaar. Deze leeftijd ligt hiermee iets hoger dan de gemiddelde leeftijd van de gw-populatie in de verslagperiode (37 jaar). Pagina 99 van 112

100 DJI in getal Augustus 2018 Onttrekkingen tbs In onderstaand overzicht zijn de ontvluchtingen en de overige onttrekkingen samen genomen. Het aantal onttrekkingen in 2017 bedroeg 41. Hierbij was er sprake van één ontvluchting. In de onderstaande tabel is het aantal onttrekkingen in zowel absoluut als relatief opzicht (per 100 bezette plaatsen) weergegeven. Uit deze tabel blijkt dat in 2017 het aantal onttrekkingen (absoluut en relatief) is toegenomen ten opzichte van Ontvluchtingen plus overige onttrekkingen tbs ,5 3,4 2,3 3,1 Van de 41 personen die zich in 2017 hadden onttrokken, waren er 33 binnen 24 uur weer terug. De maatregel één jaar geen verlof is 13 keer toegepast voor de tbsgestelden die zich in 2017 hadden onttrokken. Pagina 100 van 112

101 Bijlage 3 Processchema Gevangeniswezen Het onderstaande schema illustreert de omvang van de hoofdstromen in het gevangeniswezen in het meest recente jaar De twee verticale pijlen in het bovenste deel van het schema hebben betrekking op de instroom, de horizontale pijlen in het middelste blok geven de titelwijzigingen en zaakswijzigingen tijdens de detentie aan en de drie verticale pijlen in het onderste blok verbeelden de verschillende uitstroomcategorieën in De aantallen sluiten niet precies op elkaar aan, omdat ingestroomde gedetineerden na 2017 kunnen uitstromen en uitgestroomde personen al vóór 2017 kunnen zijn ingestroomd. De aantallen bij de horizontale pijlen in dit schema zijn op honderdtallen afgerond De aantallen bij de horizontale pijlen zijn ontleend aan de databestanden met gegevens over titelwijzigingen (van voorlopige hechtenis naar onherroepelijk veroordeeld, eventueel na een hoger beroep, en vice versa) en zaakswijzigingen (andere openstaande vonnissen). Deze bestanden leveren iets minder betrouwbare data op. Daarom zijn de cijfers afgerond op honderdtallen en kunnen ze enigszins afwijken van de werkelijke aantallen. Pagina 101 van 112

102 DJI in getal Augustus 2018 Bijlage 4 Processchema Vreemdelingenbewaring Stroomschema vreemdelingenbewaring Instroom vreemdeling Bewaring vreemdeling Instroom VP Locatie VP DJI Detentiecentrum Vreemdeling naar land van herkomst Instroom KMAR ZHP Locatie KMAR De politie houdt vreemdelingen staande die illegaal in Nederland verblijven. De Koninklijke Marechaussee (KMar) en de Zeehavenpolitie (ZHP) voeren controles uit aan de Schengen-buitengrenzen op luchthavens en in zeehavens. Hierbij kan een vreemdeling staande worden gehouden en de toegang tot Nederland worden geweigerd. Tevens kan de KMar langs de binnengrenzen in het kader van het Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV) vreemdelingen staande houden. De in bewaring gestelde vreemdeling wordt overgebracht naar een detentiecentrum van DJI, alwaar het vertrekproces in gang wordt gezet, onder regie van de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V). Wanneer een vreemdeling besluit om mee te werken aan een zelfstandig vertrek, kan hij een beroep doen op de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Ook de medewerkers van het IOM hebben een plek in het detentiecentrum. Het IOM is een intergouvernementele organisatie die wereldwijd migranten ondersteunt. Pagina 102 van 112

103 Bijlage 5 Processchema Forensisch Psychiatrisch Circuit delict vervolging veroordeling voorw. veroordeling gev. straf combinatie (gv + tbs) TBS art 37-1 Sr maatr. P.Z. met verpleging met voorwaarden GGzvoorziening GGzvoorziening afd. plaatsing DForZo FPC longstay/longcare begeleid, onbegeleid en transmuraal verlof VU/AVT proefverlof voorwaardelijke beeindiging beeindiging verpleging vervolgvoorziening GGz terugkeer in de maatschappij Pagina 103 van 112

104 DJI in getal Augustus 2018 Bijlage 6 Processchema Justitiële Jeugdinrichtingen Het bovenstaand schema illustreert de omvang van de hoofdstromen in de JJI s in De twee verticale pijlen in het bovenste deel van het schema hebben betrekking op het aantal personen dat instroomt, de horizontale pijlen in het middelste blok geven de titelwijzigingen tijdens het verblijf in een JJI aan en de drie verticale pijlen in het onderste blok verbeelden de verschillende uitstroomcategorieën in aantal personen in De aantallen sluiten niet precies op elkaar aan, omdat in 2017 ingestroomde jeugdigen na 2017 kunnen uitstromen en uitgestroomde jeugdigen al vóór 2017 kunnen zijn ingestroomd. Pagina 104 van 112