Hoe word ik een. ENERGIEdetective EEN STAPPENPLAN VOOR DE ENERGIEDETECTIVE IN WORDING KLIMAAT NEUTRAAL. MOS duurzame scholen straffe scholen

Transcriptie

1 Hoe word ik een ENERGIEdetective EEN STAPPENPLAN VOOR DE ENERGIEDETECTIVE IN WORDING? KLIMAAT NEUTRAAL MOS duurzame scholen straffe scholen

2 STAP # 1 Dit lezen Hallo, We hebben begrepen dat jullie detectives willen worden. Een dikke proficiat daarvoor! Jullie weten dat detectives naar van alles en nog wat speuren? Meestal zijn dat mysterieuze dinges of andere zaken die het daglicht niet mogen zien. Maar vooraleer je een echte detective bent moet je een hele weg afleggen. Je moet als het ware stage lopen. Bewijzen dat je het waard bent om een detective te zijn. Als jullie deze stage achter de rug hebben zijn jullie echter geen gewone detectives. Nee hoor, jullie zijn dan ENERGIEdetectives. Dit zijn speurders die gespecialiseerd zijn in het opsporen van Energievreters. Energievreters zijn ellendige monsters die op een geniepige manier, dikwijls zonder dat je het weet, massa s energie opvreten. Het is de taak van een Energiedetective om die Energievreters op te sporen en aan de niets vermoedende mensen uit te leggen hoe ze ervoor kunnen zorgen dat die ellendelingen geen schijn van kans meer maken. Zoals een gewone detective in vroegere dagen beschikte over een vergrootglas, zo beschikt een Energiedetective over een aantal instrumenten om Energievreters op te sporen. Omdat zulke instrumenten toch wel wat centen kosten en niet elke school dat geld zo meteen heeft, heeft MOS een koffer samengesteld met allerlei hulpmiddelen om Energievreters op te sporen: de E.H.B.E. (Eerste Hulp Bij Energievreters). Opdat in de toekomst ook andere Energiedetectives van deze koffer gebruik kunnen maken, vragen we jullie om zeer goed zorg te dragen voor deze instrumenten. Jullie vinden de inhoudstabel bij de E.H.B.E. Een goede Energiedetective draagt zorg voor het materiaal en doet niets verloren! Wij wensen je alvast veel succes bij het speuren naar Energievreters in de school! 2 Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording

3 STAP # 2 Bespaar energie, begin bij jezelf Vooraleer je je stage als Energiedetective kan aanvatten is het belangrijk om te weten hoe jij het er zelf vanaf brengt op het vlak van energie. Misschien ben je wel een Energievreter zonder dat je het zelf beseft! Om dat te weten te komen heeft MOS de Ik-vreet-zelf-energie-test uitgevonden. Vul deze lijst eerst in vooraleer je verdergaat met de zoeklijst voor Energiedetectives. Veel succes! IK-VREET-ZELF-ENERGIE-TEST ALTIJD SOMS NOOIT 1. Als ik als laatste de kamer uit ga doe ik het licht steeds uit. 2. Als ik ga slapen zet ik mijn gsm/tablet helemaal uit. Zo moet ik hem veel minder snel terug opladen en bespaar ik op energie. 3. Ik speel liever buiten met vrienden in plaats van (alleen) voor tv te zitten, of op de computer, tablet, smartphone, te spelen. 4. Als ik buiten ga spelen, zet ik de radio, tv of computer helemaal uit. 5. Ik sluit steeds de deur achter me. Zo kan de warmte niet ontsnappen. 6. Als ik het fris heb doe ik een extra trui aan in plaats van de verwarming (op mijn kamer) hoger te zetten. 7. Ik zit liever met mijn familie in de woonkamer dan alleen op mijn kamer. Dat is veel gezelliger en bovendien hoeft dan de verwarming op mijn kamer niet op. 8. Ik neem meestal een snelle douche in plaats van een lang, heet bad. 9. Ik verlucht mijn kamer minstens eenmaal per dag (15 minuten), maar let er wel op dat de verwarming uit is. 10. Als ik niet te ver (minder dan 5 km) van de school woon, kom ik (ook in de winter) zoveel mogelijk te voet of met de fiets. 11. Ik doe regelmatig te voet of met de fiets een boodschap (bakker, winkel) voor mijn (groot)ouders. Zo sparen we uit op autokilometers (en CO 2 ). En? Wat is het resultaat? Heb je minder dan zes keer altijd aangekruist? Ben je dan wel zeker dat je zelf geen Energievreter bent? Doe er dan iets aan en probeer enkele keren nooit om te zetten in soms of nog beter in altijd. Heb je meer dan zes keer altijd en daar nog een paar keer soms aangekruist, dan ben je zeker klaar voor de volgende stap van jouw stage om Energiedetective te worden. Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording 3

4 STAP # 3 1. Zoeklijst voor de energiedetective SPEUREN NAAR SLUIPVERBRUIKERS (MET DE ENERGIEMETERS) klas/ lokaal... Elektriciteit is een grote Energievreter. Welke toestellen zijn er in de klas of het lokaal? Meet het energieverbruik met de energiemeter (de juf of meester legt wel uit hoe deze werkt). Doe dit wanneer de toestellen aanstaan en ook wanneer ze zogezegd volledig uitstaan. Doe de test zo meteen nog eens, maar plaats dan de verdeelschakelaar tussen het toestel en het stopcontact. Zet de schakelaar op 1 en dan op 0. Wat merk je? Geeft de energiemeter een verschil aan? Wat kan je hier uit opmaken? Toestel aan Toestel uit Computer 1:.. watt.. watt Scherm computer 1:.. watt.. watt Printer 1:.. watt.. watt Computer 2:.. watt.. watt Scherm computer 2:.. watt.. watt Printer 2:.. watt.. watt Computer 3:.. watt.. watt Scherm computer 3:.. watt.. watt Printer 3:.. watt.. watt Computer 4:.. watt.. watt Scherm computer 4:.. watt.. watt Printer 4:.. watt.. watt Computer 5:.. watt.. watt Scherm computer 5:.. watt.. watt Printer 5:.. watt.. watt Radio/cd-speler:.. watt.. watt Andere:.... watt.. watt..... watt.. watt 4 Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording

5 Welke toestellen blijven steeds in het stopcontact steken? Van welke toestellen wordt de stekker uit het stopcontact getrokken of wordt de verdeelschakelaar uitgezet (= op nul)? Klasactiviteit Wat is het totaalverbruik? Per uur? Dag? Week? Maand? Schooljaar? Kan je berekenen hoeveel dit de school kost als je uitgaat van een gemiddelde prijs van 0,25 per kwh (= 1000 watt per uur)? Per uur? Dag? Week? Maand? Schooljaar? Ken jij nog andere manieren om sluipverbruik in dit lokaal tegen te gaan? Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording 5

6 2. SPEUREN NAAR DE VOORDELIGSTE VERLICHTING wist je dat... VERLICHTING IN EEN DOORSNEE SCHOOL MET ONGEVEER 11% VAN HET ENERGIE BUDGET GAAT LOPEN? Test voor Alleswetende Energiedetectives (klasactiviteit) Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3 Vraag 4 Welke verlichting is de voordeligste (Let op: geheimschrift)!!! tein gnithcilrev!tdnarb ed eid Er bestaan verschillende soorten lampen in de handel. Kan jij ze even op een rijtje zetten? Welke is volgens jou de milieuvriendelijkste? Waarom? Dit is een moeilijke Hoe kan je ervoor zorgen dat je het licht minder snel moet aandoen? We geven je een paar trefwoorden. Het verhaaltje moet je zelf verder afmaken (2 zinnen). kleuren weerkaatsen beter energie - bespaart - donkere - zuigen sneller licht Op de verpakking van de lampen (moesten ze er niet meer bij zijn dan mag je verdergaan op onderstaande tekening) vind je een raar soort tabelletje. Dat is een energielabel. Hiermee wordt aangegeven in hoeverre een product (in dit geval een lamp) milieuvriendelijk of milieuonvriendelijk is. Je vindt die labels ook bij koelkasten, diepvriezers, en andere dingen die energie verbruiken. Kijk op de verpakking welk label de betreffende lamp heeft. Moest de verpakking er niet meer bij zijn dan kunnen we jullie verklappen dat de gloeilamp een E, de spaarlamp een A, en de LED-lamp een A++ heeft. Maar wat is nu het beste? De A of de G? En welke lamp is dan de milieuvriendelijkste? 6 Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording

7 Test Speciaal voor Energiedetectives hebben we een lampentester ontworpen. Hiermee kan je verschillende soorten lampen testen en nagaan hoeveel ze verbruiken. Probeer maar eens uit! Welk lamp verbruikt volgens jou het minste energie en geeft toch goed licht? Welke van de drie lampen wordt het warmste (voorzichtig!)? Hoe zou dat komen, denk je? Kijk de klassen en lokalen door middel van de onderstaande lijst op hun verlichting na. Omcirkel wat juist is. Voor elke plus (+) die jullie toekennen geef je 1 punt, voor elke min (-) trek je 1 punt af. Men kan dus in het beste geval +6 punten bij elkaar sprokkelen, en in het slechtste geval -6. VERLICHTING + - Zijn er in de klas gloeilampen of spaar/tl-lampen? spaar gloei Wordt de verlichting tijdens de speeltijd uitgedaan? JA NEE Wordt de verlichting bij het verlaten van de school uitgedaan? JA NEE Zijn de lichten uit als ze niet hoeven te branden? JA NEE Staan er voorwerpen (planten, tekeningen, ) die het licht tegenhouden voor de ramen? Zijn de muren, vloer, en/of het plafond van het lokaal in lichte of donkere kleuren? NEE licht JA donker Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording 7

8 3. SPEUREN NAAR HOGE TEMPERATUREN (MET DE ZWOELE BIBBERMETERS) Verwarming is ook een grote energievreter. In een klaslokaal hoeft het helemaal niet warmer te zijn dan maximum 20 C. s Nachts, in het weekend, of tijdens de vakanties mag de temperatuur zelfs gerust tot 12 à 14 C dalen. In de gang of andere lokalen waar maar af en toe mensen komen hoeft de temperatuur overdag niet hoger dan 16 C te zijn. En ook hier hoeft het s nachts, in het weekend, of tijdens de vakanties niet warmer dan 14 C te worden. Als de temperaturen in de school zoals hierboven worden afgesteld, bespaar je heel wat energie en krijgen energievreters geen kans om hun vernietigende werk te doen! Om energiedetectives te helpen speuren naar deze soort energievreters hebben we speciaal voor jullie een paar handige instrumenten ontwikkeld: 1. De Zwoele Bibbermeter Blauwe wijzer (min.t ) Zwarte wijzer (actuele temperatuur) Rode wijzer (max. t ) Draaiknop Een thermometer is een gevoelig instrument. Wees er dus voorzichtig mee!!! Een warme of koude luchtstroom kan de werking van de thermometer al beïnvloeden en een afwijkend beeld geven van de werkelijke temperatuur. Het is daarom belangrijk dat de thermometer op de juiste plaats wordt opgehangen. Plaats de thermometer dus zeker niet in de onmiddellijke omgeving van een raam, deur, verwarming, of in direct zonlicht. Met de witte draaiknop draai je zowel de rode als de blauwe wijzer na elke meting voorzichtig(!) tot net tegen de zwarte wijzer. Als het warmer wordt zal de zwarte wijzer tegen de rode duwen, wordt het kouder dan zal hij tegen de blauwe wijzer duwen. En zo weet je na 24 uur wat de laagste en de hoogste temperatuur (of minimum en maximum) in de klas of het lokaal was! belangrijk Als je denkt dat de thermometer niet goed werkt of niet de juiste temperatuur aangeeft, breng dan de juf of de meester op de hoogte. 8 Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording

9 2. De Zwoele Bibberkaart De Zwoele Bibberkaart is ontworpen om van elke klas of lokaal gedurende negen weken en dit twee schooljaren na elkaar de minimum- en de maximumtemperaturen te noteren. Jullie gaan dit gedurende 9 schooldagen doen. Lees correct de temperaturen af van de Zwoele Bibbermeter en vul deze in op de kaart. De gegevens van alle kaarten vul je dan in op de Zwoele Bibberaffiche (zie verder) en laat je aan iedereen weten. Is de dag- en/of de nachttemperatuur abnormaal hoog? Stap dan met deze gegevens als de bliksem naar de directie! Een verlaging van de temperaturen spaart niet alleen het milieu maar ook veel geld! 3. De Zwoele Bibberaffiche Op de Zwoele Bibberaffiche worden de gegevens van de Zwoele Bibberkaarten gebundeld. Met de affiche kunnen jullie aan heel de schoolbevolking, inclusief de ouders, laten weten hoe het met de temperaturen in de school gesteld is. Hang ze dan ook op een duidelijk zichtbare plaats in de school (vb. ingang, ). Best maak je afspraken binnen het detectiveteam wie wanneer de gegevens invult. Op de Zwoele Bibberaffiche werd tevens ruimte voorzien voor het invullen van de meetgegevens van de elektriciteit-, en de gas- of de stookoliemeter. Jullie leerkracht en/of de directie zal jullie zeker kunnen verder helpen om deze op te meten. Misschien kunnen jullie zelfs wel gaan berekenen hoeveel de school aan de Energievreters wekelijks, maandelijks of jaarlijks moet betalen! belangrijk Zowel de Zwoele Bibberkaart als de Zwoele Bibberaffiche werden geplastificeerd. Vul dus de gegevens in met een stift waarvan de inkt afwasbaar is. Jullie vinden deze terug in de E.H.B.E. Zo kunnen de kaarten en de affiche nog lang gebruikt worden en dat is toch ook beter voor het milieu, niet? Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording 9

10 Kijk, behalve de temperaturen, ook nog even het onderstaande na (omcirkel wat juist is). Voor elke plus (+) die jullie toekennen geef je 1 punt, voor elke min (-) trek je 1 punt af. Men kan dus in het beste geval +5 punten bij elkaar sprokkelen, en in het slechtste geval -5. verwarming + - Zijn de ramen in goede staat? Sluiten ze goed? ja nee Zijn de deuren in goede staat? Tochten ze niet? JA NEE Liggen er doeken of handdoeken op de verwarming? Nee ja Worden de gordijnen gesloten na de schooluren? JA NEE Wordt de verwarming na de schooluren op nachtstand gezet? ja nee TUSSENTIJDSE CONCLUSIE (omcirkel wat juist is): Deze klas/lokaal heeft A B C nog veel weinig bijna geen Energievreters 10 Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording

11 4. SPEUREN NAAR VIESVUILE LUCHT In een ruimte waar veel mensen gedurende enige tijd samen zitten/leven/werken/sporten kan de lucht na verloop van tijd (en dat is sneller dan je denkt!) minder fris worden. Denk bvb. aan het fitnesscentrum of de sportzaal in de school. Hoe ruikt dat? Hoe zou dat komen? In de klas is dat niet anders. Met 10, 15, 20, 25, of zelfs meer kinderen gedurende langere tijd in één ruimte Enkele vragen die het onderzoeken waard zijn: Waar staat CO 2 voor? En wat is CO dan? Van waar ken je die woorden? Wat heeft dat met jullie en dan vooral met een klaslokaal te maken? Wat kunnen hier de gevolgen van zijn? En wat kan de oplossing voor het (klas)lokaal zijn? Een CO 2 -meter is een instrument dat op een eenvoudige manier het CO 2 -gehalte van een lokaal opmeet. Het duurt ongeveer een minuut vooraleer het toestel begint te meten. Het bovenste cijfer geeft de CO 2 -concentratie weer, het onderste cijfer de temperatuur. De eenheid CO 2 wordt aangegeven in ppm (= afkorting). Zoek uit waar dit voor staat. Je weet nu hoe de CO 2 -meter werkt. Aan de slag ermee! 1. Meet het CO 2 -gehalte van drie lokalen, en dit vlak vo or de (korte) speeltijd met ramen en deuren gesloten. Noteer op de bijgevoegde lijst. 2. Doe, na de eerste meting, van telkens 1 lokaal: a. de ramen en deuren volledig gesloten b. de ramen op kipstand of een kier c. de ramen wagenwijd open 3. Meet het CO 2 -gehalte van dezelfde lokalen onmiddellijk na de speeltijd. Noteer op de bijgevoegde lijst. Kijk in welke kleurzone het CO 2 -gehalte zich bevindt: opgepast Groen lichtje (< 800 ppm) OK Oranje lichtje ( ppm) Alarmzone Rood lichtje (>1200 ppm) Teveel CO 2 Wat te doen met de verwarming als de ramen tijdens de speeltijd openstaan? Wat is het beste? Het milieuvriendelijkste? Bespreek binnen het detectiveteam! Wat is de conclusie? Welk systeem verlucht het lokaal het best, en dit op een manier dat de energievreters toch geen kans krijgen? Neem dit mee op in de energievretersscore van het lokaal. Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording 11

12 LOKAAL:... manier van ventileren CO 2 (ppm) kleur temperatuur (C ) opmerkingen Ramen en deuren blijven dicht Ramen op kip (of op een kier) Ramen (en deuren) volledig open LOKAAL:... manier van ventileren CO 2 (ppm) kleur temperatuur (C ) opmerkingen Ramen en deuren blijven dicht Ramen op kip (of op een kier) Ramen (en deuren) volledig open LOKAAL:... manier van ventileren CO 2 (ppm) kleur temperatuur (C ) opmerkingen Ramen en deuren blijven dicht Ramen op kip (of op een kier) Ramen (en deuren) volledig open 12 Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording

13 5. SPEUREN NAAR DE WAARHEID Omdat de mens in zijn vergeetachtigheid soms zelf wel eens in een Energievreter verandert, is het belangrijk om na te gaan of hij/zij wel altijd aandacht heeft voor energiebesparing. Immers, de grootste energiebesparing realiseer je door vooral goed op te letten en je energiegedrag aan te passen. 1 1 Vooraleer jullie aan de slag gaan, kopiëren jullie eerst van de volgende pagina evenveel exemplaren als er lokalen in de school zijn (of waar wordt gespeurd naar Energievreters) Als je in de klas of het lokaal op zoek gaat naar De Waarheid doe dit dan onverwacht, bv. tijdens een pauze of, waarom niet, na schooltijd (uiteraard met toestemming van de directie). 1 Vermeld duidelijk het lokaal dat je bezocht, alsook de dag en het uur. 4 1 Voor elke plus (+) die jullie toekennen geef je 1 punt, voor elke min (-) trek je 1 punt af. Men kan dus in het beste geval per controlebeurt +9 punten bij elkaar sprokkelen, en in het slechtste geval -9. Op 3 controlebeurten kan men dus maximum +27 of in het slechtste geval -27 krijgen. Scoort het lokaal in totaal: , dan geef je = groen vanaf +9 tot +17 = oranje minder dan +9 = rood Neem na afloop van het detectivewerk deze pagina mee naar de bespreking voor het geven van de Energievretersscore (zie stap 4). Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording 13

14 datum:... uur:... lokaal:... OP-ZOEK-NAAR-DE-WAARHEID-LIJST + - Worden na schooltijd de stekkers uitgetrokken of de verdeelschakelaar op nul gezet? ja Nee Staan tijdens de pauze de computers en andere apparaten helemaal uit? ja Nee Wordt de verlichting tijdens de speeltijd uitgedaan? ja Nee Wordt de verlichting bij het verlaten van de school uitgedaan? ja Nee Zijn de lichten uit als ze niet hoeven te branden? ja Nee Staan er voorwerpen (planten, tekeningen, ) die het licht tegenhouden voor de ramen? Nee ja Brandt de verwarming terwijl de ramen en/of deuren openstaan? Nee ja Liggen er doeken of handdoeken op de verwarming? Nee ja Worden de gordijnen gesloten na de schooluren? ja Nee TOTAAL datum:... uur:... lokaal:... OP-ZOEK-NAAR-DE-WAARHEID-LIJST + - Worden na schooltijd de stekkers uitgetrokken of de verdeelschakelaar op nul gezet? ja Nee Staan tijdens de pauze de computers en andere apparaten helemaal uit? ja Nee Wordt de verlichting tijdens de speeltijd uitgedaan? ja Nee Wordt de verlichting bij het verlaten van de school uitgedaan? ja Nee Zijn de lichten uit als ze niet hoeven te branden? ja Nee Staan er voorwerpen (planten, tekeningen, ) die het licht tegenhouden voor de ramen? Nee ja Brandt de verwarming terwijl de ramen en/of deuren openstaan? Nee ja Liggen er doeken of handdoeken op de verwarming? Nee ja Worden de gordijnen gesloten na de schooluren? ja Nee TOTAAL datum:... uur:... lokaal:... OP-ZOEK-NAAR-DE-WAARHEID-LIJST + - Worden na schooltijd de stekkers uitgetrokken of de verdeelschakelaar op nul gezet? ja Nee Staan tijdens de pauze de computers en andere apparaten helemaal uit? ja Nee Wordt de verlichting tijdens de speeltijd uitgedaan? ja Nee Wordt de verlichting bij het verlaten van de school uitgedaan? ja Nee Zijn de lichten uit als ze niet hoeven te branden? ja Nee Staan er voorwerpen (planten, tekeningen, ) die het licht tegenhouden voor de ramen? Nee ja Brandt de verwarming terwijl de ramen en/of deuren openstaan? Nee ja Liggen er doeken of handdoeken op de verwarming? Nee ja Worden de gordijnen gesloten na de schooluren? ja Nee TOTAAL Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording

15 STAP # 4 De Energievreterscore Jullie zijn stilaan bij de laatste stap in jullie stage van Energiedetective aanbeland. Niet altijd een gemakkelijke stap trouwens, want het is de bedoeling dat jullie de klas of het lokaal dat jullie onder de loep hebben genomen, een score geven. Om jullie hierbij te helpen hebben we een instrumentje ontwikkeld waarmee je kunt aangeven hoe het met de Energievreters in die klas of lokaal gesteld is. 1 Bij een GROENE detective is de klas gezuiverd van zowat alle Energievreters. Goed zo en een dikke pluim voor deze klas! 2 Bij een ORANJE detective is er werk aan de winkel, maar er is hoop dat dit op vrij korte termijn en met eenvoudige maatregelen (vb. aangepast gedrag door de juf/meester en/of de kinderen) kan worden opgelost. 3 Bij een RODE detective... oei oei oei! Dan is een gesprek met de directie zeker op zijn plaats en moet zowat de hele school onder handen genomen worden (vb. de nachttemperaturen zijn in de winter systematisch overal hoger dan 16 C). De Energievreters zijn overal aanwezig!!! Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording 15

16 STAPPENPLAN BIJ HET GEVEN VAN DE ENERGIEVRETERSSCORE Beslis in groep en op basis van punt 1 (Sluipverbruikers), punt 2 (Voordeligste Verlichting), punt 3 (Hoge Temperaturen), punt 4 (Viesvuile Lucht), en punt 5 (De Waarheid) van de Zoeklijst voor Energiedetectives welke kleur jullie aan de klas of het lokaal toekennen. Kopieer het bijgevoegde voorbeeld van de Energievretersscore in de kleur die jullie aan deze klas of lokaal hebben toegekend (of laat dit door de juf of meester doen). 1 Noteer duidelijk de werkpunten bij de score die jullie hebben gegeven. 4 1 Maak een taakverdeling en ga met de Energievretersscore naar de klas of het lokaal (als daar mensen werken) en vertel duidelijk hun score en de werkpunten Hang de Energievretersscore op een duidelijke plaats in de klas. Zo weet iedereen wat er moet gebeuren om hier de Energievreters te verjagen. Zijn de scores van de lokalen overwegend rood? Dan ga je met de andere detectives ook nog even langs bij de directie. Bespreek met haar/hem welke stappen er kunnen worden ondernomen om die ellendige Energievreters definitief uit de school te bannen. Schrijf brieven naar het school- en/of gemeentebestuur, maar blijf niet bij de pakken zitten en ga met z n allen die Energievreters te lijf! 16 Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording

17 DE ENERGIEVRETERSSCORE Hoe scoorde onze klas of dit lokaal op het vlak van energie en wat kunnen wij doen om die ellendige Energievreters hier weg te houden? WERKPUNTJES klas/lokaal: Hoe word ik een energiedetective? Een stappenplan voor de Energiedetective in wording 17