DOELGERICHTE THERAPIE

Transcriptie

1 Patiënteninformatiedossier (PID) Longkanker (longcarcinoom) onderdeel DOELGERICHTE THERAPIE LONGKANKER

2 2

3 INHOUD... 4 en longkanker... 5 Bijwerkingen en gevolgen... 6 Wat kunt u zelf doen om bijwerkingen te voorkomen en/of te bestrijden... 7 Aanvullende informatie Redenen om de longarts en/of oncologieverpleegkundige te waarschuwen

4 , ook wel targeted therapy genoemd, is een behandeling met medicijnen die kankercellen doelgericht remmen in hun groei. Beschadigingen in het erfelijke materiaal van de cel zorgen ervoor dat de kankercellen ongeremd kunnen blijven delen en dat de natuurlijke celdood uitblijft. Tevens zijn kankercellen in staat om zelf bloedvaten te vormen rondom de tumor zodat zij voorzien worden van de nodige voedingstoffen. De signalen die de cel krijgt, worden gegeven door zogenaamde boodschappers. Boodschappers zijn signaalstofjes die de cel aanzetten om bepaalde processen op te starten en/of te stoppen. De medicatie die gegeven wordt tijdens doelgerichte therapie beïnvloedt de keten van signaalstoffen aan de binnenkant van de cel. Er zijn momenteel twee soorten specifieke medicijnen: Medicijnen die de signaalstoffen, ook wel groeifactoren genoemd, blokkeren of wegvangen. Medicijnen die in een kankercel, bloedvatcel, en ook andere cellen die betrokken zijn bij de groei van de kanker, de activiteit van een signaal remmen door het zogenaamd kinase-eiwit in de cel te remmen. De cel functioneert dan niet (goed) meer. De medicijnen die gebruikt worden, worden ook wel tyrokinase remmers genoemd (TKI s). 4

5 Op de website vindt u een filmpje waarin de werking van de doelgerichte therapie wordt uit gelegd aan de hand een EGFR-mutatie. onderscheidt zich van chemotherapie doordat de medicatie specifiek gericht is op de kankercellen en de gezonde cellen zo veel mogelijk met rust laten. De werking van doelgerichte therapie kan beïnvloedt worden door andere medicijnen, voedingstoffen en kruidensupplementen. Het is van belang dat de longarts op de hoogte is van uw meest actuele medicatie inname, maar ook van de middelen die u wellicht bij de drogist heeft gehaald zonder recept. en longkanker Zoals beschreven in het hoofdstuk Ziekte en behandeling kan longkanker onderverdeeld worden in verschillende groepen. Bij het adenocarcinoom wordt onderzocht of de kankercellen foutjes in het erfelijk materiaal (DNA) bezitten, waardoor u in aanmerking komt voor een bepaalde doelgerichte therapie. Dit wordt mutatie-analyse genoemd. Bekende mutaties zijn EGFR-mutatie, KRAS- mutatie en de EML4-ALK-translocatie. Ongeveer bij 15 % van de mensen die longkanker hebben in de vorm van het adenocarcinoom is er een mutatie aanwezig die vatbaar is voor doelgerichte therapie. Op dit moment wordt doelgerichte therapie in de fase gegeven waar geen genezende behandeling meer mogelijk is. Het doel is om de kankercellen zoveel mogelijk af te remmen. 5

6 Er wordt veel onderzoek gedaan naar de behandeling van longkanker en er worden andere mogelijkheden en combinaties onderzocht in wetenschappelijk verband. Gezien het feit dat er verschillende middelen voor de verschillende mutatiesvormen op de markt zijn, wordt niet op elk middel individueel ingegaan, maar wordt verwezen naar de informatiebrochure van het specifieke medicijn die aan u gegeven is door de oncologieverpleegkundige. Bijwerkingen en gevolgen De bijwerkingen die u kunt ervaren verschillen per middel en per persoon. Het is onder meer afhankelijk van het soort medicijn de dosis de manier van toediening de duur van de behandeling Bijwerkingen die veel vorkomen zijn diarree huidproblemen maag- en darmklachten mondproblemen vermoeidheid De specifieke bijwerkingen van het medicijn vindt u in de informatiebrochure van betreffend medicijn. 6

7 Wat kunt u zelf doen om bijwerkingen te voorkomen en/of te bestrijden Verminderde eetlust, misselijkheid en/of braken U heeft medicijnen gekregen van de oncologieverpleegkundige om misselijkheid te voorkomen. Als u er toch last van krijgt verzoeken wij u dit te melden bij de oncologieverpleegkundige. Wat kunt u zelf doen? Wanneer u last heeft van smaakverandering/ vermindering is het mogelijk dat voedsel wat u anders lekker vond, nu niet meer lekker smaakt. En voedsel wat u normaliter niet lekker vond kunt opeens wel lekker vinden. Het is aan te raden om te gaan experimenteren met verschillende voedingsmiddelen. Denk hierbij vooral aan witte vleessoorten zoals kip, kalkoen en vis. Een fris snoepje zoals een pepermuntje kan tegenwicht bieden aan een vieze smaak. Voorkomen is beter dan genezen; dus als u zich al reeds enigszins niet lekker voelt neem dan preventief het medicijn tegen misselijkheid. Als u weinig proeft is het belangrijk dat het eten er aantrekkelijk uit ziet. Gebruik regelmatig kleine maaltijden. Probeer het eten niet te forceren, maar haal tussen de kuren door de schade weer in. Advies vochtinname: 1½ tot 2 liter per dag. Dit zijn ongeveer 12 kopjes of 10 bekers. Wissel water af met bijvoorbeeld bouillon, limonade melkproducten etc. 7

8 In de brochure Voeding bij kanker van de Nederlandse kankerbestrijding (KWF) vindt u uitgebreide tips hoe om te gaan met voedingsproblemen. Vermoeidheid/verminderde energie Door de behandeling kunt u last krijgen van vermoeidheid. De vermoeidheidsklachten kunnen na de behandeling nog enkele maanden of zelfs jaren aanhouden. Bij de oorzaak van de vermoeidheid kunnen zowel lichamelijke als psychische en emotionele factoren een rol spelen. Het voorkomen of verhelpen van de vermoeidheid is nooit helemaal te realiseren. Er is echter veel mogelijk om het probleem draaglijk te maken. Wat kunt u zelf doen? Het nemen van rust, volgend op een activiteit of daaraan voorafgaand, kan nuttig zijn om voldoende energie om activiteiten te kunnen blijven uit voeren. Stel prioriteiten. Probeer actief (lichaamsbeweging) te blijven binnen uw grenzen. Bouw rustpunten in. Zoek afleiding en ontspanning. Gebruik een dagboek, plan op grond van deze gegevens de activiteiten, rekening houdend met de hoeveelheid energie die u hebt. Zorg voor een regelmatig slaapritme. 8

9 Eet goed en gezond ; eet kleinere porties, zodat de vertering weinig energie kost, of gebruik kant-enklaar maaltijden, zodat u weinig energie hoeft te steken in de bereiding. Wees duidelijk naar familie, vrienden en collega s; leg uit dat de vermoeidheid van het ene op het andere moment de planning kan verstoren. Vraag zo nodig hulp van familie of vrienden of schakel de thuiszorg in. Irritaties en/of ontsteking mondslijmvlies Irritaties of veranderingen van het mondslijmvlies kunnen zijn: Roodheid Branderig gevoel Pijn bij het eten, drinken en tandenpoetsen Pijn bij het indoen van de gebitsprothese Bloedend slijmvlies Een beslagen tong of een branderige tong Zwelling van het mondslijmvlies Beschadiging van mondslijmvlies Gedurende de behandeling is het van belang om goede mondzorg volgens de onderstaande richtlijnen uit te voeren. U voorkomt hiermee zo veel mogelijk mondproblemen. 9

10 Wat kunt u zelf doen? Viermaal daags (na de maaltijden en voor u gaat slapen) de tandenpoetsen met fluoride tandpasta. Geadviseerd wordt om een kleine, zachte nylon borstel te gebruiken. De borstel na gebruik reinigen met water en drogen door de borstel met de borstelkop in een glas om hoog te zetten. Vier maal daags gedurende 1 minuut de mond grondig spoelen met lauw kraanwater. Minimaal vier maal daags de lippen invetten met vaseline uit een tube (geen labellostick). Wees voorzichtig met tandenstokers en dergelijke. Probeer wondjes te vermijden. IJskoud water drinken of het eten van een ijsje wil soms helpen om de pijn te verlichten. Verzorging gebitsprothese Viermaal daags (na de maaltijden en voordat u gaat slapen) de prothesen poetsen met water, zachte zeep en een protheseborstel. Minimaal viermaal daags gedurende 1 minuut de mond grondig spoelen met lauw kraanwater (de prothese uit de mond halen vóór het spoelen). Minimaal viermaal daags de lippen invetten met vaseline uit een tube (geen labellostick). De prothesen s nachts uit laten en in water bewaren Eén keer per dag het gebittenbakje huishoudelijk schoonmaken. 10

11 Als u last heeft van een droge mond: Extra spoelen met water Sabbelen op een ijsklontje Droge huid/huiduitslag Door de behandeling kan uw huid schilferig en droog worden. Er kan huiduitslag ontstaan in de vorm van roodheid, bultjes, puistjes gecombineerd met jeuk. Neem contact op met uw oncologieverpleegkundige. Wat kunt u zelf doen? Gebruik minimaal 4 x daags een niet-geparfumeerde bodylotion om het gehele lichaam mee in te smeren. Begin bij de voeten en eindig bij het gezicht. Druk de puistjes niet uit! Vermijd zon; goed insmeren met zonnebrandcrème met hoge beschermingsfactor (30 of hoger) ook in de schaduw. Vermijdt sauna en zwembad bezoek Verandering van ontlastingspatroon Ieder persoon heeft een ander ontlastingspatroon. Tijdens de behandeling is het belangrijk dat u elke dag ontlasting heeft. Een veel voorkomende bijwerking bij doelgerichte therapie is diarree. Wat kunt u zelf doen? Voldoende drinken: minimaal twee liter vocht per dag inclusief koppen bouillon en/of tomatengroentesap. Gebruik frequent kleine maaltijden. 11

12 Wees voorzichtig met suikergebruik. Eet geen gasvormende etenswaren zoals uien en koolsoorten etc. Gebruik geen koolzuurhoudende dranken, koffie of alcohol. Gebruik geen producten die grove vezels bevatten zoals donker roggebrood, brood met veel zaden en pitten, ananas en sinaasappels. Indien u langer dan 48 uur diarree heeft neem dan contact op met de oncologieverpleegkundige. Aanvullende informatie Anticonceptie We raden u aan om tijdens de behandeling en de eerste periode na de behandeling anticonceptie te gebruiken om zwangerschap te voorkomen. Autorijden In principe hebben de medicatie geen invloed op uw reactievermogen, maar het kan zijn dat u medicatie voorgeschreven krijgt naast de behandeling die dat wel heeft. De longarts en/of oncologieverpleegkundige zal dit met u bespreken. Alcohol Het is niet verboden om gedurende de behandeling alcohol te drinken. Drink altijd met mate en houdt er rekening mee dat alles wat u drinkt anders kan vallen. 12

13 Besmettingsgevaar Er is geen sprake van besmettingsgevaar tijdens de behandeling naar derden toe wat bij chemotherapie wel van toepassing is. Redenen om de longarts en/of oncologieverpleegkundige te waarschuwen Bij onderstaande klachten adviseren wij u om nog dezelfde dag de longarts en/of oncologieverpleegkundige te waarschuwen: Koorts (vanaf 38,5 C) Koude rillingen Kortademigheid Indien u onderstaande klachten langer dan 24 uur heeft, waarschuw dan de longarts en/of oncologieverpleegkundige Braken langer dan 24 uur Diarree vijf tot zes keer per dag of langer dan 48 uur (twee dagen) Obstipatie (verstopping) langer dan drie dagen Plotselinge huiduitslag Uitgave: Patiëntencommunicatie Harderwijk, oktober 2017 Internet: 13 CAZ LO