Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

Transcriptie

1 Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

2 Inhoud 1. Inleiding... 3 De Basismodule: wat mag u verwachten? Inhouden Competentieprofiel Toetsing Algemene methodisch didactische onderwijsgezichtspunten voor de antroposofische geneeskunde Bijlage Roosters... Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

3 1. Inleiding De Basismodule: wat mag u verwachten? Het volgen van de Basismodule biedt u een aantal ontwikkelingsmogelijkheden. Aansluitend bij uw praktijkervaring en beroepsidentiteit, biedt de Basismodule u de gelegenheid zich verder te professionaliseren vanuit een antroposofisch perspectief. Interactieve colleges, werkgroepen, kunstzinnige activiteiten, biografisch werk, zelfstudie en intervisie in groepsverband worden als didactische methoden ingezet. Uitgaande van ervaringsleren kunnen antroposofische concepten doorleefd en doorzien worden, daardoor wordt ook de handelingsvaardigheid verbeterd. Uw visie op patiënten of cliënten kan verbreed worden en antroposofische verklaringsmodellen en behandelingsstrategieën bieden meer ruimte voor creatieve probleem oplossingen. Daardoor kunnen enerzijds uw eigen ervaringen door u in een antroposofische context geplaatst worden, anderzijds wordt het doel nagestreefd uw kwaliteiten als hulpverlener te optimaliseren, tenslotte gaat het om de patiënt / cliënt. Een tweede aspect is het ontwikkelen van geschoolde zelfreflectie. Vragen als: hoe sta ik in mijn beroep?, wat wil ik met mijn talenten?, welke vaardigheden wil ik ontwikkelen?, wat vraagt mijn omgeving van mij? komen interactief aan de orde. Er wordt ruimte gemaakt voor het vinden van eigen motieven en intenties. Ook een persoonlijk gesprek met de studiebegeleider behoort tot de mogelijkheden. Na de cursus zult u in staat zijn de bijdrage van de antroposofie aan de zorg op meerdere gebieden te herkennen en doorzien. De gezonde en de zieke mens, en de soort zorg die geboden kan worden krijgen daardoor meer diepgang, vooral door het rekening houden met het ontwikkelingsaspect dat zo typisch is voor de mens. Daarmee wil de Basismodule een inleiding geven tot uw professionele specialisatie als antroposofisch zorgverlener. De Basismodule is qua opzet interdisciplinair. Dat biedt een verruiming van de blikrichting en bevordert de interdisciplinaire samenwerking in de praktijk. Daarnaast is er ook aandacht voor het beroeps specifieke van de behandelde stof. Iedere cursusdag is er 5 kwartier gepland om zoveel mogelijk in dezelfde beroepsgroepen de verbinding met het eigen vakgebied te leggen. Ook heeft iedere deelnemer aan de Basismodule een tutor of mentor uit het eigen vakgebied om vraagstukken te bespreken. Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

4 Deze Basismodule maakt deel uit van de opleidingen van de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen ( NVAA), Nederlandse Vereniging van Antroposofische Fysiotherapeuten ( NVAF), Stichting Plegan opleidingen voor verpleegkundigen en van de Nederlandse Vereniging ter bevordering van de psychotherapie ( NVAP) Moduleleiders van de Basismodule zijn: Guus van der Bie, arts en Hannie Bakker, fysiotherapeut en biografisch coach Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

5 2. Inhouden ( nog onder voorbehoud) In de basismodule zullen 5 thema s inhoudelijk behandeld worden. Deze komen in tien keer een tweedaagse aan bod met er tussenin een ruime studietijd van een maand. De thema s zijn met de volgende woorden aan te duiden: Het menselijk lichaam: processen, functies en vormen, een brug naar de psyché 3, 4 september en 1, 2 oktober 2015 In twee keer twee dagen wordt aan dit thema gewerkt. Het wordt ook wel het driegelede mensbeeld genoemd. Dit mensbeeld geeft het meeste het totaalgevoel van de ruimtelijke mens en de daarmee verbonden psychische functies. Themadocenten: Jaap van der Wal, arts/embryoloog en Josée Hendriksma, fysiotherapeut Kunstdocent: Margo Gielkens kunstzinnig therapeut beeldend De menselijke biologie tussen warmte en materie De fysiologie van de menselijke biografie, de oerbiografie 5,6 november en 10, 11 december 2015 In deze cursusdagen wordt het zogenoemde viergelede mensbeeld behandeld: Het fysieke lichaam, de etherische organisatie, de astrale organisatie en het ik. U duikt onder in het lichamelijk /natuurlijke en ervaart hoe over de warmte de geest tot in de materie kan reiken en de stof als manifestaties van de geest ervaren kan worden. Het is het natuurlijke deel van de mens dat met de elementen samenhangt. De oer-biografie en karmawetmatigheden zullen worden besproken. Themadocenten: Mirjam Zonneveld, verpleegkundige en Jacques Meulman psycholoog Kunstdocent: Hilda Boersma, euritmietherapeut Hoe kan een mens ziek worden. Het gepolariseerde beeld van de mens. Hoe kunnen wij gezamenlijk helpen helen? Het proces van hechting in relatie tot de incarnatie. 7,8 januari en 4,5 februari 2016 Het ziek kunnen worden van de mens en het principe van het kunnen behandelen worden aan de hand van polariseringsprocessen behandeld. Verschillende ziektes, zowel somatisch Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

6 als psychiatrisch zullen exemplarisch behandeld worden en therapierichtingen worden zichtbaar. De centrale rol van ritmische processen in het genezingsproces komen aan de orde. Het proces van hechting wordt besproken in relatie tot de onderste zinnen. Themadocenten: Guus van der Bie, arts, Hannie Bakker, fysiotherapeut en biografisch coach. En Truida de Raaf GZ-psycholoog Kunsten: zintuigpracticum en therapie ervaringen De eerste zeven levensjaren en de zeven levensprocessen Metamorfosen in de levensloop: 7-jaarsperioden, spiegelingen en planeten dynamiek 10, 11 maart en 7, 8 april De eerste zeven levensjaren tonen kenmerkende ontwikkelingsaspecten en vormen een basis voor de verdere ontwikkeling. In de lichamelijkheid zijn zeven levensprocessen werkzaam. In de dynamische processen van de psyché ontmoeten we de metamorfose van de zeven levensprocessen. De werking van de planeten worden ook hier besproken. Daarmee kan het zevenledige mensbeeld aanschouwelijk en ervaarbaar gemaakt worden. Vanuit biografisch gezichtspunt is de menselijke levensloop idealiter in fasen van zeven jaar te verdelen. In iedere levensfase is er sprake van een speciale ontwikkeling van lichaam, psyché en geest. Levenscrises en opgaven worden mede in het licht van een dynamisch perspectief geplaatst. Themadocenten: Edmond Schoorel, kinderarts, Sonja van Hees, verpleegkundige, Hannie Bakker, biografisch coach. Kunstdocent: Erika Kramer, spraaktherapeut De professionele ontmoeting 12, 13 mei 2016 De bewustzijnsziel als moderne vorm van het mensenbewustzijn schept nieuwe mogelijkheden en problemen voor de menselijk ontmoeting. Het ontmoeten in de therapeutische relatie staat in deze twee dagen centraal. Themadocenten: Marjanke de Jong en Carla van Dijk, psycho-sociale hulpverleners en Odulf Damen muziektherapeut Eindpresentaties en eindgesprekken Wetenschap in de antroposofische gezondheidszorg en warmteprocessen Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

7 Op 2 en 3 juni zijn er presentaties van de studenten en wordt het programma verder in overleg met de cursisten bepaald. Themadocenten: Erik Baars, arts en Huib de Ruiter, huisarts De literatuurlijst voor de Basismodule en de reader wordt u toegezonden na aanmelding 3. Competentieprofiel Te verwerven competenties Basismodule AG Vakinhoudelijk Samenwerking Professionaliteit Innerlijke scholing Kennis 1 (17x) 4 7 (1x) 10 (2x) Vermogen 2 (6x) 5 8 (3x) 11 (2x) Vaardigheid 3 (3x) 6 (2x) 9 (1x) 12 (2x) Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

8 Vakinhoudelijk Kennis 1. De cursist kent op grond van Nederlandstalige teksten de inhoud van de belangrijkste gezichtspunten (niveau 1) voor een antroposofisch mensbeeld in zijn verschillende geledingen. a. Deze geledingen betreffen het zo genoemde 2-, 3-, 4-, 7-ledige mensbeeld b. De cursist kan deze geledingen in algemene termen beschrijven in hun werking en hun interacties c. De cursist kan het verschil aangeven tussen de gezonde toestand als labiel evenwicht en een ziektetoestand als een stabiele onbalans d. De cursist kent de eerste principes van het ontstaan van ziekte 2. De cursist is in staat te beschrijven hoe in de AG de werking van meerdere ziekteoorzaken begrepen kan worden 3. De cursist heeft inzicht in de samenhang tussen somatische en psychologische fenomenen bij mens en dier 4. De cursist begrijpt dat de overeenkomsten dynamisch functioneel begrepen moeten worden waarbij de relaties tussen onder, boven en midden enerzijds en willen, voelen en denken anderzijds, zowel biomedisch als psychologisch inzichtelijk worden 5. De cursist ontwikkelt een dynamisch beeld van de viergelede functionaliteit van de mens. De relaties en de verschillen tussen aggregatietoestanden, de vier elementen en wezensdelen van de mens worden doorzien. (+ onder vermogen vakinhoud) 6. De cursist heeft inzicht in de samenhang tussen lichamelijke en psychologische fenomenen bij de mens die berusten op (meng)activiteiten en verhoudingen van de elementen: bijvoorbeeld zoals bij het ontstaan van de temperamenten. 7. De cursist begrijpt dat de elementen dynamisch functioneel begrepen moeten worden waarbij de relaties daartussen steeds veranderen. 8. De cursist begrijpt dat de relaties veranderen in de tijd en dat zij daarom cruciaal zijn voor de normale ontwikkeling van de mens. 9. De cursist begrijpt dat hun werkingen verschillen ook in de Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

9 verschillende regio s van de driegelede mens. 10. De cursist heeft inzicht in de samenhang tussen lichamelijke en psychologische fenomenen van beweging, de psychomotoriek van dier en mens. 11. De cursist leert het wetmatige ontwikkelingspatroon van de mens kennen, zowel lichamelijk (0-21 jaar) als psychisch (21-42 jaar) en geestelijk (42-63 jaar) 12. De cursist begrijpt dat de fysiologie van de biografie een algemeen wetmatig principe is en dat elke concrete menselijke biografie daarvan een unieke variant is 13. De cursist begrijpt dat het unieke van elke menselijke biografie de signatuur van het menselijke Ik draagt 14. De cursist kent het gezichtspunt dat door herhaalde aardelevens elke biografie vanaf het begin door de voorafgaande Ikontwikkeling medebepaald is en dat de geleefde biografie ontwikkelingselementen voortbrengt voor een volgend aardeleven. In dit kader wordt het vraagstuk van de mogelijke vrijheid van de mens gethematiseerd (+ innerlijke scholingsweg, kennis) 15. De cursist heeft een indruk van de rol die ziekten in de biografische ontwikkeling kunnen spelen 16. De cursist begrijpt dat in de driegelede mens de werkingen van de polen potentieel ziekmakend zijn en het ritme geneest. In de viergelede mens kan een van de elementen / WD de organisatie ontregelen door een te sterke (nervositeit) of te zwakke (apathie) werking. In beide voorbeelden (3- en 4-ledig) ontstaat er een stabiele onbalans. Dat is ziekte. 17. De cursist begrijpt de werking het Ik van de mens kan in dit beeld geplaatst worden als genezend principe, zowel in 3- als in 4- geleding. Daarnaast kan het etherlichaam als genezer en het astraallichaam als ziekmaker afgeschilderd worden. Vermogen 18. De cursist heeft het vermogen (niveau 1) aan de zichtbare verschijnselen de werking van de onzichtbare menselijke geledingen in beginsel te herkennen door een participerende grondhouding a. Dat betreft de 2-, 3-, 4- en 7-gelede mensvisies b. De cursist kan in de natuur de werking van de elementen in Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

10 beginsel lezen c. De cursist heeft het vermogen de relatie te zien tussen de in de natuur werkende krachten en de in de mens werkende krachten en hun relatie 19. De cursist heeft een eerste fenomenologisch vermogen op zijn vakgebied, voor wat betreft diagnostiek, inzicht in de zieke mens en zicht op therapeutische mogelijkheden. 20. De cursist kan zijn reguliere kennis in beginsel vertalen in antroposofisch jargon 21. De cursist ontwikkelt een dynamisch beeld hoe het menselijk organisme in haar structuur en functies samenhangt met een driegelede psychische functionaliteit van de mens 22. De cursist doorziet dat de driegeleding bij plant, mens en dier een ruimtelijke en tegelijk een functionele verschijningsvorm is 23. De cursist ontwikkelt een dynamisch beeld van de zeven processen in de functionaliteit van de mens. Op dit niveau moet de cursist aanschouwelijk leren denken op het gebied van de beweging, de dynamiek. Het gaat niet om bewegende dingetjes moeten voorstellen, maar de beweging als een innerlijke ervaarbaar gebaar of geste 24. De cursist ontwikkelt een dynamisch beeld van de mens in zijn verschillende geledingen en interacties. Dagritme, waken en slapen, stress en ontspanning zijn nuttige voorbeelden van het labiele evenwicht dat gezondheid is Vaardigheid 25. De cursist heeft het vermogen respectievelijk in lekentaal en in jargon a. De werking van de geledingen aan patiënten duidelijk te maken b. Met collega s te communiceren 26. De cursist kan zijn reguliere kennis in beginsel vertalen in antroposofisch jargon en omgekeerd 27. De cursist kan de specifieke eigenschappen van de zogenoemde zevenjaarsperioden beschrijven Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

11 Samenwerking Kennis Vermogen Vaardigheid 28. De cursist heeft in beginsel een inlevende attitude ontwikkeld om de patiënt in diens situatie professioneel empathisch te benaderen (ook nog onder samenwerken en in. scholing, moet nog wat uitgewerkt) Professionaliteit Kennis 29. De cursist weet welke vermogens en vaardigheden voor de beroepsuitoefening verworven moeten worden en is doordrongen van de noodzaak van een éducation permanente. Vermogen 30. De cursist kan de werking en kwaliteit van het Ik van de mens in het driegelede beeld plaatsen door zelfobservatie en studie (ook onder vakinhoudelijk) Vaardigheid Innerlijke Scholing Kennis 31. De cursist kent de contouren van de antroposofische Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

12 scholingsweg, algemeen en beroepsspecifiek. Vermogen Vaardigheid 32. De cursist kan verschillende innerlijke oefeningen praktiseren 4. Toetsing Aspecten waarop getoetst wordt 1. Deelnemers zijn verplicht 80% aanwezigheidscore te halen 2. De inzet en inbreng tijdens de cursusdagen wordt beoordeeld 3. De kwaliteit van het huiswerk wordt beoordeeld 4. De inhoud van het portfolio wordt voor elk thema afzonderlijk beoordeeld Dit onderdeel wordt nog verder uitgewerkt aan de hand van de evaluatie van de huidige basismodule. Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

13 5. Algemene methodisch didactische onderwijsgezichtspunten voor de basismodule antroposofische gezondheidszorg Methoden: 1. analyse: methode voor het fysieke lichaam 2. vergelijkende morfogenese: methode voor het etherlichaam 3. vergelijkende functie- en bewegingsleer: methode voor het astraallichaam 4. zelfonderzoek / beschrijvend onderzoek: methode het Ik / Individualiteit Didactiek: 1. frontaal onderwijs a. leerdoel: overdracht van informatie en visie / inhoud 2. studiegroep a. leerdoel: verwerven van inzicht op eigen kracht 3. werkgroep a. leerdoel: probleem georiënteerd werken, zelfstandig leren een methode van probleem oplossen te verwerven 4. intervisie a. leerdoelen: zelfinzicht verwerven, een hulp zijn voor anderen bij hun zelfonderzoek 5. casusbeschrijving a. leerdoel: zelfstandig waarnemen en denken klinisch oriënteren; het bij elkaar brengen van algemeen inzicht en individuele verschijningsvorm daarvan 6. monografie a. leerdoel: zelf verworven inhoud overdraagbaar leren formuleren Didactische hulpmiddelen: 1. boetseren: relatie etherlichaam / fysiek lichaam 2. schilderen: relatie astraallichaam / etherlichaam 3. zingen / muziek: relatie Ik / astraallichaam / etherlichaam 4. euritmie: relatie ik / fysiek lichaam Team dat een tweedaagse / de cursus begeleidt: 1. Cursusbegeleider: deze begeleidt de groep door de tien tweedaagsen, is op de hoogte van de thema s, heeft ervaring in groepsbegeleiding en heeft voldoende in huis om op individueel niveau en op niveau van het groepsproces adequaat te kunnen opereren. Hij/zij onderhoudt desgewenst het contact tussen de docenten en de cursisten enerzijds en de organisatie van de Academie anderzijds. Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

14 2. Themadocent. Deze behandelt het thema van de betreffende twee dagen treedt ook als monitor op en kan wisselen per thema 3. Docent waarnemingsoefeningen : kan wisselen per thema of vaker 4. Docent kunst : kan wisselen per twee dagen 5. Gastdocent: docent die een specifiek aspect van een thema kan behandelen Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg

15 Tijd Onderwijsvorm uur WAARNEMINGS- OEFENINGEN Aan mineraal, plant, dier, mens waarnemen en begrippen ontwikkelen volgens Goethes methode. Dat houdt in: waarnemen op een manier die vrij is van(voor)oordelen, innerlijk het waargenomene leren nabootsen en een aanschouwend oordeel ontwikkelen. 1e dag: Moderator: Paul van Dijk 2e dag: Moderator: themadocent uur KOFFIE (kort) uur THEMA INTRO Inleiding Interactief college. Het nieuwe thema inhoudelijk en functioneel behandelen Themadocent 11.10uur PAUZE uur WERKGROEPEN In kleine groepen vragen formuleren over het thema. Methode zoals: 1. wat is er gezegd en begrijp ik iets niet? 2. wat heeft mij geraakt/aangesproken / afgestoten? 3. wat kan ik er mee in de praktijk? Themadocent modereert het gesprek. Vragen 2 en 3 kunnen in de middag opnieuw opgepakt worden bij de verwerking van de inhoud van de dag uur GESPREK Themadocent gaat in op de vragen en ervaringen van de cursisten uur LUNCH uur BEROEPS-SPECIFIEK UUR Begeleiding: Docenten uit de diverse beroepsgroepen PAUZE uur KUNSTEN Afhankelijk van de kunstsoort kan de kunst over twee dagen worden verdeeld a 1 uur per dag (m.n. beeldend, euritmie en spraak), in dat geval geldt het programma zoals hier beschreven. Indien de kunsten één maal 2 uur op één dag beslaan (m.n. muziek) dan worden Scholing en/of Huiswerk op de andere dag aan de orde gesteld uur SCHOLING, EVALUATIE, HUISWERKBESPREKING Zo nodig thema's in afwisseling op dag 1 en dag 2 afhankelijk van de kunsten. Moderatoren: Modulecoördinatoren uur REFERAAT Terugblik, vragen uit de ochtendwerkgroepen 2. en 3., eigen leerdoelen en -vragen. Moderatoren: Modulecoördinatoren uur AFSLUITING Elk thema afsluiten met een omvattend en karakteristiek imaginatief beeld. Moderatoren: Modulecoördinatoren Interdisciplinaire Basismodule Academie Antroposofische Gezondheidszorg