Kleine teelten: schermbloemigen

Transcriptie

1 2 februari 2017

2 Kleine teelten: schermbloemigen Problematiek: FYTO erkenningen voor kleine teelten Kostprijs FYTO erkenningen Resistentieproblematiek IPM principes MRL problematiek Bio stimulantia/bio pesticiden Teelten Selder, Wortelen, Knolvenkel, Peterselie

3 FYTO Erkenningen: kostprijs

4 Development Research Ontwikkelingskosten voor nieuw gewasbeschermingsmiddel Total 238 Mio Total 171 Mio Total 141 Mio Source: Phillips McDougall, 2010

5 Ontwikkelingsduur van een gewasbeschermingsmiddel

6 Conclusies voor de toekomst *De kosten om een middel te brengen zijn enorm, en leggen niet aan om te dalen: Firma s gaan zich enkel concentreren op moleculen waar ze sterk in geloven, en gaan die enkel brengen in grote teelten, *Moleculen die wel nog op de markt komen, zullen maximaal moeten ondersteund worden ter voorkoming van resistentie, met de hulp van alternatieve middelen, bijv.: bio-stimulantia en bio-pesticiden *Duurzaam gebruik van moleculen die nu op de markt zijn, er zullen in de toekomst meer moleculen verdwijnen dan bijkomen, juiste productkeuze, juiste positionering, juiste dosis, juiste toepassingstechniek *telen volgens de IPM principes kan helpen om langleefbaarheid van product te ondersteunen * Belangrijk: goede functionering Werkgroep gewasbescherming kleine teelten, die zorgt voor uitbreiding van erkenningen in kleine teelten

7 IPM basisprincipes voorkom in plaats van te genezen gewasrotatie, gebruik aangepaste teelttechnieken, gezond uitgangsmateriaal, evenwichtige bemesting en waterhuishouding, goede bedrijfshygiëne, bevorderen van nuttigen, resistente cultivars, kijken om te weten: monitoring behandel pas wanneer het nodig is chemische bestrijdingsmethoden als laatste optie (bio pesticiden krijgen voorkeur) een efficiënte bestrijding met zo weinig mogelijk neveneffecten gebruik van bestrijdingsmiddelen beperken tot noodzakelijk niveau resistentiebeheersing registratie

8 Integratie IPM in Autocontrole

9 resistentie de ontwikkeling van een overerfbare eigenschap van een populatie waardoor deze ongevoelig is voor een dosis van een gewasbeschermingsmiddel welke toxisch is voor de meerderheid van de individuen in een normale populatie van dezelfde soort

10 MRL, Maximum Residu Limiet 0,01 ppm

11 0,01 ppm = 1 graankorrel/5000 kg graan of 1 eurocent in 1 miljoen euro

12 MRL: zo laag als redelijkerwijs mogelijk MRL bepaling volgens het ALARA principe: As Low As Reasonably Achievable Bron:Management&Techniek 17 3 oktober 2014 Europese MRL extra legale MRL (commerciële MRL)

13 Bio-pesticiden Strenge MRL eisen, vanuit Sociale en Commerciële hoek Chemische pipeline die opdroogt Resistentiemanagement Andere werkingsmechanisme van bio-pesticiden dan Chemie (Multi-target t.o.v. single target) Alles opgeteld maakt dat de 2 samen gebruikt, = 3 kan zijn!

14 bio-stimulantia biostimulantia middelen verbeteren de kwaliteit of verhogen de tolerantie van het gewas tegen stress veroorzaakt door koude, ziekte, zout, droogte Zij beïnvloeden rechtstreeks of onrechtstreeks de vegetatieve bladof wortelgroei of verbeteren de kwaliteit van de plant Biostimulantia zijn van natuurlijke oorsprong maar het kunnen ook chemische varianten van natuurlijke stoffen zijn, bijv. Zeewier- plantof alg- extracten, Humus of Fulvus zuren Voorbeelden: Orgaliq, Fertileader, Fertiactyl, Kendal, Radifarm, Actisil Bron: Management&Techniek 9 6 mei 2016 interview Geert Haesaert, voorzitter Cropfit UGent

15

16 Alle herbiciden zijn bodemherbiciden! Voor de regen? Na regen?

17 Vroeg starten Lagere dosis Selectiever Goed resultaat Later starten Verplicht hogere dosis Minder selectief Minder goed resultaat

18 Uitsplitsen is soms beter!

19

20 Knolselder is een sterke plant en verdraagt goed herbiciden In knolselder blijft lang onkruid nakiemen Knolselder kan middelen heel lang vasthouden : opletten voor latere toepassingen van Defi, Linuron! Dosering Wachttijd Aantal toep Asulox 3 l 8 12 dagen na planten 1 x 120 dagen regeling! Centium 0,25 l Kort na uitplanten 1 x CIPC 3 l 120 dagen 1 x Defi 5 l 2-4 bladstadium 1 x Linugan 1 à 1,5 l 8 12 dagen na planten 1 x Stomp Aqua 2,5 l Kort na planten 1 x Grassenbestrijding Fusilade Max 1 à 3 l 8 weken 1 x Targa Prestige 1 à 3 l 4 weken 1 x De middelen Centium : basisbehandeling zo kort mogelijk na planten Asulox : onmisbaar tegen klein kruiskruid en kamille CIPC ( Aliacine ) : toepassen bij koud en nat weer Defi : correctie enkele weken na planten Linuron : mag maar één keer Stomp Aqua : best toepassen wanneer veel regen verwacht wordt Aramo : enige grassenmiddel met straatgraswerking is er nu niet meer!!!!

21 Moeilijkheidsgraad van onkruiden Dovenetel Defi + Stomp Aqua Duivekervel Defi + Stomp Aqua + Vegetop Hondspeterselie voldoende Centium na planten Kamille Asulox + Vegetop Kleine brandnetel CIPC + Linuron Klein kruiskruid Asulox + Vegetop Perzikkruid CIPC + Stomp Aqua + Defi Zwaluwtong CIPC + Stomp Aqua + Defi Melganzevoet Linuron + Stomp Aqua + Vegetop Zwarte nachtschade Linuron + Stomp Aqua + Vegetop Veenwortel Defi + Linuron + Vegetop

22 Onder doek best spuitdosis iets verlagen!! vroege teelten: opletten voor residuoverschrijdingen Vóór het leggen van het doek Linuron 0,6 l + Stomp Aqua 2 l + Asulox 2l (2/03-29/06) + Perfekthion 0,5 l /ha (wortelvlieg ) Best behandelen vóór de regen, wegens gevaar voor kamille

23 Klassieke teelt: Perfekthion toevoegen bij vroege onkruidbestrijding Alles in 1x: Linuron 0,7l + Stomp Aqua 2l + Centium 150 CC + Asulox 2,5l + Aliacine 1,5l/ha In 2 fases werken: Bij de start op kleine kiemende onkruiden: Linuron 0,7l + Stomp Aqua 1,5l + Centium 150 CC /ha Na 2 weken corrigeren met: Aliacine 2ll + Asulox 3l

24 Bestrijding van grassen Aramo enige erkende grassenmiddel die werkt tegen straatgras. Gebruik Aramo tot Hoe straatgras bestrijden zonder Aramo? Veel regen na Centium 0,2 l + CIPC 2 l + Stomp Aqua 2 l voorkomt verdere kieming van straatgras

25 Onkruidbestrijding bladselder Lage MRL s! Dosis Wachttijd Aantal toep MRL Asulox 2 l Kort na planten 1 x 0,05 ppm Centium 0,25 l Kort na uitplanten 1 x ( eigen risico ) 0,01 ppm CIPC 3 l 7 12 dg na planten ( 90 dg ) 1 x 0,05 ppm Defi 5 l 10 wk 1 x 1,5 ppm Linuron 0,7-1,5 l 8 12 dagen na planten 1 x 0,1 ppm Stomp Aqua 2,5 l Kort na planten 1 x 0,1 ppm Grassenbestrijding Fusilade Max 1 à 3 l 6 wk 1 x Onder doek: (Asulox 2l )+ Stomp Aqua 1,5l + Linuron 0,5l/ha Klassiek: Kort na planten : Centium 0,12 l + Linuron 0,5 l + Asulox 2l/ha 10 dagen later : Aliacine 1,5l + Stomp Aqua 1,5 l + Vegetop 1 l/ha In één keer Wachten tot eerste onkruiden kiemen beregenen voor zwarte grond ( = betere werking van middelen ) Linuron 0,5 l + Stomp Aqua 2 l + Asulox 2l + Aliacine 1,5l + Vegetop 0,5l/ha Nadien beregenen

26 Opmerkingen onkruidbestrijding bij bladselder! Opletten Centium : witverkleuring en lage MRL! Opletten CIPC ( Aliacine ) : wachttijd is 90 dagen Opletten Defi : residu! Stomp + Linuron + Asulox is de basis! (veilig voor buurtteelten en volgteelten) Linuron: Laatste jaar! Fresco zal de toekomst worden. Asulox: opnieuw 120 dagen erkend voor knol-en bladselder, spinazie, witloof en chicorei,

27

28 Opletten residu van herbiciden! Middel Dosering Wachttijd Aantal toep Voor opkomst Stomp Aqua 2 l Voor pl 1 Voor planten Linuron 1,2 l max 750 g / ha / seizoen 2 ( 1 x VP, 1 x NP ) Na planten Centium 0,15 l Kort na planten 1 CIPC ( Aliacine ) 3 l 90 dg 1 Linuron 1 l max 750 g / ha / seizoen 2 ( 1 x VP, 1 x NP ) Grassen Fusilade Max 1 1,5 l 6 weken 1 / jr

29 Op héél klein onkruid starten met lage dosering Onkruidbestrijding Voor planten : Stomp Aqua 1,5 l Kort na planten : Centium 0,1 l + Linuron 0,5 l + CIPC 1,5l Opletten residu Linuron, Stomp Aqua en CIPC!

30 Middel Dosering Wachttijd Aantal toep Voor opkomst Linuron 0,6 à 1 l 1 Stomp Aqua * 2 l 2 Centium 0,15l 1 Defi 2,5 l 75 dg 1 Na opkomst Stomp Aqua 1,5 à 2 l 4 wk 2 Grassen Fusilade Max 1-1,5 l 3 weken 1 Na zaai Na opkomst Linuron 0,5 l + Stomp Aqua 1,5 l Linuron 0,35 l + Stomp Aqua 0,6 à 0,75 l

31

32 Na zaai Linuron 500SC Centium 0,15 à 0,2 l + Linuron 0,5 à 0,6 l Centium 0,15 l + Linuron 0,5 l + Stomp Aqua 2 l Novitron 1,6 à 1,8 kg + Stomp Aqua 2 l Challenge 1,25 l + Centium 0,125 + Stomp Aqua 2 l Novitron 1,8 kg : Centium 0,15 l + Challenge 1,5 l Novitron 1,5 kg : Centium 0,125 l + Challenge 1,25 l Stallion 2,5 l : Centium 0,225 l + Stomp Aqua 2 l

33 100 % is toch niet mogelijk? Nieuwe mogelijkheden met Belchim 2013

34 Belchim Dilbeek 2015 Novitron + Stomp Aqua beter dan Centium + Linuron + Stomp Aqua kamille straatgras veelknopigen varkensgras perzikkruid zwaluwtong

35 Proef onkruid wortelen VO, zonder correctie Belchim, Kessenich Controle 3. 1,5 kg Novitron/ha 9. 1,5 kg Novitron + 1,5 l Stomp Aqua/ha 10. 1,5 kg Novitron + 0,5 l Linuron/ha

36 PCG 2014

37 Proef wortelen 2016 Proefhoeve Londerzeel Conclusie : Novitron 1,8 kg + Stomp Aqua 2 l ( + Linuron 0,4 à 0,5 l )

38 Onder plastiek Onder plastiek is de neerslag hoeveel niet overmatig. Onder plastiek : een warm vochtig micro klimaat Na verwijderen van plastiek vaak één onkruidbos! gebruik voldoende dosering en zeker een 3-ledige combinatie Novitron 1,6 kg + Stomp Aqua 1,7 l + Linuron 0,4 à 0,5l

39 Proef Bechim ( Leest ) Vroege wortelen met afdekking Zaai: 18 maart 2016 Afdekking: perfolie 500 gaten/m²

40 Proef Belchim ( Leest ) Vroege wortelen met afdekking Opkomst wortelen Zaai: 18 maart 2016 Afdekking: perfolie 500 gaten/m² Opbrengst wortelen

41

42 Niet behandelen op worteltjes die nog geel zijn : te weinig chlorofyl en te zwak voor Linuron Vochtige grond / droge grond! Eerste correctie! Linuron 0,25 à 0,35 l + Vegetop 0,6 l Linuron 0,25 à 0,35 l + Eloge 0,5 l / Agil 0,6 l Linuron 0,25 à 0,35 l + Stomp Aqua 0,6 l Okapi* 1,25 l / Karate 100 ml / Patriot 0,4 l * Okapi bevat meest uitvloeier!

43 Tweede correctie, vanaf hier kan je wat Metrisin toevoegen aan de Linuron! Okapi* 1,25 l / Karate 100 ml / Patriot 0,4 l * Okapi bevat meest uitvloeier!

44 Linuron 0,5 à 0,4 l + Metrisin 100 g + Defi 1,5 à 2 l Defi 2 l + Linuron 0,4 l + Stomp Aqua 1 l Okapi* 1,25 l / Karate 100 ml / Patriot 0,4 l * Okapi bevat meest uitvloeier!

45 Aandachtspunten Sencor heeft zowel een bodem- als bladwerking Contactwerking wordt versterkt door licht (fotosynthese) Bodemwerking versterkt bij toepassing op licht vochtige bodem Opletten bij herzaai (vb. seizoen 2015) of hevige regen na zaai! Werking tegen eenjarige grassen en tweezaadlobbige onkruiden Technische vergadering GROENTEN

46 Onkruiden (planten/m²) Dosis effect van Sencor varkensgras Dosisreductie Sencor = verlies werking hanenpoot zwarte nachtschade Reductie Sencor 30 % Reductie Sencor 30 % wolfsmelk melganzevoet Duivenkervel Bingelkruid Onbehandeld Technische vergadering GROENTEN

47 Samenvatting Hoge onkruidpopulatie vraagt complete schema s Dosisreductie Sencor = verlies effectiviteit Sencor essentieel in onkruidbestrijding wortelen Vroege start Sencor (2-blad) en fractioneren verbetert het resultaat en verlaagt de kans op fytotox. ADVIES 0,1 L/ha Sencor SC 3 toepassingen Technische vergadering GROENTEN

48 Echte kamille Schijfkamille Reukloze kamille Valse kamille Stinkende kamille

49

50 Agil Eloge Fusilade Max Focus Plus Targa Prestige Pantera Dosis 1 à 1,5 l 0,5 l 1 à 3 l 2 à 6 l 1 à 3 l 2,25 l straatgras - ( ) kweek Hanepoot, duist VT 4 wk 56 dg 8 wk 4 wk 4 wk 60 dg Aantal toep 1 x of 2 x 0,75 l 1 x 1 à 2 x 1 x 1 x 1 x Grassenmiddelen mengbaar met Linuron en Stomp Aqua

51

52

53

54

55 Juiste afstand respecteren!

56

57 Bemesting in evenwicht? N Behoefte totaal E /ha Start 160 E N weken na planten aanvullen tot 220 E P 70 E (voldoende uit dierlijke mest) K 250 E Mag Kali 40 of Kali 60 ipv patentkali, want knolselder niet gevoelig voor chloor Eveneens aandacht voor: Boor 0,5-1 E Calcium 200 E

58 Wortelstelsel en Bodemeisen cm 2. Breed wortelend, rijenbemesting is enkel nuttig in de beginfase, nadien niet meer. 3. Gevoelig voor structuurbederf, knol heeft een diepe beworteling. 4. Goede bodemstructuur 5. Zandleem leem 6. Niet te droog (geen lichte humusarme gronden) anders kleinere knollen, slechte bewaarbaarheid. 7. Geen zure, droogtegevoelige grond 8. Vruchtafwisseling 1/4 of 1/6 Gewenste ph: ph 6,4-6,8 Te lage ph: slechte groei en kleine knollen

59 Laat u informeren/waarschuwen!

60 Monitoring!

61 Gebruik van bio pesticiden waar mogelijk.

62 Behandelen als het nodig is en op op het juiste moment!

63 Behandelen als het nodig is en op op het juiste moment!

64

65 pyraclostrobin azoxystrobin boscalid Rovral tebuconazole difenaconazole prothioconazole

66 Kristof Cornette

67 Invloed weersomstandigheden Nat: Meer kans op uitspoeling B, N Meer kans op schimmelziekten Droog: Meer kans op groeistilstand en vorming van zwarte harten beregenen!

68 Gevoelig voor : Te veel organische mest! Te sterke N-nalevering in de herfst veroorzaak een latere afrijping. Als ook meer kans op bladvlekkenziekte wegens de sterke loofgroei. Bacterie Erwinia veroorzaakt natrot. Een secundaire ziekte die ontstaat na bv verwonding door wantsen. Aan voet van de hartbladeren kan rotting ontstaan die overgaat in de knol Schimmels: Sclerotinia, Septoria, Phoma, Pythium Insecten: Luizen, Wantsen, rupsen, spint

69 Boor gebrek! Totale B -behoefte 0,5-1 kg B/ha Gebrek - Hartblaadjes worden geel, daarna bruin, tenslotte sterven ze af. - Inwendige holte onderaan de knol dikwijls met bruinverkleuring Opname bemoeilijkt door - Hoge ph = lagere beschikbaarheid. Bij droogte valt de B-opname stil. - Overmatige bemesting geeft remming op de opname van B. - Zandgronden = kans op sterkere uitspoeling van B. - Te veel kalk - Te veel K Meststoffen bladbespuiting

70 Pythium Wanneer de blokjes lang op bedrijf staan, kan pythium toeslaan : bruin verkleurde worteltjes..

71

72 Middel Dosis Aantal toep Wacht tijd septoria preventief Curatief sclerotinia Cantus 1kg 2 2 wk ( ) Geyser / Tapier 0,5 l 4 2 wk - Nativo 0,3 kg 2 3 wk ( ) ( ) Ortiva 0,8 l 2 2 wk ( ) - Ortiva Top 1 l 3 2 wk ( ) Signum 1,5 kg 2 2 wk ( ) ( ) Switch 1 kg 2 6 wk Trimangol WP 2,1 kg 1 4 wk - Polyram 2 kg 1 4 wk - Ortiva Top 1 l : Ortiva 0,8 l + Geyser 0,5 l Nativo 0,3 kg : 0,66 l Horizon + 0,15 kg Flint Signum 1,5 kg bevat 0,8 kg Cantus + 0,4 l Comet

73 Selder Technische vergadering GROENTEN

74 Sclerotinia Spuittechniek Basisbehandeling met Contans Gewasbehandelingen met Signum 1,5 kg 2 x Cantus 1 kg 2 x Switch 1 kg 2 x Zorg voor een behandeling op de kop van de knol, hier start meestal de infectie. Behandel eventueel op een licht vochtig gewas zodat spuitoplossing naar de kop van de plant kan aflopen. Positief effect op bewaring.

75 Werkingsgraad van bladfungiciden tegen sclerotinia ( Unilet 2015 ) Gewone infectiedruk Hoge infectiedruk In schema 1 kg Signum bevat 0,5 kg Cantus + pyraclostrobin 1,5 kg Signum bevat 0,8 kg Cantus + pyraclostrobin Eind juli : Cantus 0,5 à 0,8 kg + Tapier 0,5 l + Trend 0,25 l Later in seizoen : Signum 1 kg + Tapier 0,5 l + Trend 0,25 l

76 Septoria

77 Middel Dosis Aantal toep Wacht tijd septoria preventief Curatief sclerotinia Geyser / Tapier 0,5 l 4 2 wk - Nativo 0,3 kg 2 3 wk ( ) ( ) Ortiva 0,8 l 2 2 wk ( ) - Ortiva Top 1 l 3 2 wk ( ) Signum 1,5 kg 2 2 wk ( ) ( ) Trimangol WP 2,1 kg 1 4 wk - Polyram 2 kg 1 4 wk -

78 4 3 2 Werking Septoria Telling op 16/09/2013 Nativo 0,3 + Trend 0,05% 97 Ortiva Top 1 99 Geyser 0, % Werking Onbehandelde: 9,8% van het bladoppervlak aangetast

79 Weinig infectiedruk : Periode van droog weer 1x behandelen in 14 dagen Trimangol 2 kg + Trend 0,25 l Tapier 0,5 l + Trend 0,25 l

80 Gemiddelde infectiedruk Nu en dan beetje regen s Morgens veel dauw l Tapier 0,5 l + Trimangol 2kg + Trend 0,25 Nativo 0,3 kg + Trend 0,25 l Signum 1,3 kg + Trend 0,25 l Ortiva Top 0,9 l + Trend 0,25 l 1 x behandelen in 14 dagen

81 Heel hoge infectiedruk: Regelmatige regenbuien Ortiva Top 1 l + Trend 0,25 l Signum 1,5 kg + Trend 0,5 l Signum 0,75 kg + Tapier 0,5 l + Trend 0,25 l Nativo 0,3 kg + Tapier 0,5 l + Trend 0,25 l Op de cruciale momenten eventueel na 7-10 dagen herhalen! Interval verkorten!

82

83 Gelijkenissen met knolselder, maar Ziektebestrijding Septoria : nultolerantie! Groene selder wordt meestal beregend : ziektedruk Groene selder vormt een zeer dicht gewas : ziektedruk Vaak beperkingen fungicide Insectenbestrijding Gebruik selectieve insecticiden tegen bladluizen Opletten mineervlieg Soms ook beperkingen keuze bladluismiddel

84 Ziektebestrijding Middel Dosis Aantal Wacht Werkingsgraad toep tijd preventief Curatief Cantus 1 kg 2 2 wk Geyser / Tapier 0,5 l 3 2 wk ( ) ( ) Nativo 0,3 kg 3 3 wk ( ) Ortiva 0,8 l 2 2 wk ( ) Ortiva Top 1 l 3 2 wk ( ) Switch 0,8 kg 2 6 wk Trimangol 2 kg 2 6 wk

85 Voorbeeld zonder lastenboek Datum Ziekten Insecticide Tijdig starten Ortiva Top 1 l + Trimangol 2 kg Karate 0,125 l Na 10 dagen Ortiva Top 1 l Calypso 0,25 l + Karate 0,1 l Na 14 dagen Tapier 0,75 l + Ortiva 0,75 l Pirimor 0,4 kg + Tracer 0,2 l Na 14 dagen Nativo 0,3 kg Karate 0,1 l ( + Vertimec 0,5 l + Pirimor 0,4 kg ) Na 14 dagen Nativo 0,3 kg Patriot 0,3 l Na 14 dagen Ortiva Top 1 l Patriot 0,3 l

86 Vaak extra en strenge beperkingen!

87 Geert Verhiest

88 N Behoefte totaal E /ha Start 0 E N of wat drijfmest of vroegste teelten wat extra N bij start! weken na zaaien starten met bijbemesten E N. P 70 E (voldoende uit dierlijke mest) K 340 E in totaal ( E te bemesten) Bij voorkeur patentkali of haspargit gebruiken. Wortelen zijn chloorgevoelig. Eveneens aandacht voor: Mg 45 E Zwavel 80 E Boor toedienen via blad Mangaan via blad

89 Boor Gebrek - Gele bladranden - Groeiremmingen - Overlangs splijten - Rozetvorming, bossig uiterlijk Opname bemoeilijkt door - Komt vooral voor op lichte, overbekalkte zand gronden en in zeer droge periodes

90 Invloed weersomstandigheden: Droog: Slecht voor de wortelvorming: trage groei, lage opbrengst, sterke smaak. Hoeveelheid neerslag en verdeling van de neerslag over het groeiseizoen bepalen de opbrengst. Kiem plant weinig gevoelig voor lage temperaturen: vroege uitzaai mogelijk. Gevoelig voor hoge temperaturen : >28 C slechte opkomst

91 Gevoelig voor : Wortelvlieg: Legt eieren (pas na 16h) aan de wortelhals in mei Witgele maden wreten roestbruine gangen naar de punt toe Buitenste bladeren verkleuren en sterven af Overwintert Bevorderlijk: windstil weer, losse grond, geuren van andere schermbloemigen, warm en vochtig weer, etc. Remedie: laat zaaien (zo wordt de eerste en meest schadelijke vlucht ontlopen) en tijdig rooien; oranje plakvallen (waarschuwingssysteem Inagro); geprimede zaden Bladluizen, Wortelluis, borstelmineermot Ziekten: Witziekte, Sclerotinia, Alternaria.

92

93 Middel Dosis Aantal Wachttijd Sclerotinia Witziekte Alternaria toep Carboximiden Rovral SC 1,5 l Triazolen Geyser / Tapier 0,5 l ( ) Rudis 0,4 l 3 21 Tebusip 1 l 3 21 Strobilurine Ortiva SC 1 l 2 14 Combinatie van strobilurine met triazool of boscalid Ortiva Top SC 1 l 2 14 Signum WG 0,75 kg 2 14 ( dosis ) Nativo WG 0,3 kg 2 21 Contactmiddel Spuitzwavel 5 kg ( ) - Serenade 8l 8 - ( ) ( )

94 Alternaria dauci: Bruin zwarte vlekjes op de bladschijf en bladsteel soms met gele rand. Het volledige blad kan afsterven. Vernietiging loof = vernietiging fotosynthese = verlies opbrengst Omstandigheden: Matig tot warm, ideaal 25 C Vochtig, langdurig bladnatheid Sporen kiemen en infecteren blad via huidmondjes Ziektecyclus van 8-10 dagen Overleeft niet langer dan 1jaar in de bodem Zaadoverdraagbaar Verspreiding via de wind

95 Echte meeldauw of Erysiphe heraclei: Grijswit poederachtig schimmelpluis op de bovenzijde van de bladeren, bladstelen en stengel. Omstandigheden: Droog en warm Wanneer de groei stilvalt Droogtestress Sporen worden door de wind verspreid over een lange afstand. Sporen hebben geen water nodig om te kunnen kiemen. Wat te doen? Zorgen voor een goede gewasgroei. Biologische bestrijding met Serenade. Erkende fyto middelen toepassen.

96 Sclerotinia sclertiorum of Zachtrot Wit, compact schimmelpluis, wortelen worden zacht. Later stadium: grote zwarte sclerotiën Omstandigheden: Sclerotiën overleven meerdere jaren in de bodem. Kieming bij koel en vochtig weer Sporen worden verspreid door wind en regen. Schade vooral in de bewaring, op het veld meestal symptoomloos. Wat te doen: Vruchtafwisseling: geen boon, erwt, witloof, kolen, aardappel. Wortelen koelen na de oogst. Zorg voor een stabiele bewaar t om condensvorming te vermijden. Goed bestrijden op het veld. Technische vergadering GROENTEN

97 Etten-Leur 2016 Werkzaamheid tegen witziekte

98 Controle 4 x Lu 4 x Nativo Gezien in Etten-Leur x Signum 4 x Ortiva Top 4 x Rudis

99 Curatief starten Signum 0,75 kg + Tebusip 0,6 à 0,75 l Signum 0,75 kg + Tebusip 0,6 à 0,75l Nativo 0,3 kg + Trend 0,25 l Ortiva Top 0,8 à 1 l + Trend 0,25 l Signum 0,75 kg + Tebusip 0,6 à 0,75 l Nativo 0,3 kg + Trend 0,25 l Ortiva Top 1 l + Trend 0,25 l Rudis 0,4 l Tebusip 1 l / Tapier 0,5 l / Rudis 0,4 l Ortiva Top 1 l Rudis 0,4 l Tapier 0,5 l Aandacht voor sclerotina en botrytis Kort voor sluiten van de rijen Signum 0,75 à 1 kg + Trend 0,25 l Na 12 dagen : herhalen Na 12 dagen : Tebusip 1 l of Tapier 0,5 l Ortiva Top 1 l : Ortiva 0,8 l + Geyser 0,5 l Nativo 0,3 kg : Horizon 0,6 l + trifloxystrobin Signum 0,75 kg : Cantus 0,4 kg + Comet 0,2 l

100

101 Cavity spot

102 Ovale donkerbruine vlekjes, scheuren en open holtes. Cavity groeiomstandigheden: Bodem t C Zure bodems met ph van 5 of minder Slechte drainage en verdichte bodems Hoe vermijden: Goede perceelskeuze (goede structuur en drainage) Vruchtafwisseling (Oösporen overleven in de bodem) ph op peil houden Vervroegd rooien bij aantasting

103 Chloorprofam CIPC

104

105 Middel Dosis VT Aantal toep Sclerotinia Bladvlekken Botrytis Contans 4 kg Cantus 1 kg 2 wk 2 Tapier 0,5 l 2 wk 3 - ( ) - Ortiva Top * 1 l 2 wk 3 Ortiva of Amistar* 1 l 2 wk 3 Ortiva ** 0,8 l 2 wk 2 ( ) * Erkend tegen sclerotinia ** Erkend tegen bladvlekken of cercosporidium

106 Ziekte- en insectenbestrijding Contans 4kg/ha inwerken voor het planten. Kort na planten met herbiciden : Pirimor 300 g Bij 15 cm gewashoogte : Pirimor 300 g + Karate 100 ml + Ortiva 0,8l 10 dagen later : Karate 100 ml + Biosweet 2 l + Canthus 1kg + Geyser 0,5l Voldoende gewasvolume : Ortiva Top 1 l + Conserve Pro 0,8l/ha

107

108

109 Phytium Botrytis Sclerotinia Bladvlekken Zwartrot Valse meeldauw Echte meeldauw Middel Dosis VT Aantal toep PROPLANT 1,5 l Na zaai of planten Previcur Energ 2,5l Na zaai of planten FENOMENAL 2kg 21 dg PRESTOP 500g-1kg ROVRAL SC 1,5 l Onmidd na oogst ROVRAL WG 1 kg Onmidd na oogst SERENADE 8l FLINT 0,4 kg 7 dg 3 - ( ) - - TAPIER 0,5 l 2 wk GEYSER 0,5 l 2 wk ORTIVA 1 l 2 wk 2 - ( ) ORTIVA TOP 1 l 2 wk 2 - ( ) SIGNUM 1,5 kg 2 wk 2 ( ) ZWAVEL 5 kg PARAAT 0,36 kg 2 wk ( ) - REVUS * 0,6 l 7 dg 1/ ( ) - FUBOL GOLD 1,9 kg 4 wk 1/ Pythium kan voor smeul zorgen (= damping off), zowel voor-opkomst als na-opkomst. PROPLANT : een tijdspanne van minstens 120 dagen moet worden voorzien tussen de laatste behandeling en het zaaien of planten van teelten waar Previcur geen erkenning heeft

110 Onderscheid echte en valse meeldauw soms moeilijk Echte meeldauw heraclei Erysiphe Valse meeldauw umbelliferarum Plasmopara Symptomen Bij zware aantasting zullen de schimmelsporen voor een poederachtige aantasting bovenop het blad zorgen Wanneer sprake is van echte meeldauw (Erysiphe heraclei) dan is onder microscoop een kettingvorm waarneembaar. Een techniek is om gewoon in het gewas te blazen. Indien er stof wegvliegt (sporen) dan wijst dit op een aantasting van echte meeldauw. Op de blaadjes ontstaan bleke vlekken, het blad verkleurt geel en aan de bladonderzijde ontstaat vooral bij vochtig weer een grijswit schimmelpluis Valse meeldauw (Plasmopara umbelliferarum) komt voor op de onderkant van het blad en zorgt initieel voor geelverkleuring van het blad. In een vergevorderd stadium wordt dit bruin. Onder microscoop is valse meeldauw duidelijk te determineren (vergaffelde sporangioforen). Weersvoorwaarden Droge omstandigheden. Zolang de zon een rol van betekenis speelt, kan echte meeldauw een probleem vormen in peterselie. Vochtige omstandigheden, hoge luchtvochtigheid. Meestal doet de ziekte zich voor op plaatsen waar er onvoldoende kan gelucht worden. Zo zal in koepels waar enkel gelucht wordt via de deuren, de ziekte zich vooral manifesteren in het midden van de koepel. De ziekte moet preventief aangepakt worden door een verstandige klimaatregeling.

111 Bij een zware infectiedruk van valse meeldauw : Fubol Gold 1,9 kg + Paraat 0,36 kg Revus 0,6 kg + Paraat 0,36 kg

112 Echte Meeldauw: Geyser 0,5l/ha Flint 400g/ha Signum 1,5kg/ha Serenade 8l/ha Toevoegen van Trend!

113 Niet alle insecten zijn schadelijk

114 Niet alle insecten zijn schadelijk

115 Gebruik van vangplaten en feromoonvallen met lijm.

116 Wortelvlieg, Bladluizen, Wantsen, Rupsen, Spint, Slakken

117 Vluchten 1ste vlucht uit overwinterde poppen in de grond: mei-juni 2de vlucht: juli-augustus 3de vlucht: september tot november Wortelen: 2de en 3de vlucht belangrijkste Knolselder: 1ste en 2de vlucht belangrijkste Bestrijding Plantbakbehandeling met Tracer : residu-overschrijding!!! Bij onkruidbestrijding PERFEKTHION toevoegen. Nieuw : Coragen 175 ml 2 x 21 dagen

118 Traybehandeling tegen wortelvlieg Tracer is alleen erkend als gewasbehandeling Traybehandeling geeft een te hoog residu

119 Wantsen prikken in jong gevormde hartblaadjes Larven van de mineervlieg boren in het bladmoes. Schade vaak beperkt. Bladluizen zitten meestal verscholen in hartbladeren. Overdracht van seldermozaiekvirus! Vanaf augustus kunnen bij warm weer rupsen voorkomen die blad wegvreten dosis VT X Wantsen Luizen Rupsen Mineervlieg Antilop 0,25 kg 14 dg 2x Calypso 0, 25 l 14 dg 2x ( ) - - Coragen 0,175 l 21 dg 2x Patriot 0,5 l 7 3x ( ) ( ) Karate 0,075l 7 2x ( ) ( ) Perfekthion 400EC 0,5 l 21 2x Plenum 0,4 kg 14 dg 3x Pirimor 0,4 kg 7 2x Okapi 1,5 l 14 1x ( ) ( ) Conserve Pro 0,8 l 7 3x - Tracer 0,2 l 7 3x -

120 Rode spin in knolselder via perceelsranden met brandnetel ( schuilplaats voor rode spin : Tetranychus urticae

121 Insectenbestrijding bladselder Dosis Aantal toep Wacht tijd ( dg ) Wantsen Bladluizen Rupsen Wortelvlieg Mineervlieg Tracer 0,2 l 3 3 dg - - Patriot 0,3 l 4 7 dg ( ) Karate 75 ml 2 7dg ( ) Karate 125 ml 2 7 dg ( ) Calypso 0,25 l 2 7 dg - - Spruzit 0,3 l 2 2 Pirimor 0,4 kg 2 14 dg Vertimec 0,5 l 3 7 dg Plenum 0,4kg 3 14dg

122 Bladvoeding is mogelijk Brassitrel: 6,9%N + 11,8% MgO + 12,5% CaO + 6% B + 7% Mn + 0,4% Mo Bortrac: 15% B Magical: 4% MgO + 12% CaO + Amino zuren N-Leaf: 18%N + 3,7MgO + 7,5% S0 3

123 Brassitrel Pro Dosering : 4 l / ha Samenstelling: 69 g/l stikstof (N) 125 g/l calcium (CaO) 118 g/l magnesium (MgO) 60 g/l borium (B) 70 g/l mangaan (Mn) 4 g/l molybdeen (Mo) Soortelijk gewicht: 1,54 kg/l Kleur: Geel Verpakking: 10 l

124 - 100% oplosbare kaliumsulfaat - Bevat 52% K 2 O en 56% SO 4 - Bevat geen Chloor - ph bij 1% oplossing is 2,9-96 % kan door zeef van 0,040mm, waardoor zeer snelle oplossing

125 N-Leaf: geschikt voor granen, aardappelen, bieten, maïs en groenten

126 Wortelvlieg Aaltjes Bladluizen Borstelmineermot Wollige wortelluis

127

128 Belangrijkste aaltjes in de groententeelt Wortellesieaaltjes Pratylenchus penetrans Wortelknobbelaaltjes Meloydogyne hapla Meloydogyne fallax Meloydogyne chitwoodi Cystenaaltje Heterodera schachtii Heterodera betae

129 Wortelknobbelaaltjes Wortellesieaaltje Meloydogyne hapla Meloydogyne chitwoodi Pratylenchus penetrans

130

131 Dosering : 7,5 à 10 kg / ha Kostprijs per ha : 150 exclusief werk Spectrum Aaltjes Wortelvlieg ( 3 weken ) Bladluizen ( 3 weken ) Wachttijd 120 dagen! Andere Alternatieven

132 Nemguard DE

133 Wortelvlieg (psila rosae) Problematiek : Zaadbehandeling beschermt enkel tegen de 1 ste vlucht Huidige toegelaten middelen enkel vliegbestrijding Monitoring en kalenderspuiten geen 100% garantie Meerdere vluchten per jaar Ook risico op ei-afzet tussen de vluchten!! Schade wortelvlieg

134 1 ste vlucht : mei ( uit overwinterde poppen ) 2 de vlucht : juli 3 de vlucht : september De eitjes ontluiken na 4 dagen bij 23 na 14 dagen bij14 na 21 dagen bij 10

135 Bestrijding wortelvlieg Zaadcoating Cruiser ( 1 ste vlucht ) Rijenbehandeling Vydate 10 G ( 1 ste vlucht ) Plakvallen en veldbehandeling Karate, Patriot, Perfekthion, Coragen Kalenderbehandelingen? Karate, Patriot, Perfekthion, Coragen

136 Supplementaire kost : 110 / miljoen zaden Spectrum Wortelvlieg ( 6 weken ) bladluizen ( 6 weken ) Geen Zaadcoating of Vydate

137 De Cruiser coating bood wel slechts enkele weken na zaai bescherming tegen de maden van de wortelvlieg, maar nadien moet er zeker nog behandeld worden tegen de vlieg. De nevenwerking van Vydate op het zaaibed op de wortelvlieglarven was niet duidelijk aantoonbaar in deze proef.

138 Drempel : vanaf 3 tot 5 vliegen / val / week. Opstelling van plakvallen : 3 lichaamsdelen duidelijk te onderscheiden Denk aan kleuren Belgische vlag Zwartglanzend borststuk en achterlijf Gele poten Oranjebruine, ronde kop 1 paar doorschijnende vleugels Aan de rand van het veld met struikgewas of schaduwgewassen Hoogte van de vallen : ongeveer 10 cm boven het gewas De plakval zo opstellen dat zonlicht in de late namiddag op de plakval schijnt Wortelvlieg is actief in late namiddag. Wortelvlieg is tweehuizig Vliegen overdag schuilhouden in hagen, onverzorgde graskanten, randen met schermbloemige onkruiden en gaan paren. In de vooravond : typische wortelgeur migreren naar wortelen eitjes afleggen Veldbespuitingen : opletten voor bijen! Bij voorkeur in de vooravond, bij windstil weer omdat de wijfjes pas op eind van de middag het veld invliegen om eieren af te leggen. Patriot 0,5 l 3 x 3 weken Karate 125 ml 125 ml 4 x 7 dagen Perfekthion 400EC 0,5 l 4 x 21 dagen Coragen 175 ml 2 x 21 dagen

139 Gewicht in gram Proef wortelvlieg/bladluizen PCG Netto massa (2 lopende meter) + 42% opbrengst Inzet coating + contactmiddel ste vlucht = verlies opbrengst Onbehandeld Ref Cr 0,5 L/ha Decis Ref Cr + 0,5 L/ha Decis

140 Conclusie Conclusie proef Bestrijden van 1 ste vlucht wortelvlieg en bodeminsecten met zaadbehandeling zorgt voor: minder uitval in jong stadium wortel (hoger aantal planten/m) meer opbrengst Bestrijden van 2 de + 3 de (+4 de ) vlucht wortelvlieg en bladluizen met contactmiddelen zorgt voor: kwalitatievere wortels (minder tarra) meer opbrengst Combinatie zaadbehandeling + contactmiddel beste strategie

141 Bestrijding Toepassing zaadcoating preventief Toepassing contactinsecticide tijdens vlucht Wekelijkse behandelingen of volgens waarnemingen op uw plak Patriot : 0,5 l/ha - max. 3 toep. 3 weken wachttijd Coragen: 175 ml/ha max. 2 toep. 3 weken wachttijd Perfekthion: 0,5l/ha max. 4 toep. 3 weken wachttijd Karate Zeon: 125ml/ha max. 4 toep. 1 week wachttijd

142 Tip Hoe weet je of de 1ste vlucht in jouw perceel heeft plaatsgevonden? ± 2-5 cm onder de wortel gaan de (oranje) poppen in rustfase tot volgende T -som is bereikt Bron:

143 Borstelmineermot of Alternaria

144 Borstelmineermot

145 Betere luizenmiddelen Biscaya 0,4 l 2 x 1 week Pirimor 0,4 kg 2 x 1 week Okapi 1,5 l 2 x 1 week

146 Wortelluizen, de oplossing nabij.

147 Inleiding Wollige wortelluis (Pemphigus spp.), > 60 verschillende soorten Niet gevleugelde exemplaren parasiteren de zijwortels van composieten (sla, witloof, andijvie, schorsoneren, ) en schermbloemigen (wortelen, pastinaak) Komen in grote aantallen voor tijdens droge zomers Achterblijvende groei (te kleine wortels bij oogst / lage reserves in de wortel) Moeilijk curatief te bestrijden (onder de grond; sapstroom nodig; ) Cyclus op zwarte populier Cyclus op waardplant Schadepiek Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sep Okt Nov Dec

148 Wollige wortelluizen overwinteren als ei in schorsspleten van populieren. In april komen uit deze eieren luizen die een bladsteel aanprikt waardoor een gal ontstaat. In deze gal groeit deze luis uit tot ongevleugelde stammoeder die voor gevleugelde nakomelingen zorgt. Vanaf juli verlaten deze gevleugelde nakomelingen de gal en zetten eieren af op wortel, witloof, Vlucht monitoren! De geboren ongevleugelde luisjes migreren ondergronds naar de wortel.

149 Gal van wortelluis 27/06/2016

150 Gevleugelde en ongevleugelde wortelluizen 12/10/2016

151 Bovengrondse aantasting wortelluis 27/10/2016

152 Wortelluis Meidoornpeenluis of wortelhalsluis (Dysaphis crataegi) 15/09/2016

153 Wollige wortelluis Pemphigus phenax in wortelen Pemphigus bursarius in witloof Wortelhalsluis Dysaphus crataegi

154 Problematiek Pleksgewijze groeiremming Middelen met contact-, damp- of translaminaire werking geen effect Niet selectieve doden natuurlijke vijanden af

155 Profiel Movento MOVENTO 100 SC 100 g/l SPIROTETRAMAT SC (Suspensie concentraat) Groep van de keto-enolen (Envidor, Oberon ) Vetsynthese en groeiregulatie Op- en neerwaarts systemisch! Langere nawerking in de plant Veilig voor nuttigen (vb. grasvlieg)

156 Voorbeeld Monitoring W&W Inagro / Herent 2014 Model 500 dag-graden ( D ) Ontwikkeling start vanaf 6 Begin vlucht op 500 D Einde vlucht op 500 D Beschikbaar voor witlooftelers Niet beschikbaar voor worteltelers wegens te duur

157 Er is een effect van een zaadcoating!

158

159

160 Dosis Wachttijd Aantal toep Bladluis Rups wortelvlieg Trips Calypso 0,25 l 14 dg 2 - Karate 0,125 l 7 dg 2 Karate 0,075 l 7 dg 2 Tracer 0,2 l 3 dg 3 - Conserve Pro 0,8l 3 dg 3 - Plenum 0,4kg 14 dg Vertimec 0,5l 7 dg Xentari 1kg 0 dg Pirimor 0,4 kg 2 wk Door zuigschade ontstaan langwerpige bruine vlekken op de buitenste schubben. Controleer gewas regelmatig of er trips tussen de bladschubben aanwezig is. Het is moeilijk de trips te raken als ze éénmaal tussen de schubben zit. Advies : Karate 120 ml / Tracer 0,2 l + BIOWEET 4 l

161 Dosis Wachttijd Aantal toep Wortelvlieg Bladluis Rups DECIS 0,5 l 7 dg 3 CALYPSO 0,25 l 14 dg GAZELLE 0,25 kg 7 dg 2 - KARATE 0,1 l 7 dg 2 KARATE 0,075 l 7 dg 4 MOVENTO 0,45 l 14 dg OKAPI 1,5 l 7 dg 2 TRACER 0,2 l 3 dg 3 - PATRIOT 0,5 l 7 dg 3 PIRIMOR 0,4 kg 10 dg Altacor 0,100kg 1dg Affirm 1,5kg 3dg Steward 85g Cavariella aegopodii overwintert op wilgen en schermbloemige onkruiden In winter : virus in schermbloemige onkruiden wordt vernietigd Beschaduwing vertraagt verkleuring Bladluispopulaties worden beperkt door neerslag

162 Biologische middelen verlichten resistentie management Citaat: Jolanda Wijsmuller, productmanager biologische middelen Bayer Crop Science Redenen om biologische middelen te gaan gebruiken: Resistentiemanagement Minimalisering van hoeveelheid residu, einde teelt MRL=0 Geen problemen met uitspoeling naar het milieu (pesticiden in oppervlakte water, Nederland vanaf dit jaar O tolerantie) Goed te combineren met natuurlijke vijanden in een systeem van geïntegreerde bestrijding Aanvulling op het beschikbare middelenpakket

163

164 Prestop Prestop : een biologisch fungicide. Werkzaam tegen: Botrytis (Grauwe schimmel) en Mycosphaerella/Didymella (Stengelbrand). Prestop bevat de natuurlijke bodemschimmel Gliocladium catenulatum J1446. Deze schimmel is in staat verschillende weken te overleven op bovengrondse plantendelen. Onder de grond speelt Prestop een belangrijke rol in het voorkomen van kiemplantrot en wortelrot veroorzaakt door Fusarium, Pythium, Rhizoctonia en Phytophthora. Deze antagonistische schimmel werkt andere schadelijke schimmels tegen en voorkomt op die manier dat zij zich ontwikkelen.

165 Botrytis (Grauwe schimmel) en Mycosphaerella/Didymel la (Stengelbrand). Fusarium, Pythium, Rhizoctonia en Phytophthora

166 PRESTOP BIOLOGISCHE SCHIMMELBESTRIJDING, BOVEN- EN ONDERGRONDS Bescherming tegen wortelziekten en kiemplantrot kan je zowel verkrijgen door verdeling via het druppelsysteem alsook door een aangietbehandeling of grondbespuiting. Prestop is actief in een breed temperatuurbereik (tussen 6 C en 30 C) en ph range. Een optimale werking wordt bereikt bij een temperatuur tussen 15 en 25 C en een ph van 5 tot 7,5. Prestop is werkzaam in de grond, maar ook in steenwol, perliet, cocosvezel, potgrond en hydroponische systemen.

167

168 Vacciplant Natuurlijk middel, geen wachttijd! Bevat 45g/l laminarine Activeert het natuurlijk afweermechanisme van de plant Dosis: 0,75 l/ha 1 6 Toepassingen, met voldoende water Interval van 7 dagen Preventieve werking In alternatie gebruiken Preventieve werking tegen echte meeldauw en bacterie. Erkend in de biologische landbouw Erkend in aardbei, courgetten, pompoen

169 Aardbei en houtig kleinfruit

170 Uitvloeier Homogene bedekking blad Beter contact met schimmel over gehele oppervlak Kalium- WATERSTOFCARBONAAT (hoge zuiverheid) + 15% Co-formulanten Hechter Middel blijft aanwezig op het blad Vergroot regenvastheid en werkingsduur

171 Direct effect van Karma op schimmelsporen. Na bespuiting verschrompelen de schimmelsporen.

172 Effect Karma op myceliumgroei: de schimmeldraden verdrogen Kaliumwaterstofcarbonaat (zout) heeft een osmotisch effect: schimmelweefsel verschrompelt

173 Karma in aardbeien: Preventief en curatief (contact) Dosering solo toepassing: 3 kg/ha Dosering bij toevoeging aan chemisch schema: 2kg/ha Gebruik minimaal 600 liter water/ha Veiligheidstermijn: 1 dag, geen residu

174 Toepassings - gebied Te bestrijden organisme Dosering (middel) per toepassin g Maximaal aantal behandeli ngen per 12 maanden Minimum interval tussen toepassin gen in dagen Veiligheidstermijn (in dagen) Aardbei Meeldauw 3 kg / ha Kleinfruit Meeldauw 4 kg/ ha Sierteelt Meeldauw 3 kg/ ha Appel Schurft 2,8 kg/ ha haag 8 7 1

175

176 Onbehandeld Ongeformuleerd Karma 3kg

177

178 Werkingsspectrum

179 Brede werking Serenade ASO Contact fungicide Lipopeptiden maken de celmembranen lek Contact bactericide Antibacteriële componenten blokkeren de eiwit opbouw van de bacteriën Aanzet tot activering zelfverdedigingsm echanisme De sporen en actieve componenten stimuleren het zelfverdedigingsmechanisme van de plant

180 Serenade Nieuw middel op basis van Bacillus subtilis (een natuurlijke bacterie) Erkend in 105 teelten, oa. Sla, Veldsla, Wortelen, Selder, Knolvenkel, en Peterselie Werkzaam bestanddeel: lipopeptiden (natuurlijke afweerstoffen) Breed werkingsspectrum: Botrytis, Sclerotinia, Erysiphe, Alternaria, Toevoeging van uitvloeier verbetert de werking (niet bij menging) 0 dagen veiligheidstermijn Contactwerking (veel water gebruiken) Dosis: 8 liter/ha (5 toepassingen) Preventieve werking

181 SERENADE BELANGRIJKE PUNTEN VOOR EEN OPTIMALE TOEPASSING EN EFFECTIEVE WERKING De werkingsduur bedraagt circa 7 dagen. Serenade altijd preventief toepassen. Het gewas optimaal bedekken met de spuitvloeistof: - Gebruik ruim water - Serenade altijd combineren met een uitvloeier Werking op basis van verschillende werkingsmechanismen

182 Samenvatting Serenade ASO preventief én breedwerkend (fungicide/bactericide) Geen wachttijd Niet-specifieke werking niet resistentiegevoelig Geen MRL gunstig voor verhandelbaarheid oogst Positief effect op weerbaarheid gewas Zowel bio- als gangbare teelten (GMO-subsidie) Residu-minimalisatie én oogstflexibiliteit!

183 Nemguard DE

184 DE granulaat (Diatomeen aarde) Goede draagstof Weinig stof

185

186 Problematiek Sclerotinia spp. komt overal voor (wereldwijd, buiten- en binnenteelt) Kan dmv. scleroten > 10 jaar in de bodem overleven > 400 waardplanten uit 64 families Ontwikkeling reeds vanaf 15 C bodemtemperatuur Intensieve productie = exponentiële toename schade! Kieming kan plaatsvinden tot 5 cm onder de bodem Technische vergadering GROENTEN

187 Belangrijkste soorten Sclerotinia Sclerotinia minor Kleinere scleroten (2-4 mm) Infectie hoofdzakelijk via mycelium Voornaamste waardplanten: slasoorten, cichorei, witloof, wortelen, tomaat, Sclerotinia sclerotiorum Grote scleroten (5-10 mm) Infectie van mycelium en sporenvormende apothecia Extreem veel waardplanten Beiden kunnen aangepakt worden met Technische vergadering GROENTEN

188 Belangrijkste soorten Sclerotinia Sclerotinia minor Sclerotinia sclerotiorum Technische vergadering GROENTEN

189 Beter voorkomen dan genezen! Technische vergadering GROENTEN

190 Bestrijding van Sclerotinia spp. Bescherming van het loof tegen een infectie door sporen met chemische middelen (triazolen, strobilurines, SDHI s, ) Technische vergadering GROENTEN Bescherming van de wortel tegen een infectie door mycelium met een behandeling

191 Profiel Contans WG Natuurlijk fungicide op basis van Coniothyrium Minitans (CON/M/91-08) (bodemschimmel) WG-formulering Adviesdosering 4 kg/ha (bodemtoepassing) Parasiteert de scleroot Parasitering scleroot 6-8 weken, indien bodemtemp. > 15 C Toepasbaar in heel wat teelten (wortelen, witloof, selder, bonen, )

192 Werking ContansWG Parasitering door Contans Vernietiging, door Contans

193 Toepassing voor het zaaien/planten 1) Grond bewerken (ploegen, minimum tillage) 2) Contans toepassen 3) Direct erna zaai- of plantklaar leggen 4) Zaaien of planten Technische vergadering GROENTEN

194 Infestatino Bestrijding van Sclerotinia spp. Chemisch Contans Chemie Contans + Chemie Vooropko mst Zaai Groei Sluiten van de rijen Ontwikkeling van de ziekte oogst

195 Toepassing op gewasresten 1) Oogst 2) Contans toepassen op gewasresten (bodemtemp minimum C) 3) Oppervlakkig inwerken Technische vergadering GROENTEN

196 Onschuldig op het eerste zicht Technische vergadering GROENTEN

197 Maar een ramp van dichtbij! Technische vergadering GROENTEN

198 Enkele aandachtspunten Bewaring dient koel te gebeuren (2 jaar houdbaar na productie, temp < 4 C) Let op met tankmix! (Niet met fungiciden, met herbiciden kan wel) Contans goed inwerken: Oogstresten breken contact scleroot met sporen Contans Voldoende en oppervlakkig inwerken (5 cm) Ideale bodemtemperatuur (bovenste 5-10 cm) > 15 C Vochtige toplaag bodem eerste paar dagen na toepassing (kieming) Technische vergadering GROENTEN

199 Bijzondere situaties Wat met pachtland? Sclerotinia heeft zeer veel waardplanten: aardappelen, groenbemesters, groenten, Pachtgronden in regio s met deze gewassen maakt de toepassing zinvol voor iedere pachter (in het bijzonder de verpachter). Wat met korte teelten? Contans heeft tijd nodig om de scleroten te parasiteren. Een toepassing met Contans blijft zinvol met het oog op de volgende jaren (reductie scleroten). Wat met mechanische onkruidbestrijding? Mechanische onkruidstrijding geeft nieuwe scleroten (dieper in de bodem) de kans te ontwikkelen. Vandaar het belang om Contans goed in te werken voor het zaaien/planten zodat ook deze scleroten afgedood worden.

200 Conclusie Contans vernietigt de oorzaak van Sclerotinia Past perfect in IPM-schema s Gemakkelijk te mengen en toe te passen zonder speciale apparatuur Flexibele toediening (voor het planten/zaaien of erna) Toegelaten in zowel conventionele als biologische teelt ADVIES 4 kg/ha Contans WG voor en/of na de teelt Technische vergadering GROENTEN

201 Biologie Etiket Sluxx Programma: Werkingswijze Formulering Efficiëntie Werkzaamheid bij lage temperaturen Attractiviteit Verstrooibaarheid

202 13 C 70 %

203 Biologie slakken Belangrijkste naaktslakken: - Grijze naaktslak of gevlekte akkerslak (Deroceras reticulatum) - Zwarte naaktslak of tuinslak (Arion hortensis) meer schade in de grond Zijn gans het jaar aanwezig en actief Hermaphrodite Eiafleg: 300 eieren (normaal 1 cyclus per jaar, onder gunstige omstandigheden kan de grijze slak er 2 hebben) Levensduur: max 3 jaar. In regel 1 jaar.

204 Biologie slakken Symptomen van schade: Ieder slak eet 50% van zijn lichaamsgewicht per dag: onregelmatige opkomst en verlies van plantjes na de opkomst: Koolzaad: vraat aan de kiemplanten Graan, grasaad: vraat aan kiemen en jonge plantjes Meer kans op fytotoxiciteit bij gebruik herbiciden Verlies van opbrengst en kwaliteit (groenten)

205 Biologie slakken Belangrijkste soorten Deroceras reticulatum gevlekte akkerslak Lengte: 0,5 4 cm Ook actief bij 0 5 C

206 Biologie slakken Arion lusitanicus Spaanse wegslak 2 generaties / jaar max 400 eitjes Resistent tegen droge weersomstandigheden Arion hortensis Tuinslak max 4 cm lang Meestal verborgen in de grond

207 Biologie slakken Milax/Tandonia budapestensis 6 cm lang, leeft meestal ondergronds Schade aan knollen

208 BESCHRIJVING SLAKKEN SLAKKEN ZIJN WEEKDIEREN SCHUILEN TEGEN UITDROGEN BESTAAN VOOR 90% UIT WATER SNELLE VOORTPLANTING: TWEESLACHTIG SLIJMSPOOR VOORAL S NACHTS ACTIEF SNEL VOEDSELVOORKEUR: éénmaal de smaak van de plant.

209

210 Etiket Sluxx Sluxx: 3 % ijzerfosfaat Alle teelten Naaktslakken Dosis: 7 kg/ha 1-4 toepassingen

211 Etiket Sluxx Klassering o o o o Geen R zinnen MRL: geen MRL vereist Wachttijd: geen vermelding Driftreductie: wettelijk minimum

212 Etiket Sluxx Geen effect op huisdieren, egels, regenwormen

213 Etiket Sluxx Toxiciteit Studie Acute toxiciteit (oraal) Dermale toxiciteit Oculaire irritatie Huid irritatie Toxiciteit vogels (Colin de Virginie) Toxiciteit regenwormen Toxiciteit loopkevers (Poecilus curpreus) Toxiciteit kortschildkevers (Aleochara bilineata) Resultaten Toxciciteit LD 50>5000 mg/kg (sel : 3000, caféine : 192) LD 50>5000 mg/kg Niet geklasseerd Niet irritant : index de 0.0 LD 50 & Noel > 2000 mg/kg LD 50 > 1000 mg/kg Geen effect aan de maximale dosis Geen effect aan de maximale dosis

214 Etiket Sluxx Ecotox : effect op in het waterlevende Fauna en flora. Studie Vissen (Regenboog forel) Watervlooi (Daphnia magna) Algen (Desmodesmus subspicatus) Resultaten LC 50 >100 mg/l, geen klassering EC 50 >100 mg/l, geen klassering EC 50 >100 mg/l, geen klassering Geen effect op in het waterlevende organismen. Niet geklasseerd Bufferzone: wettelijk minimum

215 Etiket Sluxx Sluxx: IPM bij uitstek schadedrempels Teelt Voorzaai Bij of na zaai Kans op schade tot Kolen Groenten 1 slak/m² Tot aan de oogst Koolzaad 5 slakken/m² 1 slak/m² Tot 6 bladstadium Bieten - 1 slak/m² Tot 6 bladstadium Graan 10 slakken/m² 3-5 slakken/m² Tot 4 bladstadium Aardappelen - 4 slakken/m² vanaf knolvorming Tot aan de oogst

216 Formulering Lokaas onder korrelvorm Op basis van hoogwaardige harde tarwe Natte persing (Pasta procedure) Zeer uniforme korrels Stofvrije formulering Uitstekende weerstand tegen neerslag Origine: W Neudorff gmbh KG (Allemagne)

217 Formulering HP 3 dat 3 dat Hogere weerstand tegen schimmelvorming Lab test 2012 Metarex TDS 3 dat 22 C, 100 % vochtigheid

218 Werkingswijze Waar werkt Sluxx in op de slak? Maag Bloed Middendarmkanaal Darm Voet

219 Werkingswijze Pathologisch effect: ondoorlaatbare ijzerlaag onder lichtmicroscoop Ondoorlaatbare ijzerlaag bovenaan de cellen. Vacuolen worden gevormd onder de ijzerlaag alsook aan de basis van de cellen. Deroceras reticulatum / krop Vorming van een depot van ijzer (blauwe zone) in bepaalde cellen van de krop Vorming van vacuolen onder de blauwe zone, alsook de cellen die ernaast liggen.

220 Multisite werking => verschillende symptomen Accumulatie van het ijzer ion (Fe3+) : Inwerking op de cellen van de maag en middendarmkanaal. stopeffect vraat. Inwerking op verschillende cellen van de darm: Cellen die zorgen voor de spijsvertering Excretie cellen Stopzetting van mucus productie geen slijmproductie

221 Werkingswijze Direct na de opname van Sluxx, vindt men lederachtige slakken terug in de grond. Arion sp.

222 Werking bij lage temperaturen Efficiëntie bij lage temperaturen

223 Werking bij lage temperaturen Verglijkende proef op de mortaliteit van slakken bij verschillende temperaturen in koolzaad Trial site: Wageningen, NL Sowing: Application: Last assessment Infestation: 30 Deroceras/m² Trial performance: Caged arena, 10 C and 20 C temperature regime parallel

224 Werking bij lage temperaturen Verglijkende proef op de mortaliteit van slakken bij verschillende temperaturen in koolzaad C 20 C untreated 10 C Sluxx 5 kg/ha 20 C Sluxx 7 kg/ha Metaldehyd 5%, pasta form, 7 kg/ha Metaldehyd 3%, pasta form, 3 kg/ha

225 BESTRIJDING SLAKKEN Wat zijn de voorwaarden voor het beste lokaas? Voldoende korrels per m² Breekt niet tijdens het strooien Smakelijk Uniforme korrelgrootte Bestand tegen vocht

226 Goed gebruik van slakkenkorrels Slakkenkorrel toepassen Begin op een naakte bodem. (vóór of net na zaai/planten) De slakken kunnen niet kiezen tussen de korrels en het gewas. Herhaal de behandeling indien nodig. IPM slakkenkorrels strooien die selectief zijn voor nuttige vijanden.

227 Bestrijding slakken

228 Natuurlijke vijanden de roof en loopkevers

229 NIEUW:

230 Natuurlijk middel op basis van zetmeel Verstikkende en plakkende coating Werking op luis, witte vlieg en spint en spinteitjes Toepassen wanneer het snel opdroogt Belangrijk om goed te raken Dosis 2,5l/100l water

231 Brede werking Na het verspuiten en opdrogen vormt Eradicoat een verstikkende coating op eitjes, larven en volwassen mijten en insecten. Daarvoor moeten ze wel goed door de spuitvloeistof worden geraakt. Van vliegende insecten die worden geraakt, zoals wittevlieg, blijven de vleugels aan elkaar plakken.

232 Bleekselder en groene selder: 1-20 x (onder bescherming) Peterselie: 1-20x (ook open lucht) Knolselder (onder bescherming): 1-20x Geen wachttijd Dosis 20l/ha

233

234 Biologisch bacterie sporen preparaat: Bacillus thuringiensis WG formulering Maagwerking: bacterie tast darmwand aan en vervolgens verlamming van kaak. Doding na opname van bespoten blad, goede bedekking van het blad is nodig. Na enkele uren stopt de rups met eten. Bespuiting na 10 dagen herhalen. Bespuiting herhalen na een regenbui. Veilig voor mens, dier en milieu. Veilig voor natuurlijke vijanden, veilig voor bijen en vogels.

235 Rupsen Maagwerking Dosis: 1kg/ha Jonge rups Afdoding na enkele dagen Bacillus preparaat Erkend in Bladselder, Knolvenkel en Peterselie Translaminaire werking en maakt depot in de waslaag Dosis 800cc/ha

236 Plantversterkers/Biostimulanten

237 Blad of bodem? BLADTOEDIENING IS SOMS EEN ALTERNATIEF MAAR IS ALTIJD EEN IDEALE AANVULLING Beide combineren Optimaliseren van de toediening van elk voedingselement.

238 Fertiactyl GZ Wortelvoeding: Stimulatie van de wortelgroei. Bevat humuszuren 8,5% en fulvuszuren 6,5% Verbetering van het klei-humuscomplex. Fertiactyl maakt meer P vrij voor de plant. Stimuleert het opstarten van uw teelt. Betere benutting van de toegediende meststoffen. 5-10l/ha op een vochtige bodem. Plantenwortels dompelen in een 1% oplossing.

239 ORGALIQ Iedere plant zet o.a. stikstof om naar aminozuren, de bouwstenen voor eiwit, doch dit proces kost energie aan de plant. Door de plant direct opneembare aminozuren toe te dienen, geven we de plant de extra energie nodig voor een vlottere transfer naar eiwit en opbrengst. ORGALIQ Zonder Orgaliq Met Orgaliq

240 Orgaliq 8,5 % organisch gebonden stikstof oplosbaar in water Gehydrolyseerd diermeel voor meststof en algenextracten Wildafweer Plantenvoeding (aminozuren) Werking als uitvloeier

241 Ureum N 9% P 5% K 4% + Sporenelementen + Plantaardige aminozuren

242 Fertileader Vital Toepassen aan 2-5l/ha Beter om de 14 dagen 2l spuiten dan 1 keer 5l/ha. Gebruik 400l water/ha. Is een complete NPK bladmeststof met sporenelementen. Zeer snelle opname en maakt de plant sterker tegen negatieve groeiomstandigheden. Planteigen aminozuren (origine algen). Minder snelle veroudering van de plant (meer fotosynthese).

243 Waterkwaliteit & Adjuvants Geert Verhiest

244 Hard water Calcium, magnesium en andere metaalionen veroorzaken hard water ph of de zuurtegraad Een te hoge ph kan alkalische hydrolyse veroorzaken Zuiverheid Vuil water bevat bodemdeeltjes met een negatieve lading. Positief geladen moleculen ( 2,4 D ) worden dan geadsorbeerd

245

246 uitvloeier olie zouten vasthouden penetreren bevochtigen uitspreiden uitspreiden hardheid water

247 Belangrijk voor dosering olie werkingsgraad selectiviteit Formulering gehalte uitvloeier WG / WP Waterdispergeerbaar granulaat SL Waterig concentraat SC Suspensie concentraat ( ) EW Emulsie in water EC Emulsie concentraat OD Olie dispersie

248 Adjuvants Geert Verhiest

249 Vegetop TRS 2 Wuxal

250 Vegetop / Actirob

251

252 40% de dérivés d alcool van bieten 60% oléate d éthyle van zonnebloem Een olie Penetratie Een adjuvant Penetratie Bevochtigen ( humectant ) Uitspreiden Diffusie

253 TRS 2 pénétrant étalant humectant diffusant

254 zonder olie met olie

255 meer dan een meststof Oppervlakte spanning Bevochtigers Antiverdamping Chelaten Klevers Buffering

256 Verminderen van oppervlaktespanning Verdeling spuitoplossing op het blad Adhesie voorkomt dat nutriënten en pesticiden afgewassen worden door neerslag Re-activatie van een opgedroogd residueel depot Langer absorptie tijd > Verbeterde opname Anti verdamping belet dat de micro-druppels verdampen voor ze het blad bereiken en dat ze langer aanwezig blijven op het blad meer kans op opname

257

258 Glyfosaat is hydrofiel en negatief geladen Waslaag is hydrofoob en negatief geladen Glyfosaat geraakt moeilijk door de waslaag Zonder tallowamine? Generieke glyfosaat Vroeger : tallowamine als adjuvant Vandaag : geen tallowamine meer toegelaten, andere groenere en selectievere adjuvanten

259 ph correcties Geert Verhiest

260 Alkalische hydrolyse De chemische reactie die gewasbeschermingsmiddelen afbreekt in een alkalisch milieu De meest ideale zuurtegraad van een spuitoplossing is ph 6. Dit komt overeen met de zuurtegraad van het blad en daarom meest plantvriendelijk. Zone van degradatie Zone van degradatie

261

262

263 ideale ph : 4,5 à 6 tot 7 hogere ph door algenbloei van water

264 phixer Wuxal boron plus

265 phixer Een speciale waterconditioner met een ingebouwde kleurenindicator Optimale ph Easy to Use dankzij kleurenindicator Extra kleurindicator: kleurt roze bij ph tussen 4-5 Dubbele werking: Verzurende werking dmv polybasisch zuur Sequestrant-werking blokkeert kationen en voorkomt interactie van kationen met andere stoffen Water Hardness Rating Application rate ml/100 l of Spray water Soft ml Medium ml Medium Hard ml Hard ml Very Hard 220 ml

266 Halfwaarde tijd: halvering van de werking van een actieve stof Start After 1 h After 2 h After 3 h 100 % 50 % 25 % 12,5 % Bvb: halfwaardetijd van 1 uur

267 Water Water + Wuxal Water + Fungicide 1 Water + Wuxal + Fungicide Water + Fungicide 2 Water + Wuxal + Fungicide 2

268 DASH DASH verlaagd ph van de spuitoplossing!

269 Kunnen groenbemestingsgewassen zorgen voor meer bodemziekten, plagen of aaltjes?

270 Kunnen groenbemestingsgewassen zorgen voor meer bodemziekten, plagen of aaltjes? Gele mosterd Bladrammenas Japanse haver Facelia Zonnebloemen Engels en Italiaans raaigras

271

272 Knolvoet

273 Pythium

274 Rhizoctonia AG2

275 Rhizoctonia AG3

276 Sclerotina

277

278

279

280

281 Fusarium

282 Koolvlieg Cyclus start steeds vanuit de grond Wortel van bladrammenas doorzeefd van koolvliegmaden

283 Virulenten luizen Opkomende wintertarwe naast japanse haver

284