DE schokkende gebeurtenissen, die in het afgeloopen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "DE schokkende gebeurtenissen, die in het afgeloopen"

Klaas Visser
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

AANWINSTEN VAN DE ARCHIEFVERZAME- LINGEN IN 1940 DE schokkende gebeurtenissen, die in het afgeloopen jaar in deze zwaar getroffen stad niets en niemand onberoerd hebben gelaten, deden zich bij het

1 AANWINSTEN VAN DE ARCHIEFVERZAME- LINGEN IN 1940 DE schokkende gebeurtenissen, die in het afgeloopen jaar in deze zwaar getroffen stad niets en niemand onberoerd hebben gelaten, deden zich bij het beheer van de gemeentelijke archiefverzamelingen op tweeërlei wijze gevoelen. In de eerste plaats hebben zij plotseling aan den prentenatlas een groote bekendheid gegeven. Kostte het voordien vaak moeite om buiten den kring van trouwe archiefbezoekers medewerking en belangstelling op te wekken, thans heeft menigeen den weg naar de verzamelingen gevonden en een reproductie doen vervaardigen van een hem ter harte gaand verwoest stadsbeeld of pand. Het contact met zoovelen, die naar afbeeldingen van verdwenen gebouwen zochten, is voor de collectie zelf vruchtbaar geweest. Verschillende aanwijzingen brachten den beheerder op het spoor van negatieven of foto's, die konden worden afgedrukt of gereproduceerd. De lacunes, die de fotocollectie ondanks de enorme uitbreiding van de laatste jaren nog vertoonde en die juist bij een zoo intense belangstelling, als waarin zij zich de laatste maanden mocht verheugen, aan den dag traden, konden zoodoende soms nog worden aangevuld. Afgezien van de gevallen, waarin een enkele foto werd verkregen, kwam het archief door schenking en aankoop in het bezit van series foto's van gebouwen met architectonische waarde van Mevr. Meintema- Visser, C. Hoogendijk en E. Miedema. Het Comité tot behoud van Rotterdam's oude havens stond bovendien de collectie groote foto's af, die voor zijn tentoonstelling waren gemaakt. In de tweede plaats heeft dit jaar een aantal kunstenaars ten behoeve van de archiefverzamelingen gewerkt. Deze vorm van werkverschaffing dateerde reeds van vóór de Meidagen, maar geschiedde toen op zeer bescheiden schaal. Aan deze vooroorlogsche tewerkstelling dankt het archief o.a. eenige aquarellen van E. van Zanden: gezichten op de Boompjes en het Willemsplein en interieurs van het Societeitsgebouw in de Diergaarde en van het Leeskabinet (zie de reproductie). LV

2 Na den i4den Mei nam het aantal kunstenaars, dat voor de gemeente mocht werken, snel toe. Wel is het te betreuren, dat het archief eerst de beschikking kreeg over zoovele en dikwijls uitstekende krachten, toen er juist in dat gedeelte van de stad, waar zij stellig in de eerste plaats hun objecten zouden hebben gezocht, weinig of niets meer te teekenen viel. Maar zij hebben zich hierdoor niet laten ontmoedigen. Sommigen vonden onderwerpen langs den rand van het verwoeste gebied, in de nieuwere stadsgedeelten of in Delfshaven, anderen legden de bedrijvigheid vast van de tunnelwerken of den noodwinkelbouw, of zochten het in de landelijke omgeving van de stad, in Kralingen, Charlois, Pernis en in de randgemeenten, die waarschijnlijk binnenkort met Rotterdam vereenigd zullen worden. Zoo werkten voor het archief Jan Bezemer, Jaap Visser, A. Schotel, L. M. Molendijk, N. F. Witbaard, W. L. F. van de Ven, E. van Zanden, H. Spetter, A. M. van Roode, M. D. van Willigen, Th. Everse, Jan Buys, J. A. Goedhart, C. G. van Leeuwen en H. I. Baas. Een bespreking van dit werk, zelfs een korte opsomming, zou de grenzen van dit verslag verre overschrijden; men bedenke, dat er reeds meer dan driehonderd teekeningen zijn ingeleverd. Het leidt geen twijfel, of de wijze, waarop thans gemeente en kunstenaars samenwerken om het stadsbeeld voor latere geslachten vast te leggen, zal in de toekomst hoogelijk worden gewaardeerd. In aansluiting bij dit moderne werk werden van Leo K. Zeldenrust eenige penteekeningen aangekocht, vervaardigd langs den rand van de stad, van E. A. R. Hermans eenige aquarellen van de oude binnenstad: het Van Hogendorpsplein vóór den flatbouw, pakhuizen aan den Schiedamschen dijk en aan de Hoogstraat en de pastorie van de Oud-Kath. gemeente aan den Oppert en uit de nalatenschap van Jan Sirks eenige etsen: de Delftschevaart, het Steiger, Wolfshoek, de Nieuwe Leuvebrug, de St. Laurenstoren en de Kolk met de Groote Kerk op den achtergrond. Het zelfde bekende stadsbeeld heeft M. J. Richters geëtst; ook deze ets bevindt zich thans, benevens eenig ander werk van zijn hand, in onze verzameling. Van de St. Laurenskerk verwierf het archief verder nog etsen van A. Derksen van Angeren en Dick de Wilde en LVI

3 8. De Aelbrcchtsbrug en omgeving. Naar een pentcekening van N. F.' Witbaard.

4 9- De Roozandschcdijk bij het voormalig veerhuis (rechts) c Naar een aquarel van L. M. Molendijk.

een teekening van Jan Visser. De rubriek kerken" werd tenslotte nog gecompleteerd met een gekleurde krijtteekening van W. J. Lengkeek, voorstellend het interieur van de Geref.

5 een teekening van Jan Visser. De rubriek kerken" werd tenslotte nog gecompleteerd met een gekleurde krijtteekening van W. J. Lengkeek, voorstellend het interieur van de Geref. Kerk in de Ammanstraat en met een interieur en een exterieur van de kerk in de Hovenierstraat, etsen van C. P. Snijders. Van Snijders, Van Munster, Van KerkhofF, M. Janssen, G. C. Haverkamp en J. F. v. d. Schip verwierf het archief door aankoop eenige geëtste stadsgezichten, van J. E. Roodenburg een fraaie kleurets, de Roobrug met omgeving en van Aart Bijl een ets, voorstellend de Achterhaven met de molen de Distelleer ketel". Van G. Pauly werden enkele penteekeningen aangekocht, van J. W. Prins eenige contéteekeningen. J. H. van Mastenbroek schonk een aantal litho's van de oude havens, afdrukken in verschillende stadia. Dit werk was al van wat ouder datum, evenals het panorama van G. Hoppen, dat werd aangekocht. De gelegenheid om een oude afbeelding van Rotterdam te verwerven heeft zich in het afgelopen jaar bijna niet voorgedaan. Mochten de aanwinsten dan al niet talrijk zijn, één kostbare gave heeft dat ruimschoots vergoed. Een trouw medewerker schonk het archief een buitengewoon mooie gekleurde teekening van J. Lexmond, een gezicht op Overschie met de Ned. Herv. Kerk c Verder werd een kaart van het Goereesche gat van 1781 aangekocht. Van eenige zich elders bevindende, maar op Rotterdam betrekking hebbende kunstwerken, werden reproducties verworven, o.a. van een gezicht op de stad van W. van de Velde en een kerkinterieur van A. de Lorme. De portrettenverzameling werd wederom aangevuld met een aantal foto's van bekende Rotterdammers, die daartoe werden aangeschreven. Bovendien ontving het archief ten geschenke een gegraveerd portret van den waterbouwkundige Cornelis Redelijkheid en reproducties van familieportretten van de geslachten Van Hogendorp/Ketting en Chabot. Aangekocht werd nog een portret van een bekend Rotterdamsch straattype een centje, een duikelaar"? geteekend door H. de Hoog. LVII

Vergelijkbare documenten

DE gelegenheid om de topografische verzameling met

AANWINSTEN VAN DE ARCHIEFVERZAME- LINGEN IN 1939 DE gelegenheid om de topografische verzameling met oude afbeeldingen van Rotterdam en omgeving te verrijken, deed zich in 1939 nog minder voor dan in het