Pediatrische Hemato-Oncologie en Stamceltransplantatie Ingang 10 route 1050

Transcriptie

1 Pediatrische Hemato-Oncologie en Stamceltransplantatie Ingang 10 route 1050 Studentenbrochure

2 01. Inleiding Op de afdeling 5K12D (Ingang 10 route 1050) behandelen we kinderen met oncologische, hematologische en immunologische aandoeningen. Bij de zorg van deze kinderen zijn verschillende disciplines betrokken. De verpleegkundigen zijn, samen met de pediaters, de spilfiguren in deze zorg. Gezien de zeer specifieke pathologie voel je je als student bij de start van je stage misschien wat angstig of onzeker. Daar hebben we als ervaren team begrip voor. De positieve houding en strategie tijdens de behandeling en de begeleiding van onze patiëntjes en hun familie zorgen ervoor dat op de afdeling niet de sombere sfeer heerst die men zou verwachten. Integendeel, het gaat er vaak heel luchtig en prettig aan toe, uiteraard met respect en ruimte voor rust en sereniteit. Zodra een kind er (opnieuw) toe in staat is, neemt het zijn dagelijkse activiteiten (knutselen, muziek beluisteren, zingen en dansen, school, tv kijken, ) weer op. 02. Voorstelling dienst Architectonische voorstelling 5K12D is de bovenste verdieping van het Prinses Elisabeth Ziekenhuis en bestaat uit 3 afdelingen die met elkaar verbonden zijn en in elkaar overlopen: 1. hospitalisatie-eenheid (14 bedden van kamer 1541 tot 1554) 2. isolatie-eenheid (6 bedden van kamer 1555 tot 1560) 3. dagkliniek (12 posities met 5 kamers van 1561 tot 1665 en 7 zaalposities van 1566 tot 1572) De afdeling is erkend als Kinder-Oncologische Centrum en is bestaft met ruim 35 fulltime-equivalenten verpleegkundigen, die op de 3 eenheden werken. Zowel de hospitalisatie/isolatie-eenheid als de dagkliniek hebben een eigen secretariaat, verpleegpost en artsenbureau. Alle kamers zijn uitgerust met een badkamer (toilet, zitbad/douche, kinderbad), een zetelbed voor een inslapende ouder, tv met dvd/wii, wifi, centraal oproepsysteem (Televic) en een cardiovasculaire monitor. De isolatie-eenheid is ontworpen voor de zorg van kinderen met verminderde weerstand als gevolg van febriele neutropenie, stamceltransplantatie, en situeert zich in een afzonderlijke gang (wel met de zelfde toegang). Elke kamer staat in overdruk en krijgt hepa-gefilterde lucht. We betreden de kamer via een sas, waarbij de ene deur pas mag worden geopend als de andere is gesloten en omgekeerd. De afdeling bezit ook nog multifunctionele ruimten: ouderruimte/speelzaal, gesprekslokaal voor de psycholoog en een klaslokaal. De pedagogisch medewerkers hebben een eigen lokaal met een spelo-, dvd- en bibliotheek. Zij stockeren hier alle materiaal voor spel en begeleiding. Andere bureaus op de dienst zijn van: de hoofdverpleegkundige de verpleegkundigen van de Pediatrische Liaisonequipe Koester de clinical trial coördinatoren en de kwaliteitscoördinator de verpleegkundig specialiste en de verpleegkundige consulenten De 2 onderzoekskamers dienen o.a. voor het uitvoeren van pijnlijke ingrepen, al dan niet onder Kalinox. De 4 spoelruimten zijn voorzien van een bedpanwasser. Ten slotte stockeren we in de berging alle zorgmateriaal.

3 ISOLATIE EENHEID DAGLINIEK Plan van de afdeling: Bureaus hoofdverpleegkundige, verpleegkundig specialist en consulenten, clinical trial coördinatoren en Koester HOSPITALISATIE - EENHEID onthaal verpleegpost

4 Organisatorische voorstelling Verpleegkundig consulenten De ploeg van verpleegkundigen wordt ondersteund door clinical trial coördinatoren, een kwaliteitscoördinator, sociaal verpleegkundigen, pedagogisch medewerkers, psychologen, logistiek medewerkers en een apotheker, kinesist, ergotherapeut, logopedist en diëtist. Pediatrische Liaisonequipe KOESTER: Fondsen van de VZW Kinderkankerfonds zorgden voor de uitbouw van het thuiszorgproject KOESTER (Kinderoncologische Eenheid voor Specifieke Thuiszorg en Rehabilitatie). Het Liaisonteam bestaat uit een groep van 4 verpleegkundigen, de psychologen, artsen en sociale werkers van de afdeling en is verantwoordelijk voor de thuiszorg tijdens de curatieve, palliatieve en post-palliatieve fase. Dankzij dit project kunnen we een aantal kinderen verzorgen in hun vertrouwde thuisomgeving en vermijden we een ziekenhuisopname. De Liaisonequipe zorgt ook voor de palliatieve zorgen van niet-oncologische patiënten van andere UZ-afdelingen en andere instellingen. 03. Afdelingsgebonden informatie Medisch patiëntenprofiel Op de afdeling 5K12D worden kinderen met oncologische, hematologische en immunologische aandoeningen behandeld. veelvoorkomende oncologische diagnosen zijn: leukemie, lymfoom, hersentumor, nefroblastoom, neuroblastoom, bottumor, frequent voorkomende hematologische aandoeningen zijn: anemie, idiopathische trombopenie (ITP), hemofilie immunologische problemen zijn zeldzamer, maar worden ook op 5K12D behandeld, en dan frequent met een stamceltransplantatie. Onze patiënten zijn KINDEREN en vragen bijgevolg een specifieke aanpak. Patiëntveiligheid is volgens de wet op de verpleegkundige een B1 handeling en bijgevolg de unieke verantwoordelijkheid van de verpleegkundige. Enkele raadgevingen en aandachtspunten: SLUIT altijd DE BEDDEN van KLEINE KINDEREN wees VOORZICHTIG met INFUSEN EN CENTRALE KATHETERS OBSERVEER altijd AANDACHTIG, dit voorkomt veel onheil

5 Verpleegkundige zorgen en observatie Hygiënische maatregelen Als gevolg van de pathologie en de therapie van de hemato-oncologische patiënten is hier een strikte ziekenhuishygiëne van toepassing. Deze kinderen zijn vaak immuungedeprimeerd en lopen dus een sterk verhoogd risico op infecties. Inbreuken op de algemene ziekenhuishygiëne worden niet geduld!!! Ringen en andere juwelen zijn niet toegelaten Geen nagellak of gellish nagels Handen wassen en/of ontsmetten tussen elke patiënt Mondmasker bij verkoudheid en koortsblaas Andere infecties steeds melden Standaard ziekenhuis maatregelen zijn Handen wassen bij zichtbare bevuiling Handen ontsmetten met alcogel tussen de zorg van verschillende patiënten Handschoenen dragen bij contact met lichaamsvochten bv bloed, urine, braaksel, stoelgang, Enkel overjas/overschort bij kans op bevuilen Voor de kinderen met sterk verminderde weerstand gelden strengere voorzorgsmaatregelen - beschermende isolatie -kaart aan de deur (al dan niet in de isolatie-eenheid): Dragen van een mondmasker bij alle kinderen in isolatie, wanneer je de kamer betreedt. Aantrekken van overschoenen bij sterke bevuiling van de schoenen Sommige kinderen hebben extra beschermingsvoorzorgen nodig. Deze kaarten hangen aan het bed en de kamerdeur. Vraag aan de verpleegkundige welke voorzorgen er verwacht wordt. Observatie van de hemato-oncologische patiënt is van primordiaal belang Algemene lichamelijke observatie Prikplaatsen van infusen (Huid)bloedingen Controle van anale en vulvaire streek en alle huidplooien Hoesten Braken Temperatuur pols RR - Saturatie Mond Gewicht Observatie urine en stoelgang Rapporteer elke wijziging aan de verantwoordelijke verpleegkundige. De hygiënische zorgen moeten, meer nog dan bij andere patiënten, nauwkeurig en consequent worden toegepast. Let op de toepassing van mond- en tandhygiëne. Opvang van de kinderen en hun ouders We besteden zeer veel zorg aan de opvang en begeleiding van de kinderen en hun familie. Het team van psychologen, onderwijzend personeel, pedagogisch medewerkers, is samen met de artsen verplegend personeel en sociaal verpleegkundigen hiervoor verantwoordelijk. De ouders van elke nieuwe patiënt krijgen een informatie map. Deze bestaat uit een onthaalbrochure die samen met de verpleegkundige wordt overlopen. Nadien wordt deze map aangevuld met een brochure rond voeding, mondzorg, ontslag, naargelang van toepassing voor hun kind en de therapie. (Deze map ligt er ook ter inzage voor de studenten). Al heel vroeg betrekken we kind en ouder bij de voorbereiding van het ontslag d.m.v. raadgevingen in de Ontslagbrochure. Regelmatig organiseren we, intra- en extramuros, speciale evenementen: feestjes ter gelegenheid van Kerst- Nieuwjaar, carnaval, kampen, ado-weekends, bijeenkomsten voor ouders,. Voor de broers en de zussen (brussen) is er opvang voorzien in delieving op 0K12D van 9 uur tot 19 uur.

6 Dienstgebonden verpleegkundige aandachtspunten Behandelingsprofiel De behandeling van kinderkanker bestaat voornamelijk uit toediening van celremmende medicatie of cytostatica. Om nevenwerkingen van de cytostatica te beperken of te behandelen beschikken we over ondersteunende geneesmiddelen: antibiotica, antibraakmiddelen, bloedproducten (plaatjes, packed cells, immunoglobulines), TPN, corticoïden, Zeer veel geneesmiddelen dienen we intraveneus toe. Dit vereist terug een adequate perfusiepolitiek. Protocols in verband met perfusie, centrale katheters (Hickman en Port-a-cath, subclavia, jugularis, femoralis) liggen op de afdeling ter inzage of zijn elektronisch consulteerbaar via het documentenbeheersysteem op intranet. Chemotherapie wordt vaak gecombineerd met een chirurgische ingreep (verwijderen van tumor of metastase) of radiotherapie (vb. behandeling van bepaalde hersentumoren, ). Een aantal patiënten ondergaat een stamcelof beenmergtransplantatie. De behandeling van kanker zorgt voor vervelende bijwerkingen voor de patiënt. Deze variëren van misselijkheid, braken, spierpijnen, obstipatie, infectie, mondletsels, haaruitval tot afwijkingen in het bloedbeeld (trombopenie, neutropenie, anemie) en elektrolietstoornissen. Constante monitoring van de patiënten is dus noodzakelijk. Geneesmiddelen Het hoog verbruik van zeer dure geneesmiddelen en het veilig toedienen van gevaarlijke medicatie (cytostatica) vereist een nauwgezette organisatie. Informatie met betrekking tot de geneesmiddelen kunnen gevonden worden op het intranet. Als student vraag je hiervoor begeleiding aan je mentor. Studenten dienen de geneesmiddelen alleen maar toe in overleg met de verantwoordelijke verpleegkundige. Zwangere studenten worden, omwille van de risico s bij de manipulatie van cytostatica en ioniserende stralen, niet toegelaten. Chemotherapie De toediening van cytostatica verloopt volgens welbepaalde, nauwgezette en ingewikkelde protocollen, toegepast in verschillende kinderoncologische centra binnen en buiten Europa. Via het softwarepakket Chemopro krijgt de verpleegkundige een geprinte medische opdracht. Voorzorgsmaatregelen bij manipulatie van cytostatica De directie van het UZ Gent stelt dat het toedienen en manipuleren van cytostatica op een veilige manier moet gebeuren. Zij opteert voor Zero-expositie van cytostatica. Elke vorm van cytostatica blootstelling is te mijden. Maatregelen en procedures vind je op intranet (zoeken op veilig omgaan met cytostatica ), o.a. gebruik van speciale intraveneuze toedieningssets, handschoenen, nauwkeurig verwijderen van afval, Een krabsymbool aan de deur van de kamer duidt aan dat het kind chemotherapie krijgt of gekregen heeft en dat er bijzondere veiligheidsmaatregelen gelden. Apparaten Het meest gebruikte toestel op de afdeling is de perfusiepomp. Zij verzekert een nauwkeurige en veilige toediening van elke perfusie. Deze toestellen zijn zeer duur, manipuleer ze met zorg. Bij transport hang je de pompen altijd op aan de infuusstaander van het bed of de rolwagen. Op de afdeling gebruiken we spuitpompen voor nauwkeurige toedieningen van medicatie of bij patiënten met vochtbeperking. Bij elke bedpositie hoort een cardiovasculaire monitor voor het meten van hartslag, ademhaling, bloeddruk en zuurstofsaturatie. Visuele en auditieve alarmen krijg je via de monitor, de monitorcentrale (in het onthaal) of via de nursecall op de smartphone van het centraal oproepsysteem. In elke kamer is er een oproepsysteem voorzien (Televic). Deze oproepen komen terecht op een smartphone, waarbij elke verpleegkundige in eerste instantie enkel die oproepen krijgt van haar toegewezen patiënten. Bij een assistentie-oproep komt de oproep onmiddellijk door bij alle verpleegkundigen. Elke kamer heeft ook een (blauwe) reanimatieknop, waarbij het medisch team van intensieve zorgen onmiddellijk wordt opgeroepen.

7 04. Stage-informatie Dienstgebonden stage-informatie De eerste stagedag word je om 8u aan het Studentenloket (ingang 12 route 1513) verwacht en ten laatste om 9u, in werkkledij UZG, op de afdeling. Je meldt je aan op het secretariaat. Je krijgt dan uitleg over de afdeling en je individuele doelstellingen. Daarna volgt een rondleiding op de afdeling en belichten we nog eens de aandachtspunten uit deze brochure. Je ontvangt ook een sleutel van een locker, een keytag en een thermometer, deze geef je op de laatste stagedag terug af aan de adjunct-hoofdverpleegkundige. Er wordt van jou als student verwacht dat je zelf veel vragen stelt tijdens de stage, je kritisch opstelt en zelf je leerproces in handen neemt. Werkverdeling Aan de hand van de werkverdeling kan je nagaan welke patiënten je samen met een verpleegkundige en eventueel kinderverzorgster verzorgt. De werkverdeling ligt in het onthaal. Die lijst bevat ook nog enkele andere gegevens die belangrijk zijn om een eerste indruk te krijgen van de patiënten die je toegewezen krijgt. De verantwoordelijke verpleegkundige overhandigt je een smartphone waarmee je oproepen kan ontvangen. Dit toestel registreert de belletjes en andere nurse-calls die het centraal oproepsysteem uitzendt. Vergeet niet om na je dagtaak het toestel terug te plaatsen in het oplaadrek. Stageplanning De adjunct-hoofdverpleegkundige maakt de uurroosters op. Het is wenselijk als je vooraf via doorgeeft op welke dagen je geen stage kan lopen omwille van les en op welke dagen je een bepaalde shift wenst. Graag altijd vermelden of je nog weekends of nachten moet doen en hoeveel uren/dagen je moet doen volgens jouw school. De adressen vind je achteraan in deze brochure bij de contactgegevens. Je krijgt een uurrooster en je wordt toegewezen aan 2 à 3 mentoren. Bij het opmaken van de uurroosters houden we rekening met de uren van de toegewezen mentor(en) en zoveel mogelijk ook met jouw wensen. Eventuele aanpassingen van deze planning kunnen gebeuren na overleg met de adjunct-hoofdverpleegkundige. Uren vroegdienst: 6.45u-14u45 laatdienst: 14.15u-22.15u nachtdienst: 22-7u Je kan zowel patiënten verzorgen op hospitalisatie, als op isolatie en eventueel op dagkliniek. Kom je als studenten voor de stage Koester (specifieke stage), dan werk je enkel dagdiensten (8.30u-17u, 30 middagpauze) op de dagkliniek. Op die manier kan je vlot uit de zorg worden gehaald om mee te gaan op huisbezoek met de verpleegkundigen van het Liaisonteam. Je meldt je dagelijks aan bij de verpleegkundigen van Koester om te horen of er de dag nadien huisbezoeken zijn en of je mee kan. Als er een psychologe of andere collega mee moet op huisbezoek, dan kan je als student niet mee, omdat dit te belastend is voor het kind en/of de ouders in een thuissituatie. Stagedag Je komt op tijd op de afdeling waar je kennismaakt met je mentor. Samen bekijk je de planning en de toegewezen patiënten. Na de overdracht beginnen jullie aan de zorgopdrachten. Op de eerste stagedag met een van je mentoren overloop je de doelstellingen die je wil bereiken. Op het einde van iedere stagedag bied je je feedbackfiche aan. Je schrijft eerst een kritische zelfreflectie neer waarna de mentor kan aanvullen. Het is altijd de bedoeling dat je zelf verantwoordelijkheid opneemt in je leerproces. In grote lijnen moet je altijd de diagnose kennen van de kinderen die je verzorgt. Wanneer je medicatie toedient, moet je altijd navragen of opzoeken waarvoor deze dient, alvorens je de kamer binnengaat. Indien je bij andere patiënten dan diegene die aan jou en je mentor zijn toegewezen zaken gebeuren die je graag wil meevolgen, dan mag je dit navragen bij je mentor of de adjunct-hoofdverpleegkundige (bv. meevolgen van de

8 operatie van het plaatsen van een Hickmankatheter, toedienen van stamcellen, ) Het elektronisch verpleegdossier (EVD) Vóór de start van de stage doorloop je de e-learningmodule via de website ( om je de belangrijkste toepassingen van het dossier eigen te maken. Na het afleggen van een test ontvang je een persoonlijke toegangscode. Soms krijg je die code al op de eerste stagedag via het studentenloket. Het verpleegdossier is het document bij uitstek om alle verpleegkundig relevante informatie van de patiënt in te verzamelen. In principe vindt men hier voldoende informatie voor de stageverslagen. Ook de medicatie wordt elektronisch voorgeschreven en geregistreerd. Als student mag je het zorg- en behandelplan zelf invullen na de verzorging en mag je medicatie aanduiden als toegediend, eens je de procedure goed beheerst. Elke verpleegkundige beschikt in zijn zorgwagen ook over een papieren restdossier, waar de papieren uitprint van de chemokuren in wordt bewaard. Einde stage Op het einde van de stageperiode nodigen wij je uit voor een mondelinge evaluatie bij de adjuncthoofdverpleegkundige. Hier peilen we naar de kennis die je tijdens deze periode verworven hebt. Er worden geen theoretische examenvragen gesteld, maar wel enkele vragen naar opgedane kennis tijdens de stage, bv. v. Wat is het verschil tussen de verschillende pediatrische infuusoplossingen Ped1-2-3? Welke bijwerkingen heb je gezien van de cytostatica? We informeren eveneens naar jouw ervaringen. Maak tijdig een afspraak met de adjunct-hoofdverpleegkundige voor het einde van de stage. Als voorbereiding van de eindevaluatie vul je zelf de kolom student in van de eindevaluatiedocumenten van het UZ Gent. We werken enkel met deze documenten, niet met de specifieke documenten van je school! De ingevulde eindevaluatie geef je dan af aan de mentor met wie je het meest mee hebt samengewerkt, zodat hij/zij de kolom mentor kan invullen. De adjunct-hoofdverpleegkundige neemt samen met je mentoren de mondelinge en neergeschreven feedback en evaluatiepapieren door als voorbereiding op het eindgesprek. Specifieke leerpunten van de afdeling Verpleegtechnische handelingen: Veel voorkomende technieken zijn o.a.: Aan- en afsluiten van de Hickman, poortkatheter Verbandzorg bij een centrale katheter (Hickman, poortkatheter, subclavia, ) Assisteren bij beenmergpunctie (*) Assisteren bij lumbale punctie (*) Bloedafname via katheter of perifeer infuus Toedienen van bloedproducten, immunoglobulines Toedienen van sondevoeding, medicatie dmv bijhorende pompen Plaatsen van maagsonde Voorbereiding op diagnostische onderzoeken: CT scan NMR (Nucleaire Magnetische Resonantie) Isotopenscan RX Echo (*) De kinderen krijgen bij de uitvoering van korte pijnlijke ingrepen (beenmergpunctie, lumbaalpunctie,...) een analgo-sedatie met lachgas (Kalinox ). Dit verhoogt in belangrijke mate het fysisch en psychisch comfort van de patiënt. Inzicht krijgen in de verschillende diensten: hospitalisatie-isolatie-dagkliniek. Kennismaking met de pre- en posttransplantatiefases bij stamcel/beenmergtransplantatie. Omgaan met kinderen met een chronische ziekte en hun ouders. Het overgrote deel van de patiënten zijn kinderen met kwaadaardige aandoeningen (leukemie en vaste tumoren). Interessante en begrijpbare informatie over deze aandoeningen zijn moeilijk te vinden tenzij in volgende werken:

9 Literatuur KINDEREN EN KANKER H. Berend (red) - Uitg. Meppel Boom - ISBN KINDERONCOLOGIE Dr. P.a. Vôute - Uitg. Bohn Stafleu Van Loghum - ISBN Organisaties Kom Op en de Vlaamse Liga tegen Kanker Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker. Cure for kids V.Z.W. Kinderkankerfonds Contactgegevens Pediatrische Hemato-Oncologie en Stamceltransplantatie Prinses Elisabeth Ziekenhuis 5 e verdieping (5K12D) (secretariaat) (adjuncten) phohosp@uzgent.be De afdeling Pediatrische Hemato-Oncologie en Stamceltransplantatie heet je van harte welkom en wenst je een aangename en leerrijke stageperiode!