Jaarverslag

Transcriptie

1 Jaarverslag Etienne Sabbelaan Kortrijk - Belgium T F info@flandersinshape.be Project

2 Jaarverslag

3 maakt werk van West-Vlaanderen index voorwoord Voorwoord_05 Wat kan Flanders Inshape voor je doen?_06 Service Design_08 Advies & Coaching_10 Kennistransfer_17 Projecten_25 Team_32 Slotwoord_34 Raad van Bestuur_35 Foto Chak Lopez Stille kampioenen zorgen voor groei Champion zijn is plezant, ook hidden champion. Volgens Professor Hermann Simon zijn de hidden champions essentieel voor de economie. Het zijn sterke ondernemingen, Europees marktleider of wereldwijd top-drie speler in hun nichemarkt, vaak middelgrote bedrijven met een lokaal aandeelhouderschap. Hoewel geen twee hidden champions hetzelfde zijn, vertonen de bedrijven opvallend gelijkaardige kenmerken: leiderschap, mondialisering, voortdurend innoveren, gemotiveerd personeel, sterk inzetten op technologie, jobs creëren Zij zullen voor groei zorgen, niet de grote concerns. Colofon Redactiecoördinatie: Marianne Verkest en Maka De Lameillieure Lay-out: Inge Cornelis, Drukwerk: Drukta Fotografie: Marc Wallican Uit een onderzoek van Voka in samenwerking met Simon-Kucher & Partners blijkt dat ook onze regio een groep hidden champions rijk is. Ondermeer DesleeClama, Van de Wiele, Christeyns, Melexis, Atos Engineering, Devan Chemicals en Vlassenroot behoren tot de lijst van gedetecteerde stille kampioenen. Ook LVD Group is zo n hidden champion. Met productievestigingen in België, Frankrijk, de VS, Slovakije en China maken wij high-end mechatronicaproducten voor de wereldmarkt. Net als bij de andere stille kampioenen gaat het echter niet alleen over de producten op zich. Wij realiseren vooral toegevoegde waarde via onze service. We leiden het personeel van onze klanten op en proberen het gebruik van onze complexe machines zo eenvoudig en gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. Wij slagen erin om technologie en gebruikerscomfort perfect te combineren, dat is echt user centred design. De basis van onze innovatiestrategie is het contact met de klant, de inschatting van zijn behoeften op korte, middellange en lange termijn om de productiviteit en flexibiliteit te verhogen. Ons technologisch leiderschap vloeit ondermeer voort uit het feit dat wij onze eigen sturingen ontwikkelen en daarnaast parameters van de klanten gebruiken bij onze ontwikkeling. Wij werken regelmatig samen met universiteiten in binnen- en buitenland. Ons aantal werknemers neemt toe en bovendien zijn het mensen met hogere kwalificaties. De doelstelling is om technologisch leiderschap op termijn om te zetten in duurzaam marktleiderschap. Dat lijkt intussen aardig te lukken. Wij hopen dat ook andere Vlaamse ondernemingen deze doelstelling in hun marktsegment kunnen waarmaken en bijdragen tot de groei van onze economie. Flanders Inshape kan hen in elk geval op weg helpen met ondermeer service design en een user centred aanpak. Wij weten dat het werkt. Carl Dewulf, President & Managing Director LVD Company n.v. Voorzitter Flanders Inshape 04_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _05

4 Wat kan Flanders Inshape voor je doen? Flanders Inshape initieert (onderzoeks)projecten op vraag van Vlaamse ondernemingen en in het kader van Design Platform Vlaanderen. Het doel van deze projecten is om industrieel relevante kennis en tools te ontwikkelen en deze naar de ruimst mogelijke doelgroep te verspreiden. Flanders Inshape organiseert langlopende opleidingen (cross-company of inhouse) en sector- en bedrijfsoverschrijdende netwerken: workshops, studiedagen, conferenties, inspiratie- en informatiemomenten. Flanders Inshape biedt advies en coaching op het vlak van product- en serviceontwikkeling, designtools en designmanagement: Product- en serviceontwikkeling: productontwikkelingsaudit, service design scan, lean productontwikkeling Designtools: User Centred Designtools voor product- en serviceontwikkeling voor B2B en B2C, lead users, user innovation, technology to product, ideeëngeneratie, business model generation voor B2C en B2B Designmanagement: designproces, designresearch, designbriefing voor interne en externe opdrachten, service design, design thinking 06_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _07

5 Service Design De Service Design scan van Flanders Inshape Wat is Service Design? Service Design is een ontwerpdiscipline die de designmethodiek inzet om nieuwe, waardevolle diensten te ontwerpen en bestaande diensten te verbeteren. Service Design gaat over het ontwikkelen van een dienstverlening met meerwaarde voor je klanten en gebruikers. Deze meerwaarde vertaalt zich in een hogere omzet en tevreden klanten. Service Design is het proces om ervaringen te verbeteren tijdens verschillende interactiepunten op verschillende tijdstippen. Dankzij Service Design kun je hogere marges halen en je klantenervaring verbeteren door naar alle interacties tussen klant en organisatie te kijken en na te gaan waar, wanneer en hoe diensten waardevoller kunnen worden gemaakt voor je klanten en gebruikers. Bedrijven die een buitengewone dienstverlening aanbieden of hun klanten een bijzondere ervaring laten beleven, weten heel goed wat de value proposition van de dienstverlening is. Ze weten precies welke ervaring ze de klant willen bieden. De visie op dienstverlening is het kloppend hart van de onderneming. Het hebben van een unieke, inspirerende en ambitieuze visie op dienstverlening is cruciaal voor het ontwerpen van de verschillende interactiemomenten met de klant en om tijdens het ontwerpproces moeilijke keuzes te maken en knopen door te hakken. Met een Service Design scan wil Flanders Inshape je een beeld geven van hoe je vandaag scoort op het gebied van Service Design. Op basis van een vragenlijst krijg je inzichten op het vlak van: betrokkenheid van klanten of gebruikers, cocreatie, gebruikersgerichtheid, aandacht voor de omgeving waar diensten geleverd worden, de verschillende interacties met de klant, het verhaal dat je als bedrijf vertelt, de middelen die je ervoor inzet, enz. Naast de principes uit het boek This is Service Design Thinking van Marc Stickdorn, heeft Flanders Inshape twee bijkomende assen gedefinieerd die ook bepalend zijn voor het succesvol toepassen van Service Design. Zowel een visie op dienstverlening, als voldoende tijd en middelen investeren om deze visie te realiseren zijn cruciaal. Na het gesprek met de expert van Flanders Inshape ben je heel wat wijzer over hoe je op vandaag diensten ontwikkelt voor jouw klant. Service Design opleidingen In samenwerking met partners zoals Voka, Innovatiecentra en Unizo lopen er een aantal Service Design opleidingen, opgesplitst in verschillende sessies over een aantal maanden. Dit geeft de deelnemers de kans en de nodige tijd om tijdens de opleidingsperiode al een aantal tools toe te passen om hun dienstverlening te optimaliseren. Zie ook pag. 21 en pag. 26. Service Design Network Om je nog meer te motiveren en te inspireren om Service Design toe te passen hebben we naar buitenlands voorbeeld het Service Design Network opgericht voor Vlaamse bedrijven en organisaties. Lidmaatschap is gratis en biedt heel wat voordelen zoals korting op de deelnameprijs voor events en toegang tot kennis en tools die jou anders heel wat tijd kosten om zelf uit te zoeken. Ga naar en word gratis lid. De figuur geeft een beeld van de mate waarin een organisatie de principes, tools en methodes op het vlak van service design toepast. 08_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _09

6 INNOVATIETRAJECTEN ADVIES & COACHING ADVIES, BEGELEIDING & COACHING OP MAAT VOOR INNOVATIETRAJECTEN ONDERNEMINGEN EN ORGANISATIES IN DIVERSE SECTOREN VOOR KMO S, STARTENDE ONDERNEMERS, GROTE BEDRIJVEN EN ORGANISATIES OPBOUW VAN INTERNE KENNIS IN BEDRIJVEN ZELF LEREN TOEPASSEN VAN DESIGNTOOLS EN METHODES 2013: 75BEDRIJVEN kregen individueel advies 95%van deze bedrijven waren KMO s 37BEDRIJVEN doorliepen een lang innovatietraject 81% van deze trajecten werd uitgevoerd in samenwerking met dienstverleners 30 nieuwe producten, diensten en processen zijn ontwikkeld als resultaat van de adviesverlening 90% van de ondernemers was tevreden tot zeer tevreden over de begeleiding door Flanders InShape en de externe experten LEO PAPER PRODUCTS - ECO CHIQUE PACKAGING Edmire, Leo Luxe en Flanders Inshape werkten samen om ecologische verpakkingsconcepten te ontwikkelen die Leo Luxe helpen om hun positionering als innovatieve verpakkingsproducent te versterken. Er werd een traject uitgeschreven om enerzijds te achterhalen welke karakteristieken gebruikers als ecologisch percipiëren, en anderzijds hoe deze karakteristieken versterkt kunnen worden. Na tal van interviews en observaties met interne en externe stakeholders en een uitgebreid materiaalonderzoek werd een aantal concepten ontwikkeld. Door middel van rapid prototyping konden de concepten getoetst worden met de stakeholders en vervolgens is het ontwerp geoptimaliseerd. Het project resulteerde in een collectie van verpakkingsconcepten die Leo Luxe in staat stellen om bestaande klanten te inspireren en nieuwe klanten te overtuigen van de mogelijkheden van papier. Het project kwam in slechts 4 maanden tot stand, wat een interessante return on investment met zich meebrengt. Na enkele meetings hadden we al concrete prototypes waardoor er zeer snel samples geproduceerd konden worden voor de beurs in Amsterdam. De commentaren waren bijzonder lovend en vermoedelijk zal dit in een concreet order resulteren. Jan Van Gijsel, Managing Director Leo Paper Products Europe _JAARVERSLAG JAARVERSLAG _011

7 INNOVATIETRAJECTEN DURLET BRENGT DE NODEN VAN DEALERS EN EINDKLANTEN IN KAART Als het op sterke merken en solide bedrijven in de Vlaamse meubelsector aankomt, kom je al snel bij het Izegemse meubelbedrijf Durlet terecht waar sinds 1966 de derde generatie de lijnen uitzet. Durlet is van oudsher een designgedreven onderneming. Het is echter niet omdat je al jaren goed bezig bent, en een bewezen track record in de markt kunt voorleggen, dat je op je lauweren mag rusten, en dus zoekt zaakvoerder Anton Vanzieleghem bewust het klankbord van buitenaf. Dat gebeurt ondermeer door een intensief contact met het dealernetwerk, via nauwe relaties met de ontwerpwereld, bijvoorbeeld als bestuurder binnen de Stichting Interieur, en als bezoeker aan evenementen van o.a. Flanders Inshape. Het meubelbedrijf heeft en dit is vrij algemeen voor de meubelsector een waardeketen, waarin de geproduceerde meubelen via een dealer bij de eindgebruiker terecht komen. Het contact met de eindklant verloopt dus meestal via de dealer. Gelukkig hebben Durlet en de dealers een gedeeld doel: succesvolle producten leveren aan tevreden klanten. Tegelijk is er de paradox om met behulp van de input van externe designers producten te ontwikkelen die niet louter marktgedreven zijn maar ook eigen aan de identiteit van Durlet. De uitdaging voor het bedrijf bestaat erin deze werelden met elkaar te verzoenen. Samen met Flanders Inshape stelde Durlet een begeleid traject op om via interne workshops binnen de verkooporganisatie en externe workshops hun zicht op de noden van zowel dealer als eindklant te versterken. Waarom deed Durlet voor dit traject een beroep op Flanders Inshape? Als je in een sector zoveel ervaring hebt als Durlet, is objectiviteit bewaren om jezelf en je producten te beoordelen een uitdaging; de bedrijfsbril is nooit ver weg. Een beroep doen op ondersteuning voor dergelijke processen is alleen al om die reden een verrijking. De samenwerking met Flanders Inshape was waardevol, omdat het heeft geholpen een aantal zaken betreffende hoe Durlet met ontwerpen omgaat scherper te stellen, meer focus te geven, zegt Anton Vanzieleghem, die momenteel bezig is de inzichten te verwerken in briefings voor de volgende generatie producten _JAARVERSLAG JAARVERSLAG _013

8 INNOVATIETRAJECTEN OBSERVATIE BIJ BEAULIEU TECHNICAL TEXTILES Beaulieu International Group is een gerenommeerde groep met hoofdkantoor in België en bestaat uit drie business units: Flooring Solutions, Granules en Engineered Products, waar Technical Textiles deel van uit maakt. De Beaulieu International Group voert innovatie hoog in het vaandel en is vast besloten te blijven investeren in kennis en competenties. In de vestiging te Kruishoutem klopt het R&D-hart van de groep. Een van de productcategorieën die Beaulieu Technical Textiles (BTT) aanbiedt, is het biologisch afbreekbare agrotextiel Ökolys. BTT is wereldwijd marktleider in de productcategorie anti-onkruiddoeken, in de volksmond ook wel bekend als worteldoeken. Uniek aan de biologisch afbreekbare variant is dat hij door een slim samenspel van chemie en ecologie als het ware verdwijnt in de natuur. Het gronddoek helpt de aanplantingen een vliegende start te geven door het gevecht tegen onkruid te winnen, en verdwijnt eens deze functie volbracht is. Blijven innoveren vergt inzicht, en een van de plaatsen waar het inzicht in het geval van gronddoeken letterlijk voor het oprapen ligt is op de werf. Gebruiksonderzoek bij (eind)klanten en belangrijke actoren in de waardeketen is een waardevolle bron van inzicht die kan leiden tot verdere productinnovaties en nog meer waarde en onderscheidend vermogen. Beaulieu Technical Textiles betrok Flanders Inshape in een leertraject waarin deelnemers uit diverse divisies van de organisatie op echte werven, van private tuinaanleg tot meer uitgebreide projecten in openbare aanbestedingen, letterlijk met de laarzen aan in de klei gingen kijken hoe en door wie hun producten gebruikt worden, en waar hier problemen en kansen liggen. Na deze observaties werden enkele honderden bekomen inzichten in affiniteitsdiagrammen verwerkt. TECHNOLOGIEVERKENNING: BETONNEN EET- EN DRINKBAKKEN VOOR PAARDEN Cheval Fatal wilde de mallen voor het gieten van betonnen eet- en drinkbakken voor paarden optimaliseren. Omdat ze nog niet beschikten over de juiste productietechniek voor het afgieten van de bakken met een juiste en gewaarborgde kwaliteit en er nog vragen waren over bijzondere aspecten van het productieproces liet Cheval Fatal in 2013 via Flanders Inshape een KMO-portefeuille technologieverkenningsstudie uitvoeren i.s.m. Moebius Design. Belangrijke aandachtspunten waren onder andere: het vermijden van luchtinsluitsels, goede oppervlaktekwaliteit, voldoende sterkte rondom inserts en een homogene inkleuring. Ook vragen rond de noodzaak van ontluchters/ opkomers, de opdeling van de mal voor een vlotte ontkisting met een minimum aan zichtbare naden en andere technische aspecten kwamen aan bod. Daarom was het noodzakelijk om een proces-fmea uit te voeren voor het volledige giet- en fabricageproces. Daarnaast is een grondige analyse doorgevoerd om zicht te krijgen op het optimale aantal mallen: investeringskost t.o.v. batchgrootte. Verder is er ook onderzocht welke additieven geschikt zijn om de gietbaarheid te verhogen, de uitharding te versnellen, de kleuring homogeen te maken en de noodzaak van trillen of zelfverdichtend beton. Het einddoel van de studie is een stabiel gietproces met maximale output, minimale uitval, optimale cyclustijd en constante kwaliteit. De resultaten? Op korte termijn werd vooral ingezet op verbeterde communicatie over de producten naar de verschillende marktsegmenten. Een doe-het-zelver heeft immers een ander type informatie nodig dan een grote tuinaannemer. Op langere termijn zullen de inzichten meegenomen worden in de briefings voor het ontwikkelen van nieuwe producten _JAARVERSLAG JAARVERSLAG _015

9 KENNISTRANSFER KENNIS OVER PRODUCT- EN DIENSTONTWIKKELING EN DESIGN VERSPREIDEN NAAR DOELGROEPEN SAMENWERKING MET DIVERSE PARTNERS SEMINARIES, CONFERENTIE, WORKSHOPS, THEMADAGEN, DESIGN SUMMIT, LERENDE NETWERKEN, LEZINGEN, EVENTS, INSPIRATIEMOMENTEN INHOUSE OPLEIDINGEN VOOR BEDRIJVEN EN ORGANISATIES 2013: CA.1300DEELNEMERS OP DIVERSE EVENTS EN OPLEIDINGEN CA. 70%van de deelnemers waren KMO s VOOR DEZE OPLEIDINGEN EN EVENTS WERKTE FLANDERS INSHAPE SAMEN MET 63VERSCHILLENDE ORGANISATIES 016_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _017

10 CONFERENTIE 'WHAT IF YOU REALLY KNEW YOUR CUSTOMER?' Negen straffe madammen uit binnen- en buitenland kwamen op 7 november naar de Vooruit in Gent om te laten zien hoe je meerwaarde voor je klanten kunt creëren. Meerwaardecreatie is een strategische keuze. Innovatieve bedrijven hanteren een gebruikersgerichte aanpak in hun productontwikkeling, in hun HR management, in hun team, kortom in de hele bedrijfsvoering. En dat werpt vruchten af. De internationale keynotesprekers Annemie Ress en Iréne Stewart Claesson deelden hun expertise met het voltallige publiek. Tijdens parallelle inspiratiesessies lieten de deelnemers zich inspireren door de experts die een gebruikersgerichte aanpak vanuit diverse perspectieven belichtten. De straffe man die alles en iedereen aan elkaar kon linken was Jo Libeer, Gedelegeerd Bestuurder van Voka. De kleurrijke muzikanten van Orchestre International du Vetex zorgden voor vrolijke zaalwissels en de deelnemers kregen volop kans om van gedachten te wisselen tijdens de diverse netwerkmomenten. Don t force innovation. Instead create an environment that gives it the best chance of flourishing. Communicate, communicate, communicate... and yes, do so frequently and with care. Communication is the key to innovation. Innovation should be a habit, an ongoing process to drive value creation across the business. Annemie Ress, PurpleBeach. Op vind je een compilatiefilmpje van het event en kun je de presentaties van de straffe madammen downloaden. The industry is in transition. What does it ask for? Start in a user context, not with the product. Invest more in the pre-development phases and include humanistic competence. Design is not just a result. It s a method for human centered innovation. Iréne Stewart Claesson, LOTS design. Ik denk dat daarin precies de grootste uitdaging voor leiderschap zal liggen: hoe zullen we erin slagen om mensen als gebruikers of als deelnemers in een industrieel proces in de dingen die ze doen en gebruiken een zingeving te geven die hen rijker maakt en die veel verder gaat dan de pure nutsredenering? Jo Libeer, Gedelegeerd Bestuurder Voka. 018_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _019

11 Kennistransfer in het onderwijs Dat kennis verspreiden een belangrijk deel van de missie van Flanders Inshape is, wist je al. Hoewel we hiervoor de meeste pijlen richten op de Vlaamse bedrijven, hebben we ook sinds de oprichting van Flanders Inshape een nauwe band met het onderwijs, zoals in het project Link, een project dat via service design de band tussen onderwijs en bedrijfsleven wil versterken. We geven echter ook les. Meer nog: doceren binnen het (ontwerp)onderwijs in Vlaanderen is een belangrijke activiteit voor Flanders Inshape. Je zou misschien verwachten dat we uitsluitend les zouden geven binnen de gevestigde ontwerpopleidingen. Wij vinden het echter zeer belangrijk om in niet-ontwerpopleidingen aanwezig te zijn. Op deze wijze kunnen we design thinking en designmanagement skills integreren in bestaande opleidingen van bijvoorbeeld de ingenieurs van de Master Kunststofverwerking bij KU Leuven Kulab Campus Oostende, of bij de gastcolleges in de Vlerick-opleidingen Masters in Marketing Management in Gent & fulltime MBA in Leuven. Misschien zit hier nog wel de grootste hefboom voor verandering in Vlaanderen: niet iedereen hoeft per se een ontwerper te zijn. Als maar genoeg mensen in bedrijven begrijpen wat de mogelijkheden van het vakgebied zijn en hier de juiste omstandigheden voor helpen creëren, zijn we ervan overtuigd dat de toekomst van ontwerpend Vlaanderen verzekerd is. KENNISTRANSFER MET VOKA Met onze kennis willen we zo veel mogelijk ondernemers bereiken om hen te ondersteunen in de moeilijke zoektocht naar meerwaarde in product en dienst. We zijn dan ook continu op zoek naar podia waar we, in samenwerking met verschillende partners, de bij Flanders Inshape aanwezige kennis kunnen verspreiden. Eén van de belangrijkste en meest succesvolle partnerschappen is de samenwerking met Voka. Al jaren hebben we bijvoorbeeld een succesvolle samenwerking met Voka West-Vlaanderen, ondermeer voor Lerende Netwerken. Naast de Businessclub Innovatie, waar we samen met Deloitte en Voka onze schouders onder zetten, bleek vooral ook het Service Design Lab een schot in de roos. Na meerdere succesvolle edities van deze opleiding Service Design bij Voka West-Vlaanderen in 2012 en 2013, werd dit traject nu opgenomen in de Innovatieacademies en in 2014 uitgerold over heel Vlaanderen. Zo zijn we momenteel ook aan de slag bij Voka Limburg en staan Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant op de planning. Het Voka-netwerk van gedreven ondernemers is een dankbare en uitdagende omgeving om (voor) te werken. Wij kijken dan ook uit naar nog meer fijne projecten in de toekomst en houden eraan specifiek de fans van het eerste uur bij Voka West-Vlaanderen te danken voor het vertrouwen. De Innovatieacademies zijn een initiatief van Flanders DC en het innovatiecentrum. Daarnaast trachten wij de inzichten uit onze onderzoeksprojecten ook door te geven aan ontwerpopleidingen zoals Universiteit Antwerpen, opleiding productontwikkeling, aan de UGent bij de masters PO in Kortrijk, en als volwaardig gastdocent aan Howest, waar we samen met de docenten een twaalfweekse cyclus Human centred design hebben opgezet in de richting product en gebruik. Bovendien is ons boek Cecilia s keuze, ontwerpen met meerwaarde op basis van gebruikersinzichten een veelgebruikt handboek in opleidingen aan bijvoorbeeld de TU Delft en de postacademische vorming van de KU Leuven, waar zowel Flanders Inshape als de coauteurs een inhoudelijke bijdrage leveren aan het postgraduaat Mens-Machine-Interactie. Innovatieacademie Scoren met Service Voka West-Vlaanderen 020_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _021

12 EVENTS IN HET KADER VAN DESIGN PLATFORM VLAANDEREN SHAPING MATTER Shaping Matter was een nieuw initiatief van Design Platform Vlaanderen ter gelegenheid van de Week van het Ontwerpen eind juni De tentoonstelling rond innovatieve materialen en verbindingstechnieken toegepast in producten toonde regionale innovaties, afgewisseld met inspirerende voorbeelden uit omringende landen. Chris Lefteri, een internationale referentie inzake materialen en ontwerp en auteur van diverse inspirerende boeken, opende de expo met een boeiende keynote. Alweer een perfecte gelegenheid om inspiratie op te doen en om bedrijven en ontwerpers te ontmoeten. PROJECTEN Flanders Inshape initieert zelf (onderzoeks)projecten en is ook partner in andere projecten. In 2013 werden verschillende types projecten opgestart, verdergezet of afgesloten: Design Fusion Thomas Vandewal-10 PROTOTYPING EVENT PUBLIC DAY Prototyping Event, een initiatief van Howest Industrial Design Center, bracht tijdens de Week van het Ontwerpen spelers uit de industrie, ontwerpers en geïnteresseerden samen rond prototyping in het ontwerpproces, additive manufacturing, 3D printing, nieuwe materialen, innovatieve verbindingen en virtuele tools. Design Platform Vlaanderen maakte het voor een breed publiek van ontwerpers, ondernemingen, studenten en geïnteresseerden mogelijk om innovatieve verbindingstechnieken van materialen en entiteiten te ervaren in een aantal hands-on workshops en inspirerende lezingen. Ook Flanders Inshape verzorgde een workshop op dit event in de Budafabriek in Kortrijk. DESIGN FUSION 2013 Wat is de maatschappelijke relevantie van design? Welke rol kunnen ontwerpers spelen in onze samenleving? Wat zijn nieuwe vormen of benaderingen van design zoals human centred design, social design of cocreatie design? Sprekers John Thackara, Jane Chen, Liz Sanders en Michel Bauwens brachten hun visie over deze thema's op Design Fusion, de jaarlijkse designhoogmis van Design Platform Vlaanderen, op 14 december in C-mine in Genk. Het was een unieke kans om internationaal toonaangevende sprekers uit de designwereld live te ontmoeten in het kader van de designtriënnale Conflict & Design. Eigen projecten in samenwerking met partners Onderzoeksprojecten: User Centred Design in Business-to-Business context Cadans: Een CAD platform voor 3D Statistisch-Antropometrisch Ontwerpen Lean Product Development Ontwerpen voor kleine series SIMON: Simultane ontwikkeling van product en business model SM4UI: Social Media for User Innovators Peterschapsproject: Unizo: Klantgericht ondernemen Design Platform Vlaanderen Flanders Inshape is een van de oprichtende partners in Design Platform Vlaanderen. We engageren ons in deze projecten: Langlopende opleiding GROW Designmanagement Cross-Company & Cross-Agency Mobilotoop OpenCareLab PROJECT VOOR STARTERS Creatieve Link 022_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _023

13 PROJECTEN Eigen onderzoeksprojecten in samenwerking met partners In de onderzoeksprojecten van Flanders Inshape worden designgedreven innovatieprincipes, methodieken en tools ontwikkeld. Op deze manier dragen wij bij tot de Europese en Vlaamse ambitie om de competenties (kennis, vaardigheden en attitude/bewustwording) met betrekking tot designgedreven innovatie te verbeteren zowel bij ondernemingen, als bij kennisinstellingen, dienstverleners, sectorfederaties en andere intermediairen. USER CENTRED DESIGN IN EEN BUSINESS-TO-BUSINESS CONTEXT IS EIGENLIJK STAKEHOLDER CENTRED'' De meerwaarde van User Centred Design (UCD) in een Business to Consumer (B2C) context is al vaak aangetoond. Maar hoe zit het met ondernemingen in een Business to Business (B2B) omgeving? Het onderzoeksproject 'UCD in B2B focust op ondernemingen die in een Business to Business omgeving actief zijn. Tussen de marktbenaderingen B2C en B2B bestaan heel wat verschillen. Zo bereikt B2B bijvoorbeeld vaak niet rechtstreeks de eindklant, maar een ander type klanten die deel uitmaken van de waardeketen. In een B2B omgeving is het moeilijker uit te maken met wie te spreken om de klantenervaring, de customer experience te begrijpen: anders dan bij B2C zit de gebruiker niet in 1 persoon vervat (gebruiker, beslissingsnemer, aankoper, onderhoud ). Het project is begin 2013 gestart en loopt over anderhalf jaar. Het onderzoeksproject heeft uiteraard een User Centred-aanpak, waarbij verscheidene ondernemingen uit textiel-, metaal- en andere sectoren worden betrokken. Zo zijn explorerende interviews uitgevoerd met bedrijven en experten en zijn er een aantal concepten getest om organisaties meer te oriënteren op User Centred Design. Hieruit zijn heel wat inzichten ontstaan over UCD in het B2B landschap. Er bestaan verschillende manieren om UCD toe te passen omdat er net zoveel stakeholders zijn in de hele waardeketen, en omdat de focus kan liggen op zowel het ontwerpen van het product als de bijhorende dienst. In het project werden op verschillende tijdstippen kennisevenementen georganiseerd en daarnaast volgen medio 2014 nog een aantal scenario s en een stappenplan als output van dit onderzoek. De verschillende scenario s beschrijven hoe User Centred Design in een B2B context kan worden toegepast. Het stappenplan zal ondersteuning bieden om met een aantal werknemers uit het bedrijf, en eventueel een externe ontwerper, te beslissen waar de scope voor UCD in het volgende ontwerptraject ligt. Dit stappenplan wordt in de laatste fase van het project tijdens workshops nog uitvoerig getest met bedrijven. Nieuwe onderzoeksprojecten In 2013 zijn volgende projecten goedgekeurd die in 2014 zullen uitgevoerd worden binnen de eigen onderzoeksmiddelen: Cadans: Een CAD platform voor 3D Statistisch- Antropometrisch Ontwerpen Het project heeft tot doel om statistische vormmodellen te implementeren in een CAD-omgeving zodanig dat heel wat ondernemingen en dienstverleners lichaamsnabije producten (brillen, handschoenen, helmen, schoenen, gehoorsystemen, hoofdtelefoons, ) kunnen ontwikkelen op basis van grote databases met informatie over dat specifieke lichaamsdeel. Projecttype Tetra-project Het project wordt uitgevoerd aan de Universiteit Antwerpen, met name de vakgroepen Productontwikkeling en Visielab. Lean Product Development In het project onderzoeken we op welke manier de Lean verbetermethode en bijhorende tools kunnen worden ingezet om het productontwikkelingsproces te vereenvoudigen, verbeteren, goedkoper en voorspelbaarder te maken, enz. Projecttype VIS-project Het project wordt uitgevoerd door Sirris en Flanders Inshape vzw. Hebt u als ondernemer, onderzoeker, dienstverlener interesse om in één of meerdere projecten actief deel te nemen, neem dan contact op: info@flandersinshape.be Ontwerpen voor kleine series In het project willen de uitvoerders een ontwerpmethode (met ondersteunende tools) voor kleine series ontwikkelen. Dit doen ze op basis van een beter inzicht en kennis van de meest up-to-date productietechnieken voor kleine series, de toeleveranciers die deze technieken kunnen aanbieden, de impact die deze technieken hebben op het ontwerp, enz. Projecttype Tetra-project Het project wordt uitgevoerd door Universiteit Gent (Industrial Design Center) en Sirris. SIMON: Simultane ontwikkeling van product en business model In het project willen we onderzoeken op welke manier een onderneming tijdens het ontwikkelen van een product simultaan het bijhorende business model (distributiekanalen, kost, verdienmodellen, ) kan ontwikkelen. Projecttype VIS-project Het project wordt uitgevoerd door Optimo vzw, Vlerick Business School en Flanders Inshape vzw. SM4UI: Social Media for User innovators In het SM4UI ontwikkelen de uitvoerders een handleiding en ondersteunende tools met betrekking tot zowel het inzetten van user innovators in het ontwikkelen van nieuwe producten, als tot het opsporen van user innovators via sociale media. Projecttype VIS-project Het project wordt uitgevoerd door de KU Leuven en Flanders Inshape vzw. Projectpartners: Agoria, Centexbel en HoGent 024_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _025

14 PROJECTEN PROJECTEN IN HET KADER VAN DESIGN PLATFORM VLAANDEREN Flanders Inshape is een van de vijf oprichtende partners in Design Platform Vlaanderen. De partners initiëren projecten om design in te zetten als essentieel middel voor de transformatie van Vlaanderen tot een creatieve, competitieve, polyvalente en menselijke kenniseconomie. GROW OPLEIDING DESIGNMANAGEMENT Cross-Company PETERSCHAPSPROJECT Unizo organiseert peterschapsprojecten sinds Bijna ondernemers namen reeds deel aan het peterschapsnetwerk over heel Vlaanderen verspreid. Voor een nieuwe reeks rond Service Design in de toeristische sector en de horeca ging Flanders Inshape in zee met Unizo West-Vlaanderen. Doorheen gans de provincie gingen enthousiaste ondernemers van start voor een reeks rond 'klantgericht ondernemen'. In een verbetertraject van 8 sessies ontrafelen we samen met ondernemers uit verschillende sectoren en de peter van de groep, een expert uit de praktijk, de optimalisatie van het dienstverleningsproces. In 2014 starten 4 nieuwe groepen, dus bij interesse kan je ons altijd contacteren: info@flandersinshape.be Design Platform Vlaanderen heeft in 2013 de allereerste langlopende opleiding designmanagement in Vlaanderen georganiseerd. Senior designers en designmanagers van 10 Vlaamse bedrijven legden een intensief traject af en werden in groep en individueel begeleid door docenten van het gerenommeerde Park. Het traject liep over 40 weken en omvatte tweedaagse live sessies in groep, afgewisseld met individuele opdrachten. De deelnemers kregen tussentijdse online coaching en de opdrachten werden telkens geëvalueerd in de volgende sessie. Een finale evaluatiesessie sloot de reeks af. De opleiding vroeg een sterk engagement van de deelnemers en daar kregen ze heel wat voor terug. Ze werden echt ondergedompeld in designmanagement en leerden ontzettend veel bij. De docenten van Park hebben de inhoud van de opleiding samen met Flanders Inshape en Howest afgestemd op de Vlaamse bedrijfscontext. Tot juni 2014 loopt ook de opleiding GROW DESIGNMANAGEMENT cross-agency, specifiek voor designbureaus _JAARVERSLAG JAARVERSLAG _027

15 PROJECTEN Mobilotoop: open mobiliteit voor een stedelijke omgeving Mobilotoop beoogt een open mobiliteitscultuur waarin... elke rit een ontmoeting is, elke deelnemer een ondernemer, elke uitwisseling waarde creëert, elk voertuig een dienst levert, elk onderdeel een modulaire bouwsteen is, elk stukje informatie nieuwe oplossingen mogelijk maakt, elk slot een verbinding opent, elk contactpunt een energiebron is, elke postbus een ophaal- en afleverpunt, elk gebouw een hulpmiddel, elke straat een piazza, elke buurt een thuis, elke stad een ecosysteem 028_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _029

16 PROJECTEN Hoe zouden we ons in de stad van morgen kunnen verplaatsen, met behulp van welke voertuigen, diensten en infrastructuur? Hoe kunnen we verder bouwen op wat reeds aanwezig is? Hoe creëren we meerwaarde voor mens en omgeving, voor burger, ondernemer en publieke instanties? Hoe draagt dit bij tot een stad en omgeving waarin iedereen graag zou willen wonen? Rond deze maatschappelijke vragen werd bij het project Mobilotoop, dat liep van september 2012 tot december 2013, nagedacht. Het is dan ook van belang om te kijken hoe de bewoner van de stad in de toekomst zal willen leven, eerder dan welke technologieën er dan wel zullen zijn om ons leven beter te maken. Het was een proces bestaande uit diverse stappen, waarbij zgn. 'open design' de centrale filosofie vormde. Hierbij delen mensen en organisaties openlijk en vrij ideeën en ontwerpconcepten zonder ze zich toe te eigenen of af te schermen. Eenieder mag ze gebruiken, aanpassen en/of verbeteren. Vanuit dit perspectief schetst Mobilotoop een beeld van stadsbewoners die zelf de tools in handen nemen om eigen oplossingen te creëren en door te ontwikkelen. Deze werkwijze opent een wereld aan mogelijkheden, zowel voor ontwerpers, de industrie alsook de publieke sector. De voedingsbodem werd gelegd tijdens interviews met experten en workshops met experten en ontwerpers uit diverse hoek (o.a. sociologen, ingenieurs, ontwerpers, architecten, kunstenaars, ). Een select gezelschap van geïnteresseerden ging naderhand vanuit deze inzichten in drie tweedaagse werksessies aan de slag om vorm te geven aan een nieuwe mobiliteitscultuur. De kernwaarden waarrond de conceptontwikkeling zich ontvouwde zijn: open, transparant, slim, sociaal, gebaseerd op wederzijdse verantwoordelijkheid en vertrouwen, etc. De resultaten dienen als inspiratiebron in een tentoonstelling op C-mine in Genk en in een mooie Mobilotoop publicatie. mobilotoop.net OpenCareLab Na het succesvolle project Mobilotoop, zijn we gestart met het tweede cross-overproject van Design Platform Vlaanderen. Deze keer wagen we ons aan het formuleren van open design toekomstscenario s voor de gezondheidszorg. Door kennisuitwisseling tussen zorgindustrie, experts op diverse domeinen, designers, kenniscentra, scholen en het brede publiek streven we naar tastbare concepten en prototypes. Niet voor morgen, wel richting Projectpartners: Design Platform Vlaanderen, Flanders Care, POM West-Vlaanderen, Provincie Limburg en Voka Health Community AO PROJECT VOOR STARTERS CREATIEVE LINK Flanders Inshape is partner in het nieuwe project voor starters in creatieve sectoren. Creatieve starters zijn vooral gedreven door hun passie, en in mindere mate door ondernemerszin. We willen daarom extra inzetten op het aanscherpen van ondernemerscompetenties. Daarnaast blijkt dat er een hogere slaagkans is om vanuit een netwerk aan de slag te gaan dan te werken op individuele basis. Deze specifieke kritische succesfactoren willen we stimuleren tijdens dit uniek project waar we enerzijds werken aan de ontwikkeling van een businessmodel voor samenwerkingsverbanden tussen starters in creatieve sectoren, en anderzijds dit businessmodel permanent aftoetsen aan nieuw te creëren creatieve linken die verregaand samenwerken en gezamenlijke opdrachten uitvoeren onder begeleiding van een mentor en ondersteund door een expertenpool. Mobilotoop is het eerste cross-overproject van Design Platform Vlaanderen, gerealiseerd door een samenwerkingsverband van Flanders Inshape, IDE, het Vlaams Instituut voor Mobiliteit (VIM), Intrastructures & Pantopicon. Dit project is mogelijk gemaakt door Design Platform Vlaanderen, Agentschap Ondernemen en VIA 2020 Projectpartners: Ondernemerscentra West-Vlaanderen, POM West-Vlaanderen, Toegepast Vormingscentrum en Flanders Inshape vzw 030_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _031

17 HET FLANDERS INSHAPE TEAM Na een terugblik op een succesvol 2013, kijkt het team van Flanders Inshape vooruit naar Iedereen heeft een persoonlijk 'woord van het jaar' gekozen. Wat is jouw woord van het jaar? Maka De Lameillieure Algemeen Directeur T M Mijn woord en mijn voornemen voor 2014 is een klagenloos jaar. Ik heb een prachtige job, leer elke dag bij, geniet, laat (soms) los, relativeer en ga voor de essentie. Remco Lenstra Programmamanager Kennisverspreiding remco@flandersinshape.be T M Mijn woord is landen. Landen geografisch: de wereld verder ontdekken. Landen in de zin van 'de voeten op de grond' -zonder te vergeten te dromen - toch streven naar concreet en relevant zijn. Landen met communicatie: niet pseudointellectueel lullen, maar boodschappen doen landen in de leefwereld van je 'publiek' of het nu bedrijfsleiders, collega s of je eigen kinderen betreft. Marianne Verkest Coördinator Communicatie en Events marianne@flandersinshape.be T M Plezier is mijn woord voor Het leven, professioneel en privé, is een stuk mooier als er plezier aan te beleven is en dat vind je soms in heel kleine dingen. Ann De Keersmaecker Design Researcher ann@flandersinshape.be T Mijn woord voor dit jaar is een beeld. Een beeld zegt meer dan duizend woorden. En dat merk je aan de kracht van ontwerptools als persona s, observaties, braindrawings, Ik wens iedereen een beeldend mooi jaar, waarin er woorden zijn om met elkaar te spreken over briljante visies gevormd door zulke tools. Brian Legein Programmamanager Kennisontwikkeling Brian@flandersinshape.be T M Ja, en Hopelijk horen we in 2014 dikwijls de woorden 'ja, en'. Het veel vaker te horen alternatief - 'ja, maar ' - doodt immers elke vorm van ondernemerschap. Kim Soenen Office Manager Administratie kim@flandersinshape.be T M Voor 2014 stel ik voor om meer te lachen! Meer van het leven genieten en ontspannen, meer mindfulness en eens vaker neen zeggen. Dus meer plezier thuis en op het werk. Philippe Martens Designmanagement Coach philippe@flandersinshape.be T M Mijn woord voor 2014 is... spitant : voor iedereen een gezond, levendig jaar zonder zorgen (en uren in de wachtkamers). Marie De Clerck Project Architect marie.declerck@flandersinshape.be T M Goesting is mijn woord van het jaar. Goesting om te ondernemen, te houden van, te groeien, te luisteren en te leren. Met goesting is alles mooier en gaat alles beter. Sarah Gillis Projectcoördinator Sarah@flandersinshape.be M zal voor mij het jaar worden van nu. Nu zal ik de mensen om wie ik geef koesteren, nu zal ik plezier beleven in mijn werk, nu wil ik iets betekenen d.m.v. eenvoudige dingen, Een kort maar kordaat woordje, eentje waardoor je geen enkel excuus meer hebt om zaken uit te stellen. Roel Derijck User Experience Design Coach Roel@flandersinshape.be T M De leerling Vergeet de leerling niet, of 'kijk ook naar de mening van de leerling', twee bezorgdheden die ik begin 2014 geregeld hoor terugkomen bij de eerste voorbesprekingen van het project LINK. En ze hebben gelijk dat ze hun bezorgdheid ventileren. Ik deel namelijk dezelfde mening. Maar omdat je nooit zeker genoeg kan zijn roep ik de leerling toch maar uit tot mijn woord van het jaar _JAARVERSLAG JAARVERSLAG _033

18 slotwoord Designgedreven innovatie ontstaat op de raakvlakken Hoe legt men aan de tantes en nonkels kort en duidelijk uit wat men beroepsmatig eigenlijk aan het doen is? Op dergelijke momenten zou ik een arts of apotheker of, gezien de omstandigheden, zelfs een notaris willen zijn. Maar hoe vat ik in één woord samen wat wij bij Flanders Inshape zoal doen? Ten eerste werken wij crosssectoraal. Er zijn maar weinig sectoren waarvoor wij tot nu toe niet hebben gewerkt; ruimtevaart is zo één, maar never say never. Dankzij de medewerking van onze partners kunnen wij deze aanpak met succes hanteren. Wij sporen ondernemingen aan om verder te gaan dan klantentevredenheid. Door de gebruiker, zijn/haar leefwereld en noden te leren begrijpen, zetten wij de bedrijven aan om klantenbeleving te creëren. Wij werken voor en met productiebedrijven en steeds meer met dienstverlenende bedrijven. Wij werken voor en met de bedrijven, maar zonder een sterke samenwerking met de product- en service designbureaus kunnen wij in het veld weinig bereiken. In de systematisch werkende technische en/of economische omgevingen lanceren wij designgedreven denken en handelen. Niet op het niveau van sensibiliseren of best cases, maar diepgaand, voor echt. Wij voeren onderzoek om wetenschappelijke geloofwaardigheid en systematiek in het designveld in te brengen. Kenniscentra, universiteiten, hogescholen in binnen- en buitenland leveren hiervoor zeer belangrijke input. En last but not least, wij zijn het kenniscentrum productontwikkeling en industrieel design. Wij ontwikkelen geen producten, maar technieken om product- en dienstontwerp sneller, efficiënter en leaner te doen verlopen. Wij kiezen geen platgetreden paden maar werken on the edge. Het gevaar van het werken 'op de rand' van verschillende sectoren / disciplines / aanpakken is dat men tussen de edges kan vallen. Als het moeilijk gaat, plooit men snel terug naar oude gewoontes en patronen. De afstand tussen de sectoren en disciplines wordt dan groter. Wij zijn er echter van overtuigd dat innovatie juist ontstaat op de raakvlakken van meerdere kennisgebieden en sectoren, op de raakvlakken tussen visies, technologieën en menselijke behoeften. Innovatie ontstaat daar waar mensen met verschillende ervaringen, expertise of achtergrond samen komen. Daarom bestuderen wij de processen in verschillende sectoren en disciplines en zijn kruisbestuiving en cross-over dagelijkse praktijk bij Flanders Inshape, geen loze woorden. RAAD VAN BESTUUR VOORZITTER_CARL DEWULF / LVD GROUP SECRETARIS_HERMAN DERACHE / SIRRIS EREVOORZITTER_PHILIPPE VLERICK / UCO TEXTILES LEDEN ALAIN DENIS / VVIO CHRIS DE ROOCK / FEDUSTRIA FRANS DIERYCK / ESSENSCIA JOS PINTE / AGORIA Jan Laperre / CENTEXBEL Christian Lecluyse / RESOC KOEN VERHAERT / VVIO JAN VAN HECKE / BOONE INTERNATIONAL LUC MEIRLAEN / NIKO Frank Goethijn / Universiteit Antwerpen KOEN DE CLERCQ / TUPPERWARE WAARNEMERS BERNARD DE POTTER / AGENTSCHAP ONDERNEMEN CORIEN STRUIJK / IWT Dankzij deze aanpak was 2013 voor Flanders Inshape een bijzonder succesvol jaar. De vele projecten, opleidingen, bedrijfstrajecten opgenomen in dit jaarverslag en de bijzonder positieve en motiverende feedback van jullie, bedrijven, ontwerpbureaus, universiteiten en kenniscentra, getuigen van dit interessante jaar. Wij zien duidelijk dat de aanpak werkt. Maar er is nog veel te doen. En mochten jullie, beste lezers, een oplossing hebben voor een duidelijke, korte beroepsomschrijving voor Flanders Inshape, dan hoor ik het graag. Maka De Lameillieure maka@flandersinshape.be 034_JAARVERSLAG JAARVERSLAG _035