De Verrekijker nr. 1/2014

1

2 De Verrekijker nr. 1/2014

Afdeling De Oude IJsselstreek De Verrekijker nr. 1/2014 Het IVN Vereniging voor natuur - en milieueducatie is een vereniging van vrijwilligers en beroepskrachten die streeft naar meer natuur en een betere kwaliteit van het milieu. Verspreid door Nederland heeft het IVN ruim 180 afdelingen. Meer dan 16.000 leden zetten zich actief in voor natuur en milieu door middel van allerlei voorlichtende en educatieve activiteiten. Bestuur: Voorzitter: Herman Obbink, (0314) 62 48 85 Vincent van Goghstraat 16, 7021 ED Zelhem Secretaris: Gertrud Mulders, (0315) 32 32 13 Vreeltstraat 16, 7011JA Gaanderen secretaris@ivn-doij.nl Penningmeester: Rita Hofstede, Rozenstraat 12 6921 CH Duiven (0316) 26 15 14 Lid: Fenny Lammers, Stadsedijk 4, 7025 EK Halle (0314) 34 50 28 Lid: Klaas Tuinema, Vondellaan 4, 6901ME Zevenaar (0316) 33 15 35 Coördinatoren werkgroepen Rondom Strang en Iessel: Janrein van Oostrum (0315) 34 66 88 Graafschap: Gerrie Til (0314) 62 55 36 Liemers: Roel Brocx (0316) 34 45 55 Montferland Rob van den Dikkenberg. 06 34091373 Cursussen: Jannie Klein Lebbink (0314) 63 17 79 Audiovisuele prentaties: Bernard Berendsen a.i. (0543) 51 27 31 Landschapsbeheer: Gerrit Rougoor (0315) 65 10 30 Vogelwerkgroep: Gerard Jansen Zoogdierwerkgroep: Henriëtte van der Loo (0314) 34 52 93 Winkeltje/Tentoonst.: Grada van Zijderveld (0314) 31 46 39 Milieuwerkgroep: Carla Oosterhoff, (0314) 32 34 33 Werkgroep PR: Evelien Pleiter (0316) 28 45 25 Natuur Actief Marleen Hofman, (0049 2874) 90 17 05 Webmaster Evelien Pleiter webmaster@ivn-doij.nl Contributie/donatie Contributie leden 18,- per jaar; contributie huisgenootleden 7,- per jaar; Donateurs betalen 14,- per jaar. Rek. nr. 14 85.43.677 t.n.v. IVN Oude IJsselstreek Ledenadministratie Gertrud Mulders, (0315) 32 32 13 Adreswijzigingen tijdig doorgeven aan ledenadministratie! Beëindigen lidmaatschap/donatie: 3 maanden voor einde kalenderjaar doorgeven. Redactie De Verrekijker Janrein van Oostrum, Ph. P. Cappettilaan 8, 7071CS, Ulft (0315) 34 66 88 Gerrie Til (0314) 62 55 36 Marietje Wenting (tekeningen) (0314) 68 18 90 * De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste artikelen. * Plaatsing houdt niet in dat IVN Oude IJsselstreek het met de inhoud eens is. * Overname van artikelen uit dit blad is alleen toegestaan na overleg met de redactie. 3

Blz. 5. Van de Groene Tafel: Aankondiging: Algemene Leden Vergadering 7. Nieuwjaarstreffen Door: Klaas Tuinema 9. Dringende oproep 11. Voor de jeugd Door: Doortje Vreman 13. Een knorrig verhaal. 18. Mutaties 19. Ganzen Door: Carin Holtslag 22. Wie helpt met de Natuurkoffer? Door: Wil Paulus 24. Jubileumfeestje Door: Natuur Actief 25. Regionaal NME-Centrum Door: Evert Jongkind 27. Onkruid: Bosanemoon Door: Janrein van Oostrum 30. Stichting Milieuwerkgroep De Oude IJsselstreek 7 Door: Carla Oosterhoff 32. Persbericht SSB Kopij voor De Verrekijker 2014-1 voor of op donderdag 29 mei 2014 aanleveren. verrekijker@ivn-doij.nl 4

Op 10 mei is de ALV, de Algemene Leden Vergadering. Daar heb ik weinig mee, denken sommigen nu misschien. Maar dat is een vergissing. Door de fusie met Montferland moest het Huishoudelijk Reglement herschreven worden. Dat is met veel zorg gebeurd en alle coördinatoren hebben er hun zegje over kunnen doen. Het Huishoudelijk Reglement kan voor jou, als lid, ook van toepassing zijn. Nu kun je mee beslissen 5

Binnenkort krijg je het jaarverslagennummer van de Verrekijker in de bus. Daarin staat de uitnodiging. Mocht je dit blad onverhoopt niet ontvangen dan ben je toch van harte welkom op zaterdag 10 mei 2014. Sportcentrum Het Blauwe Meer Helmkamp 17 7091 HR Dinxperlo We beginnen om 10.00 uur. Vanaf half tien staat de koffie klaar. Als de vergadering afgelopen is maken we nog een mooie wandeling door de voor velen onbekende omgeving. Voor wie dat niet wil is er een interessante lezing. Met een bescheiden lunch sluiten we deze ALV af. Daaraan zijn geen kosten verbonden. N.B. Vanwege de catering graag aanmelden bij: j.berendsen11@live.nl 6

Door: Klaas Tuinema. Zaterdag 11 januari begint druilerig. Omstreeks 14 uur arriveert iedereen in regenjas. Binnen bij Zaal Berendsen in Loo ziet het er erg gezellig uit en is het lekker warm. Er staan tien ronde tafels, elk voor 10 personen en die worden ook bijna allemaal bezet. Weldra komen de warme appelbollen en koffie. Klaas Tuinema van werkgroep De Liemers opent de bijeenkomst. Hij heet iedereen welkom en vooral de leden van de regiowerkgroep Montferland, die sinds het begin van dit jaar deel uitmaken van de Oude IJsselstreek. Ook staat hij stil bij de enorme veranderingen binnen IVN door de moderne communicatiemiddelen. Het is soms niet meer te volgen! Vervolgens houdt voorzitter Herman Obbink zijn nieuwjaarstoespraak, Gevolgd door een humoristische eenakter van Ben Menting en Carin Holtslag over oude en nieuwe communicatiemiddelen. Evelien Pleiter van de werkgroep P.R. houdt een 7

voordracht over haar werkgroep. Ze vertelt over de resultaten die inmiddels geboekt zijn. Er is bijzonder veel belangstelling voor de vernieuwde website en tevens voor Digitalis, de nieuwe digitale nieuwsbrief. En daarmee samenhangend: het aantal leden groeit weer! Het is inmiddels IVN-tijd geworden: wie wil kan naar buiten! En zie, de zon is gaan schijnen en de gidsen Alie de Bildt, Miep Deen en Riet Buurman gaan met de wandelaars de Loowaard in. Voor de thuisblijvers wordt een film gedraaid (ook over de Loowaard), op deskundige wijze ingeleid door Marjon van Drongelen. Dankzij Ge Sibbing hebben we beeld en uiteindelijk ook nog geluid. Voldaan stappen de wandelaars weer binnen. Onder het genot van een drankje wordt er door iedereen met iedereen bijgepraat. Intussen hebben Riet van Dijk en Grada van Zijderveld het druk met de boekenuit-verkoop. Tenslotte daalt er een vreedzame rust in de zaal als de soep met brood op tafel komt. Al met al weer een geslaagde en gezellige middag! 8

Dringende oproep aan leden en donateurs van IVN-afdeling De Oude IJsselstreek Geachte leden en donateurs, Wij stellen het zeer op prijs dat u met uw contributie of donatie onze IVN-afdeling ondersteunt. Wat doen wij met uw bijdrage? Wij gebruiken het geld onder andere voor het scholen van nieuwe gidsen, het bijscholen van huidige gidsen, het organiseren van jeugdactiviteiten en het delen van onze kennis van de natuur in de natuurcursus. Met uw bijdrage zijn wij in staat om onze kosten te dekken: denk aan de huur van cursus- en vergaderlocaties, onkostenvergoedingen voor onze actieve leden, het drukken van o.a. de Verrekijker, het jaarprogramma en visitekaartjes. Vorig jaar heeft onze afdeling een flinke slag geslagen met het digitaal informeren van onze leden, donateurs en overige belangstellenden. Op onze (gratis) website, ondersteund door de landelijke IVNvereniging, vindt u altijd een actueel overzicht van en aanvullende informatie over onze activiteiten. Wij delen het nieuws van onze afdeling en zijn een podium voor onze werkgroepen. Het afgelopen jaar hebben 13000 bezoekers onze website bezocht! Nieuwsbrief Digitalis Maandelijks brengen wij een (gratis) nieuwsbrief, Digitalis, uit. Inmiddels hebben ruim 400 belangstellenden zich voor deze nieuwsbrief aangemeld. 9

Vier keer per jaar komt ons clubblad, De Verrekijker uit. U bent gewend dit blad op papier en in de meeste gevallen - per post te ontvangen. Een enorme kostenpost! De kosten voor het drukken en versturen van dit blad bedragen ruim 450,- per uitgave, per jaar dus 1800,-! Een aanzienlijk deel van uw contributie of donatie wordt nu uitgegeven aan een geprint blad, dat in eenzelfde verschijningsvorm ook digitaal verstuurd kan worden. En met meer mogelijkheden: de digitale Verrekijker is in kleur en met veel foto's! Dat is in druk onbetaalbaar. Veel respons! Tot dusver heeft een derde van onze leden en donateurs al aangegeven dat men De Verrekijker digitaal wil ontvangen. Aan u de vraag of u ook wilt bijdragen aan deze kostenverlagende en tegelijk duurzame actie. Stuur dan een mail met uw naam en adres naar: secretaris@ivn-doij.nl. U ontvangt van ons (per mail!) een bericht op het moment dat de volgende Verrekijker digitaal beschikbaar is. En we abonneren u meteen op onze gratis nieuwsbrief Digitalis! IVN-afdeling De Oude IJsselstreek dankt u hartelijk voor uw medewerking! 10

Door: Doortje Vreman Waarom de koekoek een indringer is Een sprookje van Annie M.G. Schmidt. Heel lang geleden was er een tijd dat er maar weinig koekoeken waren. En daarvoor, nog veel en veel langer geleden, was er een tijd dat er nog maar twee koekoeken waren, moeder koekoek en vader koekoek. Dat waren de allereerste koekoeken, begrijp je wel en ze moesten, net als andere vogels, zorgen voor eten en zorgen voor een nest. En ze wilden ook graag kleine koekoekjes hebben en daarom gingen ze naar andere vogels, die al druk bezig waren en vroegen: Wat doen jullie daar? Zie je dat niet? Wij bouwen een nest zeiden de andere vogels. Daar was de rietvogel bezig met een prachtig nest tussen het riet. Daar was de kwikstaart en de merel en de mees, alle vogels vlogen druk rond met sprieten en takjes en pluisjes en bouwden allemaal aan hun nest. Hoe doen jullie dat zei moeder koekoek. Ik wil t ook zo graag. Ik kan toch mijn eitjes niet op de grond leggen? Probeer het zelf maar snauwde de kwikstaart, ga in een boom zitten en laat je man takjes halen en bouw een nest, zoals wij allemaal. Willen jullie mij niet een beetje helpen? vroeg de koekoeksmoeder. Nee hoor, schreeuwden ze allemaal, je moet maar zien wat je kunt. Toen gingen vader en moeder koekoek takjes verzamelen en stukjes mos en dons, en van alles en nog wat en ze gingen in een boom tussen twee takken een nest bouwen. Maar het werd helemaal geen nest. Het werd een slordige hoop rommel. Het was een lor van een nest en toen de wind kwam blies hij fjjjiit het hele nest de lucht in. Ons nest, ons nest, huilde moeder koekoek. De andere vogels keken even op van hun werk en begonnen te lachen, te lachen. Die koekoek, die koekoek riepen ze. Kan nog niet eens een nest bouwen, wat een stommerd. Die arme vader en moeder koekoek bleven radeloos zitten in hun boom. En toen moeder koekoek haar eitjes wou leggen had ze geen nest. En toen toen gingen ze stiekem naar het nest van de kwikstaart en legde daar één eitje bij de kwikstaarteitjes. En ook één eitje in het nest van de rietvogel, en ook één eitje in het nest van de andere vogels. En toen ging ze met vader koekoek op reis, de bossen in en zei. Wel, wij hebben geen zorgen om onze kinderen. Wij 11

gaan gezellig koekoek roepen, wat jij? O zo zei vader koekoek en samen hadden ze veel plezier. Maar toen de kleine kwikstaartjes geboren werden, was er één vogeltje bij dat groter en dikker was. Het was een koekoekje. Het groeide en groeide en werd zo dik en zo sterk, dat hij alle kleine kwikstaartjes het nest uit drong. En moeder kwikstaart maar eten brengen aan dat vraatzuchtige koekoeksjong, want ze had niet eens in de gaten dat het haar eigen kind niet was. En zo ging het ook bij de familie rietvogel en bij vele andere families. En sindsdien is het altijd zo gebleven, de koekoeksmoeder legt haar eitjes één voor één in vreemde nesten. Wat een indringerige manier, vind je niet? Ja, maar t was toch eigenlijk de schuld van die andere vogels. Die hebben de eerste keer niet willen helpen. En die hebben hard gelachen, toen de koekoek geen goed nest kon bouwen. En dat is vals. Nu zal er wel niets meer aan te veranderen zijn, die gewoonte duurt al zo lang. Goed, dit was dus het verhaal van de koekoek, of het verhaal waar is, durf ik niet te zeggen. Ik heb het gehoord van iemand die het ook maar gehoord heeft, weet je. En ik ken niemand die het van de koekoek zelf gehoord heeft. Een koekoek heeft een lange staart en puntige vleugels. Het vrouwtje kan per seizoen wel 10 eieren leggen. Ze kiest een vaste soort waardvogel uit. De heggenmus, kleine karekiet en de kwikstaart zijn favoriet. In het nest van die waardvogel legt ze maar één eitje, steeds in een ander nest van het zelfde soort. Dat ei komt als eerste uit en de jonge koekoek gooit alle andere eieren uit het nest. Dit moet wel want het koekoeksjong heeft alle voedsel nodig dat de waardouders aanbrengen. Op mooie windstille dagen kun je de koekoek horen. Het mannetje roept koe-koe en koe-oe-koek. Het vrouwtje roept buu-buu-buu, ze moet nog goed oefenen of misschien wel naar logopedie 12

Een anonieme hartenkreet, Baloe Dievelaar, 7 januari 2014 Het gaat enkel en alleen maar om de centen en de rest is flauwekul IVN staat voor natuureducatie en duurzaamheid. Zelf werd ik door mijn naaste familie erop gewezen de wereld in een iets betere toestand achter te laten dan dat ik hem bij aankomst aangetroffen had. De padvinderswet met zijn normen uit de eind vijftiger en begin zestiger jaren van de vorige eeuw hebben mijn levenshouding ook beïnvloed. Al lezende en filosoferende over dit onderwerp houden mij veel vragen bezig. Hieronder een aantal van mijn gedachten. * In 1913 werd de scheikundige kunstmest uitgevonden. Dezelfde uitvinder veroorzaakte in de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) veel ellende in de loopgravenoorlog met gifgas. * In 1964 komen onkruidbestrijdingsmiddelen op de markt. De boerenlandvogels gaan vervolgens met 80% achteruit. * Een gemiddelde Nederlander eet in zijn hele leven 36 varkens. Voor het begin van mijn verhaal eerst even een lijstje: Uitstoot CO2, per persoon, per land, in tonnen per jaar (2012) VS 16,1 Noorwegen 12 Nederland 10 Tsjechië 9,7 België 9 Finland 8,9 Duitsland 8,8 Polen 8,1 Ver. Koninkrijk 7,5 Griekenland 7,3 Oostenrijk 7,1 Oekraïne 7,1 China 7 Denemarken 6,6 Slovenië 6,5 Bulgarije 6,3 Italië 6,2 Spanje 5,9 Frankrijk 5, Portugal 5 Zweden 4,7 Hongarije 4,7 Roemenië 3,7. 13

De vervuiler betaalt? Vervuilers betalen nauwelijks voor de schade die de CO2-uitstoot (de emissie) veroorzaakt. De prijs per ton schommelt al een ruime tijd op vijf euro per 1000 kg. Deze prijs is volgens deskundigen veel te laag. Pas bij een prijs van ver boven de 20 euro per ton, tot 40 euro zelfs, wordt het voor bedrijven pas aantrekkelijk energie te gaan besparen in plaats van hun vervuiling af te kopen. Nederland doet zich meestal voor als het braafste jongetje van de klas. Uit het bovenstaande overzicht blijkt overduidelijk dat we er op het gebied van duurzaamheid er nog weinig van bakken. De industrie hier lobbyt keihard om te voorkomen dat de prijs in de CO2- emissiehandel boven de 20 euro per ton stijgt. Dit zou volgens haar concurrentievervalsend kunnen werken. Bedrijven dreigen als de emissieprijzen stijgen zelfs naar landen te verhuizen waar men het met het klimaatbeleid niet zo nauw neemt. Zelfs energiebedrijven worden nauwelijks geprikkeld schoner te produceren! En dan denk je groene stroom te gaan kopen bij je jaarlijkse onderhandelingen met diverse stroomleveranciers. Europa wordt overspoeld met goedkope en zwaar vervuilende steenkool uit de Verenigde Staten voor een dumpprijs, terwijl ze in de V.S. overgaan op het iets schonere schaliegas. Bij de Eemshaven zijn energieproducenten zelfs nu nog aan het bouwen aan nieuwe kolenenergiecentrales, die nog tenminste 50 jaar zullen moeten draaien op vuile brandstof. Deze flirt 14

met de goedkope steenkool is totaal onverantwoord als je de CO2-emissie in de komende jaren met 85 tot 90% wilt terugdringen. De broeikasgassenuitstoot mag dan in de EU dan wel met 1,3 % gedaald zijn, maar als we geen steenkool hadden gebruikt,was die daling stukken groter geweest. De komende 25 jaar zal er wereldwijd nog zo n 70 tot 80% fossiele brandstof, meestal steenkool, verstookt worden voor de verwachte negen miljard aardbewoners. Arm en rijk Zet daarnaast ook eens het domme feit dat de 7% rijken op deze aarde de helft van alle energie opslurpen. Van de ongeveer zeven miljard aardbewoners stookt 2,6 miljard mensen hout of mest als brandstof. Van deze zeven miljard sterven er jaarlijks 3,5 miljoen aan het inademen van rook en roet. Dat komt vrij bij het koken op open vuur. De ook nog eens snel uitdijende kloof tussen arm en rijk is de voornaamste bron van zorg. De 1,2 miljard armsten krijgen maar 1% van de wereldconsumptie en de 1 miljard rijksten 72%! Klimaat Het klimaatprobleem is urgent. De aarde kan niet wachten op de omschakeling van mest en hout via fossiele brandstof naar schone energie uit water, wind en zon. Dit probleem is duidelijk geworden in Duitsland. Ondanks de massale omschakeling naar zonnepanelen, de Energiewende, is door het sluiten van de nucleaire centrales het verbruik van gas en steenkool en dientengevolge de CO2-uitstoot toch met 1,5 % gestegen. Er worden zelfs grote hoeveelheden bruinkool - in dagbouw net over de grens bij Venlo en in de voormalige DDR met reusachtige machines gewonnen zeker de komende vijftig jaren nog ingezet voor opwekking van elektriciteit. Niet voor niets worden de elektriciteitsnetten door Tennet en RWE door de Achterhoek over de grens heen met elkaar verbonden! 15

Volgens oud-minister Maria van der Hoeven, nu directeur van het Internationale Energie Agentschap, is er een subsidieconcurrentie bij hernieuwbare energie. Dit zijn energie uit zon, water en wind of andere groene energie. Landen als Spanje en Italië produceren nu zoveel groene energie dat ze het - vanwege een slechte infrastructuur - niet kwijt kunnen aan buurlanden! Economische crisis Door de economische crisis heeft het onderwerp klimaatbeleid in de Zuid- Europese landen geen enkele prioriteit meer. En in Oost-Europa is de belangstelling toch al nooit erg groot geweest. Polen heeft veel kolencentrales en verzet zich tegen aanscherping van klimaatmaatregelen. Tsjechië en Hongarije gaan daar vaak in mee. Noordwest-Europa spant zich nog wel in voor een goed klimaatbeleid. Maar als we praten over bijmenging met de eerste generatie biobrandstof ontstaan er zelfs al meningsverschillen. Hierbij zet men schaarse landbouwgrond in voor brandstof i.p.v. voedsel. Frankrijk ziet dit wel zitten om zo voor de boeren extra geld binnen te halen. Duitsland verzet zich tegen een bijmenging van meer dan 5 % onder druk van de dure automerken BMW en Mercedes. Luchtvaartemissiebeperking van de Lufthansa, Air France/KLM en British Airways komt niet van de grond, omdat de VS en China voorlopig afzien van de invoering van intercontinentale emissiehandel in de luchtvaart. Grote bedrijven maken de dienst uit Begint het er niet op te lijken dat grote bedrijven alles bepalen? De vennootschapbelasting is wereldwijd zo ongeveer gehalveerd. Het bedrijfsleven droeg in 2000 10% procent bij aan de Nederlandse schatkist en dat is in 2013 nog maar 4%. De machtigsten betalen de minste belasting en profiteren het meest van publieke investeringen. Het riekt zelfs naar chantage. Het grootbedrijf bezit hier een berg spaargeld van rond de zestig miljard euro maar besteedt dit niet aan onderzoek, ontwikkeling of de eigen werknemers. Daarbij denk ik dan aan gemeenschapsprojecten als bijv. het prachtige tuindorp in Hengelo, fabrieksscholen, zwembaden en de volksparken. Geld niet als doel, maar als middel om voor een ieder de leefomgeving beter leefbaar te maken. De aandeelhouders krijgen nu te veel: grondstof, arbeid en kapitaal zijn met elkaar verbonden. Ruim je rotzooi op, kom je belastingplichten na, betaal fatsoenlijke lonen, houd je aan democratische normen en stop de race naar de bodemschatten. Wanneer stopt de hebzucht van die kleine club rijken nou eens? 16

En de elektrische auto? Dit alles overwogen hebbende, zie ik die elektrische auto toch niet meer zo zitten. Ik investeer liever in zonnepanelen. Vanaf juni 2013 heb ik een CO2 reductie bereikt van 1540 kg en 2200 kilowatt opgewekt. Ten slotte Met een concreet voorbeeld uit mijn directe omgeving kom ik terug op die 20 euro voor een ton CO2 vervuiling. Hier in de buurt ruikt het nog wel eens naar varkens. Als je dit meldt bij de Omgevingsdienst Achterhoek, www.odachterhoek.nl, dan krijgt je dit standaard antwoord: Het bestemmingsplan laat dit toe en geeft u maar aan welke stal stinkt! Nu laat ik u nog een CO2 berekening zien en hopelijk dringt er daardoor iets tot sommige zelfbeschermende! - politici en hun lobby door: Rond Doetinchem worden volgens een duidelijk Arcadis rapport 110.000 varkens gehouden. In een half jaar tijd wordt een varken afgemest op een ruwslachtgewicht van 100 kg. 2 varkens per jaar dus. Elke kilo varkensvlees zorgt voor een CO2-uitstoot van 7,5 kilo. We kunnen dan de volgende rekensom maken: 110.000 x 2 x 100 x 7,5 = 165.000.000 ton CO2. 165 duizend ton CO2 vervuiling x minimaal - 20 euro is 3,300.000 euro. Dit zijn de kosten van de productie van goedkoop vlees, terwijl de luchtwassers en andere apparaten ook nog eens meegesubsidieerd worden. Oordeel nu zelf: gaat dit om het eigen belang of algemeen belang? Bronnen: NRC 6,7,20 september,28 en 29 oktober, 9, 13, 27 dec. 2013 De Gelderlander, Achterhoekeditie, 20 december 2013 NRC 4 en 5 januari 2014 Titels van de artikelen bij schrijver dezes bekend. De schrijver van dit artikel is bij de redactie bekend. 17

Overzicht leden- en donateursbestand januari 2014 In januari hebben wij 39 leden en 37 donateurs mogen verwelkomen door het samengaan met IVN Montferland. Vanaf de tweede helft van 2013 hebben wij daarnaast aanmeldingen gekregen van (een aantal werd al eerder in dit blad vermeld): mw. J.G. Bruggink uit Gaanderen (lid) mw. J.A. ten Bosch uit Westervoort (donateur) mw. J. Postma uit Zevenaar (lid) dhr. M.F. Kapenga uit Duiven (lid) dhr. R. Borgstein uit Zevenaar (lid) mw. M. Verheij uit Silvolde (donateur) mw. H. Teerink uit Ruurlo (lid) dhr. E. Ivens uit Doetinchem (lid) mw. K.R. Bosch uit Doetinchem (lid) dhr. G.J. Veenstra uit Halle (lid) dhr. J.D. Krekel uit Duiven (lid) dhr. J. van den Akker uit Doetinchem (lid) dhr. A.J.J.M. van Roosendaal uit Emmerich (lid) mw. A. van den Dikkenberg uit 's Heerenberg (huisgenootlid) mw. C. van de Vorle uit Drempt (lid) Mw. A. van Ieperen uit Olburgen (lid) Dhr. G.F. Mulders uit Silvolde (donateur) Afgemeld hebben zich de volgende leden: dhr. H.R. Appelo uit Westervoort dhr. W. Roelofsen uit Zevenaar mw. T. Claessen-Bruning uit Duiven mw. L. Witjes uit Lathum dhr. L. Rijpkema uit Hengelo mw. B. Lont uit Doetinchem mw. N. Ikink uit Tolkamer Died de Bruijn en Josephien de Bruijn-Teljeur hebben hun (huisgenoot)lidmaatschap omgezet in een (huisgenoot)donateurschap. In januari 2014 bedroeg ons totale bestand 253 leden, 22 huisgenootleden en 120 donateurs. 18

Door: Carin Holtslag Gids zijn bij IVN, sommige mensen vragen zich af hoe je dat als hobby kunt hebben. Twee zondagochtenden in alle vroegte zo n anderhalf uur aan het water staan koukleumen om een groepje pluimvee te zien wegvliegen Wie kan er zo idioot wezen? Nou Sjoukje, Fred, Gé en ik bijvoorbeeld. Al verschillende jaren organiseert Het Toeristisch Informatie Centrum in Rijnwaarden in samenwerking met Restaurant de Swaenebloem en IVN Zevenaar een ganzenexcursie en dit jaar hebben we die gecombineerd met een door ons gemaakte lezing over deze vogels. Om half 7 werden we welkom geheten in de Swaenebloem met koffie en krentenbrood. Na wat technisch getover konden we de door Fred gemaakte ganzen-filmpjes op het grote TV- scherm laten lopen. Dit om alvast in de stemming te komen. Langzamerhand kwamen de eerste deelnemers binnengedruppeld, warm aangekleed en gewapend met verrekijkers en camera s. Om half acht waren er zo n dertig mensen en gingen we op pad. Het was nog stikdonker maar een grote groep kauwen en kraaien vloog al op van het geboomte op de eilandjes in de Byland. Bij het water aangekomen hoorden we het gegak van de ganzen maar het klonk helaas van nogal ver weg. Bovendien blies een straffe oostenwind ons recht in het gezicht. Brrrrr en dan vroor het nog niet eens! Rustigjes aan liepen we verder tot een plek van waar het geluid van dichterbij de oever leek te komen. De bewolking begon open te trekken en het ochtendlicht scheen metalig op het water. Daar ontwaarden we langgerekte, bewegende zwarte strepen. Als je door een verrekijker keek 19

kon je zien dat het grote groepen vogels waren, niet alleen ganzen maar ook meeuwen overnachten op de Byland. Het werd steeds lichter, de ganzen werden steeds lawaaieriger en onrustiger en toen ineens vloog een eerste groep luidruchtig gakkend op. Een prachtig gezicht. Al gauw volgde een andere groep en toen weer een en nog een. Sommigen vlogen eerst even een rondje over het water, anderen stevenden rechtstreeks naar het zuidwesten naar de weilanden aan de Duitse kant van de Rijn. Dit ging wel een half uur zo door en toen het helemaal licht was werd het stil en was het water leeg. Niets wees er op dat het hier een uur geleden nog wemelde van duizenden en duizenden ganzen. Terug in het restaurant was het heerlijk warm en knus en kreeg iedereen broodjes met koffie of thee geserveerd. En nadat iedereen zijn eerste honger had gestild begonnen wij aan onze presentatie. Hierin vertelden wij over de leefwijze van onze inheemse ganzen, de exoten onder de ganzen en de verschillende 20

soorten die in de winter ons land aandoen. In het Rijnstrangen gebied overnachten en foerageren vooral veel kolganzen aangevuld met groepen grauwe ganzen en een enkele brandganzenfamilie. Na de lezing hebben we informatie uitgedeeld over de leefwijze van de ganzen en waren velen ook geïnteresseerd in ons (overigens prachtig uitgevoerde) jaarprogramma. Een aantal gasten maakte zich op voor nog een wandeling rondom de Byland maar wij hebben onze spullen gepakt en keerden met een voldaan gevoel naar huis. 21

Wat is de IVNnatuurkoffer? De IVN-natuurkoffers met als thema, Winter, Lente, Zomer en Herfst stimuleren ouderen om hun zintuigen te prikkelen. De geur van verse dennennaalden, het zien van mooie natuurbeelden, het voelen van takken, bladeren en het proeven van bijvoorbeeld bramen en bosbessen roept herinneringen op. Het bijzondere van onze zintuigen is, dat het herinneringen kan ophalen die diep geworteld zijn. De natuur biedt aanknopingspunten voor een gesprek over en herinneringen aan vroeger. Het kan gaan over de kindertijd, jeugdherinneringen, het gezinsleven, oude gewoonten of over werk. Op 18 februari jl. mochten Riet van Dijk en ik een presentatie met de natuurkoffer over de winter verzorgen bij Natuur Actief. Wij deden een oproep om mee te werken bij het uitbouwen en introduceren van de koffers in de verzorgingshuizen binnen ons werkgebied. We zijn blij dat er inmiddels één persoon zich heeft aangemeld. Wat is de bedoeling? De ervaring van Riet en mij is, dat activiteitenbegeleiders steeds minder tijd krijgen voor persoonlijke aandacht bij de groepsverzorging In de verpleegen verzorgingshuizen helpen veel vrijwilligers 22

bij de uitvoering van activiteiten. Deze mensen zijn goud waard. Veel ouderen kunnen bijvoorbeeld niets vasthouden. Begeleiders kunnen met voorwerpen rondgaan om ze te laten zien, ruiken of voelen. Omdat men denkt dat je veel van de natuur moet weten om te werken met de natuurkoffer en dat zo n activiteit veel voorbereiding vraagt, worden de koffers nog (te) weinig uitgeleend. Wel worden wij gevraagd om activiteiten te verzorgen voor groepen. Dit vraagt een andere insteek en is moeilijk over te nemen door mensen, die wat minder kennis hebben van de natuur. Wij willen de uitleen gaan propageren en laten zien dat een activiteitenbegeleider die weinig van natuur weet of een IVN Natuurgids die niet veel van ouderen weet zonder veel voorbereiding met de handleiding als ondersteuning toch een inspirerende activiteit kan verzorgen. Daarom willen ons nu richten op training van activiteitenbegeleiders en vrijwilligers die betrokken zijn bij de activiteiten in de verzorgingshuizen. Daarnaast is het belangrijk dat wij persoonlijk contact onderhouden en indien nodig zelf de activiteit verzorgen. Het is gebleken dat ouderen veel baat hebben bij natuuractiviteiten en dat activiteiten gericht op natuurbeleving een belangrijke bijdrage leveren aan kwaliteit van leven. Ouderen zullen snel genieten van alledaagse dingen uit de natuur. Kortom: wie wil ons groepje van drie mensen komen versterken om zo de natuurkoffer tot een succes te maken? En wie kan ons helpen aan opgezette dieren, die wij goed kunnen gebruiken? Ben je enthousiast, wil je graag meehelpen? Mail dan naar Wil Paulus: 4947@hetnet.nl of naar Riet van Dijk; rietvandijk1@gmail.com 23

Beste leden van alle IVNwerkgroepen, Natuur Actief werd vijf jaar geleden opgericht door een groepje enthousiaste natuurgidsen van het IVN Montferland en de Oude IJsselstreek. Zij hadden tot doel om natuurliefhebbers elkaar te laten ontmoeten door afwisselende, boeiende en vooral ook gezellige avonden rondom het thema Natuur te bieden. Die avonden werden vervolgens elke derde dinsdag van de maand georganiseerd, uitgezonderd de zomermaanden. De afgelopen jaren zijn veel onderwerpen de revue gepasseerd. Bijzonder is daarbij, dat de zaal elke maand met een redelijk groot aantal mensen gevuld was en dat we ook afhankelijk van de onderwerpen - elke keer nieuwe bezoekers mochten begroeten. Het concept van Natuur Actief sloeg aan! Dat we dit jaar 5 jaar bestaan, gaan we uiteraard vieren! En met wie kunnen we dat beter doen dan met al diegenen die er de afgelopen jaren voor hebben gezorgd dat onze avonden en excursies een succes werden? Met jullie dus! Wat staat er te gebeuren? Thema Waar is het feestje? En wanneer? Voor wie? Wat willen we bereiken? Lustrumviering Natuur Actief Nieuwe wildernis in de Achterhoek Boerderij De Boldiek, aan de Boldijk 6 in Halle Zondagmiddag 13 april, 13.00u.-17.00u. Voor jong en oud voor iedereen die maar van de natuur houdt Een gezellige, informatieve middag met activiteiten voor en door natuurliefhebbers Wij verheugen ons alvast op ons gezamenlijke feestje! Jullie ook? Met vriendelijke groet, het team van Natuur Actief 24

Door: Evert Jongkind De Achterhoek bij nacht Nederland wordt 's nachts steeds lichter. We behoren tot de meest verlichte landen in Europa. Delen van de Achterhoek behoren gelukkig nog steeds tot de donkerste delen van ons land. Deze duisternis biedt mogelijkheden voor een ongestoord nachtleven in het dierenrijk. s Nachts gebeurt het! Dan heb ik het over de das die op pad gaat, de kerkuil die zijn positie inneemt en over de egel die je tuin op z n kop zet. Bij een onbewolkte nacht zijn er in de Achterhoek meer sterren en planeten te zien, dan in de verlichte stedelijke omgeving. De kracht van de nacht in de Achterhoek. Een pracht nacht Nachten zijn er om te dromen, wat is er nou mooier dan een droom waar te maken. Het Regionaal NME-Centrum kan al jaren beschikken over de ruimte in de Polse Molen in Ulft. Een wiekloze molen, enkel steensmuur, maar met verwarming, toilet en stevige trappen naar de twee etages boven. Voor de ontvangst van schoolklassen is de molen te krap. Met de eigenaar van de molen, de gemeente Oude IJsselstreek, is besproken of zij eventueel open zouden staan voor een bijzondere andere invulling van de molen. Een bijzondere trekpleister voor de inwoners en voor mensen van buitenaf. We hebben groen licht gekregen om onze droom verder uit te werken. Dat kunnen en willen wij niet alleen. Het idee Het idee is om in de Polse Molen samen met bestaande werkgroepen uit de Oude IJsselstreek en Achterhoek het nachtelijk dierenleven en de aspecten van de nacht in beeld te brengen. Het Regionaal NME-Centrum brengt het onder de aandacht van de scholen en ontwerpt een educatief aanbod. De IVN werkgroepen organiseren rondleidingen en activiteiten in en bij het gebouw. Een sterrenwacht zal, als het donker wordt, de hemel ontleden met de opgestelde kijkers. Enkele mensen gaan op jacht met een batdetector, anderen bekijken de nachtvlinders die op het verlichte 25