Goedkoop bouwen kan interessant zijn als je niet veel eld te investeren hebt. Maar houdt zo n stal ook de resultaten op peil? Dat hant vooral af van de varkenshouder. IETS VOOR VAKMAN: GOEDKOOP BOUWEN Vijf laekostenstallen met plussen en minnen 4 Werken met laekostenstal vraat vakmanschap. V EEL vleesvarkensbedrijven zijn sinds 1997 niet meer in staat eweest reserves op te bouwen voor nieuwbouw of roei van het bedrijf. Daarom ontwierp DLV Bouw, Milieu en Techniek een stal met extreem lae investerinskosten: 200 per plaats. DLV doet bewust consessies aan de technische resultaten om de bouwkosten te drukken. Is er ook een stal denkbaar waarbij lae kosten en oede resultaten hand in hand aan? Boerderij vroe vier andere bedrijven om hun visie. Bouwkosten tot 380 per plaats Dat leidde tot ontwerpen waarbij technische resultaten de hooste prioriteit hebben, maar waar de bouwkosten oplopen tot 380 per plaats. In alle ontwerpen is er 0,8 vierkante meter leefoppervlak per dier. Ook de afschrijvinsperiode is hetzelfde. Er wordt uiteaan van 12,5 procent huisvestinskosten. DLV komt dan uit op 25 huisvestinskosten per plaats per jaar. De stal van Exlan is met 47,50 het duurst. Op basis van de epronotiseerde technische resultaten komt DLV uit op het minste aantal rondes per jaar: 2,7; Ara-Matic op de meeste: 3,1. Bij 90 kilo roei in de mestperiode bedraen de huisvestinskosten per kilo roei dan respectievelijk 10,3 cent en 13,4 cent. Een verschil van 3,1 cent per kilo roei. Voor Exlan, die de duurste stal heeft, komen de huisvestinskosten per kilo roei op 17 cent. Om tot zo oed moelijke technische resultaten te komen, nemen Exlan, Ara-Matic en Hendrix UTD brijvoederin met bijproducten als uitanspunt. Ten opzichte van brijbakken vallen de voerkosten per kilo roei 4 tot 5 cent laer uit. FOTO: MARK PASVEER Bij voederin aan de tro is controle op ezondheid eenvoudier. Bij brijbakken vert dat meer tijd en vakmanschap. De techniek zelf vereist meer vakmanschap bij een brijvoerinstallatie. Grote roep: meer voer, minder roei In de ontwerpen varieert de roepsrootte van 12 tot 24 varkens per hok. Op Praktijkcentrum Sterksel loopt onderzoek naar het effect van roepsrootte. Definitieve resultaten zijn er no niet. Maar de eerste zes rondes even wel een duidelijke indicatie. Bij rote roepen is het voerverbruik slechter. De voederconversie is bij 12 varkens 2,75 en bij 24 varkens 2,83. De daroei is 40 ram slechter in een rote roep. De dieren in roepen van 12 roeien 810 ram per da teen 770 ram bij dubbele roepsrootte. Het productieetal is daardoor 2,42 slechter. Bij 90 kilo roei is dat 2,7 cent per kilo roei. Het percentae dichte vloer loopt uiteen van 78 procent bij DLV tot 40 procent bij Hendrix UTD. Hoe roter het percentae dichte vloer, des te meer hokbevuilin. Je bent er dus meer tijd aan kwijt om het weer schoon te krijen. Ter beperkin van de stankuitstoot hebben Hendrix UTD en Ara-Matic de stallen voorzien van luchtwassers. Die verhoen de kosten, maar ze spelen hiermee wel in op toekomstie ontwikkelinen. Ook het klimaat is ediend met minder bevuilin. Alleen Ara-Matic slaat de mest op onder de stal. De rest voert de mest af uit de stal. Met welk ontwerp een varkenshouder nu het best af is, hant vooral af van zijn eien wensen en vakmanschap. Martin ten Hooven
DLV bouwt voor 200 per plaats I Nde stal van DLV Bouw, Milieu en Techniek is de investerin per plaats 200. Het plan voldoet aan de milieu- en welzijnseisen. Uitanspunt is dat de technische resultaten aanvaardbaar blijven. De afdelinen bestaan uit 12 hokken voor elk 24 varkens. Totale omvan van de stal is 2.880 plaatsen. De stal is roenlabelwaardi IC-Verbeterd. Dankzij de smalle mestput, 1.44 meter breed en 80 centimeter diep, is er een klein emitterend oppervlak. Voor in het hok is een waterkanaal. Op de mestput lien metalen driekant. De dichte vloer, estort in het ele zand, is voorzien van vloerverwarmin. De netto-oppervlakte per dier is 0,8 vierkante meter. De controlean is 70 centimeter breed, de centrale middenan 1,5 meter. De hellin, om vocht naar de put af te voeren, is 5 procent. De mest aat via een riolerinssysteem naar een kleine pompput buiten de stal. Mestopsla is er weini. Bouwen onder de rond is te duur. Twee kappen met metalen spanten Om kosten te besparen, is ekozen voor een tweekapper met metalen spanten. Het dak is voorzien van eïsoleerde sandwichpanelen op de metalen ordinen. Frisse lucht komt binnen via een dakoverstek in de kopevels. Via een dubbel folieplafond aat deze naar de afdelin. Een ventilator met frequentiereelin - diameter 82 centimeter - voert de afewerkte stallucht af. De hokafscheidin is van prefab beton en 1,10 meter hoo. De afdelinswanden staan op de betonnen hokafscheidin en zijn van kunststof. Per hok zijn er twee brijbakken. Een eenvoudie droovoerinstallatie vult ze mechanisch. Alweer om de kosten te drukken is er niet ekozen voor brijvoederin. In de stal zit een kantoor. Ook een hyiënesluis ontbreekt. Buiten de stal is het kaal: een mestopsla, afleverplaats of spoelplaats. De kopevels zijn tot 3,20 meter opemetseld met rode baksteen, de zijevels tot 0,50 meter. Daarboven zit eprofileerde damwandbeplatin. 5 dubbelfolieplafond 2.750 650 300 dekvloer Investerin per plaats: 200, exclusief BTW en zonder kantoor, hyiënesluis en spoelplaats. Inclusief 2 voersilo s. Technische resultaten bij emiddeld vakmanschap: roei per dier per da: 700 ram; voederconversie: 2,80; uitval: 2,7 procent. PLUS: De huisvestinskosten zijn bijzonder laa: 25 per plaats per jaar. Er is een schuine putwand, waardoor er minder kans is op vlieenoverlast. Een zeer oed vakman zal in deze stal een lae kostprijs kunnen realiseren. MIN: De stal heeft 78 procent dichte vloer, waardoor er er veel kans is op hokbevuilin. De afstand van de voorkant van het hok tot het rooster is er root, waardoor er veel mest zal aankoeken. Dat zal een lane reiniinstijd veren. Door meer hokbevuilin ook meer lijpartijen met beenebreken tot evol. Door de hokbevuilin is er ook meer uitstoot van stank. Binnenkomende lucht wordt niet econditioneerd. Sturin op voerift is maar beperkt moelijk. De controle op ezondheid vereist veel vakmanschap. Vanwee de kans op uitlijden en het binnenklimaat is het dierenwelzijn minder oed ewaarbord.
ABCTA: arbeidsvriendelijke stal voor 235 per plaats A BCTA neemt als uitanspunt voor haar stal arbeidsvriendelijkheid. Ze wil een concessies doen aan technische resultaten. Er is een eneriezuini ventilatiesysteem en een eenvoudi voersysteem dat drie soorten droovoer kan verstrekken. Per hok zijn er twee brijbakken. De controlean is 1 meter breed. De stal is voor 2.816 plaatsen. Per afdelin 176 varkens, verdeeld over 8 hokken van 22 varkens per hok. De stal is roenlabelwaardi, zonder schuine putwanden en met metalen driekant. De mestput is 50 centimeter diep met een opsla van 100 kuub buiten de stal in een estorte put. De mest aat via een riolerinssysteem naar de mestopsla. De hokken zijn 3,30 meter breed en 5,35 meter diep. Vanaf de 1 meter brede controlean is er een waterkanaal van 60 centimeter met betonrooster, een bolle vloer met verwarmin en vervolens 1,20 meter mestkanaal met metalen driehoekrooster. Er is een cv voor de vloerverwarmin. Een pompje laat het water circuleren tussen de afdelinen zware en lichte varkens. Onder de bolle vloer zit een extra muur ter ondersteunin. Deze verlent in koude periodes de we die de lucht onder de bolle voer aflet. Meer opwarmin dus. De binnenkomende lucht aat via de spouw naar de ruimte onder de bolle vloer, stroomt dan onder het waterkanaal door en komt via betonnen in de controlean de afdelin binnen. De zijevels: 30 centimeter metselwerk en vervolens eperforeerde damwandprofielplaat. De binnenmuren, van betonblokken, zijn eïsoleerd met 6 centimeter steenwolplaat, om condens te voorkomen. De hokafscheidin is van betonelementen. In de afdelinsmuren zitten betonelementen tot 1 meter hoote met daarboven kunststof platen. Op het dak lien olfplaten. Isolatie alleen boven de afdelinen. Het buitenaanzicht is een stal met één kap, maar in de stal zijn twee kappen. Per afdelin is er een ventilator (diameter 65 centimeter) met frequentiereelin, meetwaaier en smoorklep. 6 ventilatiekoker 1.500 eperforeerd damwandprofiel bolle vloer 535 330 centrale an riolerinssysteem Investerin per plaats: 235, exclusief BTW en zonder kantoor, hyiënesluis en spoelplaats. Inclusief 3 voersilo s. Technische resultaten bij oed vakmanschap: roei per dier per da: 800 ram; voederconversie: 2,4; uitval: 2,5 procent. PLUS: de huisvestinskosten zijn laa: 29,38 per plaats per jaar. Door waterkanaal, bolle vloer en mestkanaal een oed klimaat voor mens en dier. Er is een mestopsla in de stal en een schuine putwanden, waardoor er minder kans is op vlieenoverlast. Verse mest de stal uit, dat eeft betere moelijkheden voor mestbewerkin. MIN: de mestput is 50 centimeter diep. Beter is 80 centimeter, wat meer flexibiliteit biedt om in te spelen op nieuwe ontwikkelinen. De stal heeft 66 procent dichte vloer. Dat betekent een rotere kans op hokbevuilin, ook doordat het hok naenoe vierkant is. Een smal, diep hok eeft minder hokbevuilin. De stal zou beter functioneren bij 11 varkens per hok. Twee brijbakken naast elkaar op het waterkanaal van 60 centimeter is te krap. In twee hoeken een bak verdient de voorkeur. Het hoe percentae dichte vloer eeft meer stof.
Ara-Matic: 300 per plaats, maar prima resultaten H ET ontwerp van Ara-Matic, dochter van De Heus Brokkin Koudijs, is voor 2.280 vleesvarkens op 0,8 vierkante meter. Uitanspunten: laere bouwkosten en de moelijkheid om prima technische resultaten te realiseren. Waar moelijk wordt er beton toeepast, ter plekke estort. In de breedte om de 2,70 meter putmuren. Een afdelin telt 16 hokken voor 15 varkens per hok met een ezamenlijke rvs-tro voor 2 hokken. Onder de hele stal zit een 1 meter diepe kelder, waardoor er mestopsla is voor 10 maanden. De stal is roenlabelwaardi. Een verelijkbare, evenrote stal, uitevoerd met roenlabelsysteem IC-Verbeterd, riolerinssysteem en mestopsla buiten bleek 90 per plaats duurder. De hokken, 6,40 meter diep en 2,06 meter breed, staan dwars op de controlean. De bolle vloer, zonder vloerverwarmin, is 86 centimeter breed, met aan weerszijden 60 centimeter betonrooster. Hierdoor ontstaat onder de tro een spleet van 4 centimeter. Handi bij het schoonspuiten van de afdelin. In de praktijk blijkt er weini hokbevuilin te zijn. De verse lucht wordt aan beide kopevels middels een dakdoorsteek boven een ventilatieplafond binnenelaten. Per afdelin 1 ventilatiekoker met smoorklep en meetwaaier, aansluitend aan het centrale afzuikanaal boven in de stal. Vier chemische luchtwassers zuiveren de afewerkte lucht. In de stal een brijvoerinstallatie, om de voerkosten per kilo roei te drukken met bijproducten. Er zijn 5 kunststof silo s voor bijproducten en 3 silo s voor droovoer. De tro heeft een lente van 33 centimeter per varken. Alle opaande wanden zijn tot 1,50 meter hoo van beton. Op deze scheidinsmuren rusten de spanten. Het dak is voorzien van eïsoleerde stalen sandwichplaten. Ook de buitenevels zijn uitevoerd met deze platen. De afdelinswanden boven 1,5 meter bestaan uit lijmblokken van kalkzandsteen. 7 plafond opehanen aan kettinen isolatie- en ventilatieplafond sandwichpaneel luchtwasser centraal luchtkanaal centrale an 3.000 640 bolle vloer ewapend beton 60 86 60 Investerin per plaats: 300, exclusief BTW, inclusief kantoor, hyiënesluis, silo s, voermachine, 4 luchtwassers, ziekenboe. Technische resulaten bij oed vakmanschap: roei per dier per da: 825 ram; voederconversie: 2,1; uitval: minder dan 2 procent. PLUS: Een interessant ontwerp, deze stal, compleet, zonder de poespas van een ventilatiekanaal in de put en unsti eprijsd. De huisvestin kost 37,50 per plaats per jaar. Door het aantal van 15 varkens per hok is oede controle moelijk. Het hok heeft 45 procent dichte vloer. De luchtwassers zoren dat de stal een stank uitstoot. Door brijvoederin zijn de voerkosten te beperken. Brijvoederin aan de tro veremakkelijkt de controle. MIN: De stal is niet voorzien van emissiebeperkin. Daardoor zal het klimaat voor mens en dier iets minder oed zijn. De stal zal ook een iets hoer enerieebruik te zien even, omdat er een conditionerin van binnenkomende lucht is en er de luchtwassers zijn die enerie verbruiken. De stal bevat veel techniek, wat een beroep doet op het nodie vakmanschap. Of en zo ja in welke mate er hokbevuilin optreedt, is een vraateken.
Exlan: 380 per plaats, maar een lae kostprijs E XLAN Consultants, het adviesbureau van Cehave-Landbouwbelan, let de hooste prioriteit bij een lae kostprijs per kilo roei, niet bij de laaste bouwkosten. In rote lijnen valt de keus op brijvoederin met bijproducten, eenvoudi uit te voeren controle en luchtkanaalventilatie. De stal, een tweekapper, bestaat uit 15 afdelinen met 16 hokken voor 12 varkens, totaal 2.880 varkens. Er is bewust ekozen voor 12 varkens per hok in verband met oede controle op ezondheid. De hokken zijn dwars op de controlean van 80 centimeter breed eplaatst. Achter de betonnen hokafscheidin een waterkanaal, 80 centimeter breed en 1 meter diep, met betonrooster. Vervolens de bolle vloer van 2,20 meter met vloerverwarmin, aanesloten op een kleine cv-installatie. Dan een mestrooster van 1,50 meter met betonrooster. De put heeft een schuine betonnen plaat, waardoor de stal roenlabelwaardi is. Onder het water- en mestkanaal een riolerinssysteem voor afvoer van de mest naar de opsla. De hokbreedte is 2,44 meter. Per varken 0,8 vierkante meter. De verse lucht komt via een eperforeerde damwand lans de zijevel onder de bolle vloer van de afdelin. Een uitsparin onder de tro leidt de lucht onder het waterkanaal door het luchtkanaal onder de controlean in. Via beton komt de lucht in de afdelin en wordt daar over de dichte betonnen hokafscheidin etrokken. Voor de afvoer zort een ventilator met een diameter van minimaal 63 centimeter, freqentieestuurd en voorzien van meetwaaier en smoorklep. De scheidinswanden zijn tot 1 meter van beton. Daarboven zitten kunststof platen. Op een hoote van 3 meter is een isolatieplafond opehanen aan kettinen. Het dak bestaat uit damwandplaten met anticondensdoek. De zijevel is tot 1 meter in metselwerk met rode baksteen. In de stal is een brijvoermachine eplaatst voor bijproducten. In de voerruimte zijn vier bunkers en een voormener. Buiten de stal drie silo s voor droovoer. 8 ventilatiekoker plafond opehanen aan kettinen 3.000 eperforeerde damwand 450 244 bolle dekvloer Investerin per plaats: 380, exclusief BTW. Inclusief kantoor, aflever- en spoelplaats en hyiënesluis. Technische resultaten bij oed vakmanschap: roei per dier per da: 800 ram; voederconversie: 2,4; uitval: 2 procent. PLUS: Het is een zeer complete stal waarin oed epresteerd kan worden. Een stal met een oed te reelen klimaat waar zich weini lon- en leveraandoeninen zullen voordoen. Ook voor de mens oed om in te werken. Dat de lucht binnenkomt onder de bolle vloer, heeft een conditionerend effect, wat enerie bespaart. Controle is oed moelijk door de brijvoederin en het aantal van 12 varkens per hok. Het mestkanaal is 1,50 meter breed, waardoor de varkens oed op de kunnen mesten. MIN: Met een bedra van 47,50 per plaats per jaar zijn de huisvestinkosten van deze stal hoo. Het percentae dichte vloer bedraat 48. Beter was 40 procent dichte vloer eweest. En beter was het eweest om het mestkanaal uit te voeren met metalen driekant in verband met het doorlaten van mest en de uitstoot van stank.
Hendrix UTD: 300 per plaats voor een oed rendement I Nde visie van Hendrix UTD moet een nieuwe vleesvarkensstal bijdraen aan een aantoonbaar beter rendement. De stal moet eld opleveren teen beperkt blijvende kosten. Goede technische resultaten zijn uitanspunt. De varkenshouder moet er efficiënt en onder oede omstandiheden kunnen werken. Ontworpen is een twee-kapper met 12 afdelinen, 16 hokken per afdelin en 14 varkens per hok. Totaal 2.688 varkens. De hokken zijn 2,40 meter breed, waardoor de oppervlakte per dier uitkomt op 0,8 vierkante meter. De scheidinswanden van de afdelin bestaan uit kunststof platen. Midden in de afdelin is de voeran met een breedte van 1 meter. Hieronder het kanaal voor aanvoer van verse lucht. De ezamenlijke tro is dwars op de voeran eplaatst en eeft 33 centimeter vreetruimte per varken. Voederin ebeurt met een brijvoerinstallatie voor bijproducten. Achter de kunststof hokafscheidinen een waterkanaal van 1,20 meter met betonrooster. Vervolens 1,70 meter bolle vloer. Hierin zit de vloerverwarmin, aanesloten op een eenvoudi cv-keteltje. Hiernaast een heater voor het droostoken en op temperatuur brenen van de afdelin bij ople. Het mestkanaal is 1,80 breed en de diepte is 60 centimeter. De mest moet via een riolerinssysteem naar een mestbassin buiten met een opsla voor 9 maanden. Buiten staan ook 2 chemische luchtwassers. Verse lucht aat via een openin onder het dak in de zijevel naar de ruimtes onder de bolle vloer, de centrale an het waterkanaal en de voeran. Per afdelin zijn er twee afzuikokers met smoorklep en meetwaaier, die zoren dat de lucht naar het centrale afzuikanaal boven in de stal aat. Het plafond van de afdelinen is eïsoleerd en zit 2,80 meter hoo. De muren van de centrale an zijn van mestelwerk met kalkzandsteen. De putmuren bestaan uit betonblokken en de buitenmuren van de stal zijn opetrokken uit rode baksteen. Het dak is voorzien van olfplaten. 9 centraal luchtkanaal afzuiin 2.800 470 240 bolle dekvloer Investerin per plaats: 300, exclusief BTW en inclusief kantoor, hyiënesluis, ziekenboe, spoelplaats en mestopsla. Technische resultaten bij oed vakmanschap: roei per dier per da: 825 ram; voederconversie: 2,4; uitval: 2,5 procent. PLUS: De stal aat richtin de nuluitstoot voor stank en ammoniak. Dat kan belanrijk zijn als in de toekomst steeds meer het accent wordt eled op beperkin van euremissie. De brijvoederin aan de tro resulteert in lae voerkosten en maakt een oede en eenvoudie controle moelijk. Ook al omdat er 14 varkens per hok zijn. Het klimaat in de stal zal oed voor mens en dier zijn. Dat er op de binnenkomende lucht een conditionerend effect is, bespaart enerie. Weini lonaandoeninen te verwachten. De stal heeft 40 procent dichte vloer, waardoor er weini hokbevuilin zal optreden. Dat zal een positief effect hebben op het klimaat in de stal. Weini tijd nodi voor reiniin. MIN: De stal stelt hoe eisen aan het vakmanschap van de varkenshouder. De huisvestinskosten bedraen 37,50 per plaats. Veel techniek in de stal vraat om vakmanschap.