Inhoudstafel Voorwoord... 1 Inhoudstafel... 1 Wegwijzer Waarom een handboek over publiek cameratoezicht?... 1 Wegwijzer: cameratoezicht in 20 vragen... 3 Digitaal toezicht als beleidsinstrument... 5 5 tendensen in publiek cameratoezicht... 7 Doelstellingen van het cameratoezicht... 9 Flowchart: welke wet toepassen?... 9 Primair: de Camerawet... 10 Secundair: de Privacywet... 10 Tertiair: de bijzondere wet... 10 Wetgeving Wijzigingen aan de Camerawet... 0 1 Evaluatie leidt tot wetsontwerp... 0 1 ANPR in de Camerawet of in de Wet op het Politieambt?... 0 2 Wetsvoorstellen samengevoegd en gekoppeld aan wetsontwerp... 0 3 Visuele afbakening van een besloten plaats is mogelijk... 0 3 Meer mogelijkheden tot het gebruik van de verplaatsbare camera... 0 4 Doelstellingen van de Camerawet en verhouding tot andere wetten... 0 5 Bekijken van de beelden in real-time en toegang tot de beelden... 0 5 Meer mogelijkheden voor politie en andere toezichters met mobiele camera s... 0 6 Verhoging van de strafrechtelijke geldboetes bij inbreuken... 0 8 Rechtstreekse toegang politiediensten tot beeldmateriaal openbaar vervoer... 0 8 Afl. 6 december 2013 Inhoudstafel / 1
Primair: de Camerawet... 1 Spelregels voor de bewakingscamera... 2 Wanneer is de wet wel en niet van toepassing?... 2 Onder welke omstandigheden de camera gebruiken?... 3 Op welke plaatsen kan cameratoezicht ingezet worden?... 3 Wanneer is een plaats publiek en wanneer is ze privaat?... 8 Welke vorm van cameratoezicht mag ik gebruiken?... 10 Welke fenomenen mag men vaststellen met de camera?... 12 Welke procedure volgen voor een vaste camera?... 13 Welke procedure volgen voor een mobiele camera?... 15 Welke vormen van mobiel cameratoezicht zijn wettig?... 18 Is cameratoezicht van bepaalde duur en moet je evalueren?... 21 Geldt er een overgangstermijn voor bestaande projecten?... 21 Welk bestuursorgaan voert het cameratoezicht in?... 22 Welke cameraregels zijn van toepassing bij een festival?... 26 Kan cameratoezicht voor het vaststellen van overlast?... 28 Hoe wordt cameratoezicht kenbaar gemaakt?... 30 Is aangifte van de plaatsing van een camera vereist?... 31 Hoe lang mogen opgenomen beelden bewaard worden?... 34 Wie mag de beelden wel en niet bekijken?... 34 Kan men beelden overdragen aan de politie?... 36 Kan men beelden overdragen aan de rechtbank?... 37 Kan men vragen om gemaakte beelden in te zien?... 38 Zijn inbreuken op deze wet strafbaar?... 39 Praktijk: overlastacties in Schaarbeek... 41 Secundair: de Privacywet... 43 Belangrijkste beginselen inzake cameratoezicht... 43 Het recht op afbeelding... 47 Tertiair: bijzondere camerawetgeving... 53 Cameragebruik bij voetbalwedstrijden... 54 Cameragebruik op de arbeidsplaats... 56 Visuele verificatie van persoonsalarmen... 58 Cameragebruik door private detectives... 60 Cameragebruik voor reportages van (stads)televisie... 62 Private en bijzondere veiligheidsdiensten... 64 Private portiers moeten onder toezicht... 66 Kansspelinrichtingen met weddenschappen... 68 Vaststelling van inbreuken op de milieuwetgeving... 70 Vaststelling van inbreuken op sociale wetgeving... 72 Vaststelling van inbreuken op de arbeidswetgeving... 74 Vaststelling van inbreuken op economische wetgeving... 77 Inhoudstafel / 2 Afl. 6 december 2013
Vaststellen van inbreuken op de drugwetgeving... 80 Vaststelling van inbreuken op de inkomstenbelasting... 82 Cameragebruik in celruimten en gevangenissen... 83 Mogelijkheden en beperkingen bij het gebruik van drones... 86 Politioneel gebruik van cameratoezicht... 92 Politie bij de burger of politie op afstand?... 92 Hoe gaan politiediensten om met informatie?... 95 Wat omvat het politionele informatiebeheer?... 95 Welke politionele gegevensbanken bestaan er?... 97 Welke databanken bevatten voertuiggegevens?... 99 Welke richting moet het uit met het informatiebeheer?... 102 Wettelijk kader voor politioneel informatiebeheer... 103 Wet op de afluistertechnieken... 109 Wet op de informaticacriminaliteit... 111 BOM: Wet Bijzondere Opsporingsmethoden... 113 BIM: Wet Bijzondere Inlichtingenmethoden... 117 Salduz: beeldverslag bij politieverhoor... 120 Beeldverslag verhoor minderjarigen en delinquenten... 122 Verkeer: algemeen bewijs verkeersinbreuken... 124 Welke wet regelt het gebruik van flitspalen?... 125 Wat zijn meetwerktuigen en meetinstrumenten?... 127 Verkeer: specifiek bewijs autoluwe zones en voetgangerszones... 130 ANPR: Automatische Nummerplaatherkenning... 132 Praktijk: nummerplaatherkenning aan de Westkust... 138 Praktijk: ANPR-camera als alternatief voor grenscontroles... 143 Toepassing en praktijk Integratie en samenwerking in publiek cameratoezicht... 1 Waarom alles integreren?... 1 Waarom liever samenwerken?... 2 Praktijk: verkeersmanagement in het Vlaams Verkeerscentrum... 4 Praktijk: sociale Veiligheid op voertuigen van De Lijn... 7 Praktijk: sociale Veiligheid in en om de stations van B-Holding... 10 Procedure voor beelduitwisseling met politiediensten... 12 Cameratoezicht in beeld... 13 Historisch perspectief... 13 Toepassing van cameratoezicht in Vlaanderen... 15 De camerahype voorbij?... 23 Afl. 6 december 2013 Inhoudstafel / 3
Stappenplan voor het invoeren van cameratoezicht... 25 Stappenplan cameratoezicht... 25 Welke keuzes maakt het zonaal veiligheidsoverleg?... 26 Wat zijn de doelstellingen?... 26 Wordt publiek-private samenwerking overwogen?... 28 Wat zit in er in het opstartdossier?... 29 Wie geeft voorbereidend advies?... 31 Wie hakt de knoop door?... 33 Hoeveel mag het project kosten?... 33 Hoe gebeurt de gunning van het project?... 35 Waarmee rekening houden bij installatie?... 35 Hoe kan je het project opvolgen of evalueren?... 37 Voorbeelden van stappenplan... 39 Bijzondere topics bij cameraprojecten... 41 Wat is een erfdienstbaarheid van openbaar nut?... 41 Moeten camerasurveillanten een opleiding volgen?... 44 Wat met de deontologie voor de camerasurveillanten?... 45 Hoe gebeurt de aanbesteding voor cameraprojecten?... 47 Richtlijnen voor lokale adviesverlening... 55 Hoe advies geven aan de burger?... 55 Hoe reageren op klachten van de burger?... 55 Wie stelt een proces-verbaal op?... 59 Welke sancties staan er op inbreuken?... 62 Praktijk 1: cameratoezicht tegen sluikstorten... Praktijk 2: cameratoezicht tegen vandalisme in het zwembad... Praktijk 3: cameratoezicht aan de schoolpoort... Praktijk 4: cameratoezicht in het stadspark... Cameratoezicht in de openbare ruimte. Effectiviteit, verplaatsingseffect en diffusie van voordelen... 65 Inleiding... 65 Algemeen... 67 Nagestreefde doelstellingen... 68 Effectenonderzoek... 69 Studie van objectieve veiligheid... 70 Studie van subjectieve veiligheid... 74 Verstandig cameratoezicht... 76 Besluit... 77 Bijlage: algemeen overzicht... 80 Inhoudstafel / 4 Afl. 6 december 2013
Effectiviteit van ANPR: een vergelijking... 89 Inleiding door de editor... 89 Onderzoeksbureau DSP-groep... 89 Effectmeting cameratoezicht in Antwerpen. Nut en noodzaak van evaluatieonderzoek... 101 Onderzoek effectiviteit cameratoezicht... 112 Inleiding door de editor... 112 Rechtspraak Rechtspraak cameratoezicht... 1 Thematisch overzicht... 3 Algemene tendensen... 7 Cameratoezicht en lokaal bestuur... 7 Cameratoezicht en particulieren... 7 Administratieve plichten cameragebruik... 8 Bewijswaarde cameragebruik... 8 Overheidsopdrachten... 10 1 Chronologisch overzicht... 11 Vonnis van de correctionele rechtbank van Dendermonde van 22 juni 1999... 13 Arrest van het Hof van Cassatie van 27 februari 2001... 15 Arrest van het Hof van Beroep Gent van 28 maart 2002... 17 Arrest van het Hof van Beroep Gent van 21 mei 2002... 19 Arrest van het Hof van Cassatie van 2 maart 2005... 21 Arrest van het Hof van Beroep Antwerpen van 26 oktober 2005... 23 Arrest van de Raad van State 30 april 2009... 25 Arrest van de Raad van State van 18 februari 2010... 27 Arrest van het Hof van Cassatie van 17 maart 2010... 29 Arrest van het Hof van Cassatie van 5 oktober 2010... 31 Arrest van het Hof van Cassatie van 5 oktober 2010... 33 Arrest van het Hof van Cassatie van 5 oktober 2010... 35 Arrest van het Hof van Cassatie van 4 november 2010... 37 Arrest van het Hof van Beroep van Brussel van 13 mei 2011... 40 1 Vonnis van de politierechtbank Turnhout (dertiende kamer) van 20 oktober 2011... 41 Arrest van het Hof van Cassatie van 29 november 2011... 45 Arrest van de Raad van State van 5 juni 2012... 47 Afl. 6 december 2013 Inhoudstafel / 5
Arrest van het Hof van Cassatie van 5 juni 2012... 51 Arrest van de Raad van State van 20 augustus 2012... 55 Arrest van de Raad van State van 1 februari 2013... 61 Frequently asked questions (FAQ) FAQ cameratoezicht... 1 Schema s en modellen Modellen en voorbeelden cameratoezicht... Projectfiches... 3 Projectfiche publiek cameratoezicht Antwerpen... 4 Projectfiche publiek cameratoezicht Asse... 5 Projectfiche publiek cameratoezicht Gent... 6 Projectfiche publiek cameratoezicht Knokke-Heist... 7 Projectfiche publiek cameratoezicht Leuven... 8 Projectfiche publiek cameratoezicht Lier... 9 Projectfiche publiek cameratoezicht Lokeren... 10 Projectfiche publiek cameratoezicht Mechelen... 11 Projectfiche publiek cameratoezicht Oostende... 12 Schematisch overzicht doelstellingen cameratoezicht... 13 Stappenplan cameratoezicht... 17 Samenvattend overzicht Camerawet 2007... 19 Gecoördineerde versie van de Camerawet van 21 maart 2007... 25 Register Register van afkortingen... 1 Noten en referenties... 3 Inhoudstafel / 6 Afl. 6 december 2013