industriële wetenschappen (industrieel ingenieur): chemie / biochemie bachelor- en masteropleidingen 2013 2013 uantwerpen.be
Inhoud Welkom 3 Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? 4 De opleiding tot industrieel ingenieur (bio)chemie 6 (Bio)chemie, iets voor jou? 7 Hoe begin je eraan? 8 Het studieprogramma 9 Opleidingsonderdelen 13 De masteropleiding 15 Verder studeren 16 Diploma op zak, wat nu? 17 Alumnus aan het woord 18 Nuttige info bij de start van je studietraject 19 Studie- en studentenbegeleiding 22 Hoe bereik je gemakkelijk onze campussen? 26 Infomomenten 28 Nuttige contactgegevens 29 1
2
Welkom Nooit meer leren, ik ga studeren! Maar wat? Zo begint de zoektocht van veel schoolverlaters naar informatie. Over opleidingen. Over universiteiten en hogescholen. Over beroepen. Jouw zoektocht is begonnen: je hebt dit boekje voor je neus. Hopelijk helpt het jou een stap vooruit in je keuzeproces. Een studiekeuze is nooit gemakkelijk. Het opleidingsaanbod is immens groot. Belangrijk is dat je je goed voelt op de universiteit of hogeschool van je keuze. En dat je je binnen enkele jaren goed voelt met je diploma. Daarom stelt de Universiteit Antwerpen alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en de kwaliteit van je opleiding op topniveau te houden. Nieuwe uitdagingen, nieuwe ervaringen, nieuwe vrienden. Een nieuwe stad? De stap naar het hoger onderwijs markeert het begin van een nieuwe periode in je leven. Aan de Universiteit Antwerpen studeren zo n 15 000 studenten in de meest uiteenlopende vakgebieden. In heel Antwerpen zijn er dat nog veel meer. Daarom werken we nauw samen met de Antwerpse hogescholen binnen de Associatie Universiteit & Hogescholen Antwerpen. Sterker nog: vanaf september 2013 integreren een aantal academische hogeschoolopleidingen in de Universiteit Antwerpen. Dat gebeurt trouwens niet alleen in Antwerpen, maar in het hele Vlaamse hoger onderwijs. Ook de opleiding industriële wetenschappen integreert. Dat opent nieuwe mogelijkheden voor onderwijs en onderzoek. Voor het eerst zullen industrieel ingenieurs bovendien afstuderen met een universiteitsdiploma. Als je naar een van onze infomomenten komt, zal je merken dat het prettig studeren is aan de Universiteit Antwerpen. Onze medewerkers en studenten zullen je er graag over vertellen. We kijken uit naar de kennismaking! Prof. dr. Alain Verschoren Rector Universiteit Antwerpen 3
Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? Prof en student staan dicht bij elkaar De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent bijvoorbeeld dat je zo veel mogelijk les volgt in kleine groepen. Dat maakt een vlotte interactie met je proffen mogelijk: je kan rechtstreeks bij hen terecht met vragen en problemen. De communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard. De Universiteit Antwerpen is bekend voor haar goede studentenbegeleiding en -ondersteuning. Je staat er dus nooit alleen voor. We spelen zo veel mogelijk in op jouw individuele noden. Bovendien nodigen we jou uit om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn onze studenten vertegenwoordigd. Academische opleidingen op topniveau De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen, die oog hebben voor theorie én voor praktijk. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek dat ook internationale faam geniet. De ivoren academische toren werd al lang geleden gesloopt. Academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving. Tijdens je opleiding aan de Universiteit Antwerpen staat niet het memoriseren van feitenkennis centraal, maar bouw je kennis en vaardigheden op die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten en problemen op te lossen. De bachelor-masterstructuur schept ruimte voor vernieuwing en verbetering. Daardoor kunnen we voortdurend inspelen op maatschappelijke uitdagingen. Door nieuwe opleidingen in te voeren en door keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen te verruimen. Een moderne leeromgeving We omringen jou met de meest moderne infrastructuur: goed uitgeruste lesen computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en studielandschappen. In alle publieke ruimten zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen. Momenteel heeft de universiteit vier campussen. Eentje in hartje Antwerpen, drie in de zuidelijke stadsrand. Met de komst van een aantal nieuwe opleidingen, die vanaf volgend academiejaar integreren in de Universiteit Antwerpen, komen er nog locaties bij. Waar jij straks terecht komt ontdek je verder in dit boekje. 4
Om het toenemend aantal studenten op te vangen en jou een aangename leeromgeving te bieden, investeren we op grote schaal in nieuwe gebouwen. Enkele staan er al. Voor andere liggen de plannen op tafel. Meer dan een opleiding We willen jou niet alleen een opleiding, maar ook een brede vorming aanbieden: jou helpen opgroeien tot een professional met een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit bij personeel en studenten, en in haar studieprogramma s. Antwerpen Studeren is niet alleen met je neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad die meer is dan de universiteit en de hogescholen: het is een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur,... Kort samengevat: een stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten zich thuisvoelen. 5
De opleiding tot industrieel ingenieur (bio)chemie Alles is chemie De zeep waarmee je je handen wast? Chemie! De lak op je auto? Chemie! De samenstelling van diesel? De technologie voor afvalverwerking en recyclage? De houdbaarheid van voedingsmiddelen? Chemie, chemie en chemie! Meer dan ooit liggen chemici aan de basis van onzichtbare, maar levensbelangrijke vernieuwingen in onze maatschappij. Denk maar aan het in kaart brengen van genetische informatie. En meer dan ooit hebben industrieel ingenieurs chemie en biochemie de tools in handen om onze wereld milieuvriendelijker en veiliger te maken. In het laatste jaar van je bacheloropleiding en bij de start van je master maak je een keuze tussen chemie en biochemie. Academisch maar toch vooral praktijkgericht Je bouwt tijdens je opleiding een brede basiskennis op, met inzichten in wiskunde, natuurwetenschappen en ingenieurswetenschappen. Maar vergis je niet: je krijgt geen algemeen programma voorgeschoteld. Meteen tijdens het eerste semester komen ook de specifiek chemische opleidingsonderdelen op je af. Zo studeer je straks af als een industrieel ingenieur met een brede kennis én een diepgaand inzicht in je eigen discipline. Tegelijkertijd leer je die inzichtelijke kennis toepassen tijdens allerhande practica: werkcolleges, laboratoriumsessies, computersimulaties, enzovoort. Bedrijfsbezoeken confronteren je met je latere beroepspraktijk. Via projectwerk leer je gaandeweg je kennis op een geïntegreerde wijze toepassen en ontwikkel je vaardigheden zoals teamwork, communiceren en rapporteren. 6
(Bio)chemie, iets voor jou? Dol op experimenteren De belangrijkste vereiste om aan deze opleiding te beginnen? Dol zijn op experimenteren! Elke ingenieur is benieuwd naar wat zijn experimenten opleveren. Je wil stalen analyseren en structuren van (kunst)stoffen ontrafelen. Je vraagt je af hoe een chemische fabriek werkt, of je wil doorgronden hoe een chemicus bodem-, lucht- en waterverontreiniging kan detecteren of bestrijden. Je werkt graag in een labo en je wil je steentje bijdragen om onze wereld milieuvriendelijker en veiliger te maken. De enige diplomavereiste is een diploma secundair onderwijs. Als je in het secundair onderwijs een richting wetenschappen in het aso of tso gevolgd hebt met chemie als apart vak, dan ben je voldoende voorbereid. Met voldoende motivatie en interesse kom je al een heel eind ver. Wiskunde? Ja, dat is belangrijk. Je kan als ingenieur niet zonder forse wiskundeknobbel. Daarom krijg je tijdens je opleiding ook heel wat wiskunde voorgeschoteld. Je vooropleiding speelt niet zo n grote rol. Kreeg je geen zes of acht uur wiskunde in het secundair onderwijs? Volg dan onze zomercursus. Die stoomt je in twee weken zo goed mogelijk klaar voor het grote werk. De belangrijkste troeven Je bent van nature nieuwsgierig ingesteld. Je hebt je altijd al afgevraagd wat die bacteriën in yoghurtdrankjes nu precies doen, hoe je kraantjeswater drinkbaar houdt, hoe je bier brouwt, of hoe je in godsnaam met micro-organismen plastiek kan maken. De waarom-vraag is je favoriete vraag. Je wil weten hoe de natuur in elkaar zit en wat je er als mens mee kan doen. Je bent kritisch en onderzoekend ingesteld. Koop je voedingswaren, dan let je bijvoorbeeld op de vervaldatum. Maar vooral: je weet waarom. Je kan praktijkgericht en logisch denken. Je kan problemen in kaart brengen en analyseren. Daarbij ga je gestructureerd te werk, met oog voor teamgeest en communicatie. Je hebt een creatieve geest die wetenschappelijke principes begrijpt en problemen analytisch benadert. Maar je houdt het niet bij theorieën en principes. Je wil ze in de praktijk brengen en testen. Kortom: In een wereld vol technologische innovaties en wetenschappelijke vernieuwingen sta jij centraal. Iedereen kijkt straks naar jou om met die nieuwe inzichten aan de slag te gaan. De toekomst is meer dan ooit aan de ingenieurs. 7
Hoe begin je eraan? Welk diploma heb je nodig? Om te worden toegelaten tot de opleiding industriële wetenschappen, moet je in principe een diploma van het secundair onderwijs bezitten. Ook als je geen diploma secundair onderwijs bezit, kan je onder bepaalde omstandigheden toegelaten worden tot een universitaire opleiding, maar dan op basis van elders verworven competenties (zoals relevante werkervaring). Internationale studenten moeten beschikken over een diploma secundair onderwijs dat ook in het thuisland toegang verleent tot een gelijkwaardige opleiding. Wie niet- Nederlandstalig secundair onderwijs volgde, moet slagen in een door de Universiteit Antwerpen erkende taaltest Nederlands. Voor meer info in verband met toelatingsvoorwaarden (diploma en taal) en aanvraagprocedure neem je contact op met de International Student Officer: Sonia Brunel, sonia.brunel@ua.ac.be. 8
Het studieprogramma Benieuwd welke opleidingsonderdelen je bachelorprogramma omvat? Je vindt ze hieronder terug in het studieprogramma. Theorie, praktijk en oefeningen In de tweede, derde en vierde kolom van de tabellen vind je het aantal uren theorie (th.), het aantal uren praktijk (pr.) en het aantal uren oefeningen (oef.) dat aan elk opleidingsonderdeel besteed wordt. Deze indeling is in werkelijkheid niet altijd even scherp als hier wordt weergegeven. Studiepunten De studieomvang van je opleiding en van alle opleidingsonderdelen wordt uitgedrukt in studiepunten (sp.). Die vind je terug in de vierde kolom. Studiepunten geven een goed beeld van de tijd die je zal besteden aan de verschillende opleidingsonderdelen. Elk studiepunt komt namelijk overeen met een studietijd van 25 tot 30 uren. Een voltijds academiejaar telt 60 studiepunten. De totale studietijd voor een voltijds academiejaar varieert dus tussen 1 500 en 1 800 uren studie. Deze tijd besteed je aan het bijwonen van hoor- en werkcolleges, het voorbereiden van lessen, het studeren voor examens en het maken van oefeningen, papers of andere opdrachten. Het aantal studiepunten van een opleidingsonderdeel zegt dus meer over je totale tijdsinvestering dan het aantal uren dat je les hebt. Je bacheloropleiding omvat 180 studiepunten. Als je voltijds studeert en voldoende vlot slaagt voor je examens, behaal je je bachelordiploma dus na 3 jaar studeren. Het systeem met de studiepunten vloeit voort uit het Europees ECTS-project (European Credit Transfer and Accumulation System). Meer info vind je op www.ua.ac.be/studiepunten. Collegeroosters Een voorbeeld van een collegerooster vind je op www.ua.ac.be/collegeroosters. 9
Jaar 1 th. pr. oef. sp. Eerste semester Wiskunde 36 16 24 6 Informatica 12 12-3 Elektrotechniek 24-12 3 Economie 24 - - 3 Bouwkunde voor niet-bouwkundigen 36-12 6 Algemene chemie 42-12 6 Algemene chemie labo - 48-3 Tweede semester Wiskunde 18 8 12 3 Materiaalkunde 24 - - 3 Elektronica voor niet-elektronici 48 - - 6 Elektromechanica voor niet-elektromechanici 12 - - 6 Minor 24 - - 3 Algemene chemie 30 24 12 6 Industriële chemie 24 - - 3 Totaal 60 Studieprogramma onder voorbehoud Het studieprogramma op deze bladzijden is momenteel nog niet goedgekeurd. Wijzigingen zijn daarom nog mogelijk. Vanaf maart kan je het definitieve studieprogramma online terugvinden. 10
Jaar 2 th. pr. oef. sp. Eerste semester Wiskunde 24 4 12 3 Statistiek 12 12 12 3 Thermodynamica en warmtetransport 18-12 3 Bedrijfseconomie 24 - - 3 Analytische chemie 36 24-6 Fysische chemie 36 24-6 Fluïdomechanica 24 - - 3 Materiaalkunde 18 12-3 Tweede semester Wiskunde 12 8 12 3 Minor 24 - - 3 Wetenschappelijk project 4 88-6 Koolstofchemie 24 - - 3 Fysische chemie 24 - - 3 Massa- en energiebalansen 48 - - 6 Overzicht van de bioprocessen 36 24-6 Totaal 60 11
Jaar 3 - afstudeerrichting chemie th. pr. oef. sp. Eerste semester Recht 24 - - 3 Analytische chemie 48 48-9 Koolstofchemie 30 36-6 Kwaliteit, veiligheid, milieu 24 - - 3 Chemometrie 24 - - 3 Warmte- en massaoverdracht 48 - - 6 Tweede semester Minor 24 - - 3 Levensbeschouwing 30 - - 3 Bachelorproef 6 - - 9 Pompen, compressoren en koelmachines 24 - - 3 Petrochemie en polymeren 48 - - 6 Scheidingstechnieken: theorie en simulatie 36 24-6 Totaal 60 Jaar 3 - afstudeerrichting biochemie th. pr. oef. sp. Eerste semester Recht 24 - - 3 Analytische chemie 48 48-9 Koolstofchemie 30 36-6 Kwaliteit, veiligheid, milieu 24 - - 3 Chemometrie 24 - - 3 Biomoleculen 36 24-6 Tweede semester Minor 24 - - 3 Levensbeschouwing 30 - - 3 Bachelorproef 6 - - 9 Pompen, compressoren en koelmachines 24 - - 3 Polymeren 24 - - 3 Metabolisme 24 - - 3 Bioproceskunde 42 12-6 Totaal 60 12
Opleidingsonderdelen In deze brochure vind je een korte inleiding bij de belangrijkste onderdelen van je studieprogramma. Al van bij de start van je opleiding krijg je gespecialiseerde opleidingsonderdelen die specifiek zijn voor jouw afstudeerrichting. Zo word je onmiddellijk in de praktijk gekatapulteerd. Chemie Je gaat heel diep in je studie van de verschillende chemiedisciplines. Dat is logisch: al je toegepaste opleidingsonderdelen en projecten bouwen hierop voort. Na een grondige studie van de algemene chemie, verdiep je je in analytische chemie, fysische chemie en koolstofchemie, die de basis vormen voor al je concrete toepassingen. Chemical engineering Tijd om je chemie nuttig te maken. Autolak krasvrij maken? Diesel uit olijfolie puren? Stevigere tentzeilen ontwikkelen en winddichte fleecetruien creëren? Jij gaat het straks als chemisch ingenieur doen. En tijdens deze lessen leer je hoe. Je leert eerst de zogenoemde unit operations beheersen. Dat zijn de basisbewerkingen voor alle chemische productieprocessen. Daarvoor heb je een grondige kennis van fluïdomechanica nodig en moet je thuis zijn in warmte- en massa overdracht. Later krijg je ook scheidingstechnieken, chemische procesregeling, chemische reactoren en simulatietechnieken onder de knie. Daarnaast kijk je door je beschermende bril naar de belangrijkste industriële basisprocessen (anorganische en petrochemische). En je geraakt vertrouwd met wat er in de praktijk allemaal bij komt kijken. Biochemische procestechnologie Tal van processen in de chemische en verwante sectoren verlopen bio-gebaseerd. Afvalwater reinigen met bacteriën, voedingsstoffen niet laten bederven, energiedrankjes doen oppeppen en yoghurt verrijken met weerstandsbacteriën Allemaal werk van biochemici. Je leert met micro-organismen en enzymen werken en duurzame, biotechnologische fijnchemicaliën, bioplastics en biobrandstoffen produceren. Maar je zet je ook in voor milieutechnologie en waterbeheer. En dus bestudeer je meet methoden en sanerings- en preventietechnieken, inclusief de relevante wetgeving. Ingenieursvaardigheden Iedere ingenieur heeft een handvol algemene vaardigheden nodig. Zo moet je kunnen spelen met wiskunde, moet je thuis zijn in thermodynamica, materialenleer en elektrotechniek en kan je niet zonder informaticavaardigheden en 13
kennis van CAD. Deze opleidingsonderdelen volg je samen met andere industrieel ingenieurs. Naast deze algemene ingenieursvaardigheden maak je kennis met andere disciplines van de opleiding toegepaste ingenieurswetenschappen, op een manier die zinvol is voor jouw opleiding. Je volgt lessen bouwkunde, elektronica-ict en elektromechanica. De inhoud van deze opleidingsonderdelen is gericht op jouw noden als ingenieur chemie. Minor in ondernemerschap, innovatie, talen of veiligheid Als ingenieur chemie heb je vermoedelijk meer dan alleen wetenschappelijke taken. Tijdens je studietraject kies je in de opleidingsonderdelen minor aan welk talent je extra aandacht besteedt. Je kan kiezen voor ondernemerschap, innovatie en productontwikkeling, communicatie of veiligheid. Ondernemerschap Samen met studenten van alle bachelor- en masterjaren werk je in een bedrijf: The Company. Daarin neem je de rol op van marketeer, projectingenieur, financieel analist, HR-manager en CEO. Mét de bijbehorende verantwoordelijkheden. Innovatie en productontwikkeling Je ontwerpt zelf een product van a tot z. Je houdt rekening met ergonomie, esthetiek en realiseerbaarheid. Aan het eind van de rit presenteer je een robuust, attractief en gebruiksvriendelijk product. Klaar voor productie. Communicatie Je taalvaardigheid is een belangrijke troef. Je schaaft je talenkennis bij tot je vlot een discussie met een buitenlandse klant, leverancier of collega kan voeren. Veiligheid Veiligheid moet voor een industrieel ingenieur altijd op de eerste plaats komen. Daarom leer je alles over risicomanagement. Wat is bijvoorbeeld business continuity planning? Welke risicoanalysetechnieken kan je gebruiken? Wat zijn de economische gevolgen van technologische rampen? 14
De masteropleiding Je hebt de keuze uit twee afstudeerrichtingen: chemie of biochemie. Beide sluiten naadloos aan op je bachelor. Je diept je chemische kennis verder uit en sleutelt aan je onderzoeksvaardigheden. Je bereidt je voor op een leidinggevende functie in een bedrijf of een researchlaboratorium. In het masterjaar wordt bovendien de praktijk heel belangrijk met een masterproef. Want modellen en ideeën zijn wel leuk, maar ze veranderen de wereld niet. Daarvoor moet je ze in de praktijk brengen. In de masteropleiding biochemie richt je je specifiek op de voedingsmiddelenindustrie en de waterzuiveringssector, omdat je daar negen kansen op de tien terechtkomt. Hoe krijgen bacteriën het afvalwater schoon? Waarom wordt wijn zuur? Wat zit er in energiedrankjes? Jij wil het weten. Aan actieve bifidus en L. casei immunitas laat jij je niet vangen. De ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel, daar wil je graag aan meewerken. Je houdt één oog op de toekomst gericht, één op het milieu. In het labo ontdek je de interactie tussen levende organismen en chemische processen. Of je nu voor een masteropleiding chemie of biochemie kiest, in beide gevallen rond je je opleiding af met een masterproef die ruim een derde van je studietijd in beslag neemt. Je masterproef kan kaderen in het onderzoek van onze vakgroepen, maar mag je net zo goed uitvoeren in samenwerking met een bedrijf. Op het einde van de rit kan je terugblikken op een hoogtechnologische vorming, met veel aandacht voor veiligheidsbeheer, milieu- en kwaliteitszorg. En op jouw eigen onderzoeksproject: je masterproef. Maar ook op een meerdaagse studiereis, en als je dat wil, een buitenlandse stage. Met een masterdiploma op zak ben je in staat een succesvolle loopbaan als chemisch of biochemisch ingenieur uit te bouwen in een steeds evoluerende werkomgeving. 15
Verder studeren Specifieke lerarenopleiding Heb je zin om les te geven? Na het volgen van de specifieke leraren opleiding kan je als leraar in het secundair onderwijs aan de slag. Je mag dan vakken zoals chemie, biologie, ecologie en fysica geven. Lees er alles over op www.ua.ac.be/lerarenopleiding. Doctoreren Aan de universiteit kan je de wereld van onderzoek en spitstechnologie induiken. Dat kan fundamenteel, maar zeker ook toegepast onderzoek zijn. Een carrière aan de universiteit begin je met een doctoraatsopleiding. Meer info vind je op www.ua.ac.be/ads. 16
Diploma op zak, wat nu? Een man of vrouw van het lab Met deze opleiding kies je voor een toekomstberoep. De vraag is groot, werkzekerheid is een feit en de sector betaalt goed. Wist je dat Antwerpen na Houston de hoogste concentratie chemische industrie ter wereld heeft? Met je masterdiploma op zak en dankzij onze uitstekende samenwerking met bedrijven staan heel veel deuren voor jou open. Zo kan je probleemloos een job vinden in de chemische nijverheid: de petrochemische sector, de staalnijverheid, de kunststoffensector of de meststoffenproductie. Jouw taak wordt het ontwerpen van diverse processen en het ontwikkelen van analyses met behulp van de meest gesofisticeerde apparatuur. Ook een baan als technisch-commercieel expert in chemische producten of analyse apparatuur behoort tot de mogelijkheden. Je kan aan de slag als deskundige of technoloog bij de milieuafdeling van bedrijven en waterzuiveringsstations, of je wordt coördinator van afvalbeheer. Ook intercommunales kunnen jouw expertise gebruiken in de functie van milieuambtenaar of milieucoördinator. Voedselbereiding, waterzuivering en genetisch onderzoek Met een master in de biochemie heb je veel kans om in de sector van de levensmiddelentechnologie terecht te komen, zoals de zuivel-, de vlees- en de drankenindustrie. Je stuurt er de processen en analyseert en controleert zowel de grondstoffen als de halffabrikaten en de eindproducten. Je kan aan de slag als verantwoordelijke voor analyse en controles in laboratoria voor voedings- en gistingsbedrijven. Of je wordt laboratoriumtechnoloog in biochemische onderzoekslaboratoria. In brouwerijen en mouterijen kunnen ze verantwoordelijken van jouw slag gebruiken voor diverse productiestadia. De milieusector met lucht- en afvalwaterzuivering naast bodemsanering biedt kansen als procesingenieur, researchingenieur of commercieel ingenieur. Of wat denk je van een job in de industriële biochemie, de geneesmiddelensector, de bioplastics-industrie, bio- of fermentatietechnologie of gentechnologie? 17
Alumnus aan het woord Najaar 2012. Locatie: Bwamanda, Congo. Naam van het project: TRIPLE-E3. Doel: biobrandstof vervaardigen uit palmolie, onderzoeksproject fase II. In een eerste fase van het project werd een installatie ontworpen en ontwikkeld om biobrandstof te maken uit palmolie. In de tweede fase vereenvoudigden we het productieprocédé (chemisch en mechanisch) waardoor we de biobrandstof goedkoper en eenvoudiger kunnen produceren. Ondertussen produceren we biobrandstof die 35 procent goedkoper is dan conventionele brandstoffen (diesel en benzine). Deze biobrandstof kan enkele uren per dag (exact 1 uur in de ochtend en 1 uur in de avond) worden gebruikt om een pomp aan te drijven die Bwamanda van water voorziet en essentiële elektrische installaties voedt (koeling, telefonie, communicatie). Het project is een samenwerking tussen het departement Industriële Wetenschappen en Technologie (IWT) en het departement Sociaal Agogisch Werk (SAW). Technologie ontwikkelen is één ding, maar minstens even belangrijk is het om lokale participatie te activeren, via onderwijs incentives te geven om een maatschappelijk draagvlak te bekomen en de technologie in deze gemeenschap te verankeren. Ecologie, economie en educatie: de triple E in de projectnaam maatschappelijk verantwoord dus. De interdisciplinaire en interdepartementale samenwerking is een unieke ervaring. 18
Nuttige info bij de start van je studietraject Hoe verlopen de lessen? Aan de Universiteit Antwerpen word je competentiegericht opgeleid. Tijdens je opleiding verwerf je geleidelijk competenties door opdrachten en casussen te maken. Daarvoor heb je relevante kennis, vaardigheden en attitudes nodig. Tijdens de lessen stimuleren docenten je om actief mee te werken. Zo ben jij verantwoordelijk voor je eigen leerproces. Je maakt kennis met verschillende onderwijsvormen zoals hoorcolleges, oefeningensessies, seminaries, werkcolleges, practica, responsiecolleges, Docenten geven je ook opdrachten of casussen die je alleen of in groep moet uitwerken. Door deze mix van onderwijsvormen krijg je de kans om kennis en vaardigheden te verwerven die je later nodig hebt in je beroepsleven. De elektronische leeromgeving Blackboard helpt je om gestructureerd alle informatie terug te vinden. Je vindt er niet alleen aanvullingen op je cursussen, maar ook webmail, informatie over financiering van je studies, huisvesting, studenten jobs, cultuur,... Docenten geven via dit medium ook opdrachten door. Je kan hen te allen tijde om feedback vragen. Het contact met je professoren en assistenten is even intens als met je leerkrachten in het secundair onderwijs. Ze laten je allerminst aan je lot over. Wanneer je zelf het initiatief neemt om hulp te zoeken, doen zij hun best om je te helpen met al je vragen en problemen. Studieprogramma en creditbewijzen Door de flexibilisering in het hoger onderwijs bestaan er geen studiejaren meer. Wel stellen we modeltrajecten voor. Als je voor een modeltraject kiest, rond je een bacheloropleiding (180 studiepunten) af in 3 jaar tijd: 60 studiepunten per jaar. Ook in de modeltrajecten heb je als student meer keuzemogelijkheden, waardoor je eigen accenten kan leggen in je studieprogramma. Het academiejaar is opgedeeld in twee semesters. Aan het eind van elk semester leg je examens af van de opleidingsonderdelen die op dat moment afgewerkt zijn. De examens van het eerste en het tweede semester vormen samen de eerste zittijd. Als je niet voor alle opleidingsonderdelen een creditbewijs hebt behaald in de eerste zittijd, krijg je nog een kans tijdens de tweede zittijd op het einde van augustus en in het begin van september. Om te slagen voor het examen van een opleidingsonderdeel moet je ten minste 10 op 20 behalen. Als dat lukt krijg je een creditbewijs: een erkenning van het feit 19
dat je de studiepunten verbonden aan dat opleidingsonderdeel verworven hebt. Je slaagt voor een opleiding als je creditbewijzen behaalt voor alle opleidingsonderdelen. Als je niet alle creditbewijzen van je studieprogramma behaalt, kan je (soms) toch verder met je studie. Je komt dan in een geïndividualiseerd traject terecht. Bij het samenstellen van dit traject moet je rekening houden met voorwaarden die de volgorde waarin je kan inschrijven voor opleidingsonderdelen bepalen. Dit noemt men volgtijdelijkheid. Je faculteit moet het geïndividualiseerd traject bovendien goedkeuren. In elke faculteit adviseren studietrajectbegeleiders je over de samenstelling van je programma. Het is belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject en in een redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit Antwerpen een systeem van studievoortgangbewaking en -begeleiding opgezet. Je faculteit volgt je studieprestaties en legt je bindende voorwaarden op wanneer je niet de helft van de creditbewijzen van het goedgekeurde studieprogramma hebt behaald. Het volledige onderwijs- en examenreglement vind je terug op www.ua.ac.be/oer. Leerkrediet Het leerkrediet werd in het leven geroepen om je te stimuleren om een doordachte studiekeuze te maken. Het is een maatstaf voor studiesucces en studievoortgang en kan gevolgen hebben voor jouw recht op verder studeren en jouw sociale statuut als student. Daarom is het belangrijk om doordacht te kiezen, je in te zetten voor je studie en ook administratief tijdig met alles in orde te zijn. Meer informatie vind je ook op www.ua.ac.be/studiepunten. Hoe werkt het leerkrediet? Elke student krijgt 140 studiepunten bij zijn eerste inschrijving aan de universiteit. Als je inschrijft voor een opleidingsonderdeel vermindert je leerkrediet met het overeenkomstige aantal studiepunten. Enkel wanneer je slaagt voor dat opleidingsonderdeel, komen die studiepunten er terug bij. Studiepunten waarvoor je gedelibereerd wordt - dit wil zeggen: geslaagd verklaard hoewel je er geen creditbewijs voor behaalde - komen niet terug bij je leerkrediet. Dit kan in je nadeel zijn wanneer je een bijkomende master wil behalen. De overgang van secundair naar hoger onderwijs loopt niet altijd even vlot. De overheid heeft een maatregel om hieraan tegemoet te komen. Zo krijg je de eerste 60 studiepunten die je verwerft dubbel terug. 20
Voor wie? Het leerkrediet is van toepassing op alle studenten die zich inschrijven met een diplomacontract voor een bachelor- of masteropleiding en voor alle inschrijvingen met een creditcontract. Verkeerde keuze gemaakt? Als je voor de eerste keer in Vlaanderen voor een bacheloropleiding bent ingeschreven en je van opleiding wenst te veranderen, voorzien de overheid en de universiteit maatregelen om het verlies van leerkrediet te beperken. Deze zijn afhankelijk van de data van uit- en inschrijving. Informeer je tijdig. Opleiding afgewerkt? Na het behalen van je bachelordiploma, behoud je je leerkrediet. Als je een masterdiploma behaalt, wordt het startkapitaal van 140 studiepunten van je saldo afgetrokken. Is je studietraject perfect verlopen, dan heb je nog 60 studiepunten over. Onvoldoende leerkrediet? Als je geen of een negatief leerkrediet hebt, mag de universiteit je inschrijving weigeren. Als je onvoldoende studiepunten hebt voor de opleiding of het programma waarvoor je wilt inschrijven, kan de universiteit je inschrijving beperken tot het aantal studiepunten waarover je nog beschikt. Het aantal studiepunten waarvoor je credits behaalt via de examens is dus belangrijk en zorgt ervoor dat je kan verder studeren. Ombudspersoon Tijdens de examens kan je met problemen terecht bij de ombudspersoon van je opleiding. Bijvoorbeeld in verband met de examenregeling, uitstel van een examen, onderbreking of stopzetting van examens of een conflict met een docent. De ombudspersoon zorgt ervoor dat het onderwijs- en examenreglement correct wordt opgevolgd en bemiddelt tussen studenten en docenten. Hij of zij is ook aanwezig bij de deliberatie en kan, op basis van verzachtende omstandigheden zoals ziekte of ongeval, je zaak bepleiten. Je kan de gegevens van jouw ombudspersoon terugvinden op Blackboard. De centrale ombudspersoon is prof. Patrick Cras. Hij treedt op als bemiddelaar bij geschillen tussen studenten en personeelsleden die het niveau van de faculteit overschrijden. De contactgegevens van de centrale ombudspersoon kan je ook terugvinden op Blackboard. 21
Studie- en studentenbegeleiding Overgang van het secundair onderwijs naar de universiteit Aan de universiteit ben je meer dan ooit verantwoordelijk voor jezelf en voor je studieproject. De manier waarop je studeert en het academiejaar indeelt moet je aanpassen aan je persoonlijk studeervermogen. Deze vaardigheid onder de knie krijgen is niet altijd eenvoudig. Je staat immers tegelijkertijd voor een aanzienlijke hoeveelheid leerstof en een examensysteem waar je geen ervaring mee hebt. De medewerkers van het netwerk studieloopbaanbegeleiding kunnen je helpen. Bij hen kan je het hele academiejaar terecht voor studiebegeleiding. Studentenbegeleiding De Dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding is er om je te helpen vanaf het moment dat je je voor het eerst inschrijft tot aan het moment waarop je je diploma in handen krijgt. Informatie en advies over studeren in het hoger onderwijs Stel ons al je vragen over opleidingen binnen en buiten de Universiteit Antwerpen, het onderwijs- en examenreglement, het leerkrediet, Voor specifieke vragen over je individuele programma en het aanvragen van vrijstellingen kan je terecht bij de studietrajectbegeleider van je faculteit. Ook voor vakinhoudelijke begeleiding kan je terecht in je faculteit. Inschrijven zonder diploma secundair onderwijs Als je geen diploma secundair onderwijs bezit en minimum 25 jaar bent, kan je bij ons toch een aanvraag tot inschrijving aan de Universiteit Antwerpen indienen. Erkenning van eerder verworven competenties (EVC) Contacteer de EVC-coördinator voor informatie, een adviesgesprek en het opstarten van de procedure. Meer info vind je op www.ua.ac.be/evc. Begeleiding bij het maken van je studiekeuze en bij twijfel over je studierichting Weten wat je wilt is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Samen met een studentenbegeleider kan je aan de hand van gesprekken meer zicht krijgen op je persoonlijkheid, capaciteiten, interesses en de studierichtingen die daarbij passen, al dan niet in het kader van heroriëntering. Oefeningen uit het werkboek Kijk op kiezen: stappenplan voor studie- en beroepskeuze kunnen jou hierbij helpen. 22
Begeleiding omtrent studievaardigheden, studieplanning en uitstelgedrag Een studentenbegeleider kan je begeleiden in het aanscherpen van je studievaardigheden. Hoe verwerk je grote hoeveelheden leerstof? Hoe maak je een schema? Hoe maak je goede nota s? We helpen je ook realistische planningen te maken en doen oefeningen om uitstelgedrag tegen te gaan. Psychologische begeleiding en psychotherapie Ook wanneer je kampt met persoonlijke problemen die je studies belemmeren (faalangst, rouwverwerking, relatieproblemen, ) kan je terecht bij een studentenbegeleider die samen met jou nagaat welke hulp je het best kan gebruiken. Begeleiding van studenten met een functiebeperking Heb je een functiebeperking zoals een fysieke handicap, chronische ziekte, leerprobleem, concentratieprobleem, stoornis binnen het autismespectrum of psychisch probleem? Ook dan kan je bij ons terecht voor begeleiding. Als je beschikt over een geldig attest kan je ook bijzondere faciliteiten aanvragen voor onderwijs en/of examens. Dien je aanvraag tijdig in via www.ua.ac.be/functiebeperking. Meer info vind je ook in de folder Studeren met een functiebeperking. Begeleiding van studenten met een topsport- of kunstbeoefening Beoefen je sport of kunst op een hoog niveau, dan kan je eveneens bijzondere faciliteiten aanvragen voor onderwijs en/of examens. De Sportcommissie beoordeelt aanvragen van topsporters, de Commissie Cultuur die van kunstbeoefenaars. Meer info vind je op www.ua.ac.be/sportenkunst of in de folder Studeren met een topsport- of kunstbeoefening. Afstudeerbegeleiding Tot slot kan je bij ons terecht voor hulp in je zoektocht naar jobs die passen bij je persoonlijkheid, capaciteiten en interesses, voor informatie over verdere studies, Tijdens een eerste gesprek gaan we na wat jouw vragen, noden en wensen zijn. Daarna kan je een training, kortere begeleiding of zo nodig een langere psychotherapie volgen. Het volledig aanbod en alle info over onze trainingen kan je terugvinden in de brochure Trainingen, die je kan downloaden via www.ua.ac.be/trainingen. Ook inschrijven voor trainingen kan via deze website. 23
Informatie en afspraken verlopen verder steeds via het Studenteninformatiepunt (STIP): info: T +32 3 265 48 72 of stip.ua.ac.be afspraken: enkel telefonisch: T +32 3 265 48 72 Neem ook een kijkje op www.ua.ac.be/studentenbegeleiding. Op bladzijde 3 van dit boekje kan je lezen dat de opleiding industriële wetenschappen, momenteel een hogeschoolopleiding, in september 2013 integreert in de Universiteit Antwerpen. Kies jij voor deze opleiding? Dan willen we er ook voor jou zijn met studieadvies en specifieke begeleiding. Toch kan het zijn dat je in een overgangs periode niet bij onze dienst, maar wel nog een tijdje bij medewerkers van je faculteit of de oorspronkelijke hogeschool terecht moet. Alle info daarover krijg je bij je inschrijving. Studietrajectbegeleiding Voor specifieke vragen over je individuele studieprogramma, vrijstellingen en andere kan je terecht bij de studietrajectbegeleider van je faculteit. Zijn of haar contactgegevens vind je op www.ua.ac.be/contactpersonenslb. Vakspecifieke begeleiding Met vragen over of problemen met één van je cursussen kan je steeds terecht bij de professor die deze cursus doceert of bij zijn of haar assistent. Gewoon even langslopen of een e-mail schrijven: je zal merken dat je snel geholpen wordt. Voor bepaalde opleidingsonderdelen organiseren zij extra groepssessies, om de besproken theorie uit hoorcolleges toe te lichten en in oefeningen toe te passen. Bij deze sessies is vooral de wisselwerking tussen jou en je begeleider belangrijk: je kan hulp vragen waar je vastloopt, je begeleider houdt rekening met de gekende knelpunten van de cursus en je krijgt nuttige tips voor de studie van de leerstof. Taalbegeleiding: academisch Nederlands Bij het Monitoraat op maat kan je terecht voor gratis taalondersteuning academisch Nederlands. Tijdens individuele sessies helpen taaldocenten je met je taalvragen. Voor specifieke taalbehoeften organiseren ze contactmomenten in kleine groep. Je kan er je eigen werkstukken en studiemateriaal bespreken. Meer informatie vind je op www.ua.ac.be/monitoraatopmaat. 24
25
Hoe bereik je gemakkelijk onze campussen? Op www.ua.ac.be/route kan je de wegbeschrijving naar onze campussen terugvinden. Met de fiets Onze campussen zijn gemakkelijk te bereiken met de fiets. Meer en meer studenten kiezen voor dit transportmiddel. Je kan je op deze manier immers snel verplaatsen. Op elke campus staan verschillende fietsparkings ter beschikking van de studenten. Met de bus of de tram Voor informatie over dienstregelingen en algemene inlichtingen kan je bellen naar De Lijn Info: 070 220 200. Voor informatie over abonnementen kan je in Antwerpen terecht op: +32 3 218 14 11. De website van De Lijn beschikt over een routeplanner die voor jou je reis van deur tot deur met bus, tram en/of trein uitstippelt: www.delijn.be. Met de trein Voor informatie over reiswegen, dienstregelingen en vertrek- en aankomsttijden kan je terecht op www.b-rail.be. Met de auto Parkeren in Antwerpen is niet altijd gemakkelijk. Enkel de campussen Groenenborger, Drie Eiken en Middelheim beschikken over ruime parkings. Wil je toch graag met de auto komen? Meer info vind je op www.parkereninantwerpen.be. Waar situeert zich jouw campus? De opleiding industriële wetenschappen: chemie (met aansluitend de masters industriële wetenschappen: chemie en biochemie) wordt georganiseerd op Campus Hoboken, Salesianenlaan 30, 2660 Hoboken. 26
Campus Merksem Merksem Eilandje Park Spoor Noord MAS Dam Linkeroever Borgerhout F. Rooseveltpl. Stadscampus Stadscentrum Centraal Station Zuid Campus Zuid Zurenborg ANTWERPEN Berchem Station Berchem Kiel Nachtegalen park Campus Middelheim Hoboken Campus Groenenborger Campus Hoboken MORTSEL Wilrijk Campus Drie Eiken EDEGEM 27
Infomomenten Heb je nog vragen die je graag in levende lijve wil stellen? Of wil je de universiteit wel eens van dichtbij meemaken? Kom dan kennismaken tijdens de vele infomomenten in 2013. Studie-informatiedagen Jaarlijks vindt in elke Vlaamse provincie een studie-informatiedag (SID-in) plaats. Je maakt er kennis met de brede waaier aan studie- en beroepsmogelijkheden na het secundair onderwijs. De Universiteit Antwerpen is natuurlijk telkens van de partij: breng een leerrijk bezoekje aan onze infostand. www.ond.vlaanderen.be/sidin Open lesdagen Onze campussen verkennen? Proffen en studenten ontmoeten? En hier en daar een les meepikken? Dat kan tijdens de open lesdagen in de krokusvakantie (van 11 tot en met 15 februari). Speciaal voor leerlingen van het secundair onderwijs richten we proeflessen in. Maar je mag ook simpelweg aansluiten bij de studenten van de eerste bachelorjaren. Schrijf je in op de website! www.ua.ac.be/openlesdagen Open campusdagen Op 23 maart en 27 april ben je welkom op onze open campusdagen. Dé gelegenheid om alle informatie uit de eerste hand te krijgen. Babbel met proffen, studenten en studentenbegeleiders. Bezoek bib, aula en labo. Kortom: snuif de sfeer van het campusleven op. www.ua.ac.be/opencampusdagen Infomarkt Twijfel je in september nog over je studiekeuze? Of wil je graag bevestiging van je keuze? Kom dan naar de infomarkt op 4 september: alle infostanden van alle opleidingen op één plaats. Laatste kans om vragen te stellen, cursussen te doorbladeren en brochures mee naar huis te nemen. www.ua.ac.be/infomarkt 28
Nuttige contactgegevens Nog vragen? Stuur een mail naar ik.word.industrieelingenieur@ua.ac.be. Contactpersoon Walter Daems walter.daems@ua.ac.be Wil je ook de brochure van een andere opleiding inkijken? Of wil je alvast de masteropleiding beter leren kennen? Vraag dan een brochure aan via www.ua.ac.be/brochures of bij het Studenteninformatiepunt (STIP). 29
30
31
32