Vangen van Edelherten te La Petite Pierre, Frankrijk 29-31 maart 2005 Vercammen Jan IBW.W.C&Z.2005.003
1. Traject
2. Overzicht activiteiten Dinsdag 29 maart: Vertrek Geraardsbergen om 13u. Aankomst La Petite Pierre Woensdag 30 maart: 8u: afbakenen van het gebied. 9u30: briefing. 10u30: opstellen van de netten. 13u30: opruimen van de netten. 14u30: extra vangst. 17u: einde vangstdag. Donderdag 31 maart: 9u: briefing. 9:30: opstellen van de netten en afbakenen van het gebied. 12u30: opruimen van de netten. 14u30: extra vangst. 17u: einde vangstdag. Vertrek naar België.
3. Doelstelling In de toekomst zullen we edelherten zenderen en opvolgen via GPS-zenders. Aangezien ze in Frankrijk al ervaring hebben met het vangen en zenderen van edelherten, zou het interessant om daar ervaring op te doen. Zo kan men de verschillende methoden bekijken en evalueren of ze voor ons onderzoek ook nuttig zijn. In Europa worden 3 methoden gebruikt: vangen via netten (drijfvangsten), verdoven en vangen in kooien. De gebruikte methoden in La Petite Pierre worden verder uitgelegd. In La Petite Pierre gaan ze enerzijds onderzoeken of de niches van edelherten en reeën elkaar overlappen. Anderzijds gaan ze ook na of een van de twee soorten negatieve invloed ondervindt van de ander. Tevens is het ook interessant om contacten te leggen met de mensen die al langer ervaring hebben met dit soort onderzoek.. In het komende winterseizoen zullen er nog edelherten gevangen worden in Wallonië. Deze vangsten zullen gebeuren d.m.v. netten. Daar zullen wij ook aan meewerken.
4. Beschrijving van de vangsttechnieken Voor het vangen van edelherten in La Petite Pierre gebruik gemaakt van twee methoden, enerzijds het vangen van de dieren in vallen en anderzijds drijfvangst. De drijfvangst zal uitvoeriger bespoken worden, vermits deze tijdens die 2 dagen werd toegepast. Vallen Bij deze methode worden de dieren via voedsel gelokt naar de vallen. De voedselkeuze is afhankelijk van de diersoort, voor de edelherten werden er bieten gebruikt. Eens dat het dier in de val staat, gaat hij met zijn poten een zeer fijne draad raken. Deze draad zorgt ervoor dat de poort dichtvalt of schuift.
Als de poort dichtvalt of schuift, wordt er een signaal gegeven dat er een dier gevangen is. Zo kan men snel het dier zenderen en vrijlaten. Via dit systeem zal het dier maar een minimum aan stress oplopen. Drijfvangst Hier is het principe dat men met behulp van drijvers de dieren in de netten duwt. Benodigdheden: netten stokken draad met vlaggen vangers drijvers zenders Rond het gebied waar er gevangen wordt, worden er op 2 hoogtes draad met vlaggen gehangen (zie foto). Er wordt er één gespannen op de gezichtshoogte van de edelherten en de 2de op ongeveer een meter van de grond. Deze vlaggen doen dienst als afschrikkingmiddel voor de edelherten. Sommige edelherten hebben hier geen last en kunnen zo ontsnappen uit het gebied (reeën en everzwijnen hebben geen schrik van deze draden en lopen daar door).
Aan de hand van de ligging van het terrein worden de netten opgesteld, maar meestal zal het net dwars over het gebied staan. De netten zijn ongeveer 2m hoog en hebben een maaswijdte van 15 op 15cm. Ze worden op stokken opgehangen die iets hoger zijn dan 2m, want deze moeten nog een stuk in de bodem gestoken worden. Vlagjes Netten
Bij de ophanging van de netten moet men de netten zodanig hangen, wanneer de dieren er inlopen de netten over hun vallen. Tevens mogen de netten niet te strak worden aangespannen, zodat de dieren niet terug gekaatst of gekwetst worden. Aan de netten worden ervaren mensen geplaatst. Zij moeten zich zo onzichtbaar mogelijk opstellen en als de dieren tussen hun en het net komen ze er in jagen. Tevens moeten zij ervaring hebben met de manipulatie van de dieren, hier onder verstaat men: uit het net halen, het dier zo snel mogelijk tot rust brengen door de ogen te bedekken,. Bij het vangen van edelherten worden er 2 tot 3 personen per net geplaatst, het net is 50m. De drijvers zijn de personen die de dieren naar het net duwen. Hier heeft men het grootst aantal mensen voor nodig. Ze gaan zo goed als mogelijk kan op één lijn drijven of tracken, zodat de dieren er niet tussen kunnen glippen. In de praktijk is het zeer moeilijk om op één lijn te blijven, dit is grotendeels afhankelijk van de vegetatie en de ervaring van de drijvers. Zo n track kan verschillende keren gedaan worden op hetzelfde stuk, er zijn altijd dieren die door de drijvers door gaan of niet tevoorschijn gekomen zijn. Zenders Hier worden gps-zenders gebruikt. Bij het type gps-zender dat ze in La Petite Pierre gebruiken is het grote nadeel dat de dieren opnieuw moeten worden gevangen om gegevens te verkrijgen. Tegenwoordig wordt er gebruik gemaakt van gps/gsm-zenders. Hier worden de plaats bepalingen doorgestuurd via sms. Zo kunnen we op elk moment de gegevens binnenhalen. Via deze manier kan je ook connectie maken met de zenders en de plaatsbepalingen laten gebeuren wanneer je wil. Manipulatie Als een dier in het net gevangen wordt, moet het zo snel mogelijk uit het net gehaald worden. Dit gebeurt zo voorzichtig mogelijk, om geen kwetsuren te veroorzaken. Eens het dier bevrijd is, worden de poten vastgebonden (bij edelhert) en de ogen afgedekt. Eens de ogen afgedekt zijn zal het dier direct rustiger worden. Aan het dier wordt nu een zender rond de nek gedaan, oormerken gestoken en een genetisch staal genomen.
Het dier wordt vrijgelaten buiten het stuk waar er gevangen wordt. Zoals je kan zien op de foto hieronder wordt het edelhert op een speciale draagberrie vervoerd. Deze berrie dient om het dier veilig te transporteren.
Resultaten Op 30 maart werden er 2 hinden, 1 jong, 1 reegeit en 3 everzwijnen gevangen. Eén van de hinden was gezenderd, deze zender werd vervangen door een nieuwe. De andere zijn gezenderd, buiten de everzwijnen werden terug losgelaten. Op 31 maart werden er 3 reegeiten, 2 reebokken en everzwijnen gevangen. Er werden alleen 2 reegeiten gezenderd. 5. Besluit De drijfvangsten zijn momenteel de meest succesvolle methode voor het zenderen van hoefdieren. Een nadeel van deze methode is dat er heel veel volk nodig is om zo n vangst uit te voeren. Het liefst van al moeten het ervaren mensen zijn, zowel in het vangen als drijven. Het vangen van hoefdieren d.m.v. vallen heeft een matig succes. Hier moeten de dieren gelokt worden door voedsel. In de gebieden waar in de winter weinig voedsel te vinden is werkt deze methode goed. Tevens zijn de edelherten zeer wantrouwig om in een kooi binnen te stappen. Zenderen door middel van verdoven is vrij moeilijk. Dit is zeer tijdrovend, ongeveer 100 uur per dier. Een groot nadeel is dat men zeer dicht onopgemerkt bij de dieren moet komen (max. 20-30m). Men moet oppassen met de dosis voor verdoving. Bij een te kleine dosis is het dier weg en bij een te grote dosis kan het sterven. Voor meer theoretische achtergrond kan men terecht bij het rapport : Onderzoek naar de mogelijkheden van een geleide populatiedynamica voor reeën IBW W R 2004.001