Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 1 Nieuw Nederlands 2 havo/vwo docentenhandleiding Tiddo Ekens Noordhoff Uitgevers Groningen
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 2 2008 Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van korte gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). Voor het overnemen van niet-korte gedeelte(n) dient men zich rechtstreeks te wenden tot de uitgever. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise without prior written permission of the publisher. ISBN 978 9001 76195 X
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 3 INHOUD 1 De methode Nieuw Nederlands 2 Nederlands in de onderbouw 3 Inhoud Nieuw Nederlands havo/vwo 2 4 Lesvoorbereiding havo/vwo 2 5 Nieuw Nederlands in de scenario s 6 Nieuw Nederlands van A tot Z 7 Achtergrondliteratuur 8 Overzicht leerstof havo/vwo 2 9 Auteurs gezocht
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 4 1 DE METHODE NIEUW NEDERLANDS DE BASISMETHODE Nieuw Nederlands biedt de volgende leerlingenboeken voor vmbo-basis tot en met vwo. vmbo vmbo-basis 1 vmbo-basis 2 vmbo-basis 3 vmbo-basis 4 vmbo-kgt 1 vmbo-kgt 2 vmbo-bk 3 vmbo-bk 4 vmbo/havo vmbo-t/havo 1 vmbo-t/havo 2 vmbo-gt 3 vmbo-gt 4 havo/vwo havo/vwo 1 havo/vwo 2 havo 3 havo 4/5 vwo vwo 1 vwo 2 vwo 3 vwo 4 vwo 5/6 HET ACTIVITEITENBOEK Bij ieder leerlingenboek is een extra activiteitenboek beschikbaar. Dit boek is optioneel. Het activiteitenboek bestaat uit de volgende onderdelen: portfolio extra oefeningen voor: Lezen, Woordenschat, Grammatica en Spelling werkbladen bij drie projecten invulbladen bij het leerlingenboek gereedschapskist: overzicht belangrijkste leerstof in leerlingenboek persoonlijk wachtwoord voor extra oefeningen op de website DE WEBSITE: I-CLIPS Bij de methode is ondersteunend ICT-materiaal beschikbaar, dit heet de I-clips. De I-clips is bereikbaar via een persoonlijk wachtwoord in het activiteitenboek en te vinden op de website www.schoolwise.nl. De I-clips bestaat uit de volgende items: Meer oefenen: extra oefenstof voor Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling D-toetsen: diagnostische toetsen bij Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling zes minicursussen Schrijven cursussen Word, PowerPoint en Excel de voorgelezen fragmenten uit het onderdeel Fictie drie webquests taalregister Daarnaast is een gedeelte van de I-clips vrij toegankelijk en te vinden op de website http://hv2.nieuwnederlands.noordhoff.nl. Het gaat om het item Weet je het?, waarmee de kennis van de theorie bij alle cursusonderdelen getoetst kan worden. SERVICEBOX VOOR DOCENTEN Nieuw Nederlands biedt een zogenaamde servicebox voor docenten. De inhoud bestaat uit 3 cd s: kijkfragmenten op dvd luisterfragmenten op cd (ook van het onderdeel fictie) een cd-rom met: - docentenhandleiding - een didactisch naslagwerk met ongeveer 70 trefwoorden - een jaarplanner - antwoordkaarten - 60 toetsen - kopieerbladen: invulbladen voor de leerling DIGITALE PROEFWERKEN Per deel zijn er 60 proefwerken beschikbaar. Deze toetsen kunnen ook digitaal worden samengesteld, afgenomen en nagekeken. Meer informatie: www.digitaleproefwerken.nl.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 5 2 NIEUW NEDERLANDS IN DE ONDERBOUW DOMEINEN IN DE ONDERBOUW De onderbouw heeft betrekking op leerjaar 1 en 2. Scholen kunnen zelf invulling geven aan leerjaar 3. De kerndoelen onderbouw beschrijven de inhoud van het verplichte programma. Het verplichte deel is 2/3 van de totale onderwijstijd. Scholen kunnen dus 1/3 van de onderwijstijd naar eigen inzicht inrichten. In dit deel kunnen bijvoorbeeld Duits, Frans of godsdienst een plaats krijgen. Ook kan de school dieper ingaan op kerndoelen die zij belangrijk vindt. De onderbouw telt in het verplichte deel zeven domeinen: Nederlands Engels Rekenen en wiskunde Mens en natuur Mens en maatschappij Kunst en cultuur Bewegen en sport SAMENHANG IN DE ONDERBOUW De 58 kerndoelen voor de onderbouw zijn in onderlinge samenhang beschreven. Nederlands speelt in de onderbouw een cruciale rol binnen alle domeinen. Om goed te leren in de andere domeinen is beheersing van de taal onontbeerlijk. In de karakteristiek van het domein Nederlands wordt deze ondersteunende rol van taal bij het leren op school herhaaldelijk benadrukt. KENMERKEN VAN HET LEREN IN DE ONDERBOUW De belangrijkste kenmerken van het onderwijs in de onderbouw zijn: De leerling leert actief en in toenemende mate zelfstandig. De leerling leert samen met anderen. De leerling leert in samenhang. De leerling oriënteert zich. De leerling leert in een uitdagende, veilige en gezonde leeromgeving. De leerling leert in een doorlopende leerlijn. KARAKTERISTIEK VAN HET VAK NEDERLANDS Onderwijs in de Nederlandse taal heeft tot doel de taalvaardigheid van leerlingen te vergroten. Brede beheersing van de taal maakt het leerlingen mogelijk om intensief deel te nemen aan de verschillende aspecten van het maatschappelijk leven, nu en in de toekomst. Beheersing van de Nederlandse taal is onontbeerlijk bij het verwerven van inhoud en vaardigheden in alle leergebieden. In het funderend onderwijs is onderwijs in de Nederlandse taal daarom van grote betekenis. Taalverwerving en taalonderwijs in basis- en voortgezet onderwijs verlopen als het ware in cirkels: dezelfde inhoud komt in toenemende complexiteit en mate van beheersing aan de orde. Het onderwijs in Nederlandse taal in de onderbouw van het voortgezet onderwijs maakt deel uit van die concentrisch verlopende ontwikkeling en sluit daarbij aan bij wat de leerling in het basisonderwijs heeft bereikt. De kern van het vak bestaat uit het verwerven, verwerken en presenteren van informatie en meer algemeen uit het leren communiceren met behulp van de Nederlandse taal. Daarbij gaat het steeds om mengvormen van mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid, zoals een mondelinge presentatie die wordt ondersteund door geschreven teksten en beeldmateriaal. Omgaan met de computer als bron van informatie, als hulpmiddel en als communicatiemiddel is onlosmakelijk verbonden met de kern van het vak. Strategische vaardigheden vormen een wezenlijk onderdeel: lees- en luisterstrategieën, het opstellen van spreek- en schrijfplannen voor communicatieve handelingen. Ook door bewustwording van het belang van conventies in het taalgebruik en van de mogelijkheden om met taal te spelen, breiden leerlingen hun taalgereedschap en hun repertoire uit. Het onderwijs in de Nederlandse taal sluit aan bij het beheersingsniveau en de leefwereld van de leerling, en breidt deze uit. Leerlingen worden uitgedaagd tot taalactiviteiten en ontwikkelen een positieve houding ten opzichte van andere vormen van taalgebruik. Vanwege het oriënterend karakter van de onderbouw is het in het algemeen belangrijk dat de contexten tezamen over de volle breedte
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 6 reiken van de verschillende toepassingsgebieden van Nederlandse taal: het leven van alledag, andere leergebieden, vervolgonderwijs en beroepenwereld en de Nederlandse taal zelf. De relatie met andere vakken en leergebieden is tweezijdig: gebruik van teksten en contexten uit andere leergebieden in het onderwijs in de Nederlandse taal en bewust werken aan taalonderwijs in het onderwijs in andere leergebieden. De toepassing van taalvaardigheden in andere leergebieden is een belangrijk punt van aandacht en maakt deel uit van het taalbeleid voor de hele school. Daarnaast is er een inhoudelijke samenhang met het onderwijs in andere talen en in het leergebied Kunst en cultuur. KERNDOELEN VAN HET VAK NEDERLANDS Het vak Nederlands in de onderbouw telt tien globaal geformuleerde kerndoelen: Kerndoel 1: De leerling leert zich mondeling en schriftelijk begrijpelijk uit te drukken. Kerndoel 2: De leerling leert zich te houden aan conventies (spelling, grammaticaal correcte zinnen, woordgebruik) en leert het belang van die conventies te zien. Kerndoel 3: De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn woordenschat. Kerndoel 4: De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven van informatie uit gesproken en geschreven teksten. Kerndoel 5: De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen. Kerndoel 6: De leerling leert deel te nemen aan overleg, planning, discussie in een groep. Kerndoel 7: De leerling leert een mondelinge presentatie te geven. Kerndoel 8: De leerling leert verhalen, gedichten en informatieve teksten te lezen die aan zijn belangstelling tegemoet komen en zijn belevingswereld uitbreiden. Kerndoel 9: De leerling leert taalactiviteiten (spreken, luisteren, schrijven en lezen) planmatig voor te bereiden en uit te voeren. Kerndoel 10: De leerling leert te reflecteren op de manier waarop hij zijn taalactiviteiten uitvoert en leert, op grond daarvan en van reacties van anderen, conclusies te trekken voor het uitvoeren van nieuwe taalactiviteiten. MEER INFORMATIE Meer informatie over de onderbouw vindt u op www.onderbouw-vo.nl.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 7 3 INHOUD NIEUW NEDERLANDS HAVO/VWO 2 3.1 OPBOUW METHODE De methode Nieuw Nederlands bestaat uit zes hoofdstukken. Elk hoofdstuk bevat acht onderdelen, zoals Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven. In ieder onderdeel wordt nieuwe leerstof aangeboden, geoefend en toegepast. De leerstof werkt aan de kerndoelen voor de onderbouw. De zes cursussen van ieder onderdeel hangen onderling samen. Gezamenlijk vormen de cursussen een module die ook aaneengesloten gegeven kan worden. In ieder hoofdstuk is een taak beschikbaar, waarbij de leerlingen praktisch met de leerstof aan de slag gaan. De taak integreert de leerstof uit de onderdelen Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven. De methode bevat per deel drie projecten, waarin samenwerken, informatievaardigheden en integratie met andere vakken een belangrijke rol spelen. Lezen 1 Idolen 2 Leef! 3 Te koop 4 Verkeerd 5 Schoon 6 Weg Inleiding, De opbouw van Verbanden in Verbanden in Schema of Informerende middenstuk, slot alinea s de tekst (1) de tekst (2) samenvatting teksten van een tekst Spreken / kijken / luisteren Schrijven Aantekeningen maken terwijl je luistert Recensie Informatief gesprek Zakelijke brief Betogende spreekbeurt Advertentie Onderhandelingsgesprek Verslag Vergaderen Werkstuk Presenteren Verhaal Variatie in woordkeus Formele taal Wervend schrijven Taak Ik zie een ster Leuker leven Kom op mijn club! Studie- Samenwerken Toetsen Hoofd- en vaardig- voorbereiden deelvragen heid Taal en woordenschat Spelling Nieuwe woorden Lijdende en bedrijvende vorm Zelfstandig naamwoord en hulpwerkwoord Gebiedende wijs Persoonsvormen in samengestelde zinnen Persoonsvormen tegenwoordige en verleden tijd Verwijswoorden Vergelijkingen Naamwoorde-lijk gezegde Engelse werkwoorden Leenwoorden Aan elkaar of los? Koppelteken en weglatingsteken Samenhang Waar gaan we heen? Bronnen verwerken Verkeerde verwijswoorden Taalfamilies Grammatica Koppelwerkwoord Werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde Persoonlijk en bezittelijk voornaamwoord Zinsdeelstukken (1) Bijvoeglijke bepaling Betrekkelijk voornaamwoord Telwoord Tussenletters in samenstellingen Opmaak van een werkstuk De schone school Uit je hoofd leren Vaste voorzetsels en voorzetseluitdrukkingen Advertentietaal Samenstellingen en afleidingen Krantentaal Zinsdeelstukken (2) Ondergeschikte bijwoordelijke bepaling Onbepaald voornaamwoord Bijwoord Hoofdletters en leestekens Stijl Een andere vakantie Enquête Voor- en achtervoegsels Enkelvoudige en samengestelde zinnen Hoofdzinnen en bijzinnen Voegwoord Tussenwerpsel Trema en apostrof Fictie Hoofdpersonen Beoordelen Sfeer Tijd Verteller Gedichten Test Project PROJECT Gewoon anders PROJECT Goed fout! PROJECT Op vakantie
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 8 3.2 CURSUSSEN In iedere cursus wordt nieuwe leerstof aangeboden, geoefend en toegepast. De leerstof werkt aan de kerndoelen voor de onderbouw. De opbouw van een cursus ziet er schematisch als volgt uit: Opdracht 1 Om te beginnen Opdracht 1 doet een beroep op al aanwezige kennis en ervaring van de leerling. Theorie De theorie (groene letters) bestaat uit een: korte beschrijving van het belang van de leerstof gemiddeld zo n vier actiegerichte stappen voor de leerlingen Opdracht 2 Opdracht 2 is een kleine verwerkingsopdracht bij de theorie. Tip De tip bevat een handige aanwijzing of weetje om de leerstof goed in de praktijk toe te passen. Opdracht 3, 4 en verder Deze opdrachten zijn grotere verwerkingsopdrachten bij de theorie Variatietip De variatietip is een open opdracht die de kans biedt om de lesstof op een alternatieve manier te verwerken. Ook kan er bij de variatietip ingespeeld worden op de eigen leefomgeving en de eigen interesses van de leerling. * -opdracht (steropdracht) Aan het eind van de cursus staat soms een extra opdracht waarin een hoger beheersingsniveau wordt geoefend. Deze steropdracht kan gezien worden als de overgang naar een hoger niveau. Alles op een rij De belangrijkste punten uit de theorie worden kort en bondig herhaald. De integrale leerstof van alle cursussen vindt u achterin de docentenhandleiding. Lezen Leerlingen ontdekken in het onderdeel Lezen hoe een tekst is opgebouwd. Er is achtereenvolgens aandacht voor de drie delen van een tekst (inleiding, middenstuk, slot) en voor de opbouw van alinea s. Daarnaast maken leerlingen kennis met verbanden in een tekst, zoals chronologische, opsommende en voorwaardelijke verbanden. Deze leesvaardigheden gebruiken leerlingen vervolgens bij het maken van een tekstschema of een samenvatting. Tot slot wordt ingegaan op kenmerken van informerende teksten. De titels van de cursussen zijn: 1 Inleiding, middenstuk, slot van een tekst 2 De opbouw van alinea s 3 Verbanden in de tekst (1) 4 Verbanden in de tekst (2) 5 Schema of samenvatting 6 Informerende teksten Spreken/kijken/luisteren In het onderdeel Spreken/kijken/luisteren oefenen leerlingen verschillende gespreks- en spreeksituaties, variërend van betogende spreekbeurt, onderhandelingsgesprek tot vergaderen. Ook is er aandacht voor het maken van aantekeningen tijdens het luisteren, een vaardigheid die in de daaropvolgende cursussen telkens van pas komt. Elke cursus besluit met een kijk- en luisterfragment met vragen en opdrachten. De kunt u vinden op de docentenservicebox in de map Kopieerbladen > Vragen bij kijkfragmenten. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Aantekeningen maken terwijl je luistert 2 Informatief gesprek 3 Betogende spreekbeurt 4 Onderhandelingsgesprek 5 Vergaderen 6 Presenteren Schrijven Het onderdeel Schrijven besteedt iedere cursus aandacht aan twee onderwerpen. Eerst wordt ingegaan op de inhoud van een tekst of op de kenmerken van tekstsoorten. Vervolgens wordt gericht
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 9 geoefend met belangrijke deelaspecten van schrijven, zoals bijvoorbeeld de samenhang in een tekst, gevarieerde woordkeuze of de opmaak van een tekst. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Recensie; Variatie in woordkeus 2 Zakelijke brief; Formele taal 3 Advertentie; Wervend schrijven 4 Verslag; Samenhang 5 Werkstuk; Opmaak van een werkstuk 6 Verhaal; Stijl Studievaardigheid Het onderdeel Studievaardigheid helpt de leerlingen met het aanleren en oefenen van vaardigheden die ook van belang zijn in andere vakken. Omdat leerlingen aan het begin van leerjaar 2 deze vaardigheden goed kunnen gebruiken bij Nederlands en bij andere vakken, kan dit onderdeel ook in zijn geheel als een aaneengesloten cursus worden gegeven bij de start van het tweede leerjaar. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Samenwerken 2 Toetsen voorbereiden 3 Hoofd- en deelvragen 4 Bronnen verwerken 5 Uit je hoofd leren 6 Enquête Taal en woordenschat Het onderdeel Taal en woordenschat besteedt aandacht aan de uitbreiding van de actieve en passieve woordenschat. Verwijswoorden, samenstellingen, afleidingen en voorzetseluitdrukkingen komen onder andere aan de orde. Daarnaast is er aandacht voor enkele taalverschijnselen zoals vergelijkingen, advertentie- en krantentaal en taalfamilies. De titels van de zes cursussen zijn: Woordenschat Taal 1 Nieuwe woorden 2 Verwijswoorden Vergelijkingen 3 Vaste voorzetsels en voorzetseluitdrukkingen Advertentietaal 4 Verkeerde verwijswoorden Taalfamilies 5 Samenstellingen en afleidingen Krantentaal 6 Voor- en achtervoegsels Grammatica Het onderdeel Grammatica gaat in op de belangrijkste grammaticale begrippen. De behandelde begrippen bereiden de leerlingen onder andere voor op de spellingproblemen in het onderdeel Spelling. Daarnaast hebben de leerlingen de meeste van deze begrippen nodig bij het aanleren van een of meer moderne vreemde talen. Tot slot wil dit onderdeel bijdragen aan een betere zinsbouw, schrijfstijl en taalgevoel. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Lijdende en bedrijvende vorm; Zelfstandig naamwoord en hulpwerkwoord 2 Naamwoordelijk gezegde; Koppelwerkwoord 3 Werkwoordelijk of naamwoordelijk gezegde; Persoonlijk en bezittelijk voornaamwoord 4 Zinsdeelstukken (1); Bijvoeglijke bepaling; Betrekkelijk voornaamwoord; Telwoord 5 Zinsdeelstukken (2); Ondergeschikte bijwoordelijke bepaling; Onbepaald voornaamwoord; Bijwoord 6 Enkelvoudige en samengestelde zinnen; Hoofdzinnen en bijzinnen; Voegwoord; Tussenwerpsel Spelling Het onderdeel Spelling gaat in op de spelling van persoonsvormen, Engelse werkwoorden, leenwoorden en op de spelling van tussenletters. Ook is er veel aandacht voor hoofdletters en interpunctie, zoals het trema, leestekens en het koppel- en weglatingsteken. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Gebiedende wijs; Persoonsvormen in samengestelde zinnen; Persoonsvormen tegenwoordige en verleden tijd 2 Engelse werkwoorden; Leenwoorden
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 10 3 Aan elkaar of los?; Koppelteken en weglatingsteken 4 Tussenletters in samenstellingen 5 Hoofdletters en leestekens 6 Trema en apostrof Fictie Het onderdeel Fictie brengt leerlingen in aanraking met verschillende vormen van fictie, zoals verhalen, romanfragmenten, gedichten, film en tv, liedteksten en strips. Deel 2 gaat in op aspecten (deelvaardigheden) van fictie die nodig zijn om fictie te waarderen, bijvoorbeeld de hoofdpersonen, de sfeer, de tijd en de vertelvorm in een fictiewerk. Ook een vaardigheid voor het maken van een fictiedossier wordt geoefend: beoordelen. Tot slot is er een aparte cursus voor poëzie. In keuzeopdrachten aan het einde van iedere cursus kunnen leerlingen hun eigen interesses verder verkennen en ontwikkelen. Elke cursus besluit met enkele actuele leestips voor 13-14-jarigen. De titels van de cursussen zijn: 1 Hoofdpersonen 2 Beoordelen 3 Sfeer 4 Tijd 5 Verteller 6 Gedichten Op deze docentenbox vindt u een fictielijst bij Nieuw Nederlands 4 e editie deel 2 havo/vwo. Hierin zijn alle verhalen, dichtbundels en (verfilmde) boeken opgenomen die in deel 2 havo/vwo aan de orde komen in het onderdeel Fictie. 3.3 TAKEN In een taak passen de leerlingen taalvaardigheden in de praktijk toe. Elk deel bevat in totaal zes taken. De situatie in iedere taak is zoveel mogelijk geënt op het gebruik van taalvaardigheden in het echte, buitenschoolse leven. De taak is verder gericht op samenwerking tussen leerlingen en op het verzamelen en presenteren van informatie. Een taak bestaat gemiddeld uit ongeveer zes stappen. Een taak kent een vaste opbouw. oriënteren kiezen informatie verzamelen laten zien De inleiding beschrijft kort en uitdagend de prestatie die van de leerling verwacht wordt. De leerling kiest een aspect van het onderwerp. Hij/zij kan zich de opdracht eigen maken door keuzes te maken die aansluiten bij eigen ervaringen of interesses. Op internet, in kranten, bij klasgenoten of deskundigen gaat de leerling op zoek naar informatie. Ook is de leerling soms zelf een informatiebron. Leerlingen wisselen uit wat zij ontdekt hebben. In iedere taak worden de vaardigheden Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven geïntegreerd. Het resultaat van iedere taak kan bewaard worden in het taalportfolio. Dit zijn de zes taken van deel 2: 1 Ik zie een ster 2 Leuker leven 3 Kom op mijn club!l 4 Waar gaan we heen? 5 De schone school 6 Een andere vakantie 3.4 PROJECTEN De projecten hebben tot doel de aangeleerde taalvaardigheden van de voorafgaande hoofdstukken geïntegreerd toe te passen. Vooral de vaardigheden Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven worden in een project in samenhang in praktijk gebracht. Daarnaast bieden de projecten gelegenheid
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 11 tot samenwerkend leren, het oefenen van sociaal-communicatieve vaardigheden en het toepassen van informatievaardigheden. In deel 2 zijn er drie projecten: Projecten Hoofdstuk 2: Gewoon anders Hoofdstuk 4: Goed fout! Hoofdstuk 6: Op vakantie Relatie met andere vak- en leergebieden kunst en cultuur, mens en maatschappij mens en natuur (m.n. verzorging), godsdienst en/of levensbeschouwing, mens en maatschappij bewegen en sport, mens en maatschappij, kunst en cultuur Bij ieder project horen werkbladen. Deze werkbladen staan in het activiteitenboek en op cd 1 van de servicebox. De projecten zijn ook beschikbaar als webquests op de I-clips, bereikbaar via www.schoolwise.nl. Hiervoor hebben de leerlingen een persoonlijk wachtwoord nodig dat beschikbaar is via het activiteitenboek. 3.5 ACTIVITEITENBOEK Het activiteitenboek is optioneel. Het is een bewaar- en naslagwerk voor de leerling en bevat de volgende onderdelen: 1 Portfolio 2 Extra oefeningen voor Lezen, Woordenschat, Grammatica en Spelling 3 Werkbladen projecten 4 Invulbladen 5 Gereedschapskist Verder biedt het activiteitenboek een persoonlijk wachtwoord waarmee de leerling toegang heeft tot I- clips, de website bij Nieuw Nederlands. 3.6 DE WEBSITE: I-CLIPS Bij de methode is ondersteunend ICT-materiaal beschikbaar, dit heet de I-clips. De I-clips is bereikbaar via een persoonlijk wachtwoord in het activiteitenboek en te vinden op de website www.schoolwise.nl. De I-clips bestaat uit de volgende items: Meer oefenen: extra oefenstof voor Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling D-toetsen: diagnostische toetsen bij Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling zes minicursussen Schrijven cursussen Word, PowerPoint en Excel de voorgelezen fragmenten uit het onderdeel Fictie drie webquests taalregister 3.7 DIGITALE PROEFWERKEN Nieuw Nederlands biedt de mogelijkheid tot digitale toetsing. Proefwerken kunnen eenvoudig digitaal worden samengesteld, afgenomen en worden nagekeken. De proefwerken zijn in aantal en inhoud hetzelfde als de papieren proefwerken, oftewel zestig per deel. De digitale proefwerken bevatten verschillende vraagtypes. Met deze vraagtypes komen de leerlingen ook in aanraking via de I-clips. Meer informatie over digitale proefwerken vindt u op: www.digitaleproefwerken.nl.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 12 4 LESVOORBEREIDING HAVO/VWO 2 INLEIDING Nieuw Nederlands is gemaakt voor zelfstandig werken en leren. Dat houdt in dat de leerling ook zonder voortdurende hulp door de methode kan gaan. In hoofdstuk 6 (Nieuw Nederlands van A tot Z, trefwoord werkwijzers) worden vier soorten werkwijzers beschreven die leerlinggestuurd onderwijs bevorderen. Bij een aantal opdrachten in Nieuw Nederlands is praktische hulp en organisatie door de docent noodzakelijk. Bijvoorbeeld het reserveren van het computerlokaal, de inrichting van het lokaal of het klaarzetten van benodigdheden. Per hoofdstuk geven we aan welke stap(pen) een docent ter voorbereiding op de les moet nemen. Iedere stap kan na uitvoering worden afgevinkt. HOOFDSTUK 1 IDOLEN Onderdeel Opdracht Actie Lezen Meer oefenen Maak de D-toets SKL 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 2 Culturele dag 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Culturele dag) bij deze opdracht. 0 Geef de volgende informatie over de workshop: Luister goed allemaal. Volgende week vrijdag hebben we op school een culturele dag. Ik heb jullie daar al iets over verteld. Vandaag zal ik jullie het rooster van die dag geven. De klas is die dag in tweeën gedeeld, anders worden de groepen te groot voor de workshops.let goed op, want ik vertel nu in welke groep je zit: In groep 1 zitten de leerlingen die een achternaam hebben die begint met de letter A tot en met K. In groep 2 zitten dan de leerlingen die een achternaam hebben die begint met de letter J tot en met Z. Duidelijk? Dan ga ik nu verder met de uitleg. Jullie hebben van mij een schema gekregen, maar dat is nog leeg. Ik ga nu vertellen hoe laat de workshops beginnen, waar je moet zijn en wie je docent is. Je schrijft alleen de informatie op die voor jou belangrijk is. Luister heel goed en schrijf mee. De eerste workshop begint om 9.00 uur en duurt tot 10.30 uur. Leerlingen van groep 1 beginnen in lokaal 121 met theatersport. Theatersport wordt gegeven door Marianne Hoefnagels. De leerlingen uit groep 2 beginnen om 9.00 uur met salsadansen in de gymzaal. Salsadansen wordt gegeven door Jeroen en Melissa van Buren. Om kwart voor elf begint de tweede workshop en die duurt tot kwart over twaalf. Ook nu blijft de klas in tweeën gesplitst. De leerlingen uit groep 1 gaan djembé spelen in het muzieklokaal, en wel in lokaal 215. Deze workshop wordt gegeven door Duran Bloem. Groep 2 gaat op dezelfde tijd theatersport doen in lokaal 121. Ook deze keer geeft Marianne Hoefnagels de workshop. Om kwart over twaalf is iedereen wel toe aan een boterham en kunnen jullie je ervaringen aan elkaar vertellen. We verzamelen dan met de hele klas in lokaal 123, waar we tot één uur lunchpauze hebben. Je krijgt van school wat te drinken, voor eten moet je zelf zorgen. Na de pauze heeft iedereen nog één workshop. Deze workshop is van één uur tot half drie. Groep 1 gaat nu salsadansen in de gymzaal. Nu geven niet Jeroen en Melissa de workshop, maar Sanne en Wouter.Groep 2 gaat tenslotte djembé spelen in het muzieklokaal, lokaal 215 onder leiding van Duran Bloem. Na de laatste workshop verzamelt iedereen weer in lokaal 123 en sluiten we de dag met zijn allen af. Om drie uur mogen jullie dan naar huis. Bewaar je schema goed, anders weet je niet waar je moet zijn die dag.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 13 Plaats Lokaal 121 Muzieklokaal 215 Docent Marianne Hoefnagels Lokaal 123 Gymzaal Lokaal 123 Duran Bloem Mentor Sanne en Wouter Mentor Plaats Gymzaal Lokaal 121 Lokaal 123 Muzieklokaal 215 Docent Jeroen en Melissa Marianne Hoefnagels Lokaal 123 Mentor Duran Bloem Mentor Schema voor de achternamen met een A tot en met een K workshopronde Ronde 1 Ronde 2 Pauze Ronde 3 Afsluiting Tijd 9.00-10.30 10.45-12.15 12.15-13.00 13.00-14.30 14.30-15.00 Workshop Theatersport Djembé spelen Salsa dansen Schema voor de achternamen met een L tot en met een Z workshopronde Ronde 1 Ronde 2 Pauze Ronde 3 Afsluiting Tijd 9.00-10.30 10.45-12.15 12.15-13.00 13.00-14.30 14.30-15.00 Salsadansen theatersport Djembé spelen SKL 3 Op bezoek in Bogoto 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 1. Taak Ik zie een ster 0 Reserveer het computerlokaal, controleer de internetverbinding en de beschikbaarheid van reclamespotjes op www.ster.nl. Studievaardigheid 3 Excursie naar de Bataviawerf 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Excursie naar Bataviawerf) bij deze opdracht. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1A, 1B, 2 en 3 0 Laat eventueel tekst 1A, 1B, 2 en 3 horen vanaf de luister-cd.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 14 HOOFDSTUK 2 LEEF! Onderdeel Opdracht Actie Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 2 Een beugel 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment (tekst 2) bij deze opdracht. SKL 3 De sportclub 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 De sportclub) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 2. Taak Leuker leven 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van internet (google.nl), Word, e-mail- en printerfaciliteiten. 0 Maak afspraken met systeembeheer en leerlingen over het opslaan van bestanden. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1 t/m 6 0 Laat eventueel tekst 1 t/m 6 horen vanaf de luister-cd. Project Gewoon anders 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen bij het Project Gewoon anders. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer beschikbaarheid van internet, Word en printerfaciliteiten. 0 Maak afspraken met systeembeheer en leerlingen over het opslaan van bestanden. 0 Overleg en stem af met collega s van kunst en cultuur en mens en maatschappij. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 15 HOOFDSTUK 3 TE KOOP Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Zoek de tijd (variatietip) 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (4 Zoek de tijd) bij deze opdracht. Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 1 Om te beginnen 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment (tekst 1) bij deze opdracht. SKL 3 Spreekbeurt voorbereiden 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Spreekbeurt voorbereiden, observatieschema) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 3. Schrijven 5 Huis-aan-huisblad 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (5 Huis-aan-huisblad, drie advertentiebonnen) bij deze opdracht. Taak Kom op mijn club! 0 Neem mee of laat meenemen: folders en affiches van clubs om leden te werven. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 2 en 3 0 Laat eventueel tekst 2 en 3 horen vanaf de luister-cd.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 16 HOOFDSTUK 4 VERKEERD Onderdeel Opdracht Actie Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 1 Om te beginnen 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. SKL 2 Klassenfeest 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment (tekst 1) bij deze opdracht. SKL 3 Kantine 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Kantine, beoordelingsschema) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 4. Taak Waar gaan we heen? 0 Reserveer het computerlokaal, controleer de internetverbinding en de beschikbaarheid van Word. Studievaardigheid 2 Bronnenlijst 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Gegevens over bronnen noteren) bij deze opdracht. Studievaardigheid 3 Carnaval 0 Zorg voor voldoende losse vellen A4. Studievaardigheid 4 Nog meer carnaval 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de vier kopieerbladen (4 Nog meer carnaval, zes bronteksten) bij deze opdracht. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1 t/m 5 0 Laat eventueel tekst 1 t/m 5 horen vanaf de luister-cd. Project Goed fout! 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen bij het Project Goed fout! 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van internet en printerfaciliteiten. 0 Overleg en stem af met collega s van mens en natuur (m.n. verzorging), godsdienst en/of levensbeschouwing, mens en maatschappij. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 17 HOOFDSTUK 5 SCHOON Onderdeel Opdracht Actie Lezen 1 Om te beginnen 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (1 Om te beginnen, invulschema) bij deze opdracht. Lezen 2 Schone stad 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Schone stad, tekst 2) bij deze opdracht. Lezen 4 Zon, wind en water 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de twee kopieerbladen (4 Zon, wind en water, tekst 4) bij deze opdracht. Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 1 Om te beginnen 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment (tekst 1) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 5. Taak De Schone School 0 Reserveer het computerlokaal, controleer de internetverbinding, met name de beschikbaarheid van www.nederlandschoon.nl. Studievaardigheid 4 Heerlijk helder duinwater 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (4 Heerlijk helder duinwater, dwarsdoorsnede) bij deze opdracht. Taal en woordenschat 5 Vakwoorden 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (5 Vakwoorden, schema) bij deze opdracht. Taal en woordenschat 7 Makkelijk of moeilijk 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (7 Makkelijk of moeilijk, lijst met kranten en invulschema) bij deze opdracht. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 2 en 3 0 Laat eventueel tekst 2 en 3 horen vanaf de luister-cd.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 18 HOOFDSTUK 6 WEG Onderdeel Opdracht Actie Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. SKL 1 Om te beginnen 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (1 Om te beginnen, observatieschema) bij deze opdracht. SKL 3 Boekpromotie 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Boekpromotie, beoordelingsschema) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 6. Taak Een andere vakantie 0 Neem mee of laat meenemen: informatie over (alternatieve) jongerenvakanties. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding, beschikbaarheid van Word en printerfaciliteiten. 0 Zorg voor voldoende grote vellen papier, minimaal A3-formaat. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1 t/m 8 0 Laat eventueel tekst 1 t/m 8 horen vanaf de luister-cd. Project Op vakantie 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen bij het Project Op vakantie. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer beschikbaarheid van internet, Word en printerfaciliteiten. 0 Overleg en stem af met collega s bewegen en sport, mens en maatschappij, kunst en cultuur. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 19 5 NIEUW NEDERLANDS IN DE SCENARIO S 5.1 SCENARIO S IN DE ONDERBOUW In de onderbouw is er sprake van vier scenario s. Deze scenario s zijn modellen om het onderwijs in de onderbouw vorm te geven en hebben tot doel om het gesprek over inhoud en vorm van onderwijs te vergemakkelijken. Alle vier scenario s streven naar samenhang in leerstof en werkwijze. Er is geen kwalitatief onderscheid tussen de scenario s. Binnen ieder scenario kan dus het best mogelijke onderwijs voor leerlingen worden gerealiseerd. De scenario s kunnen als volgt worden gekarakteriseerd: Samenhang Programma Team 1 door leerstofafspraken schoolvakken blijven uitgangspunt op het rooster, met variaties zoals blokuren en keuzewerkuren afstemmen maar ieder werkt voor zich 2 door combinaties van vakken en projecten vakken en projecten bestaan naast elkaar in een vakrooster en projectrooster afstemmen en samenwerken 3 door integratie integratie van vakken met langere lessen (70/90 minuten) in grotere gehelen, bijv. leergebieden samenwerken bepaalt het resultaat 4 via competenties van leerlingen leerlingen kunnen zelf kiezen en werken zonder een rooster maar met flexibele planningen klantgerichtheid Het doel van de onderbouw is onder andere dat iedere school een eigen scenario ontwikkelt dat optimaal aansluit bij de leerlingen en optimaal gebruikmaakt van kwaliteiten van de docenten. De vier voorbeeldscenario s dienen ter inspiratie. Nieuw Nederlands kan in alle vier scenario s worden ingezet. In dit hoofdstuk worden een aantal mogelijkheden geschetst om de methode geheel of gedeeltelijk in te zetten binnen genoemde scenario s. 5.2 NIEUW NEDERLANDS IN SCENARIO 1 In scenario 1 is Nederlands een apart vak op het rooster. Afstemming met andere vakken vindt plaats door middel van overleg met de collega s van andere vakken. Omdat in de onderbouw geen sprake is van een advieslessentabel, kan het vak Nederlands in aantal uren per school sterk verschillen. Daarom hebben we het vak Nederlands binnen scenario 1 uitgewerkt in drie varianten: variant A: Nederlands als 4-uursvak (ca. 144 uren op jaarbasis) variant B: Nederlands als 3-uursvak (ca. 108 uren op jaarbasis) variant C: Nederlands als 2-uursvak (ca. 72 uren op jaarbasis) Deze drie varianten kunnen ook ter inspiratie dienen als Nederlands geperiodiseerd wordt. Als Nederlands in jaar 1 bijvoorbeeld alleen in het eerste half jaar wordt aangeboden als 4-uursvak (dus ongeveer 18 weken x 4 uur = 72 uur), kan worden uitgegaan van variant C. Variant A: Nederlands als 4-uursvak (voorbeeld) In variant A worden de drie projecten en alle lessen Studievaardigheid uitgevoerd buiten de lesuren van het vak Nederlands. Deze onderdelen hebben immers meerwaarde voor alle andere vakken in de onderbouw. Voor Nieuw Nederlands deel 2 is dan ongeveer 144 uur vereist, oftewel 36 weken à 4 uur. Bijvoorbeeld: Maak de lessen Studievaardigheid onderdeel van de mentorlessen of van een aparte cursus Studievaardigheid. Plan de drie projecten in de algemene projecttijd in, in samenwerking met andere vak- en leergebieden. Of: maak in overleg met de onderbouwcollega s andere keuzes. Variant B: Nederlands als 3-uursvak (voorbeeld) In variant B vindt net als in variant A overheveling plaats van de projecten en van Studievaardigheid naar andere uren in het rooster. Daarnaast worden sommige onderdelen versneld, beperkt of
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 20 geïntegreerd uitgevoerd, bijvoorbeeld Grammatica, Spelling en Fictie. Voor Nieuw Nederlands deel 2 is dan ongeveer 108 uur vereist, oftewel 36 weken à 3 uur. Bijvoorbeeld: Maak de lessen Studievaardigheid onderdeel van de mentorlessen of van een aparte cursus Studievaardigheid. Plan de drie projecten in de algemene projecttijd in, in samenwerking met andere vak- en leergebieden. Combineer het onderdeel Grammatica met het onderwijs in een moderne vreemde taal. Verkort het onderdeel Spelling binnen de uren Nederlands en maak spelling tot inzet van alle vakken. Verkort het onderdeel Fictie tot twee lessen per hoofdstuk en integreer overige aspecten van Fictie met kunst- en cultuurvakken. Of: maak in overleg met de onderbouwcollega s andere keuzes. Variant C: Nederlands als 2-uursvak (voorbeeld) In variant C is met 2 uur per week op jaarbasis ongeveer 72 uur beschikbaar. Bijvoorbeeld: Kies alleen voor de onderdelen die sterk op communicatieve vaardigheden gericht zijn, bijvoorbeeld Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven. Kies alleen voor die onderdelen die bij andere domeinen niet of niet voldoende aan de orde komen, bijvoorbeeld: Schrijven, Studievaardigheid, Spelling en Fictie. Of: maak in overleg met de onderbouwcollega s andere keuzes. 5.3 NIEUW NEDERLANDS IN SCENARIO 2 In scenario 2 wordt uitgegaan van aparte vakken waarbij samenhang wordt bereikt door projecten waaraan verschillende vakken tegelijk deelnemen. De verhouding tussen vakuren en projecturen kan verschillen. Sommige scholen kiezen bijvoorbeeld voor 50% vaklessen en 50% projecttijd. Er zijn tal van andere opties om projecten in scenario 2 een plaats te geven. Bijvoorbeeld: keuzewerktijd: leerlingen voeren in de reguliere keuzewerktijduren een project uit, bijvoorbeeld het 5 e en 6 e lesuur op woensdagmiddag projectdagdelen: in het rooster worden voor een bepaalde periode, bijvoorbeeld vier weken, dagdelen vrijgepland voor het werken aan een project projectrooster: in het rooster wordt bijvoorbeeld twee keer per jaar één week ingepland voor het werken aan een schoolbreed project of aan het werken aan een project naar keuze Nieuw Nederlands biedt drie projecten aan. Eén project kost ongeveer 6 lessen maar kan gemakkelijk worden uitgebreid door het aantal bronnen uit te breiden of door de complexiteit van bronnen te vergroten. Ook kan het eindproduct in omvang worden vergroot. Verder kan de inhoudelijke reikwijdte van het project toenemen door leerstof of vaardigheden uit andere domeinen een grotere rol te laten spelen. De samenhang met andere vak- en leergebieden is als volgt: Projecten Hoofdstuk 2: Gewoon anders Hoofdstuk 4: Goed fout! Hoofdstuk 6: Op vakantie Relatie met andere vak- en leergebieden kunst en cultuur, mens en maatschappij mens en natuur (m.n. verzorging), godsdienst en/of levensbeschouwing, mens en maatschappij bewegen en sport, mens en maatschappij, kunst en cultuur De volgende onderdelen van Nieuw Nederlands spelen een belangrijke voorwaardelijke rol bij de uitvoering van projecten in andere domeinen: Lezen Spreken/kijken/luisteren Schrijven Studievaardigheid Spelling
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 21 Tussen het vak Nederlands en de overige domeinen moeten onderbouwbreed afspraken gemaakt worden over de rol en de omvang van het vak Nederlands binnen de projectlessen. De varianten in scenario 1 kunnen ter oriëntatie dienen voor de invulling van de vaklessen op het rooster. 5.4 NIEUW NEDERLANDS IN SCENARIO 3 In scenario 3 wordt uitgegaan van samenhang door integratie van vakken tot grotere gehelen, zoals leergebieden. In dit scenario kan Nederlands worden geïntegreerd met het domein mens en maatschappij, waarbij Nederlands als apart vak nog maar één uur heeft, bijvoorbeeld voor spelling-, grammatica- of fictieonderwijs. Nieuw Nederlands kan in scenario 3 nog steeds als 1-, 2- of 3-uursvak bestaan. Afhankelijk van de mate van integratie blijven er voor een apart vak meer of minder uren over. Integratie van onderdelen van Nieuw Nederlands in andere domeinen kan er bijvoorbeeld zo uitzien: Integratie Nederlands binnen domein mens en maatschappij mens en natuur kunst en cultuur moderne vreemde talen bewegen en sport alle domeinen alle domeinen alle domeinen Onderdelen van Nieuw Nederlands Lezen, Spreken/kijken/luisteren en Schrijven Lezen, Spreken/kijken/luisteren Fictie Grammatica Spreken/kijken/luisteren de drie projecten de zes taken Studievaardigheid Tussen het vak Nederlands en de overige domeinen moeten onderbouwbreed afspraken gemaakt over de rol en de omvang van het vak Nederlands binnen de andere domeinen. De varianten in scenario 1 kunnen ter oriëntatie dienen voor de invulling van de vaklessen op het rooster. 5.5 NIEUW NEDERLANDS IN SCENARIO 4 In scenario 4 vindt samenhang plaats via de competenties van leerlingen. Leerlingen kiezen hun eigen weg door de leerstof en volgen daarin eigen interesses. Docenten en lesmethodes faciliteren de leerling en zorgen ervoor dat de leerling voldoende in aanraking komt met de kerndoelen voor de onderbouw. Scenario 4 vraagt van de docent een klantgerichte opstelling. De docent biedt cursussen, begeleiding, workshops of gastlessen aan in samenspraak met de leerlingen. Ook kan er binnen scenario 4 een aantal funderende cursussen worden aangeboden voor alle leerlingen. Nieuw Nederlands heeft in scenario 4 verschillende gebruiksmogelijkheden. Bijvoorbeeld: cursorisch: leerlingen volgen groepsgewijs bijvoorbeeld een basiscursus Lezen, Schrijven of Spelling uit de methode naslagwerk vaardigheden: leerlingen gebruiken Nieuw Nederlands als naslagwerk om zich vaardigheden eigen te maken, bijvoorbeeld het zoeken naar en beoordelen van informatie of het voorbereiden en uitvoeren van een schriftelijke of mondelinge presentatie remedial teaching: op basis van diagnostische toetsen of het onderdeel Weet je het? (I-clips) of op basis van persoonlijke interesses, kan een leerling besluiten om zich onderdelen van Nieuw Nederlands eigen te gaan maken Tussen docenten en leerlingen worden voortdurend afspraken gemaakt over de rol en de omvang van het vak Nederlands binnen dit scenario. Docenten en leerlingen hebben gezamenlijk de verantwoordelijkheid dat minimaal de kerndoelen worden bereikt zoals deze voor Nederlands geformuleerd zijn.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 22 5.6 NIEUW NEDERLANDS EN INDIVIDUEEL ONDERWIJS Nieuw Nederlands kan ingezet worden voor individueel onderwijs. Met behulp van de jaarplanner en een werkwijzer kan er een geïndividualiseerd traject worden samengesteld. De leerling meet zijn vorderingen vervolgens met behulp van de diagnostische toetsen (D-toetsen), de deeltoetsen en de hoofdstuktoetsen. Eventuele zwakke punten kunnen vervolgens worden getraind met behulp van het activiteitenboek en de extra oefenstof op de I-clips. Door de aanwezigheid van een jaarplanner, werkwijzers, verschillende toetsvormen en extra oefenmateriaal op papier én digitaal, kan er voor individuele leerlingen een taaltraject op maat worden samengesteld.