huisstijlmanual ommetjes Handreikingen voor een succesvol Ommetje

huisstijlmanual ommetjes Handreikingen voor een succesvol Ommetje

2 handreiking voor een succesvol ommetje inleiding Met succes hebben de twaalf provinciale organisatie van Landschapsbeheer Nederland in 2006 een ommetjesprijsvraag uitgeschreven. Van de in totaal 461, vanuit heel Nederland ingestuurde voorstellen, werd het ommetje Poelpolder uit Zuid-Holland landelijk winnaar. De bijbehorende c 30.000,- aan prijzengeld werd op 5 april 2007 door Dirk Sijmons, Rijksadviseur voor het Landschap uitgereikt. Intussen hebben ook de provinciale winnaars van de ommetjesprijsvraag elk c 10.000,- in ontvangst mogen nemen. Dat betekent dat sowieso twaalf nieuwe ommetjes door het hele land worden gerealiseerd. En daar blijft het niet bij! Wandelen dicht bij huis Doel van de ommetjesprijsvraag was mensen te inspireren tot het bedenken van kleine wandelingen dicht bij huis om daarmee het landelijk gebied voor zichzelf en recreanten beter te ontsluiten. Dat is zeker gelukt! Overal hebben deskundige jury s zich over de inzendingen gebogen. Opvallend was de kwaliteit van veel inzendingen, vaak volledig uitgewerkte voorstellen. Hierin schuilt de belofte dat er veel meer ommetjes aangelegd kunnen worden in de komende jaren. Het draagvlak vanuit het landelijk gebied is er zonder meer. En ook van de provincies en gemeenten komen steun en toezeggingen. Enthousiasme omzetten in daden Landschapsbeheer Nederland wil dit enthousiasme bij burgers en overheden graag vasthouden en omzetten in daden. Om initiatiefnemers - vrijwilligers en professionals van dienst te zijn bij de ontwikkeling van ommetjes

handreiking voor een succesvol ommetje 3 is een herkenbare huisstijl ontwikkeld. De opvallende vormgeving van informatiepaneel, folder, bewegwijzering en welkom-bordje is in lijn met de prijsvraag en geeft het alle provinciale landschappen gelegenheid enthousiastelingen van goed gereedschap te voorzien. Daardoor is vrij eenvoudig zelf een ommetje te realiseren. Pluspunt is dat er snel kan worden gewerkt tegen relatief lage kosten. Onder meer doordat Landschapsbeheer Nederland de ontwikkeling voor haar rekening neemt en centraal kan inkopen. Bijkomend voordeel is dat overal in Nederland een uniforme bebording en bewegwijzering ontstaat. Gebruiksaanwijzing Deze huisstijl-manual wordt u aangeboden door Landschapsbheer Nederland en is bedoeld u moeite, werk en ook geld te besparen. Landschapsbeheer biedt een uitgewerkt concept aan dat kan dienen als kapstok voor de verdere uitwerking van uw ommetje. Zowel inhoudelijk en qua vormgeving als wat betreft de kosten. Ook krijgt u praktische info over de benodigde foto s, het aantal woorden voor de teksten en technische (achtergrond)informatie. Zo kunt u gemakkelijk zelf aan de slag. Dat kan samen met plaatselijke drukkers, communicatiebureaus en producenten van borden (d.m.v. sponsoring). Tevens kunt u de opdracht aanmelden bij Landschaps - beheer, die deze onder overeengekomen condities uitvoert voor een vast tarief. De keus is aan u. Wij hopen dat ons aanbod u inspireert en dat uw enthousiasme wordt omgezet in de daadwerkelijke realisering van opnieuw een ommetje. Op deze manier ontstaat in heel Nederland een herkenbaar netwerk van prachtige ommetjes door ons karakteristieke, veelzijdige buitengebied.wij staan u hierbij graag met raad en daad terzijde. Namens alle provinciale organisaties voor landschapsbeheer, Mieke van Heuven, directeur Landschapsbeheer Nederland

4 handreiking voor een succesvol ommetje acht redenen om een ommetje te realiseren: 1 2 3 4 Met de 461 inzendingen voor de ommetjesprijsvraag beschikt bestuurlijk Nederland over een prachtige portefeuille aan lokale projecten. De meeste plannen zijn volledig uitgewerkt en vragen alleen ondersteuning in de uitvoering. Draagvlak en een interdisciplinaire aanpak zijn vrijwel altijd verzekerd en daarmee ook diverse subsidiemogelijkheden. De potentie is er. Wandelen is een feelgood-onderwerp. Van alle Nederlanders zegt 80 procent te wandelen. Veel mensen wandelen om te ontspannen, maar ook gezondheidsreden en belangstelling voor de natuur worden als redenen voor het maken van ommetjes genoemd. Het zijn bovendien allemaal motieven die de politiek graag ondersteunt. Het aantal aantrekkelijke wandelpaden is de afgelopen decennia door o.a. ruilverkaveling en schaalvergroting in de landbouw, verrommeling van het landschap en de aanleg van infrastructuur sterk afgenomen. Het aantal inzendingen voor de ommetjesprijsvraag maakt duidelijk dat burgers die ontwikkeling willen keren. Ze willen toegang tot het landschap. Voor een landschap dat burgers kunnen ervaren, staan ze op de bres. Burgers zijn trots op en genieten van de schoonheid en eigenheid van hun landschap. Dat geldt voor het echte platteland, maar ook voor groen in de stedelijke omgeving.

handreiking voor een succesvol ommetje 5 5 6 7 8 Uit analyses komen ommetjes bijzonder en voor veel bestuurders wellicht ook nog verrassend positief naar voren. Een ommetje kan vaak uit! Bijvoorbeeld door overheidssteun en door ommetje te vermarkten in samenwerking met lokale ondernemers. De belangrijkste waarde van het ommetje is de mogelijkheid die het biedt voor de bescherming van het landschap. Veel van de ingezonden ommetjes lopen over oude paden, als kerk- en schoolpaden, pelgrimsroutes en hessenweggen; structuurbepalende elementen in het landschap. Herstel van deze paden draagt bij aan de cultuurhistorische waarde van het landschap en maakt het weer leesbaar. Een mooi ommetje nodigt uit tot bewegen en dat doen wij Nederlanders, blijkt uit allerlei onderzoeken, te weinig. Een ommetje biedt een laagdrempelige mogelijkheid om daarin verandering te brengen. Mensen die na hun werk een blokje om willen, lopen in veel dorpen en steden vast. Er zijn ideeën, er is draagvlak en er zijn in veel gevallen ook mensen die bereid zijn tijd te steken in het onderhoud van een route. Slimme bestuurders maken daarvan gebruik, zodat elke burger in zijn omgeving kan genieten van een ommetje.

6 handreiking voor een succesvol ommetje communicatieproducten Het concept Ommetjes is meer dan een lokale wandelroute. Het is zo opgezet dat het overal kan worden toegepast en uitgebreid tot een herkenbaar netwerk van lokale wandelpaden. Landschapsbeheer Nederland biedt initiatiefnemers een fraaie lay-out als basismateriaal. Al naar gelang de eigen middelen (subsidie en sponsors) en mogelijkheden (expertise) kan men de productie uitbesteden of deze in zijn geheel dan wel op onderdelen zelf uitvoeren. De in de prijslijst genoemde prijzen zijn gebaseerd op gegevens uit januari 2008 en zijn indicatief. De rechten zijn en blijven van Landschapsbeheer Nederland en Michelangela. De wandelaar kan zich daarbij op verschillende manieren oriënteren: Informatievoorzieningen: Folder Informatiepaneel Routekaart Websites in regio Bewegwijzering: Routeaanduidingen Welkom-bordje

handreiking voor een succesvol ommetje 7

8 handreiking voor een succesvol ommetje folder In de folder vindt u een topografische kaart van de omgeving met daarin de route verwerkt. Van tevoren of tijdens het wandelen lees je over de cultuurhistorische en landschappelijke achtergrond van de omgeving. Of je wordt geïnformeerd over bijzonderheden die langs de route met een nummer op de kaart zijn gemarkeerd. De folder dient gemakkelijk verkrijgbaar te zijn in de directe omgeving van het ommetje, zoals een VVV-kantoor, dorpshuis of horecagelegenheid. Naam en aantal km s ommetje elk ommetje wordt voorzien van een eigen, unieke naam, waar het aantal kilometers achter wordt geplaatst. Routekaart informatie aan te leveren bij Michelangela. Kader met spelregels standaard achterop, tekst aanwezig. Colofon Logo LBN en eventuele sponsoren, initiatief - nemers, overheden of subsidieverstrekkers.

handreiking voor een succesvol ommetje 9 gegevens voor de folder Formaat A4 2 x gevouwen uit het midden, staand Vormgeving Michelangela, Utrecht. Basis lay-out (QuarkXPress 7.3 of Indesign CS3 voor de Mac) is eventueel op te vragen. Kwaliteit papier glad MC wit, fullcolour, 135 grams. Aantal ± 500 exemplaren. Drukwerk bij drukkerij AllPrint, Utrecht of zelf in te vullen. Prijsindicatie uitbesteden zie bijgevoegde prijsindicatielijst. Foto s voorzijde De twee foto s op de voorzijde kunnen per wandeling aangepast worden zodat het uw Ommetje wordt. De liggende foto is van de omgeving en de staande foto een detail van plant of dier. Tekstblokken tekst voorpagina max. 20 woorden en inleiding max. 70 woorden. Beide tekstblokken zijn puur informatief. De rest van de blokken vertelt kort over interessante plekken of uitzichten tijdens de wandelroute. Afhankelijk van aantal nummers (van vijf tot hooguit acht) varieert de tekst van 15-20 tot hooguit 40 woorden. Aantal foto s zes stuks, minimaal 300 dpi, digitaal aan te leveren. Materiaal uiteraard in relatie tot route en teksten (historisch, natuur, landschap en/of monumenten).

10 handreiking voor een succesvol ommetje informatiepaneel Elk ommetje kan in principe beginnen met een overzichtelijk en visueel aantrekkelijk informatiepaneel. Hierdoor kunnen wandelaars zich oriënteren op de omgeving en hebben ze de mogelijkheid te starten zonder dat een folder nodig is. Het VVV-kantoor of de lokale accommodatie waar de folder verkrijgbaar is, is immers niet altijd open. Ook markeert een bord het begin van de route. Op het bord staat vooral praktische informatie: een routekaart, interessante punten tijdens de wandelroute, spelregels voor de wandelaar en een colofon. Gegevens voor informatiepaneel: gegevens voor het informatiepaneel Formaat liggend, 1.20 m x 90 cm Vormgeving Michelangela, Utrecht. Basis lay-out (QuarkXPress 7.3 of Indesign CS3) is eventueel op te vragen. Producent Jaap de Vries Produkties Ermelo Kwaliteit Slijtvast en klimaatbestendig plaatmateriaal in een massief eikenhouten frame. Met of zonder afdak. Prijsindicatie uitbesteden zie bijgevoegde prijsindicatielijst.

handreiking voor een succesvol ommetje 11 Naam en aantal km s ommetje elk ommetje wordt voorzien van een eigen, unieke naam, waar achter het aantal kilometers wordt geplaatst. Routekaart informatie aan te leveren bij Michelangela. Kader met spelregels standaard in de linkerkolom, tekst aanwezig. Colofon Logo LBN en eventuele sponsoren, initiatiefnemers, overheden of subsidieverstrekkers. Tekstblokken inleiding is maximaal 70 woorden. Dit algemene tekstblokken bevat praktische informatie over de route. De rest van de blokken vertellen kort over interessante plekken of uitzichten tijdens de wandelroute. Afhankelijk van aantal nummers (van vijf tot hooguit acht) varieert de tekst van 15-20 tot hooguit 40 woorden. Grootste deel van de tekst in dezelfde als die in de folder! Aantal foto s vier stuks, minimaal 300 dpi, digitaal aan te leveren. Materiaal uiteraard in relatie tot route en teksten (historisch, natuur, landschap en/of monumenten).

12 handreiking voor een succesvol ommetje routekaart Voor zowel de folder als het informatiepaneel is de productie van één routekaart nodig. Deze wordt gemaakt door Maarten Slooves uit Grave, die veel ervaring heeft met carthografie. Voor het maken van een goede routekaart is het nodig om over de juiste basisgegevens te beschikken. Het nauwkeurig uitzetten van een route en deze intekenen op een (wandel)kaart zijn hiervoor een must. De route kan tevens worden uitgestippeld op Google Earth (Maps). Denk aan de volgende gegevens: startpunt, bijzonderheden onderweg voorzien van nummer, aansluiting op openbaar vervoer, parkeergelegenheid, nabije horeca en plaatsaanduidigingen. 0 0,5 1 km N Achterveld START 1 Caf de Roskam Hessenweg Hessenweg Startpunt duidelijke aanduiding van het startpunt met parkeergelegenheid. Kl Riet Modderbeek Schoonderbekerweg Buurtschap Snorrenhoef 8 De Mheent Duurkoop Schoonderbeek Bijzonderheden nummeraanduiding bij de hoogtepunten op de route. De nummers verwijzen naar het paneel en de folder. Leusden Groot Zandbrink 7 Klaveet Schaffelaar 2 Penhut Moorsterweg 6 Hardeveld 5 Postweg Droffelaar 4 Ringlaan 3 Rudolfstichting Barneveld De Glind

handreiking voor een succesvol ommetje 13 websites in de regio Een landelijke website met alle ommetjes onder de vlag van Landschapsbeheer Nederland wordt niet uitgesloten. Vooralsnog is webpromotie van een enkel ommetje met een eigen website niet rendabel. Er moet dan ook vooral gekeken worden naar websites in de regio. Mogelijkheden liggen bij de gemeenten, VVV s en regionale of lokale toeristische platforms. Ook algemene sites met wandelpaden kunnen van een mail worden voorzien. Daarbij kunnen teksten en foto s van de folder worden gebruikt. Vaak volstaat het om het materiaal digitaal aan te leveren bij de websmaster of contentbeheerder van de gastsite. Voorbeelden van algemene sites zijn: dewandelsite.nl, wandelzoekpagina.nl, anwb.nl, snp.nl, tweevoeter.nl en wandelpool.nl

14 handreiking voor een succesvol ommetje routeaanduiding Met de folder of via informatiepaneel kunt u de route van het ommetje makkelijk volgen. Onderweg wordt u geholpen door een subtiele aanwijzing in de vorm van de twee voetafdrukken, die u de juiste richting aan geven. Deze worden geleverd op een kunststof rond plaatje met of zonder kanstanjehouten paal. Naar eigen inzicht kunnen de routepaaltjes worden geplaatst of losse bordjes worden aangebracht op palen, schuttingen, bomen of straatmeubilair. Ze zijn te krijgen als gele bordjes met rode voeten of diapositief, rood met gele voeten. gegevens voor routeaanduidingen Formaat diameter op een bordje van 10 x 10 cm. Producent Jaap de Vries producties, Ermelo Kwaliteit kunststof met of zonder kastanjehouten paal of stikker Prijsindicatie uitbesteden zie bijgevoegde prijsindicatielijst.

handreiking voor een succesvol ommetje 15 welkom-bordje Waar het ommetje over boeren- of particuliere grond gaat, wordt gebruik gemaakt van een Welkom-bordje. Het opschrift wijst de wandelaar op wat is toegestaan, wanneer het wandelpad toegankelijk is en welk gedrag gewenst is. De afmetingen van het bord zijn 25,5 x 30 cm met een vierkleuren opdruk. Het bord is met twee schroeven op een geïmpregneerde paal bevestigd. Eventueel kunt u een eigen logo aan de onderzijde toe laten voegen.

16 handreiking voor een succesvol ommetje tot slot Ommetjes is een concept dat in opdracht van Landschapsbeheer Nederland is ontwikkeld door Michelangela vormgeving (Utrecht) en Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar (Leeuwarden). De rechten liggen bij landschapsbeheer en Michelangela. Colofon Opdrachtgever Landschapsbeheer Nederland Redactie Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar, Leeuwarden Ontwerp Michelangela, Utrecht Drukwerk AllPrint, Utrecht Foto s Landschapsbeheer Nederland, michelangela en Jaap de Vries De formats zijn opgemaakt in QuarkXPress 7 of Adobe Indesign CS3 voor de Mac. De plattegronden en het logo zijn als Adobe Illustrator eps beschikbaar (vectorbestand, kan vergroot/verkleind worden). De uitvoering van een ommetje kan in samenwerking gebeuren met landschapsbeheer bij u in de provincie. Ook kan dan worden gekeken naar financieringsmogelijkheden. Ook voor tips over het starten van een ommetje tot en met beheer en onderhoud kan men bij de provinciale landschappen terecht. Via de site www.landschapsbeheer.nl in kunt u onder meer een handleiding en nieuwsbrief over ommetjes downloaden of opvragen. De uitvoering van de communicatieproducten kan worden uitbesteed aan genoemde partijen, die hiervoor een offerte op aanvraag leveren. Het staat initiatiefnemers van een ommetje vrij om binnen het concept producten te maken of bij (markt)partijen onder te brengen. Het ommetjes-concept is auteursrechterlijk beschermd. Voor vragen en advies kunt u contact opnemen met: Landschapsbeheer Nederland Kaap Hoorndreef 26 Postbus 9756 3506 GT Utrecht 030-23 45 010 www.landschapsbeheer.nl