Huisonderwijs Communicatie aan de CLB s In het decreet betreffende het onderwijs XXIII werden een aantal nieuwe maatregelen doorgevoerd met betrekking tot huisonderwijs. Daarin werd ook een rol voorzien voor de centra voor leerlingenbegeleiding. Hieronder vindt u een overzicht van deze maatregelen (De precieze rol van de centra voor leerlingenbegeleiding wordt in het groen/grijs gearceerd). 1. Definitie van huisonderwijs Aan de voltijdse of deeltijdse leerplicht kan ook worden voldaan via huisonderwijs. Huisonderwijs is onderwijs dat verstrekt wordt aan leerplichtigen van wie de personen die het ouderlijk gezag uitoefenen of in rechte of in feite de minderjarige leerling onder hun bewaring hebben, beslist hebben om hen niet in te schrijven in een door de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap of de Duitstalige Gemeenschap erkende, gefinancierde of gesubsidieerde school. Onder huisonderwijs wordt in de praktijk niet enkel het onderwijs verstrekt in particulier verband maar ook het onderwijs verstrekt in een privéschool 1 2 verstaan. 2. Verklaring van huisonderwijs 2.1. Regel Ouders die voor huisonderwijs kiezen moeten uiterlijk op de derde schooldag van het schooljaar waarin de leerplichtige huisonderwijs volgt, een verklaring van huisonderwijs en bijkomende informatie over het huisonderwijs indienen bij het Agentschap voor Onderwijsdiensten. Het Agentschap voor Onderwijsdiensten zal hiervoor een formulier ter beschikking stellen. Met deze maatregel wil de Vlaamse Overheid de ouders stimuleren om bewust en weloverwogen te kiezen voor huisonderwijs en dit op een constructieve manier vorm te geven. Er bestaat immers een groep ouders die minder doordacht over de keuze van huisonderwijs heen gaat of zelfs het systeem misbruikt (bv. om in de loop van het schooljaar op vakantie te kunnen gaan of om spijbelgedrag te camoufleren). 1 Een aantal (privé)scholen vallen onder de definitie van huisonderwijs, maar worden uitgezonderd van de verklaring op huisonderwijs (punt 2) en de verplichte deelname aan de examens van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap (punt 3). Het gaat om volgende (privé)scholen: 1. Europese scholen; 2. internationale scholen die door het International Baccalaureate (IB) te Genève geaccrediteerd zijn; 3. internationale scholen waarvan de studiebewijzen, na een gelijkwaardigheidsonderzoek door het Agentschap voor Kwaliteit in het Onderwijs, als gelijkwaardig worden beschouwd; 4. scholen gelegen in het buitenland. 2 Het schoolvervangend onderwijsprogramma van een aantal jeugdinstellingen valt onder de definitie van huisonderwijs, maar wordt uitgezonderd van alle maatregelen die van toepassingen zijn op het huisonderwijs. Het gaat om de instellingen die onder één van volgende regelingen vallen: 1. het besluit van de Vlaamse Regering van 27 juni 1990 waarbij de voorwaarden worden vastgesteld waaronder in bepaalde gemeenschapsinstellingen voor observatie en opvoeding en in onthaal- en oriëntatiecentra en in de observatie-centra, ressorterend onder de bijzondere jeugdbijstand aan de leerplicht kan worden voldaan; 2. het koninklijk besluit van 1 maart 2002 tot oprichting van een Centrum voor voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd; 3. het koninklijk besluit van 12 november 2009 tot oprichting van een gesloten federaal centrum voor minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd.
2.2. Uitzonderingen Er kan toch nog voor huisonderwijs gekozen worden in de loop van het schooljaar: 1. Indien een leerplichtige zich pas in de loop van een schooljaar domicilieert in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest of het Vlaamse Gewest; 2. Indien een leerplichtige in de loop van het schooljaar naar het buitenland gaat, maar gedomicilieerd blijft in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest of het Vlaamse Gewest; 3. Voor een leerplichtige (ingeschreven in een school waarmee het CLB het beleidsplan- of contract heeft afgesloten) die begeleid wordt door een centrum voor leerlingenbegeleiding, indien dat centrum voor leerlingenbegeleiding na de nodige informatie door de ouders, geen gemotiveerd bezwaar indient tegen het starten met huisonderwijs, binnen de tien werkdagen nadat het betrokken centrum voor leerlingenbegeleiding op de hoogte werd gesteld van de verklaring. Toelichting bij de derde uitzondering Ouders die voor huisonderwijs kiezen in de loop van het schooljaar (en die niet onder de twee andere uitzonderingen vallen) zijn verplicht dit te melden bij het centrum voor leerlingenbegeleiding dat de betrokken leerplichtige begeleidt. Dat centrum voor leerlingenbegeleiding kan een bezwaar indienen tegen het starten van het huisonderwijs, onder de volgende 2 voorwaarden: 1. Het bezwaar moet gemotiveerd zijn; 2. Het bezwaar moet ingediend zijn binnen de tien werkdagen nadat het betrokken centrum voor leerlingenbegeleiding schriftelijk op de hoogte werd gesteld door de ouders van de verklaring. Het centrum voor leerlingenbegeleiding dat een bezwaar indient bezorgt dit aan de betrokken ouders en een kopie van het bezwaar aan het Agentschap voor Onderwijsdiensten: Agentschap voor Onderwijsdiensten Afdeling Basisonderwijs en CLB Bea De Cuyper-Tel 02 553 04 04-Fax 02 553 93 85 bea.decuyper@ond.vlaanderen.be Afdeling Scholen Secundair Onderwijs en Deeltijds Kunstonderwijs Tamara Christens-Tel 02 553 88 84-Fax 02 553 87 25 tamara.christens@ond.vlaanderen.be Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel Fax: 02-553.93.85 Indien het centrum voor leerlingenbegeleiding een bezwaar indient kan de betrokken leerplichtige leerling geen huisonderwijs volgen. Er is geen beroepsprocedure uitgewerkt
voor de ouders (Raad van State is wel mogelijk) om in beroep te gaan tegen de beslissing van het centrum voor leerlingenbegeleiding. Er wordt nog gewerkt aan een modelformulier voor het aantekenen van bezwaar. 3. Verplichte deelname aan de examens van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap 3.1. Regel Ouders die voor huisonderwijs kiezen zijn verplicht om op vaste tijdstippen hun leerplichtige kinderen aan de examens van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap te laten deelnemen: 1. Uiterlijk in het schooljaar waarin de leerplichtige elf jaar is geworden voor 1 januari moet de leerplichtige ingeschreven worden bij de examencommissie met het oog op het verkrijgen van een getuigschrift Basisonderwijs. Uiterlijk in het schooljaar waarin de leerplichtige dertien jaar wordt voor 1 januari, en na maximaal twee pogingen, moet het getuigschrift basisonderwijs ook effectief behaald worden. 2. Uiterlijk binnen het schooljaar waarin de leerplichtige de leeftijd van vijftien jaar bereikt, en na maximaal twee pogingen, moet de leerplichtige een getuigschrift van de eerste graad van het secundair onderwijs behalen via de examencommissie. Indien de leerplichtige laattijdig wordt ingeschreven of niet slaagt na maximaal twee pogingen, dan moet de leerplichtige in een door de gemeenschap erkende, gefinancierde of gesubsidieerde school of centrum worden ingeschreven. Het Grondwettelijk Hof oordeelde namelijk naar aanleiding van een gelijkaardige maatregel in de Franse Gemeenschap, dat om de kwaliteit van het huisonderwijs te bewaken, het toegelaten is om na te gaan of het verstrekte huisonderwijs redelijkerwijs van dien aard kan worden beschouwd dat het hetzelfde kennisniveau bereikt als datgene dat zou voortvloeien uit de toepassing van de basisvaardigheden en eindtermen. Naast de controle door de inspectie (zie verder) is dit dus een extra maatregel om te waarborgen dat het huisonderwijs van een voldoende kwaliteit is. 3.2. Uitzonderingen In uitzonderlijke gevallen kan een leerplichtige leerling vrijgesteld worden van deze verplichting: 1. Leerplichtige leerlingen aan wie een centrum voor leerlingenbegeleiding uitdrukkelijk een vrijstelling geeft; 2. Indien de leerplichtige leerling in het bezit is van een individuele gelijkwaardigheidsbeslissing met minstens het niveau van het basisonderwijs of het niveau van de eerste graad secundair onderwijs, afhankelijk van welk getuigschrift of diploma de leerplichtige leerling moet behalen.
Toelichting bij de eerste uitzondering De eerste uitzondering werd ingeschreven voor leerplichtige leerlingen met bijvoorbeeld een mentale handicap, schoolse vertraging of ernstige leerstoornis, die niet in de mogelijkheid zijn om het examen van de Examencommissie met succes af te leggen. Een centrum van leerlingenbegeleiding kan in die gevallen een vrijstelling van het examen verlenen. Aangezien deze maatregel van toepassing is op leerplichtige leerlingen die huisonderwijs volgen, en dus niet ingeschreven zijn in een door de Vlaamse Gemeenschap erkende, gefinancierde of gesubsidieerde school, worden deze leerlingen niet begeleidt door een centrum voor leerlingenbegeleiding. Daarom kunnen de ouders van deze leerlingen zich bij een centrum van leerlingenbegeleiding naar keuze aanmelden voor het verkrijgen van de vrijstelling. De ouders vragen de vrijstelling (schriftelijk) aan bij een centrum voor leerlingenbegeleiding. Het centrum voor leerlingenbegeleiding beslist over het al dan niet toekennen van de vrijstelling en meldt dit aan de ouders en het Agentschap voor Onderwijsdiensten. De beslissing moet niet gemotiveerd worden. Er wordt nog gewerkt aan een modelformulier om de beslissing door te geven aan de ouders en het Agentschap voor Onderwijsdiensten. Indien ouders meerdere centra voor leerlingenbegeleiding aanspreken voor het krijgen van een vrijstelling (omdat ze bvb. geen vrijstelling krijgen), geldt de eerste beslissing op basis van de datum waarop de beslissing opgemaakt werd. Agentschap voor Onderwijsdiensten Afdeling Basisonderwijs en CLB Bea De Cuyper-Tel 02 553 04 04-Fax 02 553 93 85 bea.decuyper@ond.vlaanderen.be Afdeling Scholen Secundair Onderwijs en Deeltijds Kunstonderwijs Tamara Christens-Tel 02 553 88 84-Fax 02 553 87 25 tamara.christens@ond.vlaanderen.be Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel Fax: 02-553.93.85 4. Controle door de onderwijsinspectie Het huisonderwijs moet aan twee minimumeisen voldoen : enerzijds moet het gericht zijn op de ontplooiing van de volledige persoonlijkheid en de talenten van de jongere en op de voorbereiding op een actief leven als volwassene, anderzijds moet het het respect voor de grondrechten van de mens en voor de culturele waarden van de jongere zelf en van anderen bevorderen; andere inhoudelijke voorwaarden worden niet opgelegd.
Het is aan de onderwijsinspectie om te controleren of aan deze minimumeisen is voldaan; de ouders moeten deze controle aanvaarden en er hun medewerking aan verlenen. Is dit niet het geval of wijzen twee opeenvolgende controles uit dat de minimumeisen niet worden vervuld, dan moet de leerplichtige in een door de gemeenschap erkende, gefinancierde of gesubsidieerde school of centrum worden ingeschreven. De criteria op basis waarvan de inspectie de afgelopen jaren nagaat of aan de minimumeisen van huisonderwijs kan beantwoord worden, worden in een besluit van de Vlaamse Regering vastgelegd. Op die manier wordt meer rechtszekerheid geboden aan de ouders die voor huisonderwijs kiezen.