Van Oord Nederland bv

Van Oord Nederland bv Footprint 2010

Area: Van Oord Nederland Page: 2 of 14 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave... 2 2. Inleiding... 3 3. Basisjaar... 4 4. Sinks, reservoirs en biomassa... 4 5. Vaststelling van de organisational boundary Van Oord Nederland bv... 4 5.1 Deelnemingen... 4 5.2 Projectorganisaties... 4 5.3 Concernaanbieders... 5 6. Bepaling CO 2 emissie Van Oord Nederland bv... 6 6.1 Methodologie... 6 6.1.1 afwijkingen... 6 6.1.2 verificatie... 6 6.2 Toelichting op bepaling CO 2 emissie van Van Oord Nederland bv en haar concernaanbieders... 6 7. Bijdrage concernaanbieders aan CO 2 footprint van de activiteiten van VON...10 7.1 Van Oord DMC (VODMC)...11 7.2 Van Oord Groep nv...11 7.2.1 Gebouw Gorinchem...11 7.2.2 Van Oord Equipment bv (VOEq)...12 7.3 Van Oord Personeels bv (VOPe)...12 8. Onzekerheid...14

Area: Van Oord Nederland Page: 3 of 14 2. Inleiding Van Oord Nederland heeft zich in 2010 gecertificeerd op niveau 3 van de prestatieladder versie 1.1 en wil zich in 2011 hercertificeren voor de CO 2 -prestatieladder en de ISO14064: 2006-1 Broeikasgassen - Deel 1: Specificatie met richtlijnen voor kwantificering en verslaglegging van broeikasgasemissies en -verwijdering op bedrijfsniveau. Voor deze certificering is het noodzakelijk inzicht te hebben in de CO 2 -prestaties of wel CO 2 footprint van de organisatie en, daaraan gekoppeld, energiereductiedoelstellingen te bepalen. Dit onderliggende document beschrijft allereerst de vaststelling van de organisational boundary van Van Oord Nederland bv en geeft vervolgens de resultaten van de CO 2 footprint bepaling (scope 1 en scope 2) van VON volgens de CO 2 - prestatieladdersystematiek versie 2.0 (figuur 1). De directievertegenwoordiger van Van Oord Nederland bv (hierna genoemd VON) is verantwoordelijk voor de inhoud van dit footprint document. Figuur 1: Systematiek definitie scope 1, 2 en 3 conform prestatieladder versie 2.0 zoals beschreven in het Handboek CO 2 prestatieladder 2.0 van SKAO d.d. 23 juni 2011.

Area: Van Oord Nederland Page: 4 of 14 3. Basisjaar In 2010 heeft Van Oord Nederland voor de eerste maal haar footprint laten verifiëren door een certificerende instelling. Deze verificatie betrof de footprint over de uitstoot in 2009. Het jaar 2009 is het eerste jaar waar op systematische wijze het energieverbruik en de CO 2 emissie is vastgesteld en wordt zodoende ook gehanteerd als basisjaar waarnaar gerefereerd wordt in de ISO 14064-1:2006. Over voorgaande jaren is de betrouwbaarheid en toegankelijkheid van gegevens te beperkt geweest om de CO 2 emissie met redelijke mate van zekerheid te kunnen vaststellen. Dit rapport beschrijft de gegevens gebaseerd op het kalenderjaar 2010, dat wil zeggen van 1 januari 2010 tot en met 31 december 2010. Toekomstige wijzigingen in de organisational boundary en de emissie-inventaris zullen ten opzichte van 2009 worden gerapporteerd. 4. Sinks, reservoirs en biomassa In de vaststelling van de VON CO 2 footprint is alleen sprake van een bijdrage vanuit bronnen. Sinks en reservoirs zijn niet van toepassing. VON heeft in 2010 geen CO 2 uitgestoten door het verbranden van biomassa. 5. Vaststelling van de organisational boundary Van Oord Nederland bv Bij het bepalen van de organisational boundary is VON als top van de hiërarchie genomen en is voor de control approach en dan specifiek de operational control benadering conform het GHG-protocol gekozen. In de CO 2 -prestatieladder is deze methode aangeduid als methode 1. De organisational boundary is in figuur 2 aangegeven met het rode vlak. Operational control benadering betekent dat in de footprint bepaling alle CO 2 -bronnen worden meegenomen die onder de operationele controle staan van Van Oord Nederland bv. 5.1 Deelnemingen Van Oord Nederland bv heeft twee langlopende deelnemingen. Dit zijn Zeezand IJmuiden VOF en Ballast Van Oord grondstoffen VOF. Van Oord Nederland bv is de penvoerder en heeft operational control over Zeezand IJmuiden VOF. De scope 1 en 2 emissies van Zeezand IJmuiden VOF zijn daarom meegenomen in de emissiebepaling. Ballast Nedam is penvoerder voor Ballast Van Oord grondstoffen VOF en heeft operational control over deze onderneming. Alleen de emissie van Ballast Van Oord grondstoffen VOF veroorzaakt door Van Oord Nederland bv wordt daarom meegenomen als scope 1 emissies van Van Oord Nederland bv. 5.2 Projectorganisaties Joint Ventures tussen Van Oord Nederland bv en andere ondernemingen ten behoeve van de uitvoering van projecten zijn niet in de organisational boundary opgenomen. Deze joint ventures zijn van tijdelijke aard en produceren zelf relatief niet of nauwelijks scope 1 of 2 emissies. De scope 3 emissies van deze joint ventures, veroorzaakt door Van Oord Nederland bv, worden meegenomen als scope 1 emissies van Van Oord Nederland bv.

Area: Van Oord Nederland Page: 5 of 14 5.3 Concernaanbieders Op basis van een A/C analyse is vastgesteld dat een aantal onderdelen van het Van Oord concern zich als concernaanbieders onder de A-aanbieders bevinden. Deze concernonderdelen kunnen echter niet in hun geheel onder de organisational boundary van Van Oord Nederland bv worden gebracht i.v.m. met de complexe internationale structuur van deze concernaanbieders. Gekozen is voor de benadering dat de emissie van de concernaanbieders ten behoeve van de projecten van Van Oord Nederland expliciet wordt uitgerekend en als scope 1 en 2 emissies door concernaanbieders wordt weergegeven. De belangrijkste concernaanbieder binnen het Van Oord concern is Van Oord Equipment bv. Dit bedrijfsonderdeel neemt 99% van de scope 1 emissies van het Van Oord concern voor haar rekening. Van Oord Equipment bv bepaalt jaarlijks haar eigen footprint volgens ISO 14064 voor haar scope 1 en scope 2 emissies en presenteert dit separaat om dubbeltellingen te voorkomen. Figuur 2: Organizational Boundary Van Oord Nederland bv Van Oord nv Van Oord Marine bv Van Oord Groep nv* Van Oord Personeels bv* Van Oord Offshore bv Van Oord Waterbouw bv Van Oord DMC bv* Van Oord Equipment bv* Van Oord Nederland bv Mijnster Beheer bv bv Aannemingsbedrijf L. Paans & Zonen Ballast Van Oord Grondstoffen vof Zeezand IJmuiden vof *concernleveranties

Area: Van Oord Nederland Page: 6 of 14 6. Bepaling CO 2 emissie Van Oord Nederland bv In dit hoofdstuk worden worden de scope en 1 en 2 emissies van Van Oord Nederland bv gepresenteerd. In hoofdstuk 4 worden die specifiek per concernaanbieder toegelicht. De totale CO 2 uitstoot van Van Oord Nederland bv en haar concernaanbieders bedroeg 187.491 ton in 2010. 6.1 Methodologie De methodiek voor het vaststellen van de emissie-inventaris en het berekenen van de CO 2 uitstoot is voor VON vastgelegd in de werkinstructie: SAWP-#1689482 Work instruction CO 2 footprint calculation Equipment Van Oord Nederland Voor de concernaanbieders van Van Oord Nederland is de methodiek voor het vaststellen van de emissie-inventaris en het berekenen van de CO 2 uitstoot vastgelegd in de werkinstructie SAWP-#1673482 Work instruction CO 2 footprint calculation Van Oord Corporate Voor deze rapportage zijn de conversiefactoren toegepast zoals voorgeschreven door en vastgelegd in het Handboek CO 2 -prestatieladder 2.0 d.d. 23 juni 2011, in bijlage C. 6.1.1 afwijkingen In de methodiek van het genereren van de gegevens is geen afwijking te rapporteren ten opzichte van het voorgaande jaar, zijnde het basisjaar. Het genereren van de verbruiksgegevens heeft op dezelfde wijze plaatsgevonden als voor de verificatie over de gegevens van het jaar 2009. Voor het vaststellen van de footprint over het lopende kalenderjaar, 2011, is wel een andere methodiek van kracht. De wijzigingen in deze methodiek zullen worden toegelicht in bij de verificatie van volgend jaar. 6.1.2 verificatie Verificatie van de organisational boundary, de emissie-inventaris en de CO 2 uitstoot heeft plaatsgevonden door Lloyd s Register. 6.2 Toelichting op bepaling CO 2 emissie van Van Oord Nederland bv en haar concernaanbieders Materieel: In de footprint bepaling wordt de CO 2 emissie van het materieel van VON bepaald op basis van het brandstof- en smeerolieverbruik van het eigen materieel. Daarnaast wordt aan de footprint toegerekend de CO 2 emissie door baggermaterieel in eigendom van Van Oord Equipment bv op projecten van VON. De CO 2 emissie, veroorzaakt door de inzet van materieel op projecten bedraagt 99% van de totale scope 1 en 2 emissies. Dit is eenzelfde percentage als in 2009. Gebouwen en faciliteiten:

Area: Van Oord Nederland Page: 7 of 14 Van Oord is een wereldwijd opererende onderneming met haar hoofdkantoor in Rotterdam. VON maakt gebruik van een kantoor in Gorinchem en regiovestigingen in Drachten, Bolsward, Vlissingen, IJmuiden en een werf in Werkendam. Vanuit deze vestigingen werkt VON autonoom met een eigen staf. Alle staffuncties die nodig zijn voor de bedrijfsvoering van VON werken vanuit deze locaties. De emissies van het kantoor in Gorinchem, de regiovestigingen en de werf in Werkendam zijn meegenomen in de footprint. Het kantoor in Gorinchem is in eigendom bij Van Oord Groep nv en het ter beschikking stellen van deze locatie aan VON is een concernleverantie. In 2009 heeft VON een regiokantoor gehad in Drachten, maar begin 2010 is deze locatie verhuisd naar een kantoorpand in Bolsward. Het verbruik over de eerste periode van 2010 van het kantoor Drachten is niet bekend en tevens niet te achterhalen. Ook het verbruik in het kantoor te Bolsward is niet te achterhalen omdat er slechts één verbruiksmeter voor de gehele locatie (kantoor inclusief werkplaats en magazijn) is. Gezien de zeer geringe invloed op de totale CO 2 uitstoot is over 2010 een inschatting gemaakt op basis van de gegevens van het kantoor in IJmuiden. De ruimte die in IJmuiden wordt gehuurd door Van Oord Nederland is enigszins overeenkomend met de ruimte in Drachten en Bolsward waarbij opgemerkt dient te worden dat de ruimte in Bolsward geringer is dan die in IJmuiden. Het pand in Bolsward wordt gehuurd door een zustermaatschappij te weten Wicks. Deze organisatie valt buiten de boundary van VON. Het hoofdkantoor in Rotterdam en andere werflocaties (Moerdijk en Zuilichem) vallen buiten de footprint (boundary) van VON. Zakelijk gereden kilometers: De emissies worden gerealiseerd door het leaseautopark en zakelijk gereden kilometers met privé auto s. De leaseauto s worden geleased door Van Oord DMC bv en doorbelast aan VON. Hier is dus sprake van een concernleverantie vanuit Van Oord DMC bv. De uitstoot wordt bepaald aan de hand van opgave door de leasemaatschappij van gebruikte brandstof. Voor leaseauto s worden zakelijke en privé-kilometers zonder onderscheid meegenomen in de berekening van scope 1 emissie Business Car Travel. Het personeel van VON is in dienst bij Van Oord Personeels bv. Zakelijk gereden kilometers met privé auto s worden door Van Oord Personeels bv doorbelast aan VON. Hier is dus sprake van een concernleverantie vanuit Van Oord Personeels bv. Er wordt jaarlijks opgave gedaan van de emissies aan de hand van gereden gedeclareerde kilometers. Vliegen: Vliegkilometers worden voornamelijk gemaakt door niet-nederlandse bemanningsleden op schepen van Van Oord Equipment bv. Vliegreizen worden geboekt door BCD business travel en via Van Oord DMC bv doorbelast aan VON. Hier is dus sprake van een concernleverantie vanuit Van Oord DMC bv. Er wordt jaarlijks opgave gedaan van de emissie aan de hand van gevlogen afstanden. Een overzicht van de bronnen die toegerekend worden aan de uitstoot van VON (volgens de in bovenstaand overzicht weergeven organisational boundary) staan in tabel 1. De vaststelling van de CO 2 footprint wordt uitgevoerd volgens de werkinstructie SAWP- 1689482 Work instruction CO 2 footprint calculation Equipment Van Oord Nederland. Scope 1

Area: Van Oord Nederland Page: 8 of 14 Fuel Used VON koopt direct de brandstof in voor haar materieel en het materieel voor haar dochterondernemingen Paans en Mijnster. Verder koopt VON aardgas in voor haar werf in Werkendam. De uitstoot van schepen die in eigendom zijn bij Van Oord Equipment bv en op projecten van VON worden ingezet vallen onder de uitstoot als gevolg van concernleveranties (zie hoofdstuk 4). Airco Refrigerants Het gebruik van airco refrigerants gebeurt op basis van ingekochte koelgassen voor airco units aan boord van schepen en in gebouwen voor zover van toepassing. Business Car Travel Het autolease programma wordt voor alle Van Oord bedrijfsonderdelen centraal geregeld en staat niet onder de operational control van VON. Dit valt onder de uitstoot als gevolg van concernleveranties (zie hoofdstuk 4). Scope 2 Electricity Purchased (Buildings) VON koopt elektriciteit in voor haar werf in Werkendam en kantoren in Vlissingen, Drachten, Bolsward en IJmuiden. Personal Cars for Business Travel De werknemers van VON zijn onder contract bij Van Oord Personeels bv. Het beheer en de uitvoering van de regelingen gebeurt door Van Oord Personeels bv. Dit valt onder onder de uitstoot als gevolg van concernleveranties (zie hoofdstuk 4). Business Air Travel Business air travel wordt gefaciliteerd vanuit Van Oord DMC en staat niet onder de operational control van VON. Dit valt onder de uitstoot als gevolg van concernleveranties (zie hoofdstuk 4).

Area: Van Oord Nederland Page: 9 of 14 Tabel 1: emissies Van Oord Nederland bv Operational Sources Control Scope 1 Scope 2 (ton CO2) (ton CO2) Van Oord Nederland bv Van Oord Nederland bv Office Drachten / Bolsward Tussendiepen 14 9206 AD Drachten Office Vlissingen Andorraweg 7 Havennummer 1147 4389 PG Ritthem Werkplaats Van Oord NL Steurgat 1 19 4251 NG Werkendam Equipment Van Oord Nederland bv 3.647 13 22 147 Mijnster Beheer bv See equipment list 4.755 bv Aannemingsbedrijf L. Paans & Zonen See equipment list 2.042 Zeezand IJmuiden Office IJmuiden vof Sluisplein 40 13 1975 AG IJmuiden 10.463 195 Totaal scope 1 en 2 10.658 Figuur 3: Emissies Van Oord Nederland bv. Scope 1 en 2 emissies Van Oord Nederland bv 10.658 ton 2,0% 34,2% 44,6% Brandstof vloot Mijnster 44,6% Brandstof vloot Paans 19,2% Brandstof materieel VON 34,2% Energie gebouwen 2,0% 19,2%

Area: Van Oord Nederland Page: 10 of 14 7. Bijdrage concernaanbieders aan CO 2 footprint van de activiteiten van VON De uitstoot van schepen die onder de operational control vallen van Van Oord Equipment bv (een zusteronderneming van Van Oord Nederland bv) wordt bepaald binnen de footprintbepaling van Van Oord Equipment bv. Het deel van de uitstoot van Van Oord Equipment bv dat wordt gerealiseerd op projecten van Van Oord Nederland bv, en dus als het ware wordt ingekocht, wordt in tabel 2 apart weergegeven maar niet als onderdeel van de Scope 1 en 2 emissies van Van Oord Nederland bv. Daarnaast worden in tabel 2 de CO 2 bronnen weergegeven van bedrijfsonderdelen binnen de onderneming Van Oord nv die van directe invloed zijn op de bedrijfsprocessen van Van Oord Nederland bv, zoals het gebruik van gebouwen en het leasen van auto s. Voor de significante CO 2 bronnen die onder de operationele controle vallen van de verschillende bedrijfsonderdelen van Van Oord nv geldt het algemene energiereductiebeleid zoals vastgesteld door de concerndirectie. Tabel 2: emissies concernaanbieders tbv projecten Van Oord Nederland bv Operational Control Sources Scope 1 Scope 2 (ton CO2) (ton CO2) Van Oord DMC bv Business air travel. Business car travel. Ticket purchase by BCD travel Watermanweg 64 3067 GG Company Car lease contracts. 633 79 Van Oord Personeels bv Private car use for business travel Declaration forms. 83 Van Oord Groep NV Office Jan Blankenweg 2 4207 AE Gorinchem 51 142 Van Oord Equipment bv VO Equipment bv ships on VON projects. See equipment list Van Oord Equipment bv. 175.845 176.529 304 Totaal concernleveranties 176.833

Area: Van Oord Nederland Page: 11 of 14 7.1 Van Oord DMC (VODMC) De jaarlijkse CO 2 uitstoot door Van Oord DMC wordt bepaald volgens de werkinstructie SAWP -1673482 Work instruction CO 2 footprint calculation Van Oord Corporate. Scope 1 Business Car Travel Het autolease programma wordt voor alle Van Oord bedrijfsonderdelen centraal geregeld en uitgevoerd door VODMC. VODMC ontvangt jaarlijks van de leasemaatschappijen de overzichten van het brandstofverbruik per lease auto. Naar rato van het aantal leaseauto s in gebruik door VON wordt de uitstoot toegerekend aan VON. In 2010 waren er 94 auto s op een totaal van de 435 leaseauto s in gebruik bij VON. Derhalve is 21,6% van de uitstoot toegerekend aan VON. Scope 2 Business Air Travel: VODMC beheert de aankoop van vliegtickets voor de verschillende werkmaatschappijen. Tickets worden door BCD travel in opdracht van Van Oord DMC geboekt en doorbelast aan de verschillende concernonderdelen. BCD Travel produceert jaarlijks voor Van Oord de gewenste overzichten van de gemaakte vliegmijlen ten laste van VON. 7.2 Van Oord Groep nv 7.2.1 Gebouw Gorinchem Het gebouw van Van Oord Nederland bv is in eigendom bij Van Oord Groep nv. De jaarlijkse CO 2 uitstoot door Van Oord DMC wordt bepaald volgens de werkinstructie SAWP -1673482 Work instruction CO 2 footprint calculation Van Oord Corporate Scope 1 Fuel Used and Airco refrigerants (Buildings): VON maakt gebruik van het kantoor in Gorinchem en de bijbehorende Royal Stables. De gebouwen in Gorinchem worden door VODMC beheerd. VON deelt het gebruik met Van Oord Offshore bv (VOO), Offshore Wind Parks en Wicks. Het gebouw wordt flexibel gebruikt door deze vier ondernemingen. Het aantal vierkante meters in gebruik varieert bijna maandelijks en is afhankelijk van de projectvoorbereidingsactiviteiten van de ondernemingen. Het aantal meters dat iedere onderneming jaarlijks gebruikt wordt niet precies bijgehouden. De meest redelijke benadering om het energieverbruik toe te rekenen aan de ondernemingen is op basis van de omzet die zij in 2010 hebben gemaakt. Deze was in 2010 volgens het jaarverslag als volgt: Van Oord Nederland 352 mln, Van Oord Offshore 335 mln, Offshore Wind Projects 141 mln en Wicks 17 mln. (Zie Van Oord jaarverslag 2010). De scope 1 emissies (o.a. gasverbruik) van de gebouwen in Gorinchem wordt daarom voor 41,7% toegerekend aan VON. Scope 2 Electricity Purchased (Buildings): De scope 2 emissies (inkoop elektriciteit) van de gebouwen in Gorinchem wordt voor 41,7% toegerekend aan VON. (zie toelichting hiervoor)

Area: Van Oord Nederland Page: 12 of 14 7.2.2 Van Oord Equipment bv (VOEq) De jaarlijkse CO 2 uitstoot door Van Oord DMC wordt bepaald volgens de werkinstructie SAWP -1673482 Work instruction CO 2 footprint calculation Van Oord Corporate. Scope 1 Brandstof (Schepen): De scope 1 emissies van schepen a.g.v. verbranding van brandstof op projecten van VON in 2010 wordt door VOEq berekend op basis van de weekrapportages. Koelgassen en smeermiddelen (Schepen): De bepaling van de equivalente CO 2 uitstoot a.g.v. airco refrigerants en smeeroliën gebeurt op basis van de hoeveelheid ingekochte smeermiddelen en koelgassen voor airco units aan boord van schepen. De uitstoot toegerekend aan VON is bepaald naar rato van het totale brandstof verbruik van Van Oord Equipment bv. Voor het jaar 2010 is 21,6% toegekend aan VON. 7.3 Van Oord Personeels bv (VOPe) Scope 2 Personal Cars for Business Travel De werknemers van VON zijn onder contract bij Van Oord Personeels bv. Declaraties van zakelijk gebruik van de privé auto lopen via deze bv. De toerekening van deze uitstoot aan VON gebeurt op basis van de omzet van VON t.o.v. de concernomzet (352 mln op 1.578 mln = 22,3%, bron Jaarverslag 2010).

Area: Van Oord Nederland Page: 13 of 14 Figuur 4: Emissies Van Oord Nederland bv inclusief concernleveranties: Emissies Van Oord Nederland: 187.491 ton CO2 5,68% 0,38% 0,04% 0,10% Van Oord Nederland bv 5,68% Van Oord DMC bv (leaseauto's en vliegen) 0,38% Van Oord Personeels bv (prive auto's zakelijk gebruik) 0,04% Van Oord Groep nv (kantoor Gorinchem) 0,10% 93,79% Van Oord equipment bv (baggermaterieel) 93,79% Figuur 5: Emissies Van Oord Nederland per scope. Scope 1 + 2 emissies VON incl. concernleveranties: 187.491 ton Fuel 99% Airco refrigerants 0,0021% Business Car Travel 0,34% Business Air Travel 0,04% Personal Cars for Business Travel 0,04% Electricity Purchased 0,18%

Area: Van Oord Nederland Page: 14 of 14 8. Onzekerheid Bij het interpreteren van de gegevens moet rekening gehouden worden met een aantal factoren die van invloed kunnen zijn op de betrouwbaarheid van de gegenereerde data. Hierbij moet gedacht worden aan: 1. nauwkeurigheid van de opnames van de wekelijkse handmatige peilingen 2. fouten bij de handmatige invoer van gegevens in bestanden 3. aannames in het brandstofverbruik per draaiuur van droog grondverzet materieel 4. mogelijk ongecontroleerde leveringen van brandstof aan derden 5. inschatting i.p.v. vaste gegevens regiokantoren Punten 1 en 2: Deze punten zijn voornamelijk van toepassing op de grote hoeveelheid bunkeringen en rapportagemomenten van de schepen die door Van Oord Equipement bv worden ingezet op de projecten van VON. Dit betreft een bijdrage aan de uitstoot van een concernaanbieder. Op basis van een aantal interne verificaties zijn enkele correcties doorgevoerd die hebben geleid tot een aantal toe- en afnames. Na deze verificaties zijn in ieder geval alle significante omissies en fouten uit de data gehaald. We verwachten dat een nog diepgaandere screening op mogelijke errata in de data niet tot een verdere significante verhoging van de nauwkeurigheid zal leiden. Punt 3: We verwachten hier redelijk betrouwbare aannames te hebben gedaan. Inzicht in het werkelijke brandstofverbruik vanuit metingen zal de nauwkeurigheid voor drooggrondverzetmachines kunnen verbeteren, maar op de totale CO 2 emissie zal dit een zeer geringe invloed hebben omdat het aandeel van de uitstoot van deze machines op het totaal klein is (ca. 1% van de totale uitstoot). Punt 4: Het is theoretisch mogelijk dat brandstof die officieel geleverd is aan onze eigen tanks wordt afgenomen door onderaannemers op projecten zonder dat dit in de administratie zichtbaar wordt. We praten hier echter ook over zeer kleine hoeveelheden die op het totaal niet van invloed zullen zijn. Mogelijke overschatting op onze eigen emissies door dit fenomeen ligt in orde grootte van tienden van procenten. Punt 5: Vanwege het ontbreken en niet te kunnen achterhalen van verbruiksgegevens van de kantoren in Drachten en Bolsward is een inschatting gemaakt op basis van een vergelijkbare situatie. De mogelijke onzekerheid van deze inschatting zal naar verwachting vele malen minder zijn dan tienden van procenten gezien het zeer geringe aandeel van het energieverbruik van kantoren t.o.v. het gasolieverbruik van het materieel. Verklaring dat dit rapport is opgesteld volgens ISO 14064-1. Functie Initialen Datum Handtekening Opgesteld QHSE Coördinator CPA Goedgekeurd Directeur Van Oord Nederland bv SCH Documenteigenaar Afdeling QHSE Area NL