Validatierapport Kwaliteitszorg Onderzoek Inholland Maart 2013 Deelcommissie VKO Prof. dr. P.L. (Pauline) Meurs (voorzitter); Dr. C.M. (Tini) Hooymans (lid); Drs. P.M. (Paul) van Roon (lid); Prof. dr. H.W. (Henk) Volberda (lid) Drs. E.C. (Emiel) de Groot (secretaris)
INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Schets van de hogeschool... 5 2. Bevindingen... 7 2.1 Formuleer een gedragen visie op onderzoek en kwaliteit... 8 2.2. Vertaal de kwaliteitsvisie naar een kwaliteitskader... 9 2.3. Formuleer een samenhangend kwaliteitszorgsysteem... 9 2.4. Maak een stappenplan met duidelijke targets en tijdspaden...10 2.5 Baseer concrete maatregelen op de in het externe advies aangereikte aanbevelingen....11 Conclusies en aanbevelingen...12 Bijlage 1 Instellingsbesluit VKO...15 Bijlage 2 Overzicht bestudeerd materiaal...18 Bijlage 3 Bezoekprogramma...21 Bijlage 4 Korte beschrijving van de VKO deelcommissieleden...23 2
Inleiding De validatiecommissie kwaliteitszorg onderzoek (VKO) is begin 2009 door de voorzitter van de HBO-raad geïnstalleerd (zie instellingsbesluit, bijlage 1). De VKO maakt als onafhankelijke commissie deel uit van het per 1 januari 2009 ingevoerde kwaliteitszorgstelsel voor onderzoek aan hogescholen, gebaseerd op het brancheprotocol kwaliteitszorg onderzoek (BKO). De taak van de VKO is het valideren van de kwaliteitszorgsystemen van de hogescholen, voor zover de kwaliteitszorg betrekking heeft op onderzoek. Kwaliteitszorg wordt daarbij gedefinieerd als "het systematische en dynamische geheel van beleid, organisatie, procedures, processen en middelen, gericht op het permanent handhaven en verhogen van de kwaliteit van het onderzoek binnen de hogeschool, door middel van cyclisch evalueren en verbeteren". Bij de installatie van de VKO is voor elke hogeschool - op basis van eigen voorkeuren door de HBO-raad vastgelegd in welk jaar de validatie plaatsvindt. In de zo tot stand gekomen planning voor 2009-2015 stond Inholland ingeroosterd voor de tweede helft van 2010. Het validatiebezoek vond vervolgens plaats op 29 september 2010. Na afloop van het bezoek heeft de VKO besloten om het kwaliteitszorgsysteem van de hogeschool voorwaardelijk te valideren. Een voorwaardelijke validatie houdt in dat er een aantal zaken nog niet op orde is. Ruim twee jaar later is het opnieuw tijd om het kwaliteitszorgsysteem van Inholland te beoordelen. De focus van het aanvullende bezoek ligt op de gerealiseerde verbeteringen, op de veranderingsprocessen die de hogeschool in de periode 2010-2012 in gang heeft gezet en de geboekte resultaten van de verandering. De VKO ontving daartoe op 21 december 2012 het zelfevaluatierapport van de hogeschool met uitgebreide documentatie (zie overzicht in bijlage 2) ter bestudering en bespreking. Het validatiebezoek vond vervolgens plaats op 6 februari 2013. Een deelcommissie vanuit de VKO sprak die dag met het College van Bestuur, staf, lectoren, onderzoekers/docenten en stakeholders vanuit twee domeinen binnen de hogeschool (zie het volledige bezoekprogramma en de antecedenten van de deelcommissie vanuit de VKO in bijlage 3 en 4). Aan het eind van het bezoek is door de voorzitter van de deelcommissie VKO een voorlopige mondelinge terugkoppeling gegeven. Daarna heeft de VKO zich intern beraden op de definitieve rapportage. Van de VKO wordt verwacht dat zij bij elke hogeschool tot een op ontwikkeling en verbetering gerichte rapportage komt. Het gaat hierbij om een onderbouwde en genuanceerde kwalitatieve conclusie ten aanzien van het functioneren van het kwaliteitszorgsysteem in verschillende opzichten en op verschillende dimensies, alsmede de hierop gebaseerde aanbevelingen tot verbetering. Op basis van haar bevindingen heeft de VKO de kwaliteitszorg met betrekking tot het onderzoek van de hogeschool gevalideerd. Deze rapportage geeft een nadere onderbouwing. In hoofdstuk 1 wordt een schets gegeven van de hogeschool, in algemene 3
zin en meer toegespitst op de missie, organisatie en omvang van het onderzoek. Hoofdstuk 2 beschrijft de bevindingen van de VKO op basis van de aanbevelingen uit 2010. In hoofdstuk 3 sluit de VKO af met haar conclusie en aanbevelingen. 4
1. Schets van de hogeschool Inholland is in 2003 ontstaan na de fusie van een aantal hogescholen en telt circa 29.500 studenten en 2700 medewerkers. Ze biedt tachtig bachelor- en zeven masteropleidingen aan op tien locaties in de Randstad. De hogeschool heeft zesentwintig lectoren in dienst met een totale omvang van 15,3 fte. Daarnaast participeren 115 (56,3 fte) docenten en docent-onderzoekers en 38 (30 fte) promovendi in onderzoek. Er wordt binnen Inholland ongeveer 4,5 miljoen euro aan onderzoeksgelden gegenereerd uit de combinatie van rijks bekostiging, RAAK-subsidies en overige bronnen. Sinds het VKO bezoek in 2010 is er veel veranderd. De hogeschool is in zwaar weer verzeild geraakt doordat de kwaliteit en kwaliteitsborging van een aantal opleidingen niet op orde was. Onder leiding van een nieuw College van Bestuur heeft een reorganisatie plaats gevonden en zijn verbeteracties ingezet, met als uitgangspunt te komen tot een kwaliteitsslag voor met name het onderwijs binnen de hogeschool. Door de kritiek op de onderwijskwaliteit is organisatiebreed een groter bewustzijn ontstaan op kwaliteitsissues. De lectoraten hebben actief bijgedragen aan de kwaliteitsverbetering van het onderwijs door het (mede) ontwikkelen van leerlijnen onderzoek, het professionaliseren van docenten en een actieve rol in het beoordelen van afstudeeronderzoeken van studenten. Inholland is sinds 2010 omgevormd naar een organisatie van zeven onderwijsdomeinen met een gereduceerd aantal diensten. In de domeinen zijn inhoudelijk verwante opleidingen geclusterd en zijn de lectoraten aan de hand van hun inhoudelijke agenda geplaatst in de domeinen, om zo de verbinding tussen onderwijs en onderzoek te versterken en dichter aan te sluiten bij de beroepspraktijk en de opleidingen van Inholland. Per domein heeft één directeur de eindverantwoordelijkheid voor onderwijs, onderzoek, contractactiviteiten en financiën. Daarnaast worden er parallel vier nieuwe diensten gevormd. De hogeschool kent de volgende zeven domeinen: 1. Agriculture; 2. Communicatie, Media en Muziek; 3. Gezondheid, Sport en Welzijn; 4. Management, Finance en Recht; 5. Marketing, Toerisme en Vrijetijdsmanagement; 6. Onderwijs, Leren en Levensbeschouwing; 7. Techniek, Ontwerpen en Informatica. Het onderzoek binnen de hogeschool staat in dienst van het onderwijs en beroepsontwikkeling. Inholland ziet het als haar maatschappelijke opdracht studenten op te leiden tot goede professionals en hen voor te bereiden op de arbeidsmarkt (Presteren in Verbinding, 2012). De hogeschool benadrukt dat praktijkgericht onderzoek actief moet bijdragen aan het realiseren van kwalitatief goed onderwijs dat up-to-date en van een 5
goed kennisniveau is, dat aansluit op en uitgaat van de vraagstukken die in de beroepspraktijk en de maatschappij leven (Strategische Onderzoeksagenda, 2012). Inholland wil midden in de samenleving staan en tevens geworteld zijn in de regio's. De hogeschool profileert zich als waarde(n) volle hogeschool. Naast het kernthema Waarde(n)volle hogeschool is gekozen voor profilering op drie hoofdthema s: 1. Creatieve economie; 2. Gezonde samenleving; 3. Duurzame techniek en groen. Deze profilering is leidend voor de thematische invulling van het onderzoek binnen de domeinen. De domeinen zijn momenteel bezig de onderwijs- en onderzoeksagenda af te stemmen op de profilerende thema s. Het kwaliteitskader is op centraal niveau geformuleerd en de uitwerking vindt plaats binnen de domeinen. Instellingsbreed en binnen de domeinen wordt het praktijkgericht onderzoek jaarlijks en meerjarig gemeten en beoordeeld. Inholland streeft een integraal kader voor de evaluatie na. In verschillende stadia van evaluatie worden steeds dezelfde kwaliteitscriteria gebruikt, gekoppeld aan de volgende vier doelstellingen: 1. Kennisontwikkeling in het onderzoeksdomein; 2. Kennisvalorisatie in beroepspraktijk en maatschappij; 3. Impact op het onderwijs; 4. Professionalisering van medewerkers. Inholland kent een planning voor de externe evaluaties, waarbij elk domein eenmaal per vier jaar een externe evaluatie laat uitvoeren. Halverwege deze periode wordt er voor het domein een mid-term evaluatie onderzoek uitgevoerd. Ten tijde van de hervalidatie waren twee domeinen extern geëvalueerd: Gezondheid, Sport en Welzijn en Management, Finance en Recht. In beide gevallen is gebruik gemaakt van Hobéonadviesbureau. 6
2. Bevindingen In september 2010 heeft de VKO Inholland bezocht. De commissie bezocht de hogeschool op het moment dat de zogenoemde omvorming naar domeinen werd ingezet. Zoals gezegd heeft de VKO besloten om het kwaliteitszorgsysteem van de hogeschool voorwaardelijk te valideren. De commissie heeft de hogeschool de volgende prioriteiten meegeven: 1. Formuleer op basis van de diverse documenten en ideeën een gedragen visie op onderzoek en kwaliteit. Betrek daarbij niet alleen zoveel mogelijk interne betrokkenen, maar ook externe stakeholders. Laat de visie duidelijk sturend zijn voor het beleid en de kwaliteitszorg. 2. Vertaal de kwaliteitsvisie naar een kwaliteitskader voor het onderzoek binnen Inholland. Zet de betekenis van onderzoek voor onderwijs en beroepspraktijk centraal. Maak daarbij gebruik van de door Hobeon aangereikte kaders, op een zodanige manier dat voldoende ruimte blijft voor de eigenheid per onderzoeksdomein. 3. Breng alle onderdelen van kwaliteitszorg (ook die onderdelen die zijn gericht op professionalisering en kennisdeling) samen in een kwaliteitszorgsysteem met een explicitering van de rollen en verantwoordelijkheden van de vele betrokken partijen en diensten. Bezie hoe de externe stakeholders een meer structurele positie kunnen krijgen in het kwaliteitszorgsysteem. 4. Zet alle voor 1 t/m 3 benodigde stappen in een concreet stappenplan. Benoem een projectmanager die op basis van expertise en gedrevenheid centrale sturing kan geven op dit proces met duidelijke targets en tijdspaden. 5. Bespreek en bediscussieer de in het externe advies aangereikte aanbevelingen (focus en massa organiseren, verdere verbetering van context en randvoorwaarden) in breder verband, zowel intern als extern. Baseer hierop de concrete maatregelen. Ruim twee jaar later is het opnieuw tijd om het kwaliteitszorgsysteem van Inholland te beoordelen. De VKO kon beschikken over een uitgebreide documentatie in de vorm van het zelfevaluatierapport met diverse relevante bijlagen (zie bijlage 2 voor het overzicht van de bestudeerde documenten). De commissie waardeert het dat Inholland, door haar openhartige rapportages en gesprekken, de commissie deelgenoot heeft gemaakt van de discussies betreffende de ontwikkeling van beleid op het gebied van onderzoek en de ontwikkeling die zij de afgelopen periode heeft doorlopen. De gesprekken heeft de VKO ervaren als open en informatief. De focus van onderliggend rapport ligt op de verbeteringen en de veranderingsprocessen die de hogeschool in de periode 2010-2012 in gang heeft gezet. Hieronder structureert de commissie haar bevindingen aan de hand van de vijf aanbevelingen uit 2010 in de volgende paragrafen. 7
2.1 Formuleer een gedragen visie op onderzoek en kwaliteit Vanaf 2010 is de omgeving van praktijkgericht onderzoek binnen Inholland sterk veranderd. De afgelopen periode heeft Inholland haar visie op onderzoek geactualiseerd. Voor Inholland vormt het Praktijkgericht onderzoek een kwaliteitsimpuls voor onderwijs, voor de (regionale) kenniseconomie en voor innovatie van de beroepspraktijk. In december 2011 is het Strategisch Programma Verbinding als Opdracht vastgesteld. In dit document geeft Inholland aan dat zij zich wil profileren als een waarde(n) volle hogeschool. Naast het kernthema Waarde(n)volle hogeschool is gekozen voor profilering op drie hoofdthema s: creatieve economie; de gezonde samenleving en duurzame techniek en groen. Deze thema s zijn in overleg met de domeinen en de lectoraten tot stand gekomen en zijn richtinggevend voor de onderwijs- en onderzoeksprogramma s van de domeinen. Lectoraten zijn gepositioneerd binnen de domeinen en het onderzoeksprofiel van de domeinen is aangescherpt in het licht van de visie en strategie van Inholland. Elk domein heeft een domeinplan onderwijs en onderzoek met aandacht voor inrichting, organisatie en inhoud van het onderwijs en het onderzoek. Inholland concludeerde dat haar onderzoek nog onvoldoende gekoppeld is aan de regio. Vanaf 2010 hebben de domeinen vervolgens stappen gezet om de regionale verbinding en de betrokkenheid van stakeholders te vergroten. Elke onderzoeksagenda wordt in samenwerking met het regionale beroepenveld opgesteld. Oordeel VKO Inholland staat de komende jaren voor de uitdaging om haar doelstellingen op het gebied van onderwijs en onderzoek te realiseren. Een belangrijke stap is de versterking van een onderzoeksomgeving binnen de hogeschool. De VKO is van oordeel dat er de afgelopen periode een gedragen visie op onderzoek en kwaliteit tot stand is gekomen. De VKO vraagt zich wel af of het kernthema voldoende sturend is voor het onderzoeksprofiel van de hogeschool; het is naar het oordeel van de VKO een zeer breed thema (zie aanbevelingen). De commissie spreekt wel haar waardering uit voor het proces dat de hogeschool heeft doorlopen. Met haar onderzoeksagenda sluit Inholland aan bij het topsectorenbeleid en wil zij bijdragen aan de ontwikkeling van slimme specialisatiestrategieën voor West-Nederland in het kader van Nederlandse en Europese programma s en structuurfondsen. 8
2.2. Vertaal de kwaliteitsvisie naar een kwaliteitskader In 2011 heeft de hogeschool, in nauwe samenwerking met de domeinen en lectoraten, een centraal kwaliteitskader voor onderzoek opgesteld. Het kader behelst kwaliteitscriteria op het gebied van de (vier) belangrijkste functies van onderzoek: kennisontwikkeling, kennisvalorisatie, impact op het onderwijs en professionalisering van medewerkers. De uitwerking van het kwaliteitskader vindt binnen de domeinen plaats. Elk domein ontwikkelt een eigen, vierjaarlijkse, onderzoeksagenda in overeenstemming met de prioriteiten van het domein. Lectoraten binnen een domein verbinden hun werkplan aan de onderzoeksagenda van het domein. De Stafdienst Onderwijsbeleid adviseert en ondersteunt de domeinen op het gebied van indicatoren en kwaliteitsmeting, programmering van onderzoek, professionalisering van docenten, benoemingsbeleid lectoren, onderzoeksleerlijnen, zichtbaarheid van onderzoek en kennisdeling. Oordeel VKO Het praktijkgerichte onderzoek is ingezet als kwaliteitsimpuls voor het onderwijs en innovatie van de beroepspraktijk. De vier functies van het onderzoek zijn in de Handleiding Kwaliteitsbeleid praktijkgericht onderzoek Inholland vertaald naar een aantal, centraal, geformuleerde kwaliteitscriteria. Elk domein heeft deze instellingsbrede kwaliteitscriteria vervolgens uitgewerkt in specifieke indicatoren, die passen binnen de eigen context. De commissie concludeert dat de kwaliteitsvisie van de hogeschool is vertaald naar een kwaliteitskader dat gezamenlijk is ontwikkeld en wordt gedragen en waarbij er voldoende ruimte blijft voor de eigenheid per onderzoeksdomein. 2.3. Formuleer een samenhangend kwaliteitszorgsysteem De derde aanbeveling heeft geleid tot de Handleiding Kwaliteitsbeleid Praktijkgericht Onderzoek Inholland (2011 en 2012), een centraal kwaliteitskader voor onderzoek. Het kwaliteitskader is op centraal niveau geformuleerd en de uitwerking vindt plaats binnen de domeinen (zie 2.2). In de kwaliteitszorg voor onderzoek zijn drie onderdelen te onderscheiden: 1. Kwaliteitszorg als verbetering van het onderzoek (periodieke (interne) evaluaties, en het stimuleren van een onderzoekscultuur. 2. Kwaliteitszorg als toetsing en verantwoording. Deze vindt plaats op het niveau van de domeinen. De jaarlijkse cyclus betreft de monitoring van het lectoraat via de werkplannen, jaarverslagen (Planning en Control cyclus) en in het HRM beleid (jaarlijkse beoordeling functioneren medewerkers lectoraat). Na een periode van twee jaar wordt beoordeeld of het lectoraat wordt gecontinueerd. Bij de continueringsaanvraag van een lectoraat wordt het werkveld geconsulteerd. 9
3. Kwaliteitszorg via externe evaluatie. De vierjaarlijkse externe beoordeling van de kwaliteit van onderzoek (conform BKO) en de zesjaarlijkse VKO-validatie van het complete stelsel van kwaliteitszorg onderzoek binnen Inholland. De totstandkoming van een samenhangend en geborgd systeem van kwaliteitszorg onderzoek vraagt zoals eerder aangegeven om een implementatie binnen de domeinen. Elk domein heeft het kwaliteitszorgsysteem op haar maat geïmplementeerd, waarbij de Inholland-brede kwaliteitscriteria het uitgangspunt zijn. Elk domein heeft deze instellingsbrede kwaliteitscriteria uitgewerkt in specifieke indicatoren, die passen binnen de eigen context. De gekozen indicatoren hangen samen met de context van de beroepspraktijk én de onderzoekagenda van het domein. Oordeel VKO De VKO stelt vast dat er een samenhangend kwaliteitszorgsysteem is geformuleerd. De commissie merkt hierbij op dat de documentatie een nog te sterk procesmatig karakter kent. In het laatste gesprek van de commissie met de Stafdienst Onderwijsbeleid en beleidsadviseurs onderzoek uit de domeinen werd goed duidelijk hoe het kwaliteitszorgsysteem in de praktijk functioneerde. De commissie zou de hogeschool willen meegeven om (nog) meer de resultaten van de kwaliteitszorg te beschrijven. De VKO stelt met tevredenheid vast dat de lectoren en onderzoekers tijdens het bezoek aangaven dat zij het kwaliteitszorgsysteem zien als een belangrijk hulpmiddel om (bewust) keuzes te maken (focus). 2.4. Maak een stappenplan met duidelijke targets en tijdspaden Naar aanleiding van de VKO beoordeling uit 2010 is de hogeschool het project 'Onderzoek op de kaart' gestart. Doel van het project was om een strategisch en samenhangend beleid te voeren gericht op een passende onderzoeksagenda en een werkend systeem van kwaliteitsborging van onderzoek binnen Inholland. Oordeel VKO De VKO concludeert dat de hogeschool heeft laten zien dat zij prioriteit heeft gegeven aan de aanbevelingen uit 2010. Inholland heeft sinds 2010 haar kwaliteitsbeleid onderzoek binnen alle geledingen van de organisatie aangescherpt en toegespitst. Er is een kwaliteitszorgsysteem ingericht op de nieuwe organisatie. Vervolgens zijn alle domeinen betrokken bij de verdere uitwerking van het kwaliteitszorgsysteem. Deze samenwerking heeft geleid tot de in 2.3 beschreven handleiding, waarmee domeinen eigen kwaliteitscriteria en indicatoren opstellen. Om dit alles in goede banen te leiden is een project manager aangesteld die als opdracht had de kwaliteit van het onderzoek en het kwaliteitszorgsysteem op een hoger plan te brengen. Deze interventie heeft goed gewerkt. 10
2.5 Baseer concrete maatregelen op de in het externe advies aangereikte aanbevelingen. De VKO concludeert dat de vijfde en laatste aanbevelingen eveneens is gerealiseerd. Inholland heeft op basis van de in het externe advies aangereikte aanbevelingen een aantal concrete maatregelen getroffen. Een eerste aanbeveling was het creëren van focus en massa en het bundelen van expertise. Op centraal niveau zijn er, in samenspraak met de domeinen, een drietal onderzoeksthema s geformuleerd. Thema s die zoals gezegd binnen de domeinen worden uitgewerkt in onderzoeksprogramma s. In 2010 is geadviseerd om andere partijen (ook extern) actief te betrekken bij de uitvoering en evaluatie van onderzoek. Inholland heeft hier eveneens gehoor aan gegeven. Zowel bij het opstellen van de onderzoeksprogramma s als bij de continueringsaanvraag van een lectoraat worden externe stakeholders geconsulteerd. Een ander element uit het externe advies was het versterken van de randvoorwaarden voor praktijkgericht onderzoek. In de onderzoeksagenda (2012 2016) geeft Inholland aan dat zij de komende periode extra aandacht zal besteden aan het versterken van een onderzoekscultuur. De hogeschool zet in op de versterking van het draagvlak onder docenten voor het doen van onderzoek en de doorwerking van de onderzoeksresultaten in curriculum. De lectoren zijn nadrukkelijk betrokken bij onderwijsontwikkelingen binnen de opleidingen. 11
Conclusies en aanbevelingen De VKO bezocht Inholland in 2010 voor de eerste maal. Aan het einde van het bezoek heeft de commissie besloten om het kwaliteitszorgsysteem van Inholland voorwaardelijk te valideren. Het eerste bezoek van VKO in 2010 was voor de hogeschool mede aanleiding voor een aantal inspanningen gericht op de versterking van het kwaliteitszorgsysteem onderzoek. Zoals bekend kwam Inholland in 2010 in zwaar weer terecht. De daaruit voortvloeiende focus op de kwaliteit van het onderwijs en de professionalisering, hebben veel tijd en aandacht gevraagd van management, lectoren en docenten. Lectoraten hebben in deze periode een belangrijke bijdrage geleverd aan de kwaliteitsverhoging van het onderwijs en borging van het niveau van afstuderen van studenten. Ondanks de moeilijke periode die de hogeschool heeft doorgemaakt heeft zij veel tijd en energie gestoken in het verbeteren van de kwaliteitszorgsysteem voor onderzoek. In 2011 heeft de hogeschool haar visie op onderzoek geactualiseerd en is er in nauwe samenwerking met de domeinen en lectoraten een centraal kwaliteitskader voor onderzoek opgesteld. Vervolgens heeft elk domein het kwaliteitszorgsysteem op haar maat geïmplementeerd. Hoewel het kwaliteitszorgsysteem op papier eenvoudiger kan worden uitgelegd beschikt Inholland over een gedegen systeem. Het systeem kent een groot draagvlak bij degenen die ermee moeten werken. Met het centrale kwaliteitskader ligt er een goede basis voor de verdere doorontwikkeling van de instrumentatie en een verdere verfijning van indicatoren in de verschillende domeinen. De aanvankelijke angst van de hogeschool dat het systeem teveel administratieve last met zich mee zou brengen, bleek tijdens haar bezoek ongegrond. Binnen de lectoraten is men zich bewust van het belang van het leveren en bewaken van kwaliteit. De VKO juicht het voornemen toe dat Inholland de komende jaren verder inzet op een sterke onderzoekscultuur, als de motor voor continue verbetering en vernieuwing. De VKO heeft veel waardering voor het promotiebeleid en moedigt Inholland aan om deze de komende jaren te intensiveren en verder in te zetten op een resultaat gerichte aanpak van het kwaliteitsbeleid. De hogeschool heeft op de VKO een zelfbewuste indruk gemaakt. De medewerkers die de commissie heeft gesproken zijn enthousiast over de ingezette koers en zien unaniem de noodzaak voor de verandering. Alle, door de VKO in 2010 uitgebrachte aanbevelingen, zijn door Inholland overgenomen en geïmplementeerd. De VKO kwalificeert hiermee de onderzoekskwaliteitszorg van Inholland als gevalideerd. De VKO complimenteert de hogeschool voor hetgeen is bereikt en moedigt haar aan om met dezelfde inzet en hetzelfde enthousiasme op de ingeslagen weg verder te gaan. 12
De VKO zou op basis van de evaluatie de volgende zaken onder de aandacht willen brengen als verbeterpunten voor de komende periode: - De commissie heeft waardering voor de keuze die Inholland heeft gemaakt voor de plaatsing van lectoraten binnen domeinen. De focus lag de afgelopen periode op de betekenis die het onderzoek voor (de kwaliteit van) het onderwijs heeft. De VKO is verheugd om te vernemen dat de komende jaren de aandacht meer zal uitgaan naar de versterking van de kennislijn en de beoogde innovatie van de beroepspraktijk. Deze koers is onvermijdelijk omdat onderzoek als ondersteunend aan het onderwijs onvoldoende is om de kwaliteit van het onderzoek op niveau te houden. - De bestuurlijk uitdaging is er de komende periode in gelegen om de verbindingen met en tussen de domeinen te versterken. De VKO stelt vast dat zowel het kernthema, waarde(n)volle hogeschool als de drie profilerende hoofdthema s nog onvoldoende richting- en maatgevend zijn. De commissie adviseert om nog scherper de inhoudelijke keuzes te maken zodat er meer focus in de programmering en selectie van onderzoeksthema s, zowel binnen een domein als op centraal niveau, ontstaat. Ten eerste zal het de herkenbaarheid en doorwerking, zowel naar binnen als naar buiten, ten goede komen als een scherper profiel wordt gekozen. Ten tweede kan van het creëren van massa via focus en bundeling van expertise een kwaliteit verhogende werking uitgaan. - De commissie heeft vastgesteld dat er op het niveau van het lectoraat een sterke maatschappelijke en regionale verbinding is. De verbinding op het niveau van de domeinen en op instellingsniveau kan nog verder worden verbeterd. - Binnen de hogeschool bestaat er een spanningsveld tussen de ambitie en de capaciteit voor het onderzoek. De commissie heeft begrip voor de verslechterde financiële positie maar is van mening dat de huidige middelen te beperkt zijn om de kwaliteit van het onderzoek over de gehele breedte van de hogeschool te garanderen. De hogeschool kan de beperkte capaciteit wellicht ook oplossen door meer gebruik te maken van partnerships en netwerken. Echter het aanboren van extra financiële middelen lijkt noodzakelijk. De commissie raadt Inholland aan zich daarbij goed te oriënteren op bijvoorbeeld de Europese subsidieprogramma s. Een goede ondersteuning van lectoraten bij de acquisitie van externe financiering door experts is hierbij aan te raden. Daarnaast zullen er nog verdergaande en scherpere keuzes gemaakt dienen te worden ten aanzien van het onderzoeksprofiel en de onderzoeksagenda s van de domeinen (zie hierboven). - De VKO heeft kunnen vaststellen dat de externe evaluaties van de domeinen Gezondheid, Sport en Welzijn en Management, Finance en Recht op deskundige en voldoende onafhankelijke wijze hebben plaatsgevonden. De evaluatietrajecten 13
leveren volgens de VKO goede aanknopingspunten op voor verbeteringen. Gezien de recente oplevering van beide rapporten was het nog te vroeg om te beoordelen hoe deze aanknopingspunten worden opgevolgd en gemonitord. VKO heeft begrepen dat deze rapporten nu worden besproken en bediscussieerd. Er dient nu prioriteit aan te worden gegeven om de aanbevelingen op te volgen en eigen te maken. De VKO heeft vertrouwen in het ingezette verbeterbeleid van Inholland. Ze kan daarom haar rapport afsluiten in de wetenschap dat Inholland ook haar analyses en aanbevelingen uiterst serieus zal nemen en tot gepaste maatregelen zal overgaan. 14
Bijlage 1 Instellingsbesluit VKO Het bestuur van de HBO-raad, vereniging van hogescholen, gelet op het door de vereniging in 2008 vastgestelde basisdocument kwaliteitszorgstelsel ten aanzien van het onderzoek aan hogescholen (hieronder verder aangeduid als basisdocument) als nadere uitwerking van het in 2007 vastgestelde brancheprotocol kwaliteitszorg onderzoek. BESLUIT Artikel 1: Instelling 1. Er is met ingang van 23 maart 2009 een validatiecommissie kwaliteitszorg onderzoek, hierna te noemen VKO. 2. De VKO is ingesteld voor de periode 2009-2015. Artikel 2: Samenstelling 1. De VKO bestaat uit zeven leden, waaronder de voorzitter en de vicevoorzitter. 2. De volgende leden zijn door de HBO-raad benoemd: - Prof. dr. P.L. (Pauline) Meurs (voorzitter); - Prof. dr. F.A. (Frans) van Vught (vicevoorzitter); - Drs. B. (Bart) van Bergen (lid); - Dr. C.M. (Tini) Hooymans (lid); - Drs. P.M. (Paul) van Roon (lid); - Drs. P.M.M. (Paul) Rullmann (lid); - Prof. dr. H.W. (Henk) Volberda (lid). 3. De HBO-raad voorziet in het secretariaat van de VKO. Artikel 3: Taak en werkwijze 1. De taak van de VKO is het zesjaarlijkse evalueren en valideren van de kwaliteitszorgsystemen van hogescholen op het aggregatieniveau van de instelling, voor zover de kwaliteitszorg betrekking heeft op het (praktijkgerichte) onderzoek van de hogeschool. 2. De VKO hanteert het in het basisdocument beschreven validatiekader bij het valideren van de kwaliteitszorg van elke hogeschool en komt onafhankelijk en objectief tot een validatiebesluit. 3. De VKO komt op basis van haar evaluerende activiteiten tevens tot analyses en aanbevelingen voor verdere verbetering van het kwaliteitszorgsysteem van de hogeschool. 4. De VKO baseert haar validatiebezoek op een door de hogeschool uitgevoerde zelfevaluatie. Het basisdocument specificeert de eisen die aan zelfevaluatie en validatiebezoek inclusief de op te leveren rapportages worden gesteld. 15
5. De VKO bepaalt haar eigen procedures en werkwijze ten aanzien van het validatiebezoek, de validatie en de oplevering van de rapportages binnen de kaders van het basisdocument. 6. De VKO brengt op basis van elk validatiebezoek een openbaar validatierapport uit zoals bedoeld in het basisdocument, nadat hoor en wederhoor heeft plaatsgevonden. 7. Indien de VKO tot een voorwaardelijke validatie heeft geoordeeld worden afspraken gemaakt voor een vervolgvalidatie binnen een termijn van twee jaar. Daarop baseert de VKO of sprake is van onvoorwaardelijke validatie of dat geen validatie wordt verleend. Artikel 4: Rapportage en informatievoorziening 1. De besturen van de hogescholen dragen er zorg voor dat elk rapport van een externe evaluatiecommissie als bedoeld in het bovengenoemde basisdocument, vergezeld van het eventuele bestuursstandpunt over dat rapport, binnen een maand na het openbaar maken van het rapport ter kennis van de VKO wordt gebracht. 2. De besturen van de hogescholen dragen er zorg voor dat een gedocumenteerd zelfevaluatierapport tijdig ter beschikking wordt gesteld aan de VKO en dat een validatiebezoek kan plaatsvinden, beide conform de kaders die daaraan door middel van het basisdocument zijn gesteld en de procedures die binnen die kaders door de VKO worden opgesteld. 3. De VKO draagt er zorg voor dat elk validatierapport ter beschikking wordt gesteld aan de HBO-raad en de Minister van OCW. 4. De VKO draagt er zorg voor dat de door haar ontvangen externe evaluatierapporten vanuit de hogescholen alsmede de door haar zelf gepubliceerde validatierapporten vrij verkrijgbaar zijn via de website van de VKO. Artikel 5: Geldmiddelen 1. De basisinfrastructuur van de VKO (t.b.v. secretariaat, communicatie en algemene vergaderingen) wordt gefinancierd met de jaarlijks te indexeren doelcontributie van de hogescholen. 2. De reëel gemaakte kosten (honoraria en reiskosten van de betreffende deelcommissie VKO) per validatie worden via de HBO-raad bij de betreffende hogeschool in rekening gebracht. 3. De VKO-leden ontvangen via de HBO-raad een jaarlijkse vergoeding op basis van het aantal verrichte validaties en bijgewoonde VKO vergaderingen. Artikel 6: Planning 1. De validaties door de VKO vinden plaats in de volgende vastgestelde volgorde: 2009: Hogeschool Utrecht, Gerrit Rietveld Academie, Hogeschool Zuyd; 2010: Hogeschool van Beeldende Kunsten Muziek en Dans, Hogeschool van Amsterdam, 16
De Haagse Hogeschool, Hogeschool INHOLLAND, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Hanzehogeschool Groningen; 2011: Fontys Hogescholen, Hogeschool Leiden, Aeres Groep, Gereformeerde Hogeschool Zwolle, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Saxion Hogescholen; 2012: Hogeschool Zeeland, Interactum (Hogeschool IPABO, Marnix Academie, Hogeschool Domstad, Iselinge Hogeschool, Hogeschool De Kempel en Katholieke PABO Zwolle; Hogeschool Edith Stein separaat), Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, Stenden Hogeschool, Hogeschool Helicon, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten; 2013: Codarts Hogeschool voor de Kunsten, Van Hall Larenstein, Hogeschool Rotterdam, NHTV internationale hogeschool Breda, ArtEZ hogeschool voor de kunsten, Windesheim; 2014: Avans Hogeschool, Design Academy Eindhoven, Driestar educatief, HAS Den Bosch, Christelijke Hogeschool Ede, Hotelschool Den Haag. 2. Van deze planning kan alleen worden afgeweken in uitzonderlijke situaties. VKO, HBO-raad en betreffende hogescho(o)l(en) treden met elkaar in overleg indien volgens een van deze partijen sprake is van een situatie die wijziging in de planning noodzakelijk maakt. Het bestuur van de HBO-raad stelt de gewijzigde planning vast en communiceert deze via de geëigende kanalen. 3. De specifieke planning per validatietraject wordt in overleg tussen VKO en hogeschool gemaakt, e.e.a. conform de procedures van de VKO. Artikel 7: Evaluatie 1. Na twee jaar (gerekend vanaf de eerste validatie) zal het overkoepelende kwaliteitszorgstelsel -en daarbinnen de rol en het functioneren van de VKOworden geëvalueerd op basis van de opgedane ervaringen. Hierop wordt mede gebaseerd of en welke eventuele tussentijdse aanpassingen in samenstelling, organisatie en werkwijzen nodig zijn. 2. Ruim voor het aflopen van de periode waarop dit instellingsbesluit betrekking heeft zal het stelsel -en daarbinnen de rol en het functioneren van de VKO - worden geëvalueerd met het oog op de vormgeving en invulling van de kwaliteitzorg t.a.v. onderzoek in de erop volgende periode. Den Haag, 23 maart 2009 D. Terpstra, voorzitter HBO-raad 17
Bijlage 2 Overzicht bestudeerd materiaal INHOLLAND 1. Validatiecommissie Kwaliteitszorg Onderzoek. Validatierapport Kwaliteitszorg Onderzoek Hogeschool Inholland (2010). 2. Hogeschool Inholland. (2011) Herontwerp Inholland deel 1; Formatieplan reorganisatie 3. Hogeschool Inholland. (2011/2012) Handleiding Kwaliteitsbeleid Praktijkgericht Onderzoek Inholland. 4. Hogeschool Inholland (2011) Notitie Facilitering Promotieonderzoek Inholland, versie 13 november 2011 5. Hogeschool Inholland (2011) Verbinding als Opdracht 6. Hogeschool Inholland (2011) Ruimte voor Presteren 7. Hogeschool Inholland (2012) Onderzoeksdag Inholland 8. Hogeschool Inholland (2012) Presteren in verbinding 9. Hogeschool Inholland (2012) Strategische onderzoeksagenda 10. Hogeschool Inholland (2012) Programma Onderwijs en Onderzoek 11. Reviewcommissie Hoger Onderwijs en Onderzoek: Advies Hogeschool Inholland (2012) 18
DOMEINEN Domein Documenten Naam document Agriculture 1. Onderzoeksagenda 2. Werkprogramma met kwaliteitscriteria en indicatoren domein 3. Jaarverslag/werkplan lectoren 1. Onderzoeksagenda en werkplan onderzoek domein Agri 2. Tussenrapportage Groene Plus Lectoraten jaarverslag - Continueringsaanvraag lectoraat Integrale voedsel en productieketens 2011 2015 versie 2-111118 Evaluatie tbv beoordeling lectoraat Integrale Voedsel en Productieketens - 111118 BIJLAGEN bij evaluatie tbv beoordeling lectoraat IVPK CMM GSW 1. Onderzoeksagenda 2. Werkprogramma met kwaliteitscriteria en indicatoren domein 3. Jaarverslag/werkplan lectoren 1. Onderzoeksagenda 2. Werkprogramma met kwaliteitscriteria en indicatoren domein 3. Jaarverslag/werkplanlectoren 4. Zelfevaluatiesrapport Onderzoek 5. Rapportage Evaluatie kenniscentrum GSW 1. Onderzoeksagenda CMM 2012-2016 17-12-2012 JH 3. Jaarverslag lectoraat Media Cultuur en Burgerschap 3. Jaarverslag en werkplan lectoraat Crossmedia Brand Reputation and Design Management 3.Jaarverslag en werkplan lectoraat Media en Entertainment - DomeinplanCMM 8 sept 12 vastgesteld H 1 tm 3 DT versie 10 1.GSW Businessplan onderzoeksagenda v03 20120622 1. GSW Onderzoeksprogramma MBRT MIRO 2012-2013 v3 20120904 1. GSW Onderzoeksprogramma Nursing 2012-2013 1. GSW Onderzoeksprogramma OMZ 2012-2013 1. GSW Onderzoeksprogramma Pedagogiek en Management 2012-2013 1. GSW Onderzoeksprogramma SB 2012-2013 3. Jaarverslag en werkplan lectoraat Maatschappelijk werk 3. jaarverslag en werkplan lectoraat GGZ- Verpleegkunde 3. jaarverslag en werkplan lectoraat Kwaliteit en innovatie in de Gezondheidszorg 3. jaarverslag en werkplan lectoraat Leefwerelden van Jeugd 3. jaarverslag en werkplan lectoraat Medische Technologie 3.Jaarverslag en Werkplan lectoraat Dymaniek van de stad 5.GSW ZER Onderzoek V 1.0 definitief 20120709 5.GSW ZER Onderzoek bijlagen V 1.0 definitief 20120709 6.Concept_Rapport_onderz evaluatie_inh_gsw_2 1 19
MFR MTV OLL TOI 1. Onderzoeksagenda 2. Werkprogramma met kwaliteitscriteria en indicatoren domein 3. Jaarverslag/werkplan lectoren 4. Rapportage Evaluaties RIC Governance 5. Zelfevaluatierapport Onderzoek 6. Rapportage Evaluatie kenniscentrum MFR 1. Onderzoeksagenda 2. Werkprogramma met kwaliteitscriteria en indicatoren domein 3. Jaarverslag/werkplan lectoren 1. Onderzoeksagenda 2. Werkprogramma met kwaliteitscriteria en indicatoren domein 3. Jaarverslag/werkplan lectoren 4. Rapportage Evaluaties RIC Governance 1. Onderzoeksagenda 2. Werkprogramma met kwaliteitscriteria en indicatoren domein 3. Jaarverslag/werkplan lectoren 1. 110621 Rapport RIC Governance 2.3 Onderzoekswerkprogramma MFR.def 3.Jaarverslag en werkplan lectoraat Public Reassurance kenniskring 3.Jaarverslag en werkplan Kenniskring HRM comm Petra 3.Jaarverslag en werkplan Kenniskring Intellectual Capital 3.Jaarverslag en Werkplan Lectoraat Airport and Aviation 3.Jaarverslag en Werkplan lectoraat Public Reassurance (2) 3.JaarverslagBG-Triaal3 20112012 (def) 5.ZER Onderzoek MFR versie DEF 5.ZER Onderzoek MFR - Bijlagen DEF 6.2012 Concept Rapport_onderz evaluatie_inh_mfr_16 10 12a 1.Onderzoeksagenda MTV 3. Jaarverslag en werkplan Lectoraat City Marketing en Leisure Management 3.Jaarverslag en werkplan Lectoraat Digital World 1.Onderzoeksagenda Domein Onderwijs Leren en Levensbeschouwing vs2.2 20121219 3.Jaarverslag en Werkplan Lectoraat elearning 3.Jaarverslag en werkplan Lectoraat GPH 3.Jaarverslag en werkplan Lectoraat OGO 3.Jaarverslag en werkplan Lectoraat Onderwijs en levensbeschouwing november 2012 3.Jaarverslag en werkplan Lectoraat Taaldidactiek en Onderwijs 4.100622 Rapport RIC EL 2010 20100621a 1. Kwaliteitszorg onderzoek TOI versie 1.1 dd 06-09-2012 3. jaarverslag TOI 20
Bijlage 3 Bezoekprogramma van tot 09.00 09.45 Welkom en presentatie vanuit de hogeschool (CvB/staf) CvB: Dhr. drs. Huug de Deugd, portefeuillehouder Onderwijs en Onderzoek Staf: Mevr. Ingrid Wegman, programmamanager Onderzoek 09.45 10.30 Besloten vergadering VKO 10.30 11.20 Vraaggesprek VKO met CvB/centrale staf. Focus op onderzoeksorganisatie en strategie CvB: Dhr. drs. Huug de Deugd, portefeuillehouder Onderwijs en Onderzoek Staf: Dhr. drs. Willem Viets, stafhoofd Onderwijsbeleid en Mevr. Ingrid Wegman, programmamanager Onderzoek Directeur domein GSW: Mevr. drs. Marij Urlings Directeur domein MFR en MTV: Dhr. Eric Westhoek 11.25 12.15 Vraaggesprek VKO met lectoren/onderzoekers vanuit onderzoekseenheid Management Finance en Recht Dhr. dr. Daan Andriessen, lector Intellectual Capital Mevr. dr. Petra Biemans, lector HRM en Persoonlijk ondernemerschap Dhr. dr. Stephan Peij, lector Boards en Governance Dhr. dr. Don Ropes, associate lector Intellectual Capital Dhr. dr. Sjaak Toonen, associate lector HRM en Persoonlijk Ondernemerschap 12.15 13.00 Besloten vergadering VKO/lunch 13.00 13.50 Vraaggesprek VKO met lectoren/onderzoekers tweede onderzoekseenheid Gezondheid, Sport en Welzijn Mevr. dr. Pauline Naber, lector Leefwerelden van Jeugd Dhr. drs. Guido Walraven, lector Dynamiek van de Stad Dhr. drs. Ard Sprinkhuizen, associate lector Maatschappelijk Werk Mevr. drs. T.Y.G (Nienke) van der Voort, RN, MScN, promovendus GGZ ingeest, Dienst onderzoek, onderzoek en promovendus, Dimence Deventer,lid kenniskring GGZ Dhr. drs. E.(Erik) Sterk, externe onderzoeker lectoraat Dynamiek van de Stad 13.55 14.45 Vraaggesprek VKO met voorzitters externe onderzoekevaluatiecommissies en externe stakeholders betrokken bij kwaliteitszorg van het onderzoek Dhr. Ir. A.T. (Fred) de Bruijn, partner Hobéon Voorzitter onderzoek evaluatiecommissies MFR en GSW : Dhr. drs. ing. J. (Jan) Dexel: Directoraat-generaal Bedrijfsleven en Innovatie, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Mevr. M.E. (Mirjam) Mast M Sc (MC Haaglanden), Raad van Advies van de MIRO 21
14.50 15.40 Vraaggesprek VKO met centrale staf. Focus op het kwaliteitszorgsysteem Centrale staf: Dhr. Peter Peeters, Beleidsadviseur Onderzoek Centrale staf: Dhr. drs. Reinder Smid Beleidsadviseur Kwaliteitszorg Centrale staf: Mevr. Ingrid Wegman programmamanager Onderzoek Domeinen, Mevr. dr. Sonja Hoogendoorn, Manager O&O, Lid Kring Onderzoek, Domeinen, Mevr. Daphne Koers, beleidsadviseur Kwaliteitszorg, Platform Kwaliteit 15.45 16.40 Besloten vergadering VKO 16.40 17.15 Mondelinge terugkoppeling 22
Bijlage 4 Korte beschrijving van de VKO deelcommissieleden Prof. dr. P.L. (Pauline) Meurs (voorzitter) Hoogleraar Bestuur van de Gezondheidszorg, Erasmus Universiteit. Voorzitter ZonMW. Lid Onderzoeksraad voor Veiligheid. Dr. C.M (Tini) Hooymans (lid) Lid TNO Raad van Bestuur. Plaatsvervangend Kroonlid SER. Lid Adviesraad Wetenschap en Technologie (AWT). Prof. dr. H. (Henk) Volberda (lid) Hoogleraar Strategic Management and Business, Erasmus Universiteit. Wetenschappelijk directeur INSCOPE. Directeur Erasmus Strategic Renewal Center. Drs. P.M. (Paul) van Roon (lid) Lid algemeen bestuur NVAO. Voorzitter comité van experts subsidieregeling ESF Actie-E (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Oud directeur Beleid Vereniging FME-CWM. Drs. E.C. (Emiel) de Groot (secretaris) Beleidsadviseur onderzoek en internationalisering HBO-raad. 23