Slaapapneu Informatiebrochure 1
Inhoudsopgave Wat is slaapapneu? 3 Centraal slaapapneu syndroom 4 Wat veroorzaakt CSAS? 4 Wat zijn de symptomen en klachten van CSAS? 4 Obstructief slaapapneu syndroom 4 Wat veroorzaakt OSAS? 4 Wat zijn de symptomen en klachten van OSAS? 5 Snurken 6 Wat gebeurt er in mijn slaap? 6 Wat zijn de gevolgen van OSAS? 7 De diagnose 8 Indicaties voor therapie 8 Therapiedoelen 9 Advies en behandeling bij OSAS 10 a) Basistherapie 10 b) Hulpmiddelen 10 c) Operaties 13 Rijvaardigheid 15 Slaapadviezen 16 Website adressen 19 Contact 20 2
Slaapapneu Wat is slaapapneu? Apneu is de medische term voor een ademstilstand tijdens de slaap, die tenminste 10 seconden duurt. Hypopneu is de medische term voor een afname van de ademhaling tijdens de slaap, die tenminste 10 seconden duurt met een zuurstofdaling of wekreactie tot gevolg. Als er meer dan 5 apneus/hyponeus per uur optreden in combinatie met klachten zoals moeheid en slaperigheid, spreekt men van een slaapapneu-syndroom. Apneu kan een daling van het zuurstofgehalte in de weefsels en meer moeite bij het ademhalen veroorzaken. Hierdoor geven de hersenen het lichaam een signaal om wakker te worden. Na het wakker worden, vaak met een schrikreactie en luid snurken, wordt de ademhaling weer hervat. Iedereen krijgt wel eens apneus in zijn slaap. Wanneer die vaak voorkomen en lang duren, kunnen ze een bedreiging vormen voor de gezondheid. De ernst wordt aangegeven door de Apneu-Hypopneu-Index [AHI], dit is de hoeveelheid apneus of hypopneus per uur slaap. Normaal AHI tot onder de 5 Licht AHI tot onder de 15 Matig AHI tot onder de 30 Ernstig AHI vanaf 30 Er zijn twee vormen van slaapapneu: centraal en obstructief. Er bestaan ook gemengde vormen, dat wil zeggen centraal en obstructief naast elkaar. Wij spreken van centrale slaapapneu [CSA] als de hersenen kortdurend geen ademhalingsprikkel sturen naar de ademhalingsspieren, dus als er een adempauze door ontbrekende ademhaling ontstaat. Bij obstructieve slaapapneu [OSA] wordt de ademstilstand veroorzaakt door obstructies of afsluitingen in de hogere luchtwegen; dus het lichaam probeert wel te ademen, maar door afsluiting in de keel kan het niet. Door de moeite bij het ademhalen tegen de afsluiting wordt men wakker, waardoor de keel opnieuw wordt geopend. De obstructieve vorm is de meest voorkomende vorm van slaapapneu. Het grootste gedeelte van deze brochure gaat over OSA. 3
Centraal Slaapapneu Syndroom [CSAS] Wat veroorzaakt CSAS? De oorzaak is meestal hartfalen met een slechtere doorbloeding van het ademhalingscentrum in de hersenen. Centrale slaapapneu treedt ook op bij andere hartziektes, beroerte (beschadiging van zenuwcircuits), suikerziekte en hoge leeftijd. In tegenstelling tot bij obstructieve slaapapneu, is hier de ademweg niet afgesloten, maar open. Wat zijn de symptomen en klachten van CSAS? Mensen met centrale slaapapneu ervaren vooral in- en doorslaapstoornissen, nachtelijk adem tekort, en moeheid overdag. Ze hebben iets andere klachten dan bij obstructieve slaapapneu (zie onder voor klachten bij obstructieve slaapapneu). Obstructief Slaapapneu Syndroom [OSAS] Wat veroorzaakt OSAS? Als u slaapt zijn de spieren meer ontspannen dan wanneer u wakker bent, daardoor wordt de keel iets nauwer. Bij mensen met een nauwe diameter van de keel leidt deze ontspanning tot vernauwing van de luchtweg. Erfelijke factoren zoals een te kleine kaak, een grote tong en een week verhemelte kunnen ook een oorzaak zijn. Verder kunnen overgewicht, met een dikke nek als gevolg, en vergrote amandelen ook oorzaken van een te nauwe keel zijn. Alcohol, slaapmiddelen en kalmerende middelen die u inneemt om te slapen, verminderen de spierspanning sterker en kunnen het afsluiten van de luchtweg verergeren. Mensen met OSAS hebben meer ademstops en slapen daardoor minder goed wanneer zij een slaapmiddel innemen of wanneer zij alcohol gebruiken. De keel bestaat uit weke delen, onder andere: - het zacht gehemelte - de keelwanden en - de tong 4
De keel wordt door spieren open gehouden, zodat u goed kunt ademhalen. Als u inademt, wordt de lucht via de neusholte, de keelholte en de luchtpijp naar de longen gezogen. Als de luchtweg te nauw is tussen de neusgaten en de luchtpijp, ontstaat meer onderdruk en worden het zachte gehemelte met de huig, de tong en de wanden van de keelholte worden naar elkaar toe gezogen en gaan deze trillen. Dit veroorzaakt de inademsnurk. Wanneer de onderdruk te sterk is gaat de keel helemaal afsluiten en ontstaat het slaapapneu. normaal snurken apneu/hypopneu Zodra de luchtweg vrij is, zal de ademhalingsarbeid verminderen en valt u terug in slaap. Deze cyclus van in slaap vallen, luchtwegafsluiting, verhoogde ademhalingsarbeid en wakker worden, kan de slaap tientallen tot honderden keren per nacht verstoren. De meeste van deze stoornissen zijn zo kort, dat u zich deze s ochtends niet kunt herinneren. Wat zijn de symptomen en klachten van OSAS? Deze problemen ontstaan geleidelijk in de loop der jaren. Sommige symptomen kunnen ongemerkt optreden of kunnen in ernst afnemen. Familieleden, collega s of werkgevers zijn vaak de eerste getuigen van een toegenomen slaperigheid overdag en/of veranderingen in karakter of gedragingen. s Nachts: luid en onregelmatig snurken en ademstops tijdens slaap, die meestal niet door de betrokkene zelf, maar door de partner worden waargenomen; nachtelijk ontwaken met (kortdurende) ademnood of een verstikkingsgevoel; frequent nachtelijk plassen; hartkloppingen, overmatig transpireren; nachtmerries; hoofdpijn bij ontwaken. 5
Overdag: moeheid en vooral slaperigheid. Op ieder tijdstip van de dag in slaap kunnen vallen, vooral bij monotone bezigheden, zelfs op het werk en achter het stuur van de auto; concentratieproblemen, prestatievermindering, vergeetachtigheid, prikkelbaarheid; angst en depressie; minder behoefte aan intimiteit. Snurken Luid snurken kan een teken zijn van ademhalingsproblemen tijdens de slaap. Voor de meeste mensen heeft normaal snurken geen ernstige medische gevolgen. Als u ademstops heeft tijdens het snurken, kan dit wel medische gevolgen hebben. Vijf procent van de bevolking, vaak mensen met overgewicht en van middelbare leeftijd, snurken `s nachts luid. Oudere mensen snurken vaker en harder dan jongere. Dit komt omdat de spieren die de keelholte open houden, slapper worden, waardoor zij makkelijker kunnen dichtvallen en makkelijker kunnen gaan trillen. Wat gebeurt er tijdens mijn slaap? Een gezonde slaap wordt gekenmerkt door een regelmatig patroon, welke bestaat uit cycli van slaapstadia of slaapfasen, achtereenvolgens: waakstadium; slaapstadium 1 of inslaapfase; slaapstadium 2 of lichte slaapfase; slaapstadium 3 of diepe slaap; slaapstadium REM of droomslaap (REM = Rapid Eye Movement = snelle oogbewegingen) In één nacht doorloopt u normaal gezien drie tot vijf van dergelijke slaapcycli. Een volledige cyclus van lichte slaap, diepe slaap en REM-slaap duurt ongeveer 90 minuten. Terwijl de diepe slaapfasen van belang zijn voor het lichamelijk herstel, worden in de REM-fase de geestelijke en psychische gebeurtenissen van de dag verwerkt. 6
Een slaapapneu patiënt bereikt s nachts slechts met moeite of niet de diepe slaapfasen en de REM-slaapfasen, omdat men telkens door de ademstilstand wordt gewekt uit de diepe slaap. Hierdoor heeft men onvoldoende tijd voor lichamelijk en geestelijk herstel tijdens de slaap. Wat zijn de gevolgen van OSAS?... en dus, wat gebeurt er bij geen behandeling? Uit voorgaande blijkt, dat OSAS aan de ene kant de slaap verstoort en aan de ander kant een forse belasting voor hart en vaten veroorzaakt. Mogelijke gevolgen bij onbehandeld OSAS zijn dus onder andere: hoge bloeddruk; hartinfarct; hartritmestoornissen; beroerte; depressie; relatieproblemen; minder op het werk kunnen presteren, zgn. burnout ; concentratie en geheugenproblemen; verhoogd ongevalsrisico. Behandeling van OSAS neemt dit extra risico weg, of vermindert de ernst ervan. In sommige gevallen wordt het effect van behandeling op klachten onmiddellijk waargenomen. In andere gevallen wordt pas na enkele weken of maanden effect bereikt. 7
De diagnose Gezien het bestaan van meer dan 80 verschillende slaapaandoeningen is een lichamelijk onderzoek en uitgebreide voorgeschiedenis nodig. Er dient rekening te worden gehouden met bijkomende ziektes. Slaapaandoeningen kunnen effect hebben op vele verschillende lichaamsfuncties. Daarom is er altijd een multidisciplinaire aanpak nodig; dat wil zeggen dat met het vakgebied van andere medische specialismen rekening gehouden moet worden. Denk hierbij aan longgeneeskunde, KNO, tandheelkunde, cardiologie, neurologie en psychiatrie. Om die reden, wordt er regelmatig een consult bij andere specialismen aangevraagd. Raadpleging van andere specialismen gebeurd soms door overleg en soms door verwijzing van de patiënt. Bij een vermoeden op OSAS (en sommige andere slaapaandoeningen) wordt er daarnaast een slaaponderzoek verricht. Tijdens dit nachtelijk onderzoek worden elektroden en sensoren op verschillende plaatsen op het lichaam geplakt; dit om tijdens de hele nacht de slaap, ademhaling aan neus en mond, adembewegingen van buik en borst, snurken, zuurstofverzadiging van het bloed, hartritme, beenbewegingen en andere lichaamsfuncties te registreren. Met een videocamera wordt de lichaamsactiviteit bijgehouden. Indicaties voor therapie Therapie voor slaapapneu is geïndiceerd bij: lichte slaapapneu (dus bij 5 of meer ademstops per uur slaap) en klachten die door de slaapapneu worden veroorzaakt; matige of ernstige slaapapneu (dus bij 15 of meer ademstops per uur slaap) ongeacht aanwezigheid van klachten, omdat er dan sprake is van belasting van het hart door de slaapapneu. Bovengenoemde is een grove indeling, omdat er ook met andere factoren rekening gehouden moet worden bij de beoordeling van de ernst van de slaapapneu, bijvoorbeeld zuurstofverzadiging. 8
Therapiedoelen Therapiedoelen zijn: verbetering van levenskwaliteit door vermindering van klachten s nachts en overdag, vooral van moeheid en slaperigheid; vermindering van het risico op verhoogde bloeddruk, hart- en vaatziektes; vermindering van het risico op verkeersongevallen. 9
Advies en behandeling bij OSAS A) Basistherapie Gewichtsvermindering: Dit is een erg belangrijk onderdeel in de behandeling van OSAS. Zelfs een beperkte vermindering van het gewicht kan de ademhaling tijdens slaap verbeteren. Men valt namelijk ook in de nek en de tong af, waardoor meer plaats in de keel ontstaat en vervolgens het ontstaan van vernauwing in de keel (en daarmee apneus) tegen wordt gegaan. Zorg voor goede voorwaardes om een goede slaap mogelijk te maken en pas het leefpatroon daar op aan. Op bladzijde 16 t/m 19 van deze brochure worden hieromtrent meer tips gegeven. B) Hulpmiddelen Positietherapie: Sommige mensen vertonen alleen slaapapneu wanneer zij op de rug liggen. Als u door middel van bijvoorbeeld 3 tennisballen op uw rug, ingebonden als rugzakje, rugligging tijdens de slaap kunt voorkomen, dan voorkomt dit ook slaapapneu. Recent zijn er ook technische apparaten op de markt gekomen, die op het lichaam worden gedragen en die in geval van rugligging een trilling afgeven en u daarmee attent maken op rugligging. Deze hebben het voordeel, dat ze minder storen bij draaien van de ene naar de ander kant, maar een nadeel is, dat ze (tot nu toe) niet vergoed worden door de zorgverzekeraars. Mandibulair Repositie Apparaat (MRA) Sommige OSAS-patiënten kunnen geholpen worden met een soort gebitje, die de onderkaak en tong naar voren brengt en daarmee de luchtweg openhoudt. 10
Patiënten met mild tot matig OSAS kunnen voordeel halen uit het gebruik van dit gebitje. Ernstige OSAS patiënten en patiënten met te veel overgewicht kunnen meestal niet geholpen worden met deze behandeling. Deze therapie wordt meestal goed verdragen, er is echter ook een kans op falen door onvoldoende effect op de slaapapneu. Absolute beperkingen voor een dergelijke behandeling zijn: 1. onvoldoende gezonde tanden; 2. ongezond tandbot = parodontitis; 3. ernstige bewegingsstoornissen en/of degeneratieve verschijnselen en/of acute pijn in 1 of beide kaakgewricht(en). Complicaties die kunnen optreden bij gebruik van een dergelijk gebitje betreffen: uitgesproken speekselvorming, kaakpijn, verplaatsing van tanden en heel soms het uitvallen/afbreken van een tand. In verband met bovenstaande is tandheelkundige evaluatie vooraf en vervolgens tandheelkundige begeleiding bij deze therapie noodzakelijk. Continue positieve luchtwegdruk (continuous positive airway pressure = CPAP) Bij deze zeer effectieve behandeling wordt een neusmasker of neus/mondmasker gedragen. Daarbij wordt gefilterde kamerlucht met een lichte positieve druk via de neus/mond tot in de keel gebracht. Deze positieve druk houdt de keel open en voorkomt slaapapneu. 11
Er zijn diverse technische variaties van deze therapie, onder andere automatische herkenning van adempauzes en drukinstelling ( APAP ), scheiding van in- en uitademdrukken ( BiLevel ) en partiële drukverlaging tijdens uitademing (bijvoorbeeld CFlex, EPR enz.). Met deze behandeling lukt het bijna altijd om de obstructieve slaapapneu te verhelpen. Ongeveer 70 tot 80% van de patiënten die met CPAP zijn gestart, zijn therapietrouw en blijven met de behandeling door gaan. Een kleine groep patiënten verdraagt deze therapie niet, onder andere in verband met bijwerkingen. Bijwerkingen die bij deze therapie kunnen voorkomen zijn: huidirritatie ten gevolge van het masker; irritatie van neusslijmvliezen met neusverstopping/loopneus; lekkage van lucht langs het masker; vochtige, droge of rode ogen; droge mond; opgeblazen gevoel; geluidshinder. 12
C) Operaties Verbeteren van de neusdoorgankelijkheid Deze ingrepen kunnen worden verricht om neusverstopping te verhelpen en CPAPbehandeling te vergemakkelijken, maar zijn op zicht staand meestal niet effectief genoeg voor de behandeling van OSAS. Wel kan snurken soms verbeterd worden. In sommige gevallen is verbetering van de neusdoorgankelijkheid ook mogelijk met medicijnen. Gebruik alleen medicatie na advies van uw arts. Sommige medicijnen zijn namelijk niet geschikt voor langdurig gebruik en kunnen de neusslijmvliezen schaden. Verhelpen van neusverstopping kan ook deel uitmaken van een algemeen behandelplan in de operatieve behandeling van OSAS. Uvulo Palato Pharyngo Plastiek (UPPP) De KNO-arts verwijdert bij deze operatie de amandelen en overtollige weke delen ter hoogte van het verhemelte, die de luchtweg tijdens de slaap kunnen afsluiten. Een variatie op UPPP kan worden uitgevoerd door middel van lasertechniek [de laser geassisteerde UPP]. Deze is minder effectief is in de behandeling van OSAS, maar wel effectief voor iemand die alleen last heeft van snurken. Sommige patiënten melden na de operatie nadelige effecten, zoals het spreken door de neus en terugvloed van voedsel of drank door de neus tijdens het slikken. Bovendien kan na enige tijd het aantal apneus weer toenemen ondanks de operatie en een eerder uitgevoerde UPPP bemoeilijkt de tolerantie van CPAP behandeling. Omdat apneus veelal niet helemaal verdwijnen, wordt aanbevolen deze operatie alleen uit te voeren in het kader van een stapsgewijze operatieve aanpak. Dit betekent, dat er meerder operaties zouden volgen, in geval van onvoldoende effect van deze ingreep. 13
Zie onderstaande beschrijvingen voor volgende operatieve stappen bij een stapsgewijze benadering). Tongbasischirurgie en multilevel chirurgie Door operaties ter hoogte van de tongbasis kan meer ruimte in de lagere keel gecreëerd worden. Als op zich staande operatie blijft er een kans op onvoldoende effect op de slaapapneu. Als de tongbasis chirurgie in combinatie met een UPPP (zie boven) wordt uitgevoerd, dan is er sprake van multilevel chirurgie en is er een grotere kans op succes, dan in geval van beide ingrepen op zich staand. MMA (chirurgisch naar voren verplaatsen van boven- en onderkaak) Bij ernstige slaapapneu en falen van andere therapieën, kan deze ingreep uitgevoerd worden. De kans op succes is redelijk hoog en meer dan 80%, er zijn echter nauwelijks gegevens over lange termijneffecten, bijvoorbeeld of de slaapapneu ook na 20 jaar verholpen blijft. 14
Bovenste luchtwegstimulatie Recent werd er een therapie voor slaapapneu onderzocht, waarbij de tongzenuw ademhalingsafhankelijk geprikkeld wordt. Hierdoor ontstaat er meer ruimte in de keel en neem slaapapneu af. Hiervoor wordt operatief een tongpacemaker, een draad naar de tongzenuw en een draad naar het middenrif geplaatst. De kans op succes is het grootst bij het ontstaan van ademstops ter hoogte van de tong, bij niet teveel overgewicht en niet te ernstige slaapapneu. De kans op succes is echter minder dan in vergelijking met CPAP. Omdat deze therapie relatief nieuw is en nog relatief weinig onderzocht, wordt deze in Nederland nog niet vergoed. Rijvaardigheid 20% van verkeersongelukken zijn aan slaperigheid gerelateerd. Patiënten met obstructieve slaapapneu hebben 2-3 keer meer verkeersongelukken. De verkeersongelukken zijn bij obstructieve slaapapneu ernstiger. Therapie met CPAP lijdt tot minder verkeersongelukken bij obstructieve slaapapneu. Het is belangrijk om bij vermoeidheid en slaperigheid geen auto te rijden, bovendien is het wettelijk niet toegestaan. Denk aan de veiligheid van andere weggebruikers en uw eigen veiligheid. Als mensen met obstructieve slaapapneu een CBR-keuring moeten ondergaan, zouden zij in de bijhorende Eigen Verklaring moeten aangeven, dat ze slaapapneu hebben. 15
Mensen met OSAS kunnen door het CBR rijgeschikt worden verklaard voor personenauto s, als de slaapapeu reeds tenminste twee maanden adequaat wordt behandeld. In geval van professionele chauffeurs (bijvoorbeeld vrachtwagenchauffeurs) dient er sprake te zijn van tenminste drie maanden adequate behandeling. Slaapadviezen Tips voor een gezonde slaap Naar schatting heeft één op de drie mensen (wel eens) te maken met slaapproblemen. Het inslapen en doorslapen zijn onderdeel van een natuurlijk proces. Slaaptekort kan een nadelige uitwerking op uw welzijn hebben. Omdat u weinig of slecht slaapt, gaat u overdag minder presteren op lichamelijk en geestelijk gebied. Moeheid, lusteloosheid, prikkelbaarheid, humeurigheid, concentratie- en geheugenproblemen kunnen optreden. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat slaaptekort ernstigere consequenties zou kunnen hebben en onder ander tot gewichtstoename of het ontstaan van suikerziekte zou kunnen bijdragen. Mensen die problemen hebben om in te slapen ontwikkelen vaak bepaalde strategieën zoals: het doen van dutjes overdag; het gebruik van grote hoeveelheden koffie overdag; het gebruik van alcoholische dranken voor het slapen gaan; het werken s nachts en slapen op onregelmatige tijdstippen om zich aan te passen aan het verstoorde slaapritme. Als het probleem verdwijnt of naar de achtergrond schuift, gaan deze gewoonten een eigen leven leiden en zelfs leiden tot blijvende slaapproblemen. Er ontwikkelt zich een cyclus van herhaaldelijk moeilijk inslapen en spanningen en angst om niet te kunnen slapen kunnen hieruit voortvloeien. De slaapkamer zelf kan geassocieerd worden met mislukte pogingen om te slapen en (onbewust) geassocieerd worden met spanning en angst. Mensen die moeilijkheden hebben om te slapen, gaan bijvoorbeeld slapen op de bank of in een stoel, omdat ze het niet meer kunnen opbrengen in de slaapkamer zelf te slapen. 16
Er bestaan vele verschillende manieren om de zo belangrijke nachtrust te bevorderen. Maar voordat u de aanval inzet met slaappillen en onderzoeken, is het verstandig om eerst te kijken naar meer voor de hand liggende oplossingen. Een gezonde levensstijl en gezonde voedingsgewoonten dragen bij tot een gezonde slaap. Deze gewoonten en gedragingen, ook wel slaaphygiëne genoemd, hebben een positief effect op de slaap. De adviezen die in dit hoofdstuk worden gegeven, kunnen u helpen om beter te slapen. Goede verdeling van slapen en wakker zijn (slaap/waak) Een goede verdeling van slaap/waak is belangrijk, onderstaande instructies kunnen u helpen: neem per etmaal voldoende bedrust maar vermijd zeker te lange bedtijden; houd regelmatige tijdstippen aan van naar bed gaan en opstaan; vermijd te lang uitslapen in het weekend en op vrije dagen, indien u in de week voldoende slaapt; vermijd een middagdutje in geval van in- en doorslaapstoornissen s nachts. Bij sommige patiënten, bijvoorbeeld met hartziektes, wordt een korte rust s middags wel aanbevolen. Overleg hieromtrent met uw specialist. Slaapomgeving Een comfortabel bed in een donkere en rustige kamer, van aangename temperatuur is de beste voorwaarde voor een goede nachtrust. Sommige mensen passen zich gemakkelijk aan veranderingen in een slaapomgeving aan, maar anderen worden gemakkelijk verstoord door kleine wijzigingen in de slaapomgeving, bijvoorbeeld mensen met slapeloosheidsproblematiek of ouderen. Donkere gordijnen houden het daglicht buiten. Geluidsproblemen kunnen soms worden opgeheven door middel van oordopjes. Zorg ervoor dat uw slaapkamer niet te warm en niet te koud is, maar een voor u comfortabele temperatuur heeft. Slaap is een ongewild proces, dat we niet onder controle hebben. De omstandigheden om de slaap te verbeteren kunnen we wel beïnvloeden. Bezigheden in de slaapkamer Om beter te slapen, kan het helpen om eten, werken of TV-kijken in de slaapkamer te voorkomen. Dergelijke bed vreemde bezigheden bevorderen slaapstorende associaties. Bovendien kan juist het LED-licht van TV s, laptops en dergelijke media bijzonder slaapstorend zijn. 17
Klok/wekker Het zien van een klok/wekker kan in geval van slapeloosheid inslapen bemoeilijken. Men maakt zich zorgen over het aantal resterende uren om te slapen en wordt ongerust over het functioneren/uitgerust zijn de dag erna. De spanning die hiermee gepaard gaat werkt averechts ten aanzien van het inslapen. Het is daarom verstandig om het klokkijken s nachts te vermijden door bijvoorbeeld een klok uit het zicht te plaatsen of af te schermen. Cafeïne Cafeïne stimuleert de hersenen en heeft een storende invloed op uw slaap. Na het nuttigen van cafeïne, is na 7 uur nog de helft van de dosis aanwezig in uw bloed. Dit betekent, dat na het drinken van een kopje koffie om 1 uur s middags, uw bloed om 3 uur s nachts nog een kwart van de dosis zou kunnen bevatten. Koffie, thee, cola, cacao, chocolade en sommige medicijnen die cafeïne bevatten, kunnen daarom in het geval van slaapstoornissen beter niet worden genuttigd na de lunch. Nicotine Nicotine is eveneens een stimulerende stof en heeft ook een storende invloed op uw slaap. Sigaretten bevatten aanzienlijke hoeveelheden nicotine. Nicotineontwenning zou s nachts de slaap tijdelijk kunnen verstoren. Als u stopt met roken, zult u, zodra u de ontwenningsverschijnselen heeft overwonnen, gemakkelijker in slaap vallen en minder vaak s nachts wakker worden. Alcohol Alcohol leidt onder andere tot een vertraging van de hersenactiviteit. Wanneer alcohol wordt gedronken vlak voor het slapen gaan, zal dit het inslapen vergemakkelijking, maar als het effect van de alcohol uitgewerkt is, wordt later in de nacht de slaap verstoord. Alcohol kan leiden tot wakker worden s nachts, nachtmerries en ochtendhoofdpijn. Zeer belangrijk is dat alcohol tot toename van snurken en slaapapneu leidt! U kunt beter geen alcoholische dranken gebruiken vanaf vier tot zes uur voor het slapen gaan. Voeding Het eten van een zware maaltijd kort voor het slapen gaan kan het inslapen en doorslapen verstoren. Een lichte snack voor het slapen gaan kan de slaap bevorderen. 18
Lichaamsbeweging Regelmatige fysieke inspanning leidt tot beter slapen. Het effect van lichaamsbeweging op de slaap hangt af van het tijdstip waarop deze inspanning wordt geleverd en de algemene lichaamsconditie. Inspanningen in de laatste twee uren voor het slapen gaan, kan de slaap verstoren. Inspanningen s ochtends hebben geen negatieve invloed op de slaap. Stress/Spanningen Stress/spanningen kunnen slaapproblemen verergeren/veroorzaken. Ontspannende activiteiten (zoals een bad, wandelen, ontspanningsoefeningen) voor het slapen gaan kunnen spanningen wegnemen en slaap stimuleren. Problemen bespreken met een partner, een goede vriend of collega kan ook helpen. Tot slot De genoemde adviezen kunnen helpen slaapstoornissen te verbeteren. Zij zijn echter niet geschikt om ernstige slaapproblemen op te lossen. Zoek contact met uw huisarts of met uw slaapspecialist in geval van ernstige slaapproblemen of indien de genoemde adviezen onvoldoende zouden helpen. Website adressen Onderstaande websites kunt u raadplegen voor nog meer informatie over slaapapneu www.apeuvereniging.nl Meer dan 4500 mensen met slaapapneu zijn in Nederland lid van de Apneuvereniging. www.cbo.nl/thema/richtlijnen/overzichtrichtlijnen/respiratoire- aandoeningen/ CBO-richtlijnen Obstructieve Slaapapneu Syndroom (patiëntenversie) www.cbr.nl Centraal Bureau Rijvaardigheid 19
Contact Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft kunt u deze gerust stellen. U kunt ons telefonisch bereiken via T +31 (0)475 587 600. Academisch slaapcentrum CIRO Bezoekadres Hornerheide 1, 6085 NM Horn Postbus 4006, 6080 AA Haelen E info@ciro-horn.nl I www.ciro-horn.nl 20
2015, Academisch slaapcentrum CIRO. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. 21