We spreken van OSAS als u s nachts meer dan vijf keer per uur een ademstilstand heeft en overdag zeer slaperig of vermoeid bent.

Transcriptie

1 OSAS Obstructief Slaapapneu Syndroom In deze folder leest u hoe Obstructief Slaapapneu Syndroom (OSAS) ontstaat en wat u zelf kunt doen om te proberen de OSAS te verminderen. Ook worden verschillende behandelmethodes besproken. Wat is OSAS (obstructief slaapapneu syndroom)? Een ademstilstand tijdens de slaap komt bij veel mensen voor. Daar is niks mis mee als het niet te lang duurt en niet te vaak voorkomt. Doordat het lichaam dan te weinig zuurstof krijgt, zorgt het er zelf voor dat u het signaal krijgt om wakker te worden. Zo n ademstilstand noemen we een apneu. Tijdens een ademstilstand wordt er geen zuurstof aangevoerd in uw lichaam. Vaak gaat een apneu gepaard met minder diepe ademhaling, wat we een hypopneu noemen. Wanneer een apneu of een hypopneu te vaak voorkomt, heeft dit tot gevolg dat uw slaap verstoord kan zijn waardoor gezondheidsklachten kunnen ontstaan. Deze kunnen er uiteindelijk toe leiden dat u overdag minder goed kan functioneren. We spreken van OSAS als u s nachts meer dan vijf keer per uur een ademstilstand heeft en overdag zeer slaperig of vermoeid bent. Per persoon zijn de verschijnselen (symptomen) anders. Mensen met apneu hebben vaak hoge bloeddruk (hypertensie), hoog cholesterolgehalte, harten vaatziekten, obesitas (zwaarlijvigheid) en diabetes. Welke omstandigheden bevorderen OSAS? OSAS wordt onder andere bevorderd door omstandigheden die de luchtweg versmallen. Deze omstandigheden zijn: - Slapen op de rug. - Verslapping van de spieren van de keel. Dit wordt beïnvloed door oververmoeidheid, ouder worden, alcohol gebruik en bepaalde medicijnen, zoals slaapmiddelen en kalmerende middelen (deze verminderen de controle over deze spieren waardoor ze verslappen). Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten B.V. is een dochteronderneming van

2 - Overgewicht. - Grote keel- en/of neusamandelen. - Verdikking van de slijmvliezen van de keel door voortdurende irritatie door roken, overmatig alcohol maar ook brandend maagzuur. - Een lang en slap zacht verhemelte en huig. - Een verstopte neus, door verkoudheid, allergie, poliepen (uitstulpingen van het neusslijmvlies) of scheefstand van het neustussenschot. - Retrognathie (naar achter liggen van de onderkaak). - Ademhaling door de mond. Dit kan het zachte weefsel in de keel laten trillen. Wat zijn de gevolgen van OSAS? Patienten met OSAS snurken meestal. Zij voelen zich overdag vermoeid of slaperig en hebben problemen met hun geheugen en concentratie. Dit zorgt ervoor dat mensen met OSAS vaak niet meer goed functioneren op hun werk en soms zelfs helemaal niet meer kunnen werken. Op lange termijn kunnen deze klachten zelfs tot een depressie leiden. Door de ademstilstanden en zuurstoftekorten treedt er schade op aan de bloedvaten en weefsels. Patiënten met OSAS hebben dan ook een verhoogde kans op hoge bloeddruk, maar in ernstige gevallen ook op hart- en vaatziekten. Omdat OSAS de slaap verstoort en mensen slaperig kunnen worden overdag, mogen mensen met de diagnose OSAS (AHI>15) volgens de Nederlandse wetgeving geen motorvoertuigen besturen totdat de OSAS goed behandeld is. Er wordt met een slaaponderzoek gecontroleerd of de OSAS goed behandeld is. Onderzoek Afhankelijk van uw voornaamste klacht zal het eerste gesprek plaatsvinden bij de longarts, KNO-arts of neuroloog. Er vindt medebeoordeling door de andere leden van het multidisciplinaire team plaats. Zo kunnen bij het beoordelen van het slaaponderzoek en het formuleren van een behandeladvies alle bevindingen worden meegenomen. Polygrafie/Polysomnografie Om vast te stellen of er inderdaad sprake is van het slaapapneu syndroom wordt er een slaaponderzoek gedaan (polygrafie/polysomnografie). Meestal kan dit thuis worden gedaan met een apparaat dat de ademhaling, het snurkgeluid, de ademstops en de hoeveelheid zuurstof in het bloed registreert van 7 - OSAS

3 Het resultaat van het slaaponderzoek wordt uitgedrukt in het aantal ademstilstanden (apneus) of sterk verminderde ademhalingen (hypopneus) die u heeft per uur dat u slaapt. Dit noemen we de AHI: apneu-hypopneu index (5-15: licht OSAS, 15-30: matig OSAS, >30 ernstig OSAS). Op deze manier kan de ernst van de OSAS worden besproken. Voor het vaststellen van de diagnose OSAS zijn niet alleen de ademstilstanden belangrijk. Het is ook belangrijk om te meten hoe veel last u heeft van slaperigheid overdag. Daarom krijgt u een lijst met vragen over situaties overdag waarin u gemakkelijk in slaap zou kunnen vallen. Deze vult u bij voorkeur samen met uw partner in. Slaapendoscopie Om de oorzaak van uw snurken/apneu te achterhalen wordt een slaapendoscopie verricht onder algehele narcose. (zie folder slaapscopie). OSAS en CSAS Apneus kunnen optreden doordat uw spieren tijdens de slaap ontspannen, waardoor de tong en zachte delen in de keel de ademhaling blokkeren. We spreken dan van het obstructief slaapapneu syndroom oftewel OSAS. Apneus kunnen ook ontstaan doordat de hersenen te weinig prikkels afgeven om te ademen. Dit noemen we centrale slaapapneusyndroom, afgekort CSAS. Dit komt echter weinig voor. Behandeling van OSAS De behandeling van OSAS is gericht op het helemaal wegnemen of sterk verminderen van de klachten van slaperigheid of vermoeidheid overdag en apneus tijdens het slapen. Er zijn verschillende soorten behandelingen mogelijk. Welke behandeling voor u het meest geschikt is hangt af van de ernst van OSAS en uw eigen voorkeur. Leefregels bij OSAS Met bepaalde maatregelen kunt u mogelijk de OSAS verminderen. Het gaat hier om maatregelen die u zelf kunt treffen. - Drink geen alcohol en/of vermijd alcoholgebruik vanaf vier uur voor het slapen gaan. - Niet roken. - Afvallen. Streef naar een goed lichaamsgewicht door gezond te eten en voldoende te bewegen van 7 - OSAS

4 - Een vuistregel is dat uw lengte (boven de meter) in centimeters gelijk is aan het ideale gewicht (in kilo's). - Zorg voor een regelmatig leefpatroon, waarbij eventuele slaapmiddelen en kalmerende middelen niet meer nodig zijn. - Gebruik geen zware maaltijd vlak voor het slapen. - Bestrijd klachten van zuurbranden door met een extra hoofdkussen te slapen of door het hoofdeinde van het bed op klossen te zetten. Positietherapie bij OSAS Bij positieafhankelijke OSAS is er de mogelijkheid van positietherapie. Hierbij worden het aantal ademstops in rugligging minimaal twee keer meer dan over de gehele nacht. - Positietrainers die reageren op het snurkend geluid, waardoor u wakker wordt. - Een bal in de rug van de pyjamajas, waardoor u niet meer op de rug kunt liggen. - Speciale kussens. MRA: Mandibulair repositie apparaat (Snurkbeugel) Een MRA-beugel (mandibulair repositie apparaat) kan uitkomst bieden als uw OSAS ontstaat doordat uw tong en uw onderkaak tijdens de slaap naar achteren zakken. De MRA-beugel draagt u alleen s nachts. Het voorkomt dat de onderkaak tijdens uw slaap naar achteren zakt en zo de keelholte afsluit. De KNO-arts verwijst u hiervoor naar een gespecialiseerde tandarts. Bij verdere afwijkingen van uw kaak of uw gebit, kan de KNO arts u doorverwijzen naar de kaakchirurg. Bij lichte OSAS (AHI <15) krijgt u na enkele maanden via de tandarts een telefonische afspraak bij de polikliniek KNO om het resultaat te bespreken. Bij matig tot ernstige OSAS (AHI>15) krijgt u een afspraak bij de longarts om de slaapregistratie (polygrafie) te herhalen. Chirurgie UPPP (uvulo palato pharyngo plastiek) Bij een UPPP wordt het grootste deel van de huig (uvula) en een deel van het zachte gehemelte (palatum) weggehaald. Als de patiënt nog keelamandelen heeft, worden deze ook weggehaald. De overgang van de neus naar de keel wordt door deze operatie ruimer. Direct na de operatie is het slikken pijnlijk. Dit kan twee weken duren. Deze ingreep is één van de mogelijkheden voor patiënten met licht tot matig ernstig OSAS, vooral veroorzaakt door het zachte gehemelte en de keelamandelen van 7 - OSAS

5 Kaakchirurgie Kaakchirurgie of kaakosteotomie is een uitgebreide operatie, waarbij de onderkaak en eventueel de bovenkaak naar voren verplaatst. Mocht deze ingreep noodzakelijk zijn dan wordt u doorverwezen naar de polikliniek kaakchirurgie. Neusoperatie Als de OSAS wordt veroorzaakt door een neusverstopping, kan een operatie aan de neus dit verhelpen. De KNO-arts bespreekt met u welk soort neusoperatie bij u van toepassing is. CPAP Wanneer u ernstige OSAS heeft, dan is CPAP-therapie de standaard behandeling. CPAP (spreek uit als: sie-pep ) staat voor continuous positive airway pressure, wat betekent: continue positieve luchtwegdruk. Dit is een vorm van kunstmatige beademing waarbij u spontaan ademt en waarbij tijdens de in- en uitademing een verhoogde luchtdruk wordt aangebracht. De CPAP is de meest toegepaste behandeling bij OSAS. Een Nederlandse leverancier levert u dit en samen zullen wij met u uw behandeling instellen. Uitlezen CPAP Om therapie te evalueren kunnen wij uw CPAP uitlezen. Uw CPAP registreert een groot aantal gegevens zoals het aantal gebruikte uren, maskerlekkage en het aantal ademstops per uur die nog over zijn. OSAS en werk Als u OSAS heeft kan dit gevolgen hebben voor uw werk. Door de slaperigheid overdag kunnen sommige OSAS-patiënten zich minder goed concentreren, minder goed de aandacht verdelen, nieuwe taken aanleren of eentonig werk uitvoeren. Ook kunnen sommige OSAS-patiënten zich minder goed of minder lang inspannen. Deze beperkingen kunnen leiden tot functioneringsproblemen op het werk. Neem contact op met uw bedrijfsarts als u deze klachten herkent. OSAS en autorijden Personenauto s en motoren (groep 1; motorrijtuigen van de categorieën A, B en B + E) Nadat de diagnose OSAS gesteld is, mag u pas weer rijden als u minstens van 7 - OSAS

6 twee maanden achter elkaar effectief behandeld bent. Dat wil zeggen dat uw AHI lager is dan 15 en u niet meer slaperig bent. OSAS en anesthesie Heeft u OSAS en moet u voor een operatie onder narcose, dan is het belangrijk om extra op te letten. - Voor de operatie heeft u een gesprek met de anesthesioloog. Vertel dat u OSAS heeft. Hij of zij kan daarmee rekening houden voor, tijdens en na de narcose. - Als u niet behandeld wordt met CPAP, kan het nodig zijn om tijdens en na de operatie CPAP te gebruiken totdat de narcose helemaal uitgewerkt is. - U moet extra oppassen met zware pijnstillers zoals morfine van 7 - OSAS

7 Wat is uw mening? Het Havenziekenhuis wil haar patiënten goede zorg mét persoonlijke aandacht bieden. Als u tevreden bent over onze zorg, dan horen we het graag. Maar ook ideeën voor verbetering van onze zorg en service zijn van harte welkom. U kunt uw suggesties doorgeven via onze website bij 'patiënten' of uw mening delen via Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen aan uw medisch specialist via ons algemene telefoonnnummer Afspraak afzeggen of wijzigen Bent u onverwacht verhinderd? Laat u dit dan zo spoedig mogelijk aan ons weten. Een andere patiënt kan dan wellicht eerder worden geholpen. Meer informatie Voor meer informatie kunt u kijken op Deze folder is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend. Havenziekenhuis POSTADRES Postbus LN Rotterdam Telefoon & fax HOOFDLOCATIE Haringvliet 2 Rotterdam buitenpolikliniek krimpen Patrijzenstraat 59 Krimpen aan den IJssel KNO/15/04/Folder OSAS van 7 - OSAS