[ ZWEMBAD ] 25 Erkende laboratoria voor de analyse van zwembadwater In het Belgisch Staatsblad van 10 december 2003 werd een lijst van de erkende laboratoria voor wateranalyses gepubliceerd. Enige toelichting bij deze lijst. WETGEVING De uitbatingsvoorwaarden voor zwembaden (zoals vastgelegd in Vlarem II bis) leggen aan de exploitant de verplichting op om ten minste 1 2 maal per maand 1 het zwemwater te laten bemonsteren en analyseren door een laboratorium erkend voor de analyse van drinkwater. Buiten deze verplichte maandelijkse wateranalyses kunnen in zwembaden ook bacteriologische vloeronderzoeken 2 gebeuren of controles van douchewater in het kader van de preventie van veteranenziekte 3. Hoewel dit niet specifiek wordt opgelegd, wordt ook hier best een erkend labo ingeschakeld voor de onderzoekingen. De modaliteiten voor de erkenning van laboratoria zijn vastgelegd in het Besluit van de Vlaamse Regering van 29 juni 1994 4. Dit besluit heeft betrekking op alle mogelijke wateranalyses en reikt dus verder dan het zwemwateronderzoek. Zwemwater zelf wordt in dit besluit zelfs niet vernoemd. Het volstaat dat het labo een erkenning bezit voor analyse van drinkwater om ook zwemwater te kunnen controleren. Omdat het Besluit betrekking heeft op meerdere soorten water, werden zogenaamde analysepakketten (tabel 1) voorzien. Laboratoria kunnen voor een of meer analysepakketten of onderdelen ervan een erkenning aanvragen. De erkenning wordt slechts verleend indien aan twee voorwaarden wordt voldaan: het labo kan alle technische voorwaarden van dit Besluit naleven; het heeft met goed gevolg de typemonsters onderzocht die door het referentielabo (VITO in Mol) 5 worden ter beschikking gesteld (het referentielabo VITO controleert dus de prestaties van de laboratoria). De erkenningen worden voor een termijn van maximaal vijf jaar verleend door de Vlaamse Minister van Leefmilieu en Landbouw voor een of meer analysepakketten of onderdelen ervan. Erkenningen van laboratoria behoren dus tot de regionale bevoegdheden. In dit verband kan er op gewezen worden dat een erkenning verschilt van een accreditatie. Een accreditatie is de beoordeling van het technisch kunnen en van het kwaliteitssysteem van het laboratorium. Elke stap van de analyse moet traceerbaar zijn. Indien hieraan wordt voldaan, kan voor de desbetreffende test een accreditatie worden bekomen. In België verleent BELTEST - een organisatie binnen het Ministerie van Economische Zaken - de accreditaties. Accreditaties van labo s zijn dus nog federale bevoegdheden. Voor de wettelijk verplichte wateranalyses in zwembaden moet een erkend labo worden ingeschakeld, een labo met enkel een accreditatie voldoet dus niet. 1. Overdekte circulatiebaden, hot whirlpools, dompel- en therapiebaden: 1 maal per maand; openluchtcirculatiebaden 2 maal per maand 2. Bacteriologische vloeronderzoeken worden in de regel opgelegd indien afwijkingen worden toegestaan op Vlarem, met name voor zwembadvloeren zonder afschot of toiletten die niet aan de muur zijn bevestigd 3. Maatregelen voorzien in de beheersplannen opgesteld in het kader van het Legionellabesluit (Besluit Vlaamse regering 22 november 2002) 4. Besluit van de Vlaamse Regering van 29 juni 1994 tot vaststelling van de voorwaarden voor de erkenning van laboratoria voor wateranalyse (Staatsblad 14 september 1994) 5. Het referentielabo voor de wateranalyses is het VITO (Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek) te Mol
26 [ ZWEMBAD ] Tabel 1. Analysepakketten voorzien in het Besluit Vlaamse Regering van 29 juni 1994 en hun belang voor zwemwateronderzoek. PAKKET AARD (A) AANTAL SUBGROEPEN (A) BELANG VOOR ZWEMBADEN (B) A Monsterneming 3 Subgroep A 1 voor bemonstering van zwemwater Eventueel ook subgroep A 3 indien grondwater wordt gebruikt B Organoleptische parameters (c) Meting kleur, helderheid, geur (c) C Anorganische fysicochemische Meting chloriden, temperatuur, ph en alkaliniteit parameters (= meting bicarbonaat). Eventueel ook voor nitraten en voor de hardheid. D Metalen 2 Normaal niet van toepassing op zwembadwater E Algemene verontreinigings- 3 Subgroep E 1 voor de oxideerbaarheid en eventueel ook voor deterparameters genten, oliën en vetten (enkel in oppervlaktewater waarin wordt gezwommen) F Organische groepsparameters Eventueel analyse van AOX (= absorbeerbare organische halogeenverbindingen) in bedrijfsafvalwater (= spoelwater filters) G Specifieke organische stoffen 2 Subgroep G 1 voor eventuele analyse van halogeenkoolwaterstoffen (bv chloroform) H Organische micropolluenten 2 Normaal niet van toepassing op zwembadwater I Bacteriologische parameters Totaal kiemgetal, totale en fecale coliformen, fecale streptococcen J Hydrobiologische parameters Normaal niet van toepassing op zwembadwater K Andere analyses 3 Subgroep K 1: controle douchewater op legionella Toelichting bij tabel 1 (a) Zoals omschreven in het Besluit van 29 juni 1994 (b) In deze kolom worden enkel de parameters vermeld die in de uitbatingsvoorwaarden van zwembaden voorkomen 6. (c) Organoleptische parameters worden zintuiglijk bepaald en vereisen dus geen meetapparatuur. De zwemwaterparameters schuim en zichtbare verontreiniging worden niet expliciet vermeld in dit Besluit maar ze behoren duidelijk tot analysepakket B dat dus alle fysische parameters van zwemwater omvat behalve de controle van het volume circulerend water per bader. Deze laatste parameter kan op eenvoudige wijze berekend worden uit de bezoekersaantallen en het debiet van de omlooppompen. Uit tabel 1 blijkt dat: niet alle in de uitbatingsvoorwaarden opgenomen parameters van zwembadwater in het Besluit van 26 juni 1994 voorkomen. Vrij beschikbaar- en gebonden chloor, ureum en het onderzoek naar Stafylokokken en Pseudomonas zijn niet opgenomen de analysepakketten; voor het chemisch, bacteriologisch en fysisch onderzoek van zwembadwater en van douchewater zijn analysepakketten A 1, B, C, E 1, I en K 1 nodig; bacteriologisch vloeronderzoek valt bijna volledig buiten de analysepakketten. Op dit ogenblik bestaan er ook geen ringtesten of gestandaardiseerde methoden voor vloeronderzoek. LIJST VAN DE LABORATORIA In tabel 2 is de lijst van de voor wateranalyses erkende laboratoria zoals gepubliceerd in het Staatsblad van 10 december 2003 7 - overgenomen voor de analysepakketten A 1, B, C, E 1, I en K. Uit de tabel kan afgeleid worden welke laboratoria beschikken over de vereiste erkenningen voor analyse van zwemwater en aanverwante. Bij ieder laboratorium werd ook vermeld voor welke periode de erkenning werd verleend. In dit verband dient er op gewezen dat deze tabel een momentopname is die steunt op de gegevens gepubliceerd tot en met het Staatsblad van 10 december 2003. Erkenningen die ondertussen zouden vervallen zijn, kunnen inmiddels reeds verlengd zijn, zonder dat dit werd bekend gemaakt in het Staatsblad. Wanneer men de Ministeriële erkenningen van laboratoria van de laatste jaren bekijkt, valt het op dat de dode tijd die verloopt tussen de Ministeriële erkenning en de officiële bekendmaking in het Staatsblad steeds maar langer wordt. Tot in 2000 was het gebruikelijk meerdere maal per jaar de recent goedgekeurde erkenningen van laboratoria in het Staatsblad te publiceren. Vanaf 2001 veranderde dit en werden de erkenningen van laboratoria meestal éénmaal per jaar bekend gemaakt. Hierdoor liep die dode tijd meermaals op boven de 200 dagen en in 2003 zelfs ver boven de 300 dagen. De cijfers liegen er niet om: in de periode 1998 2000 verliepen er gemiddeld 69 dagen tussen de ondertekening van een erkenning en de publicatie in het Staatsblad, voor 2001 2003 liep dit op tot gemiddeld 177 dagen. Om er zeker van te zijn dat een laboratorium erkend is voor wateranalyses, is het aangewezen dit aan de verantwoordelijke van het laboratorium te vragen en niet te wachten tot het in het Staatsblad verschijnt. Toelichting bij tabel 2 q De letters A, B,. (kolomhoofding) verwijzen naar de analysepakketten, zie tabel 1 q De aanduidingen * in kolom E 1 hebben betrekking op erkenningen voor de analyse van oliën en vetten in water. Deze parameters zijn normaal niet van toepassing in zwemwateronderzoek.
[ ZWEMBAD ] 27 Tabel 2. Analyses waarvoor de laboratoria erkend zijn (+ datum waarop de thans lopende erkenning vervalt) LABORATORIUM A.1 B C E.1 I K.1-LEGIONELLA Alcontrol 19-12-05 Alitech 19-12-05 Antwerpse Waterwerken 31-12-05 31-12-05 31-12-05 31-12-05 * 31-12-05 BECEWA 21-02-06 21-02-06 21-02-06 21-02-06 BIOCONTROL 31-12-05 31-12-05 31-12-05 * BIOTOX 06-10-08 Bodemkundige Dienst van België 04-01-06 04-01-06 04-01-06 Brusselse Intercommunale Watermaatschappij 15-01-06 15-01-06 15-01-06 15-01-06 15-01-06 15-01-06 CENTEXBEL 15-01-06 15-01-06 15-01-06 CHEMIPHAR 28-01-06 28-01-06 28-01-06 28-01-06 31-08-05 Delta Nutsbedrijven 31-08-05 ENVIROTOX 27-01-06 27-01-06 27-01-06 27-01-06 27-01-06 Labo - LVI 08-03-06 08-03-06 8-03-06* 08-03-06 31-12-05 Labo Derva 21-02-06 21-02-06 21-02-06 * 21-02-06 31-12-05 Labo Milieu & Industriële Analyse LMI 27-03-06 27-03-06 27-03-06 27-03-06 20-09-05 Laboratorium ECCA 04-01-06 04-01-06 04-01-06 04-01-06 05-01-06 Laboratorium Van Vooren 31-12-06 31-12-06 31-12-06 31-12-06 LISEC 21-02-06 21-02-06 21-02-06 LOVAP 15-01-06 15-01-06 15-01-06 15-01-06 15-01-06 31-08-05 PIDPA 21-02-06 21-02-06 21-02-06 * 21-02-06 21-02-06 Prov. Centrum voor Milieuonderzoek 15-01-06 15-01-06 15-01-06 15-01-06 16-01-06 Prov. Instituut voor Hygiëne PIH 15-01-06 15-01-06 15-01-06 15-01-06 31-12-05 Quality Partners 08-03-06 Scheikundig Centrum Lokeren 13-06-07 13-06-07 13-06-07 Servaco 15-01-06 15-01-06 15-01-06 SGS Belgium nv 27-01-04 SGS Belgium nv AGRILAB 31-12-05 31-12-05 SGS Depauw en Stokoe 31-12-05 13-03-06 13-03-06 * SGS Nederland BV 27-01-04 27-01-04 * Silliker nv Erkend Stadslaboratorium Brugge 16-01-06 16-01-06 * 15-01-06 Stadslaboratorium Gent 15-01-06 15-01-06 31-12-05 Tauw Laboratorium bv 31-12-06 31-12-06 TMVW 30-04-08 30-04-08 30-04-08 30-04-08 U.I.A. departement Biologie 15-01-06 15-01-06 * U.Z.A. - Klinische biologie dec 2004 VITO (referentielabo) 31-12-05 31-12-05 31-12-05 31-12-05 31-12-05 31-12-05 Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening VMW 15-01-06 15-01-06 15-01-06 15-01-06 15-01-06 31-12-05 VMM-Labo Gent 12-09-06*** VMM-Labo Hasselt 20-10-07 VMM-Labo Herentals 13-06-07 VMM-Labo Leuven (Kessel-Lo) 13-06-07 VMM-Labo Leuven (Wilsele) 13-06-07 VMM-Labo Mechelen 13-06-07 VMM-Labo Oostende 31-12-05 12-09-06 12-09-06** VMM-Labo Sint-Denijs-Westrem 13-06-07 Waste Control 31-12-05 31-12-05 31-12-05 * Waterleidinglaboratorium Zuid 01-09-05 Wetens. en Techn. Centrum v/h Bouwbedrijf WTCB 22-10-08 6. Bv voor overdekte circulatiebaden zie Vlarem II bis, art. 5.32.9.2.2 4, 1 (Besluit Vlaamse Regering 1 juni 1995) 7. Staatsblad 10 december 2003, pp. 58644-58645
28 [ ZWEMBAD ] Tabel 3. Adresgegevens van de laboratoria van tabel 2 LABO CONTACTPERSOON STRAAT POSTNR PLAATS Alcontrol de heer A. Hoogendoorn Steenhouwersstraat 15 NL-3194 AG Hoogvliet Alitech de heer J. Debevere Coupure links 653 B- 9000 Gent Antwerpse Waterwerken AWW de heer J. Meheus Mechelsesteenweg 111 B-2840 Rumst BECEWA de heer M. Vercruysse Krijgslaan 281 B-9000 Gent BIOCONTROL Mevr. K. Van Brussel Pedro Colomalaan 6 B-2880 Bornem BIOTOX de heer Patrick Van Dooren Vlamingveld 3 B-8490 Jabbeke Bodemkundige Dienst van België Mevr. G. Witvrouw W. De Croylaan 48 B-3001 Heverlee Brusselse Intercommunale Watermaatschappij de heer R. Savoir Waterloosesteenweg 764 B-1180 Brussel CENTEXBEL de heer P. Van Acker Technologiepark 7 B-9052 Zwijnaarde CHEMIPHAR de heer J. Cordonnier Lieven Bauwensstraat 4 B-8200 Brugge Delta Nutsbedrijven Dr. G. M. H. Suylen Postbus 5048 NL-4330 KA Middelburg ENVIROTOX Mevr. I. Cluyse Siemenslaan 13 B-8020 Oostkamp Labo - LVI de heer Iliano Schouteerpark 15 B-9070 Destelbergen Labo Derva de heer Feyen Lochtemanweg 77 B-3550 Heusden-Zolder Labo Milieu & Industriële Analyse LMI de heer J. Bruyland Meiweg 1a B-8500 Kortrijk Laboratorium ECCA de heer F. Benijts Ambachtsweg 3 B-9820 Merelbeke Laboratorium Van Vooren de heer E. Van Vooren Industriepark-Rosteyne 1 B-9060 Zelzate LISEC de heer R. Steegmans Craenevenne 140 B-3600 Genk LOVAP de heer W. De Schrijver Kleinhoefstraat 4 B-2440 Geel PIDPA de heer P. Peeters Desguinlei 246 B-2018 Antwerpen Prov. Centrum voor Milieuonderzoek de heer P. Demeyer Krijgslaan 281Blok S4, 4e verd B-9000 Gent Prov. Instituut voor Hygiëne PIH de heer H. De Vriendt Kronenburgstraat 45 B-2000 Antwerpen Quality Partners Dr. G. Daube Sart-Tilman B 43 bis B-4000 Luik Scheikundig Centrum Lokeren Dr. Jan Dierick Lepelstraat 2 B-9160 Lokeren Servaco de heer N. Van Landuyt Tramstraat 2 B-8560 Wevelgem SGS Belgium nv de heer Paul Caers Haven 407, Polderdijkweg 16 B-2030 Antwerpen SGS Belgium nv AGRILAB de heer Paul Caers Haven 407, Polderdijkweg 16 B-2030 Antwerpen SGS Depauw en Stokoe de heer Paul Caers Haven 407, Polderdijkweg 16 B-2030 Antwerpen SGS Nederland BV de heer Paul Caers Spoorstraat 12, PB 78 NL-4430 AB s Gravenpolder Silliker nv de heer Robert Abrams Prins Boudewijnlaan 97 B-9100 Sint-Niklaas Stadslaboratorium Brugge de heer P. Van Acker Walweinstraat 20 B-8000 Brugge Stadslaboratorium Gent de heer E. De Maerteleire Baudelokaai 8 B-9000 Gent Tauw Laboratorium bv de heer Marc De Vits Handelskade 11 NL-7400 AC Deventer TMVW de heer P. Meeus Stropkaai 14 B-9000 Gent U.I.A. depart. Biologie de heer R.F. Verheyen Universiteitsplein 1, blok C B-2610 Wilrijk U.Z.A. - Klinische biologie Mevr. K. Van Brussel Wilrijkstraat 10 B-2650 Edegem VITO (referentielabo) de heer P. Geuzens Boeretang 200 B-2400 Mol Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening VMW de heer S. Beernaert Technologielaan 23 B-3001 Heverlee VMM-Labo Gent de heer D. Quaghebeur Krijgslaan 281/S2 B-9000 Gent VMM-Labo Hasselt de heer P. D Hondt De Schiervellaan 7 B-3500 Hasselt VMM-Labo Herentals de heer P. D Hondt Belgiëlaan 2 B-2200 Herentals VMM-Labo Leuven (Kessel-Lo) de heer P. D Hondt Aarschotsesteenweg 208 B-3012 Kessel-Lo VMM-Labo Leuven (Wilsele) de heer P. D Hondt Aarschotsesteenweg 37 B-3010 Wilsele VMM-Labo Mechelen de heer P. D Hondt Van Benedenlaan 34 B-2800 Mechelen VMM-Labo Oostende de heer D. Quaghebeur en Zandvoordestraat 375 B-8400 Oostende de heer P. D Hondt VMM-Labo Sint-Denijs-Westrem de heer P. D Hondt Maaltecenter, blok E B-9051 St-D-Westrem Waste Control Mevr. L. De Burghgraeve Pantserstraat 9A B-8800 Roeselare Waterleidinglaboratorium Zuid D.W. Bosboom Postbus 3194 NL-4800 DD Breda Wetens. en Techn. Centrum v/h Bouwbedrijf WTCB ir. Carlo De Pauw A.P. Holoffe 21 B-1342 Limelette
[ ZWEMBAD ] 29 BESLUIT Uit tabel 2 blijkt dat er thans 49 laboratoria erkend zijn door de Minister van Leefmilieu voor analysepakketten die nodig zijn voor onderzoek van zwembadwater. Het aantal pakketten waarvoor een labo erkend is, varieert van 1 tot 6. (zie figuur 1) Verder blijkt uit tabel 2 dat het aantal laboratoria dat erkend werd voor de pakketten A 1, B, C, E 1, I en K 1 (specifiek legionella, afgekort als Lpn in de tabel) varieert, zie verder figuur 2. Rudy Senten bedrijfseenheid Sport en Cultuur Stad Antwerpen Trefwoord(en): zwembadwater, analyse, laboratoria, wetgeving OOK OP ZOEK NAAR EEN ERKEND LABORATORIUM VOOR LEGIONELLA- BEPALING?