Hoofdhuidkoeling Bij chemotherapie
2
U krijgt chemotherapie. Een bijwerking van chemotherapie is soms haaruitval. Deze haaruitval wordt veroorzaakt doordat de haarvormende cellen door de chemotherapie worden beschadigd. Hoewel de haaruitval tijdelijk is, vinden de meeste patiënten dit erg belastend. De verandering van het uiterlijk door haaruitval is ingrijpend en kan de kwaliteit van leven verminderen. Waarom hoofdhuidkoeling? Hoofdhuidkoeling tijdens de chemotherapie kan haaruitval voorkomen of verminderen. Het zorgt ervoor dat de doorbloeding van de haarwortels minder wordt. Hierdoor nemen de haarvormende cellen minder schadelijke stoffen op en is er minder kans op uitval of beschadiging van het haar. Gemiddeld heeft de helft van de patiënten een resultaat waar zij tevreden mee zijn. Of hoofdhuidkoeling bij u succesvol is, kunnen we vooraf niet voorspellen. Dit is per persoon verschillend en afhankelijk van welke chemotherapie u krijgt. Van een aantal behandelingen zijn wel succespercentages bekend. De verpleegkundige kan u nader informeren over de kans op succes bij uw behandeling. Op de website www.geefhaareenkans.info vindt u onder het kopje effectiviteit de recente resultaten bij de verschillende soorten chemotherapie. Welke patiënten krijgen hoofdhuidkoeling? Op basis van uw behandeling, soort chemotherapie en de beschikbaarheid van een koelapparaat wordt u bij start van de behandeling hoofdhuidkoeling aangeboden. U kunt vervolgens kiezen om hiervan gebruik te maken. Op de website www.cwz.nl/hoofdhuidkoeling staat een overzicht van kuren waarbij hoofdhuidkoeling aangeboden wordt. 3
U krijgt een kap op uw hoofd Bij hoofdhuidkoeling wordt er een kap op uw hoofd geplaatst tijdens de behandeling met chemotherapie. Deze kap is met slangen verbonden aan een koelapparaat. Door het rondstromen van koelvloeistof van de kap naar het apparaat, wordt de kap gekoeld tot -5 C à -6 C. De kap verlaagt de temperatuur van de hoofdhuid (tot ongeveer 15-25 C). De verlaagde hoofdhuidtemperatuur zorgt ervoor dat er minder bloedtoevoer is naar de haarwortels. En dus ook minder toevoer van schadelijke stoffen. Hierdoor ontstaat minder kans op haaruitval. Uw hoofd kan niet bevriezen. Voorbereiding en uitvoering van hoofdhuidkoeling. Op de dag van de hoofdhuidkoeling: Mag u geen haarproducten zoals haarlak gebruiken. Moet u haarspelden en oorbellen verwijderen. Voor de start van de hoofdhuidkoeling wordt uw haar vochtig gemaakt. Uit onderzoek blijkt dat dit bijdraagt aan een beter resultaat. Voor het slagen van hoofdhuidkoeling is het van groot belang dat de kap goed aansluit op uw hoofd. Er bestaan daarom verschillende maten kappen. 4
Voor hoofdhuidkoeling bent u ongeveer 1 tot 2 uur langer in het ziekenhuis aanwezig dan wanneer u geen hoofdhuidkoeling krijgt. De hoofdhuidkoeling wordt een half uur vóór aanvang van de chemotherapie gestart en wordt maximaal 90 minuten na het einde van de chemotherapie stopgezet (dit wordt de nakoeltijd genoemd). Hoe lang de nakoeltijd precies is, hangt af van het type chemotherapie dat gegeven wordt. Hoe ervaren patiënten hoofdhuidkoeling? Over het algemeen wordt hoofdhuidkoeling goed verdragen. Dit verschilt wel per persoon. Vooral de eerste 10 tot 15 minuten kunt u als koud en onaangenaam ervaren (zorg dan voor afleiding). Daarna went u eraan. Misschien krijgt u hoofdpijn. 80% heeft geen hoofdpijn, 13% heeft lichte hoofdpijn en 7% matige of ernstige hoofdpijn. Deze hoofdpijn kan goed met paracetamol behandeld worden. In de theorie is het mogelijk dat de chemotherapie door de hoofdhuidkoeling ook niet goed aankomt bij eventuele uitgezaaide kankercellen in de behaarde hoofdhuid. In de praktijk is dit nooit aangetoond. Hoofdhuidkoeling wordt wel om deze reden afgeraden bij de meeste patiënten met kwaadaardige bloed- en lymfklierziekten. Ook bij enkele chemotherapie en bij zeldzame aandoeningen waarbij kou vermeden moet worden wordt hoofdhuidkoeling afgeraden. Reserveren van een haarwerk (pruik) bij hoofdhuidkoeling? We weten niet wat het resultaat van de hoofdhuidkoeling voor u persoonlijk is. Wij raden u aan om een haarwerkspecialist te bezoeken voor een gesprek. U kunt dan ook een haarwerk reserveren, mocht deze toch nodig zijn. Wij raden u aan om het haarwerk nog niet op maat te laten maken. Spreek met de haarwerkspecialist af dat u het haarwerk pas koopt als de hoofdhuidkoeling niet het gewenste resultaat geeft. Bespreek ook vooraf met de haarwerkspecialist welke kosten zij berekenen als u het haarwerk uiteindelijk niet koopt. 5
Adviezen voor de verzorging van uw haar. Er is geen wetenschappelijke informatie voor de verzorging van het haar tijdens chemotherapie en/of hoofdhuidkoeling. Chemotherapie maakt het haar dunner waardoor het sneller afbreekt. Afbreken van het haar moet dus voorkomen worden. Adviezen voor de verzorging van het haar voor, tijdens en na chemotherapie en/of hoofdhuidkoeling zijn gebaseerd op ervaringen uit de praktijk. Hieronder staan enkele adviezen om uw haar met zorg te behandelen: Gebruik alleen milde haarproducten om uitdroging van het haar of de hoofdhuid te voorkomen. Gebruik een haarconditioner of crèmespoeling. Was uw haar minder vaak. Droog uw haar door het droog te deppen in plaats van de wrijven. Kam uw haren voorzichtig met een zachte (baby) borstel of een kam met veel ruimte tussen de tanden. Wees voorzichtig met het gebruik van haardrogers, föhns of krultangen. De warmte van deze apparaten maakt het haar droog waardoor het eerder breekt. Voorkom trekken aan het haar door vlechten of het strak bijeen binden met een elastiekje. Een zachte massage van de hoofdhuid kan de bloedtoevoer van de haarzakjes verbeteren. Als de hoofdhuid droog wordt, kunt u gebruik maken van vochtinbrengende crème of natuurlijke oliën. Vermijd producten met alcohol of agressieve stoffen zoals peroxide. Deze worden gebruikt bij bleken, kleuren of permanenten van het haar. Gebruik zoveel mogelijk milde of natuurlijke producten. 6
Haren verven of permanenten? Wij adviseren u om uw haar in een zo goed mogelijke conditie te houden. Als u door hoofdhuidkoeling uw haar houdt is uitgroei niet gewenst. Wij adviseren u om uw haren enkele weken voor de start van de chemotherapie te permanenten of te kleuren. Tijdens de chemotherapie groeit het haar minder snel. Daardoor duurt het langer voordat uitgroei te zien is. Tip: Laat alleen uw uitgroei behandelen en kam de kleuring niet door op de rest van uw haar. Zo blijft uw haar in de beste conditie. Mocht ondanks hoofdhuidkoeling uw haar toch uitvallen: Korter knippen van het haar kan de overgang naar haarverlies kleiner maken. Bovendien lijkt kort haar voller dan lang haar. Verlies van kort haar is vaak minder opvallend dan lang haar. Bij onvoldoende resultaat van hoofdhuidkoeling kan een pruik toch wenselijk zijn. Het afscheren van het haar kan het bevestigen van een pruik of haarwerk makkelijker maken. Als het haar niet volledig uitvalt kunnen langere haren gebruikt worden ter camouflage van eventuele kale plekken. Meer informatie Heeft u nog vragen dan kunt u deze stellen aan de verpleegkundige op de dagbehandeling oncologie. U kunt ook mailen naar info@geefhaareenkans.info Voor meer informatie over hoofdhuidkoeling kunt u kijken op de website van Stichting geef haar een kans www.geefhaareenkans.info Daar vindt u onder andere een film over hoofdhuidkoeling en ervaringsverhalen van patiënten. 7
Adres en telefoon Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Polikliniek/dagbehandeling oncologie B09 Telefoon tijdens kantooruren: (024) 365 87 88 Verpleegafdeling interne geneeskunde/oncologie B12 Telefoon: (024) 365 78 60 www.internegeneeskunde.cwz.nl www.allesoverchemotherapie.nl www.kankerwiehelpt.nl www.geefhaareenkans.info 8 G765 / 06-15